• – 2024.12.08
• – Α. Πέρπερας

Την Τετάρτη 4 Δεκ. 2024 στο Πολεμικό Μουσείο έλαβε χώραν η Παρουσίαση του Βιβλίου

Τάξη 1957, Στρατιωτική Ιατρική Σχολή Σ.Ι.Σ. Τότε ……. και σήμερα. Βιώνοντας δύο κόσμους

Συγγραφέας του Βιβλίου είναι ο Αρχιπλοίαρχος ΠΝ (ε.α) Αντώνης Πέρπερας, Παθολόγος – Ηπατολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ας αφήσουμε τον Συγγραφέα, που είναι και Μέλος της ΕΕΥΕΔ, να μας μιλήσει για το Βιβλίο και την παρουσίασή του.

Κατ’ αρχήν η πλέον διακεκριμένη και τιμητική για όλους παρουσία στη αίθουσα, υπήρξε
αυτή του Διευθυντού Υγειονομικού του ΓΕΕΘΑ (ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ) κ. Δημητρίου Κασίμου.
Την παρουσία συντόνισε ο Ταξίαρχος Π.Α ε.α Θεοδόσιος Δόσιος Αναπληρωτής καθηγητής
ΕΚΠΑ Θωρακοχειρουργός.

Την έναρξη της παρουσιάσεως κήρυξε ο νύν ΔΥΓ του Π. Ναυτικού Υποναύαρχος Αντώνης
Παπαγεωργίου Αγγειοχειρουργός, ο οποίος τίμησε επίσης με την παρουσία του, ιδιαίτερα
εμένα προσωπικά που προέρχομαι από το ΠΝ.

Στην συνέχεια σχολίασαν κομμάτια του βιβλίου με την σειρά, ο Ταξίαρχος Π.Α Δόσιος, ο
Υποναύαρχος ΠΝ εα Γρηγόρης Νούσης Γενικός Χειρουργός, και ο Υποναύαρχος ΠΝ εα
Ανδρέας Παρασκευόπουλος Πνευμονιολόγος.

Στο πέρας της όλης παρουσίας έλαβαν χώρα δυο τρία σχόλια και αναμνήσεις από το
ακροατήριο. Ιδιαίτερη νότα έδωσε από το ακροατήριο ο συμμαθητής μας της τάξεως 1957
Τάκης Οικονομίδης. Ο Τάκης λοιπόν με παρακάλεσε να εκπληρώσει σαν τελευταία
επιθυμία του συμμαθητού μας και πολύ «κολλητού» φίλου του Τάκη, του Γιάννη Μίσιου
που ζεί μόνιμα στην Σουηδία, πολύ βαριά ασθενής, να παίξει με την φυσαρμόνικά το
«τραγούδι του Χορτιάτη» που άρεσε στον Γιάννη. Το έπαιξε λοιπόν στην αίθουσα!!

Τα σχόλια έκλεισε ο Υποστράτηγος ΔΥΓ ΓΕΕΘΑ κ. Κασίμος, ο οποίος, εμφανώς συγκινημένος, εξήρε το έργο της Σχολής, τονίζοντας την επάξια συνέχιση του έργου της, την οποία χαρακτήρισε με έμφαση ως το σημαντικότερο φυτώριο άξιων στελεχών, ιδιαίτερα των αξιωματικών Υγειονομικών Ιατρών που στελεχώνουν επάξια τις ΕΔ. Τόνισε δε ότι το παρόν βιβλίο είναι το 5^ο που έχει ως κύριο θέμα την Στρατιωτική Ιατρική Σχολή.

ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

« Η Τάξη του 1957
Η Στρατιωτική Ιατρική Σχολή (Σ.Ι.Σ) »
Τότε και…σήμερα“

Α. Πέρπερας

Το βιβλίο βασικά διαπραγματεύεται τα δρώμενα και πεπραγμένα, κατά την μακρόχρονη πορεία των μαθητών και αργότερα γιατρών, της τάξεως Σ.Ι.Σ 1957. Το οδοιπορικό της δύσβατης διαδρομής τους, κάλλιστα συμπληρώνει πάνω από 8 δεκαετίες της ζωής καλύπτοντας 3 ολόκληρες γενιές, οδηγώντας τον κάθε αναγνώστη αντιμέτωπο με δυο κόσμους σχεδόν απόλυτα διαφορετικούς. Ο ένας κόσμος μας πηγαίνει δεκάδες χρόνια πίσω, σε εποχές που η τάξη του 57 βίωσε τα πρώτα παιδικά της βήματα, εποχές που οι συμμαθηταί ανδρώθηκαν, σπούδασαν, έγιναν γιατροί, ενώ ο άλλος κόσμος σημαντικά διαφορετικός, είναι η κοινωνία που ζούμε σήμερα.

Ενδοσκοπώντας λεπτομερέστερα το βιβλίο, το μεγαλύτερό του μέρος εύλογα καλύπτεται με την περιγραφή της εισόδου των νεαρών τότε μαθητών στη Σχολή, περιγράφονται οι σκληρές συνθήκες διαβιώσεώς τους, τονίζεται η αυστηρότης και ο σημαντικός βαθμός πειθαρχίας που επικρατούσαν την εποχή εκείνη, η «ειδική εκπαίδευση» που τότε εφαρμόζετο, περιγράφονται οι δυσκολίες των Πανεπιστημιακών σπουδών. Κουβαλώντας η τάξη μέσα της πάντα ένα ζωηρό παιδί, σε αρκετά σημεία του βιβλίου περιγράφονται και αρκετές ευτράπελες ιστορίες συνυφασμένες με την κλειστή διαβίωση των μαθητών, ιδιαίτερα με το «πνεύμα τάξεως».

Στην συνέχεια το οδοιπορικό ξεφεύγει από τα δρώμενα σπουδών και εκπαιδεύσεως, και περιγράφονται οι ξεχωριστές και θαυμάσιες εποχές που βίωσαν οι μαθηταί της τάξεως, των δεκαετιών 1960, 1970, ίσως και μέρος του 1980, εποχές επαναστατικών εξελίξεων, κάθε μορφής επιστήμης, των γραμμάτων, αλλά και του μουσικού πενταγράμμου. Υπήρξε μια θαυμάσια εποχή της αθωότητος, του ρομαντισμού, που οι άνθρωποι μακρυά από τηλέφωνα και μέσα κοινωνικής δικτύωσης επικοινωνούσαν μεταξύ τους, συνάμα και μια εποχή ενός διαρκούς χάσματος των γενεών.

Περιγράφεται η Μεταπολιτευτική περίοδος, μια εποχή ανακτήσεως της χαμένης ελευθερίας, της δημοκρατίας, συγχρόνως όμως και μιας παρατεταμένης περιόδου με εμφανή την άμβλυνση ηθικών αξιών και ιδανικών, που η τάξις του 1957 ευτυχώς αλώβητοι και θωρακισμένοι όλοι, με τις δικές τους αξίες, έτυχε να βιώσουν.

Έχοντας οι συμμαθηταί της τάξεως διανύσει τα 50 χρόνια της κοινής πορείας τους, είχαν την ευκαιρία να ξανά διαβούν την ίδια πύλη της Σχολής, δυστυχώς αρκετά λιγότεροι, ερχόμενοι αντιμέτωποι με άλλες πρωτόγνωρες καταστάσεις.

Ήλθαν αντιμέτωποι με μια Σχολή αγνώριστη, ποιοτικά σαφώς αναβαθμισμένη, με μοντέρνα δωμάτια μαθητών, με την διαβίωση εναρμονισμένη με τις συνθήκες των νέων της εποχής, οι έξοδοι από την Σχολή συχνοί.

Αργότερα η τάξη, στην δύση της ζωής τους όλοι, έμελλε να βιώσουν πρωτόγνωρες καταστάσεις κοινωνικές, διαφορετικές από εκείνες που έχουν ήδη ζήσει, νέες μορφές οικογενείας, οι νέοι να καθοδηγούνται από άλλα πρότυπα μάλλον επιζήμια, οι θαυμάσιες ελληνικές παραδόσεις να ατονούν, να αλλοιώνονται να «προοδεύουν», ξενόφερτες νοοτροπίες να κατακλύζουν την κοινωνία.

Η τάξη Σ.Ι.Σ 1957 έμεινε τελικά μάλλον… αναχρονιστική.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Επιμέλεια Ανάρτησης :

Αργύρης Τασιόπουλος

Γεν. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ

• – 2024.12.01
• – Α. Τασιόπουλος

Κυριακή 1 Δεκ. 2024. Το 29ο Ιατρικό Συνέδριο Ενόπλων Δυνάμεων ολοκληρώθηκε. Μιά λητή Τελετή Λήξης σφράγισε το 29ο ΙΣΕΔ. Ο Πλοίαρχος Ιατρός Φώτης Ψαρρός ΠΝ παρουσίασε τον απολογισμό του Συνεδρίου και επιβεβαίωσε και με αριθμούς την κοινή άισθηση όλων (1.281 Σύνεδροι) ότι ήταν ένα καλά οργανωμένο Συνέδριο, 150 Στρογγυλές Τράπεζες, Διαλέξεις, Φροντιστήρια, με ευρύτατη θεματολογία.

Στην Θεματολογία του περιλαμβανόταν μεταξύ άλλων :

• Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην Υγεία
• Κλιματική Αλλαγή και Υγεία
• Ασύμμετρες απειλές, μαζικές καταστροφές. Ο ρόλος του Υγειονομικού
• Στρατιωτική Ιατρική, Επιχειρησιακή Ιατρική – Τραύματα Μάχης
• Αεροπορική Ιατρική – Αεροδιακομιδές
• Ταξιδιωτική Γεωγραφική Ιατρική και ειρηνευτικές αποστολές
• Θέματα Στρατιωτικης Κτηνιατρικής, Οδοντιατρικής, Φαρμακευτικής, Νοσηλευτικής
• Η ψυχική Υγείας στις Ένοπλες Δυνάμεις
• Ιστορικά Θέματα….κτλ

Παρόντες στην Τελετή Λήξης ο Δντης ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ Υποστράτηγος Δρ. Δημήτριος Κασίμος και ο Υποστράτηγος Δντης ΔΥΓ/ΓΕΣ Αλκηβιάδης Καφαντόγιας. Μεγάλος αριθμος Μαθητών της ΣΣΑΣ παρακολούθησε την Τελετή στους οποίους μίλησε μίλησε ο ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ. Της Τελετής Λήξης προηγήθηκε παρουσίαση δύο ανεξάρτητων μελετών που διερευνούσαν τους λόγους επιλογής των Στρατιωτικών Σχολών ΣΣΑΣ και ΣΑΝ από τους Μαθητές. Από τις μελέτες, αυτές είναι χαρακτηριστικό, ότι η οικονομική – επαγγελματική αποκατάσταση δεν ήταν ο στατιστικά πρωταρχικός λόγος επλογής.

Κλείνοντας την Τελετή ο ΔΥΓ ΓΕΕΘΑ ανακοίνωσε ότι το 29ο ΙΣΕΔ είναι το τελευταίο το επώμενο θα φέρει πλέον την ονομασία 30ο Υγειονομικό Συνέδριο Ενόπλων Δυνάμεων.

Φωτογραφίες από την Τελετή.

Η ΕΕΥΕΔ θα προβάλει στην Ιστοσελίδα της, εργασίες και ανακοινώσεις του 29ου ΙΣΕΔ ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμες πριν μην χαθούν στον “μεγάλο σωρό” της επιστημονικής πληροφόρησης. Παρακαλούμε τους Συναδέλφους να μας αποστείλουν τις ανακοινώσεις τους στο email eeyed.contact@gmail.com, ανεξάρτητα αν είναι Μέλη της ή όχι.

• – 2024.11.28
• – Αναστάσιος Γερμενής (Πλήρες Βιογραφικό εδώ)

Εναρκτήρια ομιλία κατά το 29^ο Ιατρικό Συνέδριο Ενόπλων Δυνάμεων, Θεσσαλονίκη 2024 από τον Αναστάσιο Γερμενή.

Ο Α. Γερμενής είναι ομότιμος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιδρυτικό Τακτικό Μέλος της Ιονικής Ακαδημίας 1808 και Τακτικό Μέλος της Rencontres Interdisciplinaires Franco-hellénique. Πλήρες Βιογραφικό εδώ

ΕΝΙΑΙΑ ΥΓΕΙΑ, ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Το ερώτημα αν η ύπαρξη ζωής στον Πλανήτη μας αποτελεί μοναδικό φαινόμενο σε ολόκληρο το σύμπαν, είναι μάλλον βέβαιο ότι θα συνεχίσει να απασχολεί την επιστήμη για πολλά ακόμη χρόνια.

Μια από τις υποθετικές απαντήσεις, που προβάλλεται όλο και περισσότερο τελευταία, υποστηρίζει ότι ο αριθμός των πλανητών που υπάρχουν στο σύμπαν, είναι τόσο μεγάλος, ώστε είναι απίθανο να μην υπάρχουν κι άλλοι πλανήτες που να φιλοξενούν παρόμοια ζωή και παρόμοιους πολιτισμούς όπως η Γη. Κι επειδή πολλοί από αυτούς τους πλανήτες έχουν ηλικία πολύ μεγαλύτερη από αυτή της Γης, οι πολιτισμοί τους δεν αποκλείεται να είναι πολύ πιο προηγμένοι από τον ανθρώπινο. Τόσο προηγμένοι, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν και να επισκεφθούν τη Γη. Γιατί τότε αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι στιγμής; Η απάντηση που δίνεται, είναι ότι η ανεξέλεγκτη τεχνολογική πρόοδος είναι καταστροφική και ότι οι τόσο προηγμένοι πολιτισμοί που θα είχαν τη δυνατότητα να φτάσουν στη Γη, έχουν ήδη εξαφανιστεί από τα ίδια τους τα επιτεύγματα.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, στη σύγχρονη τουλάχιστον πραγματικότητα, η πρόοδος της επιστήμης συναρτάται άμεσα από τις δυνατότητες και τη χρησιμοποίηση της τεχνολογίας. Χωρίς τεχνολογική παρέμβαση δεν υφίσταται παραγωγή νέας γνώσης. Μετά τα μέσα του 20ού αιώνα, όμως, παρατηρείται μια τάση προς ολοένα στενότερη διαπλοκή ανάμεσα στην επιστήμη και την τεχνολογία. Πρόκειται για μια συνθήκη, όπου η επιστήμη εκλαμβάνεται μάλλον ως πρακτική δραστηριότητα παρά ως θεωρητική αφαίρεση. Αντίθετα, η τεχνολογία αποκτά σιγά-σιγά τη δική της γνωστική αξία κι έτσι αποκτά προβάδισμα έναντι της επιστήμης στη λήψη των αποφάσεων που καθορίζουν την εξέλιξη του πολιτισμού. Σ’ αυτό το υβρίδιο τεχνολογίας και επιστήμης που διαμορφώθηκε στην εποχή μας και φέρεται ως τεχνοεπιστήμη, η διάκριση μεταξύ τεχνολογίας και επιστήμης είναι πλέον αδύνατη.

Η τεχνοεπιστήμη φαίνεται ότι ασκεί φοβερή επίδραση στο θεμελιώδες επίπεδο της ανθρώπινης σκέψης, ενώ, παράλληλα, διαθέτει μια τεράστια δυνατότητα αναδιαμόρφωσης των κοινωνικών πρακτικών και σχέσεων. Όταν η τεχνολογία προηγείται της επιστήμης, όταν η ωφελιμότητα είναι το κριτήριο της αλήθειας, όταν «τα πάντα υποτάσσονται στην εφαρμοσμένη έρευνα που άμεσα μετατρέπεται σε εμπορεύσιμη καινοτομία», τότε οι συνέπειες για τη δημοκρατία, για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για την ουσιαστική ανθρώπινη ευημερία και για την οικολογική ισορροπία μπορεί να είναι καταστροφικές. Πρόκειται για μια αντιφατικότητα που εγκλωβίζει την ανθρωπότητα μέσα στα ίδια τα θαυμαστά επιτεύγματά της. Πρόκειται για την αντιφατικότητα που διαμορφώνει και χαρακτηρίζει τον σύγχρονο τεχνοπολιτισμό. Έναν πολιτισμό που «προτάσσει την αποδοτικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την εκμετάλλευση, τον ατομικισμό και το πάση θυσία κέρδος εις βάρος των ηθικών προβληματισμών, των κοινωνικών ευαισθησιών και των οποιωνδήποτε ουσιαστικών ανθρώπινων αξιών».

Μετά απ’ αυτά και καθώς η ανθρωπότητα γίνεται, ολοένα και εντονότερα, μάρτυρας των αρνητικών επιπτώσεων της τεχνολογικής προόδου (βλ. κλιματική αλλαγή), δημιουργείται η απορία μήπως ο ανθρώπινος πολιτισμός ακολουθεί τη μοίρα, θύματα της οποίας εικάζεται ότι υπήρξαν οι προηγούμενοι υποθετικοί πολιτισμοί του σύμπαντος.

Η Ιατρική, από τη φύση της, είχε ανέκαθεν χαρακτηριστικά τεχνοεπιστήμης. Τυπική έκφραση του τεχνοεπιστημονικού χαρακτήρα της Ιατρικής αποτελεί η διαμόρφωση του βιοϊατρικού μοντέλου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ενσωμάτωση των κατακλυσμικών ανακαλύψεων των βασικών επιστημών που έλαβε χώρα μεταπολεμικά, είχε ως αποτέλεσμα τη θεαματική διεύρυνση των θεραπευτικών της δυνατοτήτων, αλλά και τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής εξουσίας της.

Παράλληλα, όμως, δημιούργησε ένα πρωτοφανές ανθρωπιστικό έλλειμμα. Η υποκειμενικότητα του αρρώστου θυσιάστηκε στο όνομα της αντικειμενικοποίησης των οργανικών χαρακτηριστικών της νόσου. Η νόσος, ως μετρήσιμο μέγεθος, ως ένα σύνολο συμπτωμάτων που αναφέρονται σε σώματα, όργανα και ιστούς, αποδεσμεύτηκε από την υποκειμενική εμπειρία της αρρώστιας. Η θεραπεία και η φροντίδα κατανοούνται πλέον ως δύο διαφορετικά μέρη της θεραπευτικής διαδικασίας.

Η έκφραση του ιατρικού ανθρωπισμού περιορίζεται σήμερα στην επικοινωνία του γιατρού με τον άρρωστο και μας αρκεί να είναι, συναισθηματικά και ηθικά, στοιχειωδώς αποδεκτή. Γι’ αυτό και κανένας δεν ενδιαφέρεται για το πώς θ’ αποκτήσουν οι γιατροί δεξιότητες ανθρωπιστικής συμπεριφοράς.

Ως αποτέλεσμα, οι δείκτες ποιότητας της φροντίδας υγείας και η ικανοποίηση των ασθενών ανευρίσκονται αντιστρόφως ανάλογοι προς την αλματώδη αύξηση των θεραπευτικών δυνατοτήτων της Ιατρικής. Αποδεικνύεται, μάλιστα, ότι η ελάττωση της ικανοποίησης των ασθενών συναρτάται περισσότερο από τη φροντίδα υγείας και λιγότερο από την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Και καθώς διευρύνεται η σύγκλιση της Ιατρικής με τη βιοτεχνολογία, καινούριες ανθρωπιστικές ανάγκες εμφανίζονται και το ανθρωπιστικό έλλειμμα διαρκώς διογκώνεται. Σε… αρμονική συνεργασία, η Ιατρική με τη βιοτεχνολογία δημιουργούν πληθυσμούς με ιδιαίτερες ανθρωπιστικές ανάγκες, όπως οι ηλικιωμένοι, οι χρόνιοι άρρωστοι, οι γυναίκες που κάνουν υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τόσοι άλλοι. Η ιατρικοποίηση του κινδύνου, επίσης, ειδικά μετά από την τεράστια διάδοση των γενετικών δοκιμασιών, έχει δημιουργήσει πλήθη ανθρώπων γεμάτων άγχος και αβεβαιότητα. Οι διαστάσεις του προβλήματος είναι τέτοιες που γίνεται πλέον λόγος για τεταρτογενή πρόληψη, για δράσεις, δηλαδή, που αποσκοπούν στην προστασία των ατόμων από ιατρικές παρεμβάσεις, οι οποίες είναι πιθανότερο να προκαλέσουν βλάβη παρά όφελος.

Στην αθέατη πλευρά του προβλήματος βρίσκεται η επαγγελματική εξουθένωση των γιατρών που θεωρείται σήμερα ως η πιο επικίνδυνη απειλή που δέχεται η ανθρωπιστική Ιατρική. Η επαγγελματική εξουθένωση των γιατρών οδηγεί σε χαμηλότερη ικανοποίηση των ασθενών και σε αποτυχία του συστήματος υγείας που, με τη σειρά τους, προκαλούν χαμηλή επαγγελματική ικανοποίηση, μειωμένη παραγωγικότητα και αυξημένα ιατρικά λάθη, τροφοδοτώντας έτσι μια καταστροφική σπείρα.

******

Ακραία τεχνοεπιστημονική έκφραση της Ιατρικής αντιπροσωπεύει η Ιατρική Ακριβείας (Precision Medicine, PM). Το παράδειγμα της Ιατρικής που διαμορφώθηκε με σκοπό την αποτελεσματικότερη απορρόφηση του τεράστιου όγκου των βιολογικών δεδομένων, με τα οποία «περιγράφεται» πλέον ο σύγχρονος ασθενής.

Κύριο χαρακτηριστικό της PM είναι η μετακίνηση του ενδιαφέροντος από τη θεραπεία προς την πρόληψη της νόσου και τη διασφάλιση της υγείας. Έτσι, πέρα από την αλματώδη πρόοδο που επιτυγχάνεται ως προς την αντιμετώπιση της νόσου, η PM αλλάζει τους ορισμούς, τις πρακτικές και τους ελέγχους, μέσα σε ένα βιοϊατρικό τεχνοεπιστημονικό πλαίσιο που εξαρτάται από εξαιρετικά εξειδικευμένες γνώσεις, από τον πολλαπλασιασμό των νέων μεθόδων υψηλής τεχνολογίας, από την επέκταση της βιοϊατρικής παρακολούθησης της υγείας και των κινδύνων που διατρέχει, αλλά και από τη μεταμόρφωση αυτού του ίδιου του σώματος και της ταυτότητας των υποκειμένων. Στο πλαίσιο αυτής της βιοϊατρικοποίησης, τα όρια μεταξύ υγείας και νόσου αμβλύνονται και η εμβέλεια της σύγχρονης Ιατρικής επεκτείνεται πολύ πιο πέρα από το ιατρικό επάγγελμα, από τα συστήματα υγείας ή από την παροχή ιατρικής θεραπείας.

Σημείο καμπής αναφορικά με τη διαμόρφωση των ανθρωπιστικών προτύπων της σύγχρονης Ιατρικής αποτελεί η συμμετοχικότητα του αρρώστου που προτείνει το P4 medicine μοντέλο της ΡΜ. Αυτή η παράμετρος της ΡΜ είναι συμπληρωματική προς τη φιλοσοφία της ασθενοκεντρικότητας που διέπει πλέον αρκετά συστήματα φροντίδας υγείας του δυτικού κόσμου. Η από κοινού λήψη αποφάσεων, που βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της πρότασης, αλλάζει ριζικά τις ισορροπίες στη σχέση γιατρού-αρρώστου. Και ενώ, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να ενισχύει την αυτονομία και την ελευθερία των ασθενών, να λειτουργεί δηλαδή εξόχως ανθρωπιστικά, παράλληλα αφήνει ανοικτά μια σειρά άλλων ανθρωπιστικών θεμάτων που σχετίζονται με τον επιμερισμό της εξουσίας και της ευθύνης κατά την ιατρική πρακτική.

******

Όλη αυτή η απόλυτη σύγκλιση της Ιατρικής με τη βιοτεχνολογία κάνει την Ιατρική δομική συνιστώσα του σύγχρονου τεχνοπολιτισμού. Ουσιαστικά, η Ιατρική έχει πλέον εξελιχθεί σε ένα πεδίο ανθρώπινης δραστηριότητας, όπου διασταυρώνεται πλήθος επιστημολογικών, ηθικών και πολιτικών ζητημάτων και όπου διεξάγονται μερικές από τις πιο σημαντικές εννοιολογικές και πολιτικές μάχες της εποχής μας. Κατά συνέπεια, η κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί στο μέλλον η Ιατρική, θα επηρεάσει καθοριστικά τη μοίρα του ανθρώπινου πολιτισμού.

Η μελλοντική πορεία της Ιατρικής θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητά της να ανταποκριθεί σε δυο μεγάλες προκλήσεις. Πρώτον, από το κατά πόσο θα μπορέσει να επαναδιαπραγματευτεί τη σχέση της με τη βιοτεχνολογία, όχι μόνο βιοηθικά, αλλά και οντολογικά, μέσα στο πλαίσιο μιας αναθεωρημένης θεώρησης της έμβιας φύσης. Και δεύτερον, από την ικανότητά της να ξεκαθαρίσει τι πρόκειται να χαθεί αναγκαστικά και τι θα επιλέξει να διαφυλάξει από όλα εκείνα τα στοιχεία που μέχρι σήμερα καθόριζαν την ανθρωπιστική της φύση. Για να δομήσει πάνω τους ένα σύστημα αξιών και να διαμορφώσει έναν ανθρωπισμό που θα καλύπτει τις ανάγκες του σύγχρονου αρρώστου και θα υπηρετεί την υγεία του σύγχρονου ανθρώπου, τόσο σε ατομικό όσο και σε πλανητικό επίπεδο.

Υποστηρίζω και θα επιχειρήσω να σας πείσω στα επόμενα λεπτά ότι η Ιατρική βρίσκεται πράγματι σε μια πορεία μεταλλαγής της τεχνοεπιστημονικής της φυσιογνωμίας, η οποία μάλιστα διαθέτει μια δυναμική ικανή να επηρεάσει θετικά τη γενικότερη εξέλιξη του τεχνοπολιτισμού.

******

Η τεχνοεπιστημονική φύση της Ιατρικής αποτυπώνεται στη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στη διαρκώς αυξανόμενη επίπτωση των αλλεργικών και αυτοάνοσων νοσημάτων απ’ τη μια μεριά και στη συρρίκνωση της βιοποικιλότητας του Πλανήτη από την άλλη.

Οριστικά συμπεράσματα αναφορικά με την αιτιολογία αυτού του φαινομένου δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής. Όπως δεν υπάρχει και οριστική θεραπεία των νοσημάτων της ανοσολογικής φλεγμονής. Κι αυτό παρά τις εξαντλητικές προσπάθειες που καταβάλει η βιοτεχνολογία για την κατανόηση της παθοφυσιολογίας τους. Η προσπάθεια, δηλαδή, να αντιμετωπιστεί, με μια αμιγώς τεχνοεπιστημονική προσέγγιση, το πρόβλημα (δηλ. η βλάβη της υγείας) που δημιούργησε και επιμένει καθημερινά να διογκώνει η τεχνολογία (δηλ. η συρρίκνωση της βιοποικιλότητας) παραμένει, κατά βάση, άκαρπη. Όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα νοσήματα, η αναζήτηση απαντήσεων στο εμμονικό παθοφυσιολογικό ερώτημα «πώς δημιουργούνται τα νοσήματα» δεν μπορεί να οδηγήσει στην οριστική θεραπεία τους.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, η αναζήτηση απαντήσεων στο παραγνωρισμένο ερώτημα «γιατί» διατηρήθηκε εξελικτικά το νοσολογικό στίγμα της ανοσολογικής φλεγμονής, έχει οδηγήσει σε μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση του προβλήματος. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι η αιτιολογία του φαινομένου ανάγεται στην αλλαγή του τρόπου ζωής του ανθρώπου που επισυνέβη κατά τη Νεολιθική Επανάσταση, πριν από 8.000 χρόνια. Αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής ήταν μια τεράστια και σχετικά απότομη διαταραχή της συμβιωτικής σχέσης του ανθρώπου με τα μικρόβια. Η διαταραχή αυτή οδήγησε στον αποσυντονισμό των ανοσορρυθμιστικών μηχανισμών που, με τη σειρά του, είχε ως συνέπεια την εμφάνιση των χρόνιων φλεγμονωδών νοσημάτων. Καθώς ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής επιδεινώνει τη συρρίκνωση της βιοποικιλότητας, η υποκείμενη διαταραχή και η επίπτωση αυτών των νοσημάτων συνεχίζει να αυξάνεται.

Η σημασία της παραπάνω διαπίστωσης ξεπερνά κατά πολύ την ερμηνευτική της ισχύ. Μετά από πολλά χρόνια δυσπιστίας και αμφισβήτησης της σχέσης και του ρόλου που θα μπορούσε να διαδραματίσει η εξελικτική βιολογία στην Ιατρική, πάνω στη βάση αυτών των ευρημάτων διαμορφώνεται ένα νέο πεδίο, αυτό της Εξελικτικής Ιατρικής. Ο νέος αυτός κλάδος της Ιατρικής επιχειρεί την εκμετάλλευση της εξελικτικής δυναμικής προς την κατεύθυνση της αναζήτησης νέων προσεγγίσεων για την ευπάθεια, την ανθεκτικότητα και την αντίσταση σε διάφορες ασθένειες, όπως ο καρκίνος, η αντιµικροβιακή αντοχή κ.ά. Εστιάζεται, επίσης, στη χρήση των εξελικτικών αρχών για την κατανόηση και την αντιμετώπιση πτυχών της ανθρώπινης συμπεριφοράς που εμποδίζουν τη βιοϊατρική καινοτομία και τη δημόσια υγεία.

******

Η θεώρηση αυτή πλειοδοτεί υπέρ μιας συμβιωτικής, οικολογικής συνθήκης της φύσης που υποδεικνύει ότι η τύχη της παγκόσμιας ανθρώπινης υγείας είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την τύχη της βιόσφαιρας. Είναι αυτή ακριβώς η θέση, πάνω στην οποία διαμορφώθηκαν οι έννοιες της Ενιαίας (One Health) και της Πλανητικής Υγείας (planetary health).

Η Ενιαία Υγεία προτείνει την επίτευξη της υγείας του ανθρώπου ή των ζώων ή του περιβάλλοντος µε την επίτευξη και των τριών μαζί, σε μια μορφή ολοκληρωμένου αμοιβαίου χαρακτήρα, και αναγνωρίζει ότι η υγεία και στους τρεις τομείς πρέπει να επιτευχθεί ταυτόχρονα και μαζί ή καθόλου. Εκ πρώτης όψεως, αυτή η θέση φαίνεται να υποκρύπτει κάποια αποστασιοποίηση από τον κλασικό ιατρικό ανθρωπισμό. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό που προβάλει δεν είναι άλλο από την επανεξέταση της ανθρωποκεντρικότητας. Σ’ αυτή την «ανθρωποκεντρική ύβρη» της σύγχρονης βιοϊατρικής πραγματικότητας, η Ενιαία Υγεία αντιπαραθέτει μια δική της ανθρωπιστική πρόταση, μια πρόταση που διαμορφώνεται πάνω στην ηθική βάση της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση.

Η αντίληψη του οικολογικού ανθρωπισμού επιτρέπει μια αρκετά διαφορετική πραγμάτωση του ανθρώπινου δυναμικού, όπου η ολοκλήρωση του ατόμου θεωρείται ικανοποιητικά εφικτή μόνο μέσα σε συλλογικά πλαίσια. Ουσιαστικά, ο οικολογικός ανθρωπισμός αντιπροσωπεύει ένα κίνημα προώθησης μιας εξελιγμένης, συντονισμένης παγκόσμιας οικονομίας που θα είναι οικολογικά φιλική, κοινωνικά ειρηνική και δίκαιη και η οποία θα επιτυγχάνεται μέσα από την εφαρμογή της λογικής, της αξιοπρέπειας, της ανεκτικότητας, της ενσυναίσθησης και της ελπίδας.

Στο πλαίσιο της Ενιαίας Υγείας, η ανθρωποκεντρικότητα επαναπροσδιορίζεται με τη διαμόρφωση της έννοιας της ανθρώπινης λειτουργικότητας. Πρόκειται για έναν νέο δείκτη υγείας που ενσωματώνει τη βιολογική με τη βιωμένη υγεία, δηλαδή με την πραγματική δραστηριοποίηση του ατόμου σε αλληλεπίδραση µε το περιβάλλον του. Τόσο ο οικολογικός ανθρωπισμός όσο και η ανθρώπινη λειτουργικότητα υποδηλώνουν ότι η Ιατρική έχει πράγματι τη δυνατότητα να παρέμβει στο κοινωνικο-πολιτικό τοπίο με παραδείγματα που υπόσχονται τη ριζική αναδιαμόρφωση του ανθρωπιστικού της προτύπου.

******

Προϋπόθεση, βέβαια, για την πραγμάτωση τόσο των παραπάνω προβλέψεων, όσο και των εξατομικευμένων παρεμβάσεων της ΡΜ, είναι η δυνατότητα διαχείρισης της πολυπλοκότητας των οικοσυστημάτων, της διαχείρισης των ογκωδών δεδομένων (big data) που τα περιγράφουν και των πρωτόγνωρων ρυθμών, με τους οποίους αυτά μεταβάλλονται. Είναι απολύτως βέβαιο ότι αυτή η συνθήκη είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί με οποιουδήποτε είδους συμβατικές προσεγγίσεις.

Η τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence, AI) δεν είναι πλέον επιλογή αλλά αναπόφευκτη αναγκαιότητα. Γι’ αυτό και οι επενδύσεις στην ΑΙ αποτελούν πλέον ένα από τα διακριτικά χαρακτηριστικά του σημερινού κόσμου της υγειονομικής περίθαλψης και της προαγωγής της υγείας. Η χρησιμοποίηση εργαλείων και μεθόδων της ΑΙ και της Επιστήμης των Δεδομένων για την συλλογή καλύτερων πληροφοριών, για τη μείωση της σπατάλης και του χρόνου αναμονής και για την αύξηση της ταχύτητας, της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών, του επιπέδου ακρίβειας και της παραγωγικότητας στην υγειονομική περίθαλψη και την Ιατρική, φέρεται υπό τον όρο νοημοσύνη υγείας (health intelligence, HI). Πρόκειται για μια πολυεπίπεδη δράση που ξεκινάει από τη συγκέντρωση των πολυμορφικών στοιχείων που δομούν τον ηλεκτρονικό φάκελλο υγείας και φτάνει μέχρι τις εφαρμογές της γεωχωρικής ΑΙ αναφορικά με τη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας των πληθυσμών.

Το ερώτημα που τίθεται είναι:

• Τι μπορεί να περιμένει η ανθρωπότητα από αυτή τη ραγδαία εισβολή της ΑΙ στον χώρο της υγείας;

Αν μπορούσε κανείς να ομαδοποιήσει τις προσδοκίες της ανθρωπότητας από τη ΗΙ, η πρώτη θα ήταν το ενδεχόμενο πραγμάτωσης του παραδείγματος της ΡΜ, να κάμει δηλαδή τα omics υγεία. Αντιστοίχως, η ΗΙ αναμένεται να αναπτύξει την απαραίτητη διασυνδεσιμότητα των στοιχείων που περιγράφουν τον άνθρωπο, τα ζωικά είδη και το περιβάλλον, ώστε να διαμορφωθεί και να υλοποιηθεί το όραμα της Ενιαίας Υγείας.

Σε ένα δεύτερο πολύ πιο πρακτικό επίπεδο, η ΗΙ αναμένεται να αντιμετωπίσει μια σειρά προβλημάτων που απειλούν άμεσα τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έως το 2030, προβλέπεται έλλειψη 18 εκατομμυρίων εργαζομένων από τον τομέα της υγείας. 5,7 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως, στις χώρες χαμηλού και μέσου εισοδήματος, οφείλονται στην κακή υγειονομική περίθαλψη ή στην έλλειψή της. Το ¼ των δαπανών για την υγεία στις ΗΠΑ οφείλεται σε σπατάλη. Με τις εφαρμογές ΗΙ θα αντιμετωπιστεί, επίσης, η διαρκής μείωση των χρόνου των ιατρικών επισκέψεων και οι αρνητικές επιπτώσεις που έχει αυτό το φαινόμενο στην ικανοποίηση των ασθενών.

Το ερώτημα που προκύπτει μετά από αυτά, είναι:

• Ποιος μας εγγυάται ότι η ΗΙ θα μπορέσει να εκπληρώσει αυτές τις προσδοκίες;

Μια σειρά δεδομένων και βραχυπρόθεσμων προβλέψεων επιβεβαιώνει τη θετική κατεύθυνση, προς την οποία οδηγεί την ιατρική πρακτική η ΑΙ. Επιπλέον, από τη μελέτη των δυνατοτήτων της ΑΙ να καλύψει τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης της ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών για το 2030, προκύπτει ότι 134 από αυτούς τους στόχους μπορούν πράγματι να καλυφθούν, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων στόχων που αφορούν την υγεία. 59 όμως στόχοι φαίνεται ότι παραμένουν ακόμη ακάλυπτοι.

Τα αίτια αυτής της υστέρησης προφανώς και δεν επιτρέπεται να αναζητηθούν στα συνωμοσιολογικά σενάρια αντικατάστασης του ανθρώπου από την ΑΙ. Τέτοια ήταν και τα σενάρια του Άμμωνα για τη γραφή, όπως τουλάχιστον αναφέρει ο Πλάτωνας! Ο προβληματισμός αναφορικά με την ΑΙ, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, δεν είναι αν θα αντικαταστήσει ή όχι τον άνθρωπο, αλλά πώς θα επικουρήσει με τον καλύτερο τρόπο τη σκέψη του .

Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει πράγματι μια σειρά αναγνωρισμένων προβλημάτων αναφορικά με τις εφαρμογές της ΗΙ και ιδιαίτερα με την ανθρωπιστικά αποτελεσματική χρήση τους. Σημαντικότερα ανάμεσα σ’ αυτά είναι η αλγοριθμική μεροληψία, τα κενά ευθύνης που δημιουργούνται από την αδιαφάνεια, σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα και την απρόβλεπτη φύση των συστημάτων ΑΙ, καθώς και η απουσία πλουραλισμού αξιών. Το γεγονός ότι οι αποφάσεις των συστημάτων ΑΙ δεν συνυπολογίζουν την άποψη του αρρώστου, παρεμποδίζει την από κοινού λήψη αποφάσεων, περιορίζει την αυτονομία του αρρώστου και ενθαρρύνει την επιστροφή σε έναν ιδιότυπο πατερναλισμό, ο οποίος αυτή τη φορά επιβάλλεται από την ΑΙ.

Η ανθρωπότητα φαίνεται ότι αντιμετωπίζει με αυξημένη ετοιμότητα αυτού του είδους τα προβλήματα και ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν την ανθρωπιστική τους διάσταση.Ήδη από το τέλος της περασμένης δεκαετίας το Μανιφέστο της Βιέννης διατύπωσε το όρισμα και τις αρχές του ψηφιακού ανθρωπισμού. Η ετοιμότητα της Ιατρικής, σ’ αυτόν τον τομέα, είναι χαρακτηριστικά εντυπωσιακή. Εξειδικευμένες κατευθυντήριες οδηγίες έχουν ήδη διαμορφωθεί πάνω στις αρχές του ψηφιακού ανθρωπισμού, αναφορικά με τις προϋποθέσεις ανάπτυξης ιατρικών εφαρμογών της ΑΙ.

Τελικά, στην εποχή της ΑΙ, θα υπάρχει ιατρικός ανθρωπισμός; Η απάντηση είναι ότι μπορεί πράγματι να υπάρξει αρκεί να κατανοήσουμε ότι: «Ο ανθρωπισμός, γενικά, και ειδικότερα ο ιατρικός ανθρωπισμός μπορεί να μην είναι μια νέα ιδέα· είναι ωστόσο μια ιδέα που πρέπει να επαναπροσδιορίζεται σε κάθε νέο βήμα στην ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου και της Ιατρικής, αντίστοιχα».

Αναστάσιος Γερμενης

Ομότιμος Καθηγητής Ανοσολογίας και Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών

Συντομογραφίες

• AI : Artificial Intelligen – Τεχνητή Νοημοσύνη.
• ΗΙ : Ηealth Ιntelligence – Νοημοσύνη Υγείας.
• PM : Precision Medicine – Ιατρική Ακριβείας.

Επιμέλεια Ανάρτησης και επιλογή φωτογραφιών Αργύρης Τασιόπουλος, Γεν. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ

• 2024.11.27
• Αργύρης Τασιόπουλος .

Ο Διευθυντής Υγειονομικού του ΓΕΕΘΑ (ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ) , Υποστράτηγος (ΥΙ) Δημήτρης Κασίμος, το απόγευμα της Τετάρτης 27 Νοε 2024, επισκέφθηκε την Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων (ΣΣΑΣ). Παρόντες ο Διοικητής της ΣΣΑΣ Υποστράτηγος (ΥΙ) Γεώργιος Γκουβας, ο Υποδιοικητής Ταξίαρχος (ΥΙ) Πέτρος Κουριδάκης. Ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Ένωσης Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ) και Μέλη του ΔΣ/ΕΕΥΕΔ.

Ο Δντης ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ καταφανώς συγκινημένος απευθύνθηκε στους Μαθητές της Σχολής τονίζοντας την ιδιαιτερότητα του Στρατιωτικού Ιατρού σε σχέση με τους πολίτες Ιατρούς. Αναφέρθηκε την ζωή στην Σχολή και την επίδραση αυτής στην μετέπειτα υπηρεσία στο Στράτευμα ή στην κοινωνία ευρύτερα. Ενημέρωσε για τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις και αναφέρθηκε σε άλλες που ακολουθούν . Δέχθηκε ερωτήσεις Μαθητών μεσώ του Αρχηγού της Σχολής.

Σύντομη παρέμβαση έκανε ο Πρόεδρος της ΕΕΥΕΔ Dr Νίκος Παπαγιαννόπουλος που διετέλεσε Διοικητής της Σχολής καθως και Δντης Σπουδών.

Στο τέλος ο ΔΥΓ/ΓΕΕΘΑ χαιρέτισε ένα προς ένα τους Μαθητές.

Ήταν μια πολύ χρήσιμη συνάντηση που έδειξε όχι μόνο το ενδιαφέρον της ηγεσίας για την πορεία του Υγειονομικού. Έδειξε στους Μαθητές ότι το Υγειονομικό είναι μια οικογένεια. Ο παλαιότερος παρών Συνάδελφος, ο Ταξίαρχος (ΥΙ) Αναστάσιος Μάνθος (Μέλος ΔΣ/ΕΕΥΕΔ) , μετέπειτα Πρύτανης στο ΑΠΘ, εισήλθε στην σχολή το 1965 και οι νεότεροι παρόντες Μαθητές εισήλθαν στη Σχολή το 2024, 60 χρόνια μετά..

• – 2024.11.26
• – ΕΕΥΕΔ .

Την Τρίτη 26 Νοεμβρίου 2024, πραγματοποιήθηκε η τελετή ορκωμοσίας των πρωτοετών σπουδαστών της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων (ΣΣΑΣ), στην οποία παρέστη ο Υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ Αντιναύαρχος Χρήστος Σασιάκος ΠΝ ως εκπρόσωπος του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Δημήτριου Χούπη.
Η τελετή έλαβε χώρα στις εγκαταστάσεις της Σχολής στο Στρατόπεδο «ΛΟΧΑΓΟΥ ΙΑΤΡΟΥ ΦΩΚΑ ΦΩΚΑ», χοροστατούντος του Παναγιώτατου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ.κ. Φιλόθεου. Στην ορκωμοσία παραβρέθηκαν ο Υφυπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας – Θράκης Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, εκπρόσωποι της στρατιωτικής ηγεσίας, των Σωμάτων Ασφαλείας, των προξενικών αρχών της Κύπρου και της Αρμενίας στη Θεσσαλονίκη και των ακαδημαϊκών αρχών. Παρόντες ήταν επίσης εν ενεργεία και εναποστρατεία Αξιωματικοί, καθώς και οι οικείοι των ορκισθέντων σπουδαστών.
Ορκίστηκαν συνολικά 181 πρωτοετείς σπουδαστές του Ιατρικού, Οδοντιατρικού, Κτηνιατρικού, Φαρμακευτικού, Οικονομικού, Ψυχολογικού και Νομικού Τμήματος εκ των οποίων 1 από την Κύπρο, 1 από την Αλβανία, 3 από την Αρμενία και 7 από την Ιορδανία.

• – 2024.11.17
• – Λ. Βαζαίος

Τα πενήντα χρόνια που πέρασαν από το 1973, δώσανε την ευκαιρία στην επέτειο να περηφανεύεται για την διαφορά της από τις υπόλοιπες που γρατζουνάνε την Εθνική Μνήμη, αλλά και όλες τις άλλες! Ήταν ο τελευταίος «ξεσηκωμός» της σύγχρονης ιστορίας μας,. Χρειάζονται σπάνιας ποιότητας γραφή τα γεγονότα και η δημόσια κατάθεση τους έκανε απαραίτητο να γιορτάζεται κάθε χρόνο η επέτειος με διαδήλωση κεντρική και άλλες τοπικού χαρακτήρα. Οι συγκινήσεις, δεν λείπουν, που και που γίνονται έκτροπα,, κυρίως όμως εκδηλώνονται κάθε είδους αισθητικής και ποιότητας συναισθηματικές φορτίσεις. Έγινε σχολικός εορτασμός με σχετικά λογύδρια, άλλοτε πετυχημένα, άλλοτε απερίγραπτα. Στις περισσότερες πόλεις κάποια οδός μετονομάστηκε σε «Ηρώων Πολυτεχνείου». Ατελείωτες εκδόσεις–παρουσιάσεις όλων των ειδών και κάθε αισθητικής,, με ομοιοκαταληξίες ή βροντώδη επίθετα, κατακλύσανε τις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Εκτός από τους γραφικούς υπερδεξιούς αρνητές και κάποιες ομάδες απαίδευτου ψευτοφασιστικού ημικόσμου, δεν υπήρξε ούτε υπάρχει σοβαρός αντίλογος. Όλες οι πολιτικές παρατάξεις ανταγωνιζόντουσαν και εξακολουθούν να αναπαράγουν συνεχώς ανταγωνισμό, για το ποιοι θα έχουν την «ιδιοκτησία» του «νοήματος» ή την πιο «συγκινημένη» έκφραση σεβασμού στον Αγώνα και τους Ήρωες!

*πικρά και δυσάρεστα όσα γράφω. Είναι όμως τόσο δύσκολη η προσπέλαση της πραγματικότητας που μάλλον δικαιολογείται το κονφούζιο. Οι ατέρμονες αναλύσεις και τα ενοχικά πλέγματα έκαναν όλους τους πολιτικούς χώρους να λειτουργούν επί πενήντα χρόνια στο σπιράλ της δύσκολης έκφρασης και προβολής ιδεών και κάποτε ακόμη και αξιών για το θέμα «Πολυτεχνείο 1973»! Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι και ακριβείς θα μιλήσουμε για «Φοιτητική Εξέγερση», γιατί αυτό ήταν. Ή θρυαλλίδα του Πολυτεχνείου και της Νομικής, που προηγήθηκε, γρήγορα πυροδότησε τα εκρηκτικά όλων των Σχολών.

Υπάρχει όμως, όπως είναι φυσικό, και η άλλη σελίδα, αυτή που άρχισε να γράφεται πριν συμβεί οτιδήποτε και δεν έκλεισε ακόμη έχοντας, αποτραβηχτεί πίσω από επίλογους με φωνακλάδικα επίθετα και αμετροέπειες. Ο άγνωστος επικοινωνιακά κόσμος των ανθρώπων που κρατήθηκαν μακριά από όλα αυτά κατέθεσε σεμνά και διαφύλαξε ό,τι έπρεπε να διαφυλαχθεί! Ας τους αναζητήσουμε με πολλή διακριτικότητα και προσοχή για να τους πούμε «καλημέρα»……τίποτε άλλο, αυτό μόνο ταιριάζει, αυτό μόνο θα δεχθούν! Είναι οι νέοι (τότε) που πρωτοστάτησαν, αγωνίστηκαν μέσα στις δομές της κατάληψης χωρίς να έχουν κομματική καθοδήγηση (αυτό είναι πλέον βέβαιο!). Ήταν το «άλας της γης»! Ανάμεσα τους αναζητούμε το «άλας που δεν εμωράνθη» όπως θα έλεγε το Ευαγγέλιο (σχολιασμένο όμως από Δημοκρατικό σχολιαστή!). Είναι όσοι μετά πενήντα χρόνια εξακολουθούν να μην μετακινούνται με το κοινωνικό ασανσέρ, που αν και πιο αραιά, εξακολουθεί να ανεβοκατεβαίνει!

Καιρός να θυμηθώ (σε πρώτο πρόσωπο αυτήν την φορά) τις μέρες που έζησα τότε, προσπαθώντας να μην ξεχαστούν κάποιες «λεπτομέρειες», κάποιες ιστορίες, κάποιοι άνθρωποι που δεν πέρασαν τότε απαρατήρητοι αν και οι περισσότεροι ξεχαστήκανε. Στις «λεπτομέρειες» ξέρουμε πως βασίζεται συχνά η Ιστορία με τους ανθρώπους της, τους Ιστορικούς, να καταγράφουν μέσα από αυτές τα σημαντικά και να σχολιάζουν τα αρνητικά. Δίνουν έτσι τον χώρο που ταιριάζει στα θετικά των γεγονότων, των πολέμων και των ανθρώπινων βημάτων στον χρόνο. Δεν είναι κουτσομπόλα η Ιστορία, δασκάλα ιδιότροπη και αυστηρή είναι και δεν παραβλέπει λάθη, ούτε συγχωρεί απατεωνιές και ψέματα!

Τον Νοέμβριο του 1973, (με εκπαιδευτική άδεια), έχοντας την θέση του Πανεπιστημιακού βοηθού, υπηρετούσα στην Ουρολογική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου (είχε μετονομασθεί τότε σε «Βασιλεύς Παύλος» λόγω του κατακλυσμού εθνικοφροσύνης που είχε προκύψει!). Από την πρώτη ημέρα της κατάληψης, όλοι λειτουργούσαμε με ανησυχία και προβληματισμό που προκαλούνταν από τις ανακοινώσεις του ραδιοσταθμού του Πολυτεχνείου, τις φλυαρίες της τότε ΕΡΤ και κυρίως από τις απίστευτης ποικιλίας αδέσποτες φήμες. Η Παρασκευή 17 Νοεμβρίου ήταν περισσότερο προβληματική στην αποδελτίωση των γεγονότων. Μην ξεχνάμε πως δεν είχαν εφευρεθεί ακόμη τα κινητά, ούτε οι υπολογιστές, ενώ η τηλεόραση ήταν ακόμη στα σπάργανα με τα δύο (μοναδικά) κρατικά κανάλια (ΕΡΤ και ΥΕΝΕΔ) να μεταδίδουν προγράμματα που είχαν περάσει από το ψιλό κόσκινο της λογοκρισίας. Δεν έχει νόημα να σχολιάσω εδώ την «μη παιδεία» των λογοκριτών! Εκείνο το βράδυ εφημέρευα και ήμουν τότε από τους παλαιότερους Πανεπιστημιακούς βοηθούς (το ισοδύναμο του λέκτορα περίπου σήμερα). Με τους άλλους Συναδέλφους και τους διοικητικούς του Νοσοκομείου αποφασίσαμε να ασφαλίσουμε την Κεντρική Πύλη και να χρησιμοποιούνται οι δύο πλάγιες. Δεν είχαμε πολλά περιστατικά τραυματισμένων, την πρώτη ημέρα, (στο σύνολο τους επρόκειτο για μικροτραυματισμούς) για τον λόγο ότι το Λαϊκό ήταν μακριά από τα σημεία των συγκρούσεων. Σε όσους προσήλθαν δόθηκαν οι Α’Βοήθειες και δεν έγινε καταγραφή στα βιβλία των Εξωτ.Ιατρείων παρά μόνο σε πρόχειρο τετράδιο που κράτησα και κατέστρεψα μετά από αρκετό καιρό, όταν δεν υπήρχε πλέον λόγος διατήρησης του. Τους προσερχόμενους, μετά τις Α’Βοήθειες, διοχέτευαν οι θυρωροί από την πλαϊνή δευτερεύουσα έξοδο. Η νύκτα ήταν γεμάτη αγωνία. Μιλούσα συνέχεια στο τηλέφωνο με την Λίνα που με τα παιδιά μικρά στην οδό Αδμήτου, που τότε ζούσαμε, αγωνιούσε και κατέγραφε τα συνθήματα που εκπεμπόντουσαν από τον Ρ/Σ των φοιτητών. Κουβεντιάζοντας αργότερα μου μιλούσε με συγκίνηση για τα έντονα συναισθήματα που την κράτησαν ξύπνια όλη την νύκτα και την αγωνία της για ό,τι ακουγόταν, για ό,τι μαθαίναμε.

Τις επόμενες μουδιασμένες μέρες προσπαθούσαμε να ξανακερδίσουμε κάποια κανονικότητα, να αποδελτιώσουμε τα μηνύματα και όσα κυκλοφορούσαν που δεν είχαν τα περισσότερα ίχνος αξιοπιστίας. Το θέμα των νεκρών στο χώρο του Πολυτεχνείου και γύρω από αυτόν απασχολεί ακόμη τους δημοσιογράφους και τους ιστορικούς. Ήταν τόσο μπερδεμένη η πληροφόρηση και τέτοια σκόπιμη από τους Απριλιανούς συσκότιση, που ακόμη και τώρα, μετά 50 χρόνια, γίνεται κουβέντα για τον αριθμό των νεκρών και για ό,τι άλλο σοφίζονται κάθε λογής αμετροεπείς.

Προσπαθώντας να θυμίσω κάποια γεγονότα που πιστεύω ότι ακουμπάνε σε αποδεδειγμένα περιστατικά και αλήθειες, θα σταθώ στην δολοφονία του νεαρού Μυρογιάννη από τον Νικόλαο Ντερτιλή (φώτο) έξω από το Πολυτεχνείο στην γωνία Πατησίων και Στουρνάρα. Είναι γεγονός απόλυτα αληθινό, ιδιαίτερα τραγικό.

Παραπέμθηκε ο δράστης σε δίκη που άφησε εποχή, που κατέληξε στην καταδίκη του ενόχου σε ισόβια. Ο Ντερτιλής πέθανε στην φυλακή πολλά χρόνια μετά. Για να ζωγραφίσουμε αξιόπιστα τον πίνακα αυτής της ιστορίας πρέπει να επιχειρήσουμε ιστορική αναδρομή που μας πηγαίνει όμως μακριά.

Μερικά χρόνια πριν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, υπηρετούσα στο 521 Τάγμα Πεζοναυτών που ήταν στην Αγία Παρασκευή. Διοικητής Τάγματος τότε ο Αντισυνταγματάρχης Ντερτιλής που σύντομα προήχθη σε Συνταγματάρχη και ανέλαβε την Διοίκηση του Συντάγματος Πεζοναυτών. Ήμουν γιατρός της μονάδας που ήταν πολύ καλά εκπαιδευμένη και είχε απαιτητικό και δυναμικό πρόγραμμα ασκήσεων κάθε είδους. Όλα καλά, αλλά εγώ είχα άλλα σχέδια, είχα άλλα στο μυαλό μου. Έπρεπε με κάθε τρόπο να συνεχίσω την ειδικότητα που είχα αρχίσει. Τον χρόνο της Γεν,Χειρουργικής είχα τελειώσει στο Τζάννειο πριν το 1967. Ο Νικ. Μαυρίκιος Διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του Λαϊκού είχε την «Ιατρική Αρχοντιά» να με δεχθεί ως ειδικευόμενο εξωτ. Βοηθό, χωρίς όμως ενημέρωση του Υπουργείου Υγείας, που θα την παρέπεμπε στην Υπηρεσία με ολέθριο για μένα αποτέλεσμα! Έπρεπε να μπορώ να κατεβαίνω από την Αγία Παρασκευή στο Λαϊκό κάθε πρωϊ η όσο πιο συχνά μπορούσα. Στο σκληρό και απαιτητικό αυτό σχέδιο βρήκα απροσδόκητο σύμμαχο τον Ντερτιλή. Λέω απροσδόκητο γιατί οι συμπεριφορές του και η ακαμψία που έδειχνε στην διοίκηση δεν προοιωνίζανε τίποτε θετικό. Όταν όμως του εξήγησα τι ήθελα να κάνω απροσδόκητα άλλαξε στάση. Τον έπεισε η επιμονή μου να βελτιώσω τις γνώσεις μου με θυσία κάθε ελεύθερου χρόνου και χωρίς να επιδιώκω κανένα οικονομικό όφελος. Έτσι δικαιολόγησε την θετική στάση και την έγκριση να λείπω μέρος του πρωϊνού από το ιατρείο της Μονάδας και τήρησε τον λόγο του. Κυνήγησε μάλιστα μία μέρα τους δύο δόκιμους βοηθούς μου, που τους έπιασε να παίζουν τάβλι στο ιατρείο. Αφού τους πέρασε γενεές δεκατέσσερις τους έριξε την συνηθισμένη ποινή κραυγάζοντας πως τεμπελιάζουν και δεν ανοίγουν κανένα βιβλίο να ξεστραβωθούν Δεν βλέπετε τον προϊστάμενο σας συνέχισε εξαγριωμένος, που αγωνίζεται να κάνει ειδικότητα να γίνει καλλίτερος γιατρός! Μέχρι σήμερα δεν έχω καταφέρει να εξηγήσω την στάση του. ‘Ίσως τον έσπρωξε κάποιο δικό του βίωμα, κάποιες σπουδές που λαχτάρησε και η συνθήκες της ζωής δεν τον αφήσανε να τις χαρεί. Ήταν όμως κάθε προσπάθεια ερμηνείας μάταιη εκείνη την εποχή. Ο Ντερτιλής ήταν ουσιαστικά επικίνδυνο άτομο. Η συμμετοχή του στον σκληρό πυρήνα των πραξικοπηματιών η ακραία και συχνά βίαιη συμπεριφορά του σε συνδυασμό με την αλλοπρόσαλλη φασιστοειδή εκφορά λόγου, μόνο με απόσταση ασφαλείας και την ελάχιστη προσέγγιση μπορούσαν να παλεύονται! Η καλή μου τύχη δεν είχε σκοπό, όπως φαίνεται, να με εγκαταλείψει.

Πέρασε καιρός,, αποχαιρέτησα τους Πεζοναύτες, δεν ξαναείδα, ούτε ξανάκουσα για τον Νικ. Ντερτιλή, με απορρόφησαν η ζωή, η ειδικότητα ο γάμος μας με την Λίνα, η Αύρα με τον Κωστή που ήρθαν γρήγορα-γρήγορα στην ζωή μας.

Οι συμπτώσεις όμως δεν πάψανε ποτέ να έχουν σοβαρό ρόλο στον βίο μου! Αγαπημένος φίλος και συνάδελφος,, με παρακάλεσε να αναλάβω ως ασθενή και να βοηθήσω όσο μπορώ έναν οικογενειακό του γνωστό, παλιό Στρατηγό. Ήταν το 1972, τότε που τελείωνα την ειδικότητα. Με έκπληξη αντίκρυσα τον Βασίλη Ντερτιλή, τον πατέρα του παλιού μου διοικητή στο σπίτι του δίπλα στο Χίλτον. Γνώρισα τον ηλικιωμένο αλλά ευσταλή και επιβλητικό στο παράστημα στρατηγό, που περνούσε την ημέρα του στην τραπεζαρία του σπιτιού διαβάζοντας εφημερίδες και καπνίζοντας ατέλειωτα πακέτα «Σέρτικα Λαμίας», τα βαρύτερα τσιγάρα που κατασκευάστηκαν ποτέ στην χώρα μας. Έκανα ό,τι έπρεπε χωρίς καθυστέρηση για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα της υγείας,, του εξαιρετικά λογικού και συνεργάσιμου ασθενή, που μου εμπιστεύθηκαν. Μόνο το επίμονο βέτο στο θέμα «κάπνισμα» δεν επέτρεψε περισσότερα για το θέμα αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν ικανοποιητικό, χρειαζόταν όμως παρακολούθηση και συμπληρωματικές θεραπείες στο σπίτι. Εκτός από την σχέση ιατρού-ασθενή, αναπτύχθηκε σιγά-σιγά μεταξύ μας κάτι ιδιαίτερο. Από την πλευρά μου ήταν εκτίμηση και σεβασμός στην ηλικία και την ευγένεια του. Από την πλευρά του έδειχνε πως του κέρδισα την εμπιστοσύνη τόσο με την ιατρική αντιμετώπιση όσο και με την γενικότερη στάση απέναντι του. Δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε η σχέση νέου ανθρώπου με τον πολύπειρο γέροντα που η ζωή του βάδισε παράλληλα με τους βηματισμούς και τα άλματα της Ιστορίας. Ήταν ιδιαίτερη αφήγηση της Σύγχρονης Ιστορίας του τόπου μας στις επισκέψεις μου, όταν είχα χρόνο από το απαιτητικό καθημερινό πρόγραμμα.

Ήθελε, όπως φάνηκε, να ξαναμιλήσει για τον βίο του και για όσα του είχε μάθει η θητεία στην ζωή τα 50 τουλάχιστον χρόνια που περάσανε σε συνεχές κρεσέντο δράσης και περιπέτειας. Όλα αρχίσανε το 1913 στην Μάχη της Δοϊράνης. Ο Β΄Βαλκανικός Πόλεμος που έληξε με ήττα των Βουλγάρων ήταν ο πρώτος πόλεμος του Βασ. Ντερτιλή και η πρώτη προαγωγή «επί ανδραγαθία». Ακολούθησαν πολλοί πόλεμοι και αντίστοιχες τέτοιου είδους καταγραφές στο μητρώο του. Ο Διχασμός τον βρήκε αξιωματικό πλέον, φανατικά ενταγμένο στο Βενιζελικό Στρατόπεδο. Από την θέση αυτή δεν μετακινήθηκε ποτέ και από κάποιο σημείο και πέρα ήταν στην πρώτη γραμμή των αλλεπάλληλων κινημάτων που ακολούθησαν την Μικρασιατική Καταστροφή. Το 1923 διοικούσε το ένα από τα δύο Δημοκρατικά Τάγματα, στο άλλο ήταν διοικητής ο Ναπολέων Ζέρβας. Ήταν «οι πραιτωριανοί» της Βενιζελικής παράταξης και οι δράσεις τους μάλλον αμφιλεγόμενες. Το κίνημα Λεοναρδόπουλου-Γαργαλίδη την ίδια χρονιά, απειλούσε με κατάληψη κυβερνητικά προπύργια έχοντας φιλοβασιλικές τάσεις και αναφορές. Ο Βασ. Ντερτιλής, με το Τάγμα του, επιστρατεύοντας και τους φοιτητές του Πολυτεχνείου*, διασκόρπισε τους στασιαστές στην λεγόμενη από τότε «μάχη του Κιθαιρώνα». Με καμάρι μου διηγήθηκε πως δεν χύθηκε σταγόνα αίμα Ελληνικό χάρις στο τέχνασμα που σοφίστηκε. Έστησε συνεργείο με τον Στρατολόγο του Τάγματος στο Ισθμό και μόλις εμφανίστηκαν οι μονάδες των στασιαστών άρχισαν να δίνουν απολυτήρια στους στρατιώτες. Οι φαντάροι αφήσανε μόνους τους αρχηγούς τους να σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα του προνουτσιαμέντου τους, τσεπώσανε το απολυτήριο και τροχάδην εξαφανιστήκανε για τα χωριά και τα σπίτια τους,, με τα τραίνα που τους περιμένανε στον Σταθμό!

*Πενήντα χρόνια μετά, το 1973, ο γιός του στρατηγού, ο Νικόλαος Ντερτιλής, επιτελάρχης της ΑΣΔΕΝ και σκληρός χουντικός σκότωσε εν ψυχρώ τον νεαρό Μυρογιάννη έξω από το Πολυτεχνείο! Την ίδια στιγμή διέταζε «βαράτε στο ψαχνό» ενώ κόμπαζε στο οδηγό του τζιπ «είδες ρε, 45 χρονών άνθρωπος και με την πρώτη τον πέτυχα και τον ξάπλωσα!». Η Ειμαρμένη φαίνεται πως έπεισε τους Θεούς να αφήσουν τις συμπτώσεις ελεύθερες να κάνουν τα παιχνίδια τους. Μέσα σε 50 χρόνια ο πατέρας και ο γιος δράσανε ακραία αλλά τόσο διαφορετικά με φόντο το Πολυτεχνείο και τους ανθρώπους του! Ο Βασίλειος Ντερτιλής στρατολογώντας εθελοντές φοιτητές του Πολυτεχνείου για την καταστολή του φιλοβασιλικού κινήματος, δεν μπορούσε να φανταστεί πως ο γιός του μετά 50 χρόνια θα δολοφονούσε τον νεαρό Μυρογιάννη , προσπαθώντας να καταστείλει την Δημοκρατική εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου!

Ανάμεσα στους στασιαστές με τον Λεοναρδόπουλο και τον Γαργαλίδη ήταν ο τότε Λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς παλιός γνώριμος του Ντερτιλή. Με εύθυμη διάθεση ο αφηγητής συνέχισε, εκείνη την ημέρα, την ιστορία λέγοντας ότι τον παρέδωσε στον επιλοχία του με την διαταγή να τον πάει στο σπίτι του διοικητή στην Κόρινθο. Μετέφερε ο επιλοχίας την παραγγελία στην γυναίκα του Ντερτιλή να βάλει τον Μεταξά να φάει γιατί μετά έπρεπε να τον αφήσει ο υπαξιωματικός ελεύθερο να φύγει. Έτσι έγινε και ο Μεταξάς διέφυγε στην Ιταλία κρυμμένος σε φορτηγό πλοίο που μετέφερε μπακαλιάρους! ‘Ηταν η περίφημη διαφυγή του μετέπειτα δικτάτορα κρυμμένου μέσα στους παστούς μπακαλιάρους!

Στο κίνημα του Πάγκαλου μου εκμυστηρεύθηκε ότι με κατ’ευθείαν βολή πυροβόλου από την πλατεία Ρηγίλλης στο Σύνταγμα έτρεψε σε άτακτη φυγή τους αντιπάλους και έληξε σχεδόν αναίμακτα η υπόθεση. Απόστρατος ήταν όταν έγινε η 4^η Αυγούστου και ο Μεταξάς πρωθυπουργός,. Τον συλλάβανε και τον οδήγησαν στο πρωθυπουργικό γραφείο. Με χιούμορ μου διηγήθηκε πως ο Μεταξάς λόγω σωματότυπου διάλεγε κοντούς φρουρούς! Στην πόρτα του γραφείου του πρωθυπουργού τον σταμάτησε ένας μικρόσωμος χωροφύλακας λέγοντας του να περιμένει. Ο Ντερτιλής όμως δεν είχε καμία διάθεση να χάνει τον καιρό του, βούτηξε υπό μάλης τον δύστυχο και εισέβαλε στο γραφείο του Μεταξά. Έκπληκτος εκείνος προσπάθησε να τον ηρεμήσει λέγοντας του όμως ότι είχε αποφασίσει να τον εκτοπίσει σε κάποιο νησί. Μετά μικρό διάστημα σιωπής τον ρώτησε αν ήθελε να πεί κάτι σχετικό με την απόφαση που άκουσε πριν λίγο. Περίμενε ο Μεταξάς ,συνέχισε ο συνομιλητής μου, να του ζητήσω να αναθεωρήσει την εκτόπιση. Η απάντηση όμως ήταν τουλάχιστον απροσδόκητη. Εν τάξει είπε θα πάω αλλά σε 4 ημέρες,, να πάρω πρώτα την σύνταξη μου και μετά. Έκανα μεταβολή συνέχισε και άφησα αποσβολωμένο τον δικτάτορα να κοιτάει με απορία την πόρτα που βρόντησα πίσω μου και τον χωροφύλακα που προσπαθούσε να συμμαζέψει την κακοπαθημένη στολή του!

Δεύτερος Παγκόσμιος, έπος της Αλβανίας, συνθηκολόγηση των Στρατηγών, Γερμανική Κατοχή. Οι παλιοί σκληροπυρηνικοί Βενιζελικοί, βρίσκονται σε σταυροδρόμι αποφάσεων. Διαλέγουν την πιο αφελή και «ψευτολογική» άποψη. Αφού οι Γερμανοί είναι εναντίον των Εγγλέζων, ο Βασιλιάς είναι ενεργούμενο της Αλβιόνας και εμείς είμαστε απόλυτα αντίθετοι με την Βασιλεία, πρέπει να πάμε με τους Γερμανούς. Ο Γονατάς, ο Ντερτιλής, ο Πλαστήρας στο εξωτερικό όμως και μια σειρά άλλοι αδιάλλακτοι Βενιζελικοί πλησίασαν τους κατακτητές. Στο υπουργείο Στρατιωτικών της Κυβέρνησης Τσολάκογλου ο Ντερτιλής ως προσωπάρχης προσπάθησε να συμμαζέψει το χάος για να επιβιώσουν οι αξιωματικοί που βρέθηκαν επί ξύλου κρεμάμενοι στις συνθήκες της Κατοχής. Κάτι κατάφερα μου είπε ο γέρων Στρατηγός αλλά δεν έμεινα πολύ. Δεν μου ήταν δυνατό να ανέχομαι την ντροπή της ήττας που δεν ήταν ακριβώς ήττα! Λίγο αργότερα ο Γονατάς τον έπεισε να μετάσχει στην συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας. Πολύ λίγο έμεινε και εκεί. Αποτέλεσμα σοβαρού λεκτικού επεισόδιου με τους Γερμανούς η σύλληψη, η μεταφορά και ο εγκλεισμός στο τμήμα κράτησης των Ανωτάτων Αξιωματικών του Νταχάου! Ούτε εκεί όμως ησύχασε. Η παλαιότερη γνωριμία του με τον Φον Σταούφεμπεργκ και η επαφή με την ομάδα των συνωμοτών κατά του Χίτλερ λίγο έλλειψε να του στοιχήσει την ζωή, όπως ψύχραιμα και με γλαφυρές λεπτομέρειες μου διηγήθηκε.

Μετά την επιστροφή από το Νταχάου, στα Δεκεμβριανά, που ξεσπάσανε σχεδόν αμέσως , ο ΕΛΑΣ της Καισαριανής έστειλε να τον φυλάει ομάδα ανδρών του. Στην περιοχή γνωρίζανε ποιος ήταν και τον σεβόντουσαν. Πολύ συνοπτικά καταγράφω όσα μου διηγιόταν και δεν μπορώ να μην πω ότι άκουγα όλες αυτές τις ιστορίες με μεγάλη προσοχή και μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

Μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, το πραξικόπημα του Ιωαννίδη, το πραξικόπημα και την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, έκανα αρκετό καιρό επικοινωνήσω μαζί του. Οι υποχρεώσεις μου ήταν πολλές και ο χρόνος δεν έφθανε πλέον για πολλά πράγματα. Στο τέλος του 1974 αρχές του 1975, μετά την επιστροφή μου από την Κύπρο, αν θυμάμαι καλά, κάποια στιγμή κατάφερα να περάσω να τον δω. Όλο το αποφάσιζα και όλο κάτι γινόταν που μου το χάλαγε. Τον βρήκα προβληματισμένο και αρκετά καταβεβλημένο. Η υγεία του δεν πήγαινε καλά και θα έπρεπε να φροντίσω να εισαχθεί πάλι στο ΝΙΜΤΣ. Δεν ήταν μόνο αυτή η αιτία του προβληματισμού και της κακής του διάθεσης. Το πρώτο που μου είπε ήταν πως δεν έπρεπε να βλεπόμαστε πια. Οι καιροί είναι πονηροί παιδάκι μου (έτσι με έλεγε) και η ρουφιανιά είναι εθνικό σπορ! Είσαι νέος Αξιωματικός, έχεις μέλλον, έχεις οικογένεια. Έχω μεγάλη εμπειρία από τέτοιες καταστάσεις, άκουσε σε παρακαλώ την συμβουλή μου. Του απάντησα όσο πιο καθησυχαστικά μπόρεσα Είδα όμως ότι κάτι άλλο τον απασχολούσε και έδειχνε πως έψαχνε τρόπο να μου το πει. Μετά μικρή σιωπή αποφασιστικά ζήτησε την γνώμη μου για την υπόθεση του γιου του που εκείνες τις ημέρες είχε παραπεμθεί για τον φόνο του νεαρού Μυρογιάννη και την συμμετοχή του στο πραξικόπημα και την δικτατορία. Είχα καταλάβει τι περίπου θα ρωτούσε και ήμουν προετοιμασμένος. Του μίλησα με ειλικρίνεια λέγοντας ότι γνώριζα μόνο ό,τι έγραφε ο Τύπος και ό,τι έλεγαν οι επίσημες ανακοινώσεις. Δεν είδα όμως να ικανοποιείται ο ηλικιωμένος συνομιλητής μου, που μετά από μικρή ανήσυχη σιωπή με ρώτησε ξανά με αγωνία. «Για ποιο λόγο νομίζεις ότι σκότωσε τον νεαρό;». Μη έχοντας κάτι να απαντήσω προσπάθησα να αλλάξω κουβέντα. Δεν με άφησε να συνεχίσω και μου αντιγύρισε την δική του γνώμη. «Φοβήθηκε παιδί μου και σκότωσε τον νεαρό» είπε με φωνή που έτρεμε! «Ήταν δυνατό αυτός ο Επιτελάρχης της ΑΣΔΕΝ να κατέβει από το γραφείο του με το περίστροφο στο χέρι και να σκοτώσει ένα μειράκιο, ένα παλληκαράκι; Αν ήταν ψύχραιμος θα διέταζε έναν πόλισμαν να συλλάβει τον μικρό, να τον φέρει στο γραφείο του και αφού του πει δυο λόγια και του τραβήξει το αυτί να τον στείλει στην μάνα του που ανησυχούσε! Φοβήθηκε όμως, τον σκότωσε και με έκανε να τον ξεγράψω και να μην ξαναμιλήσω ποτέ γι’αυτόν, πάει και τελείωσε! Ήταν τα τελευταία του λόγια, ήταν η τελευταία μας συνάντηση. Λίγες εβδομάδες μετά ειδοποιήθηκα ότι πέθανε ήσυχα στο ΝΙΜΤΣ που είχε μεταφερθεί.

Αυτή είναι η ιστορία του Βασίλη Ντερτιλή που με τίμησε με την φιλία του και μου έδειξε λεπτομέρειες της Ιστορίας που δεν θα μπορούσα να βρω και να μάθω με κανένα άλλο τρόπο. Κατάλαβα πολύ καλά πως η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973 ήταν νομοτελειακά αναμενόμενη μετά την αθλιότητα του πραξικοπήματος της 21^ης Απριλίου. Οι πραξικοπηματίες εγκλημάτησαν πηγαίνοντας την χώρα πίσω σε όλους τους τομείς ευτελίζοντας τα πάντα. Ο Βασίλειος Ντερτιλής φεύγοντας από τον κόσμο έβαλε στην σωστή θέση της Ιστορίας,, ψύχραιμα και λακωνικά την κατάσταση ……..

……Φοβηθήκανε όλοι οι Απριλιανοί, φόβος, δειλία, ανεπάρκεια, κουτοπονηριά, βία και αμορφωσιά, μας κυβερνήσανε 7 χρόνια προετοιμάζοντας το δράμα του τέλους, την τελευταία συρρίκνωση της Πατρίδας, την Κυπριακή Τραγωδία!

__________________________________________________________________________

Βιογραφικά στοιχεία Ν. Ντερτιλή στην ΒΙΚΙΠΑΔΕΙΑ: εδώ

Σε μορφή εκτυπώσιμου κειμένου : ΤΟ ΙΩΒΗΛΑΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

• – 2024.10.28
• – Θεόδωρος Φιλιππίδης¹

Στα Έθνη με μακραίωνη ιστορία υπάρχουν Στιγμές – Ορόσημα που αναδεικνύουν το ποιόν τους και χαρακτηρίζουν το αποτύπωμά τους στο ιστορικό γίγνεσθαι. Οι Στιγμές αυτές, σπάνιες κατά κανόνα, έχουν να κάνουν με τραύματα στον κορμό του έθνους, με διαιρέσεις ή και πολλαπλασιασμούς, με έκφραση καταπιεσμένων ή αναδυόμενων συναισθημάτων, με ποικιλότροπη διατύπωση των μεγάλων «ΝΑΙ» και των μεγάλων «ΟΧΙ».

Μια τέτοια Μεγάλη Στιγμή για το Ελληνικό Έθνος, υπήρξε το «ΌΧΙ» με το Έπος του ’40, ένας σταθμός στην αέναη πορεία του Έθνους, μια δημιουργική ρωγμή στον αέναο χρόνο του. Είναι γνωστό βέβαια ότι για να αξιολογήσει κανείς αντικειμενικά μια τέτοια Στιγμή, έχει την υποχρέωση να ανατρέξει στα πριν και ίσως να μελετήσει ενδελεχώς και τα μετά. Αυτό όμως είναι υποχρέωση των ιστορικών μελετητών και λίγο μόνον βοηθά στην εκτίμηση της πανάκριβης και μοναδικής Στιγμής. Κι αυτό γιατί η Στιγμή εμπεριέχει Ψυχή, ψυχή με μνήμες, με νοσταλγία, με τραύματα, με ανυπέρβλητη δόξα, με μελαγχολία, με ελπίδες, με καταποντισμούς και παλινορθώσεις. Και κάθε τέτοια Στιγμή στην τρισχιλιετή πορεία των Ελλήνων, είναι προορισμένη να βγεί μέσα από ένα δυσθεώρητο κάστρο Μνήμης. Μιας Μνήμης που περιλαμβάνει το «Μολών λαβέ» και τη θυσία του Λεωνίδα, την Παλαιολόγεια απάντηση «Τό δέ τήν πόλιν σοι δούναι ουκ εμόν εστίν ούτ’ άλλου των κατοικούντων ἐν ταύτη· …» , το «Έλληνες εσμέν το γένος…» του Πλήθωνος Γεμιστού, το «φωτια και τσεκούρι στους προσκυνημένους» του Κολοκοτρώνη, την εθελούσια πορεία προς τη Δόξα του Παύλου Μελά …

Αυτό το περιεχόμενο της Στιγμής του «ΟΧΙ» είναι απολύτως σίγουρο ότι κατείχε ο Ιωάννης Μεταξάς εκείνο το δραματικό ξημέρωμα, αλλά και επίσης σύσσωμο το Έθνος όταν από την επομένη, «με το χαμόγελο στα χειλη», προσέτρεξε για να υπερασπισθεί τα Πάτρια.

Οι ιστορικοί, οι πολιτικοί και οι στρατηγικοί αναλυτές έχουν γεμίσει χιλιάδες σελίδες για το Έπος του’40, χρήσιμες ή απορριπτέες, ενίοτε αντικειμενικές, άλλοτε μεροληπτικές και άλλες στρατευμένες. Όμως, τη Στιγμή του «ΟΧΙ» την έζησαν, την ένιωσαν οι χιλιάδες ανώνυμοι πρωταγωνιστές στα χιονισμένα κακοτράχαλα βουνά και την αποτύπωσαν στη ποιητική της διάσταση, οι καλλιτέχνες της εποχής. Τιμητική θέση σ’ αυτούς κατέχουν οι ποιητές και πεζογράφοι και μάλιστα οι πολλοί απ’ αυτούς που προσέφεραν εθελοντικά τους εαυτούς τους στο Μέτωπό ή και στα μετόπισθεν.

Ο 80χρονος Κωστής Παλαμάς, με την εξαιρετικά αναπτυγμένη διορατικότητα και με τον αδιαμφισβήτητο πατριωτισμό του, από την πρώτη μέρα του Πολέμου αντιλαμβάνεται το ουσιώδες της Στιγμής και απευθύνεται στους Έλληνες με τους μαγικούς στίχους «…αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλον κανένα: μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα».

Ο Γιώργος Θεοτοκάς, στο ημερολόγιό του, γράφει: «Αξίζει να είναι κανείς Έλληνας τις μέρες αυτές».

Μια ασθενική, αλλά εξαιρετικά ευαίσθητη ποιητική φυσιογνωμία, ο Γιώργος Σαραντάρης γράφει «Φοβάμαι ότι θα γίνει πόλεμος, θα μας επιστρατεύσουν, δε φοβάμαι μη σκοτωθώ αλλά μη σκοτώσω». Λέει τι φοβάται, όμως πηγαίνει στο Μέτωπο, καταβάλλεται από τις κακουχίες και πεθαίνει σε νοσοκομείο, σε ηλικία 33 ετών!

Ο μετέπειτα νομπελίστας Οδυσσέας Ελύτης υπηρετεί στο Μέτωπο ως Ανθυπολοχαγός και στα Βορειοηπειρωτικά βουνά ανδρώνεται μέσα στα βράχια, στο χιόνι και στο αίμα και αφήνει, σε απαράμιλλη ελληνική γλώσσα, υπερπολύτιμες ποιητικές παρακαταθήκες, ύμνους για τον Έλληνα φαντάρο, για τον ηρωικό αξιωματικό, για την φρίκη του πολέμου … Σε ένα όχι πολύ γνωστό κείμενό του, γράφει για την Στιγμή του ‘40:

“Ηταν μια βίαιη φορά προς τα εμπρός του λαού που είχε κάποτε ηττηθεί, όχι εξ αιτίας του, στη Μικρασία, και που τώρα θα έπαιρνε την εκδίκησή του. Έτσι το έβλεπα εγώ. Σαν άχτι μακροχρόνιο που έβγαινε και ξεθύμαινε. Δεν έπαιζε ρόλο που ο εχθρός ήταν διαφορετικός. Ο εχθρός ήτανε η Τυραννία, ήτανε η μορφή του Άδικου, που την είχαμε υποστεί κάτω από διαφορετικές μορφές επί αιώνες και είχε γίνει μοίρα μας. Αυτή η εξέγερση εναντίον της Μοίρας, χωρίς υπολογισμό, μες στα όλα, αυτή η «όμορφη αφροσύνη», όπως λέω κάπου αλλού, ήτανε που ανέβαζε το γεγονός σε μιαν άλλη σφαίρα, ποιητική. Μέσα μου έγινε μια αναπαρθένευση των τριμμένων εννοιών. Οι λέξεις ξεφουσκώνανε και ξαναγεμίζανε με καθαρή ουσία”.

Πολύ σωστά έγραψε ο Πέτρος Χάρης στη «Νέα Εστία», ότι: «τα λογοτεχνικά κείμενα μας δίνουν την κρυφή, την εσωτερική δύναμη των γεγονότων ή, αν θέλετε, την ψυχή των ανθρώπων που τα πραγματοποίησαν».

Και ο Στρατης Μυριβήλης, σε ομιλία του στην Ακαδημία Αθηνών (το 1960) επισημαίνει ότι «…υπάρχουν στη ζωή των λαών ορισμένες ημερομηνίες κρίσιμες, ορόσημα και σταθμοί, που υψώνονται σαν βίγλες. Από την υψηλότατη κορυφή τους μπορεί ένα έθνος να αγναντεύει εποπτικά όλη την περιπέτεια της ιστορικής του διαδρομής».

Μια πλειάδα εκλεκτών λογοτεχνών (αναφέρω ενδεικτικά τους Γιώργο Θεοτοκά, Οδυσσέα Ελύτη, Άγγελο Τερζάκη, Στέλιο Ξεφλούδα, Γιώργο Σαραντάρη, Νίκο Καββαδία, Νίκο Εγγονόπουλο , Γιάννη Μπεράτη, Λουκή Ακρίτα, Νικηφόρο Βρεττάκο, Ανδρέα Καραντώνη, Άγγελο Βλάχο, Τάκη Σινόπουλο, Άρη Δικταίο κ.α.) κατέγραψαν ανεξίτηλα τη Μεγάλη Στιγμή του « ΟΧΙ» και παρέδωσαν στην αιωνιότητα υποδειγματικές πράξεις αυτοθυσίας, ηρωισμού, αυταπάρνησης και απύθμενης αγάπης στην Ελευθερία και στην Αξιοπρέπεια …

Εμείς, οι Έλληνες του σήμερα, επισκεπτόμαστε τα ζωογόνα κείμενά τους, τα συνδέομε με τις αφηγήσεις των γονιών και των παππούδων μας και με μια γονυκλισία

ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΜΕ,

όλους εκείνους που υπερασπίστηκαν τις πανάρχαιες παραδόσεις μας, εκείνους που μάτωσαν και άφησαν τα ιερά κόκαλά τους πάνω στα βουνά, εκείνους που ανέδειξαν μια ακόμα πάμφωτη Στιγμή Δόξας των Ελλήνων.

Θεόδωρος Φιλιππίδης

1. Ο Θεόδωρος Φιλιππίδης γεννήθηκε το 1951 στην Καρυδιά Κομοτηνής. Το 1969 πέτυχε στην Στρατιωτική ιατρική (ΑΜ 1100), το 1975 αποφοίτησε από την Ιατρική του Αριστοτελείου, εντάχθηκε στην Πολεμική Αεροπορία ως υγειονομικός αξιωματικός και ταυτόχρονα άρχισε να γράφει και να δημοσιεύει, με το ψευδώνυμο “Νικομήδης”, στίχους, ποιήματα, λίγα πεζά και δοκίμια. Το 1985 πήρε την ειδικότητα το παθολογοανατόμου, μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία και στην Αγγλία, και μαχόμενος για πολλά χρόνια σε “καρκινικά πεδία” εκτόνωνε τις επαγγελματικές (και όχι μόνο) εντάσεις του στο άσπρο χαρτί. Έτσι προέκυψαν αρκετά προϊόντα στιχοπλοκίας και κείμενα όπως η ποιητική συλλογή ̈Κριοί Πολιορκίας”, Εκδόσεις Σοκόλη -Κουλεδάκη του 2008. Καταβάλλεται προσπάθεια να συγκεντρωθούν τα έργα του και να εκδοθούν σε στοιχειώδεις ενότητες.
2. Οι φωτογραφίες προστέθηκαν στο κείμενο από την ΕΕΥΕΔ,
3. Επιμέλεια Ανάρτησης Α. Τασιόπουλος

• – 2024.10.27
• – Λάμπρος Βαζαίος ¹

28 0κτωβρίου 1940—28 0κτωβρίου 2024

Ας ευχηθούμε και φέτος Χρόνια Πολλά όπως κάνουμε κάθε χρόνο! Ας ξαναπούμε πως είμαστε η πρώτη χώρα, η μόνη κοινωνία, που εύχονται οι άνθρωποι της Χρόνια Πολλά στις Εθνικές Γιορτές!
Έχουν καταφέρει οι κυβερνώντες (όλοι τους) να είμαστε τελευταίοι (και σπάνια προτελευταίοι!) σε όλες τις κατατάξεις και τις παραμέτρους της Ευρωπαϊκής Οικογένειας που με το στανιό μας συμπεθερέψανε! Ας μην το σχολιάσουμε όμως πιο πολύ, πονάει και δεν καταπίνεται! Την έχουμε λοιπόν ανάγκη αυτήν την «πρωτιά», όσο και αν κάποιοι φίλοι παραξενευτούνε η παρεξηγηθούνε!

*’Εριξα μια ματιά πάλι στο βιβλίο του Μ.Santel, που από τα σπλάχνα του Χάρβαρτ μίλησε για
την «Τυραννία της Αξίας» και μας έδωσε την πραγματική εικόνα, της ανατριχιαστικής πραγματικότητας, της «Αριστείας» και των «Αρίστων» που νομοτελειακά-κληρονομικά πλέον μας κυβερνάνε και δυστυχώς θα κυβερνάνε χωρίς αντίλογο στο απροσδιόριστο μέλλον!

Η Τεχνολογία η Α.Ι.² και η δύναμη του χρήματος δεν παλεύονται πλέον από τους συνηθισμένους, τους απλούς, τους κανονικούς και αξιοπρεπείς ανθρώπους! Έχει όμως, όπως θέλω να πιστεύω, ακόμη μνήμη και ευαισθησία η κοινωνία, ο Λαός μας, που νιώθει πως δεν ξανάγινε στην Ιστορία να πορεύεται ο κόσμος χωρίς ηγέτες της προκοπής και σχεδόν χωρίς «Μεσαία Τάξη». Όσοι μπορούνε προσεύχονται ζητώντας άλλοτε δύναμη και άλλοτε παρηγοριά. Οι άλλοι ψάχνοντας στα γενεαλογικά τους ζητάνε την ευχή και την βοήθεια των δικών τους ανθρώπων, των προγόνων που ζήσανε και τα καταφέρανε. Υπάρχει όμως ακόμη η θλίψη για όσους πάψανε να παλεύουν και φθάνουν να αποδέχονται αναγκεμένοι την ΤΙΝΑ!³ Είναι η συντομογραφία που με αγριεύει και επίτηδες αρνούμαι να την αναλύσω! Είναι τραγική, σπαρακτικά αμετάκλητη η καταδίκη του ανθρώπου! Για πρώτη φορά στην Ιστορία η Ελπίδα δεν υπάρχει !……..τόσο απλά!

Έχουν εκφωνηθεί σπουδαίοι πανηγυρικοί για την Εθνική Εορτή, έχουν γίνει έξοχοι εορτασμοί, έχουν αναλυθεί διεξοδικότατα όλες πτυχές των διπλωματικών παρασκηνίων και οι πορείες των μαχών έχουν περιγραφεί μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια. Στην προσπάθεια να γράψω και φέτος για την επέτειο, (είμαστε συνομήλικοι!), άρχισα να αμφιβάλω πως θα βρεθεί κάτι αλλιώτικο, κάτι που δεν έχει ξαναειπωθεί.

Ψάχνοντας τα καθημερινά «μικρά» νέα στον Τύπο τυχαία πήρε το μάτι μου την διαμαρτυρία νέων καλλιτεχνών, που φωνάζανε ….«αφήστε μας επί τέλους στην ησυχία μας να τραγουδήσουμε». «Τα τραγούδια του Πολέμου» που αγωνιστήκανε στην πρώτη γραμμή μαζί με τον Στρατό είναι γνωστά, δεν χρειάζεται να πούμε κάτι, είναι πια κειμήλια! Αρκετοί από εμάς ξαναβάζουμε στο παλιό πικ-απ την Βέμπο το πρωϊ της 28 ης λίγο μετά την παρέλαση, να ξεφωνίσει τον Ντούτσε που έβαζε την στολή του!

Αρκετά χρόνια μετά τον Πόλεμο, κάποιοι καλλιτέχνες νιώσανε την ανάγκη να ξαναθυμηθούν και να θυμίσουν! Ας τους ακούσουμε αντί για πανηγυρικό (που μπορεί να είναι και πληκτικός!)

Η Μεγάλη Μαρινέλα μας ταξιδεύει με ευαισθησία στην εποχή, με στίχους Πυθαγόρα και μουσική του Γιώργου Κατσαρού:

Ο πόλεμος όμως δεν τελείωσε, τον συνεχίσανε για την Πατρίδα τα παιδιά της, αυτά που δεν συνθηκολογήσανε! Η Ρένα Κουμιώτη, το ευαίσθητο κορίτσι του Νέου Κύματος, που δεν είναι πια μαζί μας, μιλά γι’αυτόν τον πόλεμο, με έξοχους στίχους του Κώστα Βίρβου και μουσική του αξέχαστου Μίμη Πλέσσα.

Το λέγαν Άγια Κυριακή
Εκείνο το καϊκι
Που στη σκλαβιά ,στη Κατοχή
Δούλευε στη Διαφυγή
Πάλευε για τη Νίκη

Αλεξάνδρεια -Ραφήνα
Πήγαινε τα χρόνια εκείνα
Και για μπάρκο μες στ’αμπάρια
Είχε όλο παλικάρια

Τώρα η Άγια Κυριακή
Στην αμμουδιά σαπίζει
Κι’όταν τη βλέπω στο γιαλό
Τρέχει το δάκρυ μου θολό
Και η καρδιά ραγίζει.

Δεν κάνει να πούμε πιο πολλά!
Αν καταλάβαμε, αν πιστέψαμε πως τις μεγάλες στιγμές, τις σημαδέψανε οι απλοί, οι δικοί μας άνθρωποι, ο Έφεδρος Ανθυπολοχαγός της Αλβανίας και η «Άγια Κυριακή», το καϊκι της Διαφυγής που είχε κι’αυτό ψυχή και πάλευε για την Νίκη….
Τότε ας ευχηθούμε να είμαστε παρόντες του χρόνου να πούμε πάλι….

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ – ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ ΕΕΥΕΔ

1. ΛΑΜΠΡΟΣ ΒΑΖΑΙΟΣ : Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1940. Εισήχθη στην ΣΙΣ στο Ιατρικό Τμήμα στις 12/10/1959 με ΑΜ ΣΙΣ 647. Ονομάσθηκε Ανθυπίατρος τη 21/1/1966 με ΑΣΜ 36688. Έλαβε την ειδικότητα του Χειρουργού Ουρολόγου. Διετέλεσε Διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του 401 ΓΣΝΑ. Υπηρέτησε στις μονάδες και υπηρεσίες που προβλεπόντουσαν στην υπηρεσιακή μου εξέλιξη. Αποστρατεύτηκε το 1991 με τον βαθμό του Ταξιάρχου. Επιστημονική Σταδιοδρομία : Πανεπιστημιακός Βοηθός της Ουρολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. (1970-1974), Διδάκτωρ Ιατρικής ΕΚΠΑ (1973), Assistant Etranger V UER PARIS (1977-1978), Ειδ. Επιστήμων Ιατρικής Σχολής Παν. Ιωαννίνων (1985-1989), Επίκουρος Καθηγητής Ουρολογίας Παν. Ιωαννίνων (1989).
2. ΑΙ : Artificial Inteliingent – Τεχνητή Νοημοσύνη.
3. TINA : Τα αρχικά TINA προέρχονται από την αγγλική φράση “There Is No Alternative”, που σημαίνει «Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση». Η φράση χρησιμοποιήθηκε συχνά από τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ, κυρίως στη δεκαετία του 1980, για να υποστηρίξει την πολιτική της προσέγγιση στην ελεύθερη αγορά και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που προωθούσε. Η Θάτσερ χρησιμοποιούσε το “TINA” για να υποδηλώσει ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τον καπιταλισμό της αγοράς και τις μεταρρυθμίσεις που επιδίωκε, θεωρώντας ότι αυτός ήταν ο μόνος βιώσιμος τρόπος για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. Με τα χρόνια, το TINA υιοθετήθηκε και σε άλλες πολιτικές ή οικονομικές συζητήσεις για να περιγράψει καταστάσεις όπου θεωρείται ότι υπάρχει μόνο μία ρεαλιστική ή λογική επιλογή.
4. ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ : Από τη Ραφήνα ξέφυγαν από τον γερμανικό κλοιό χιλιάδες Έλληνες πατριώτες και αξιωματικοί για τη Μέση ανατολή. Επίσης, από εκεί έφυγαν και 4.000 Βρετανοί στρατιώτες για την Αίγυπτο μόλις οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα. Κάποια καράβια της νηοπομπής κατέληξαν στην Κρήτη. Σπουδαίο ήταν το δίκτυο διαφυγής που οργανώθηκε από το λιμάνι της Ραφήνας προς τις μικρασιατικές ακτές μέσω Τσεσμέ και προς την Αίγυπτο. Τα δρομολόγια διαφυγής ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 1941 με τα καϊκια «Παναγία», η «Αγία Παρασκευή» και η «Αγία Κυριακή», που έφταναν μέχρι τις μικρασιατικές ακτές, ακόμα και μέχρι την Αλεξάνδρεια.
   • Η «Αγία Παρασκευή» με καπετάνιο τον Κώστα Γιαγκουδάκη έκανε δρομολόγια με προορισμούς κυρίως τη Σάμο, τη Χίο και την Ικαρία.
   • Το «Παναγία» ήταν του Ικαριώτη καπετάνιου Σταμάτη Τσατρά, ο οποίος μέσα στον Ιούνιο του ΄41 έκανε δυο δρομολόγια στον Τσεσμέ βοηθώντας τη διαφυγή Ελλήνων αξιωματικών και σπουδαίων πολιτικών. Πιθανολογείται ότι με το δικό του καΐκι διέφυγαν στις 31 Μαρτίου 1942 ο πρώην πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος με τη γυναίκα του, καθώς και ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος.
   • Η «Αγία Κυριακή» ανήκε στον Καρυστινό καπετάνιο Καδή. Το καΐκι αυτό πέρασε στην ιστορία γιατί τραγουδήθηκε από τη Ρένα Κουμιώτη. Το τραγικό με αυτό το καΐκι είναι ότι μετά την Κατοχή αφέθηκε στη μοίρα του και σάπισε σε κάποια ακτή. (Πηγή anatolika24.gr)
5. Επιμέλεια ανάρτησης : Αργύρης Τασιόπουλος