• – 2023.10.18
• – ΛΑΜΠΡΟΣ ΒΑΖΑΙΟΣ
• – ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ ΕΕΥΕΔ

Ο Γιώργος Σεφέρης το 1964, τότε με το Νόμπελ, μίλησε στο Αμφιθέατρο του Κεντρικού Κτιρίου του Πανεπιστήμιου της Θεσσαλονίκης του Αριστοτέλειου, εκεί που στο υπέρθυρο γράφει «Μούσαις χάρισι θύε»!

Πήγαμε όλοι εκείνο το πρωϊ, στριμωχτήκαμε και τον ακούσαμε, με μεγάλη προσοχή, όπως ταίριαζε στον θαυμασμό και τον σεβασμό που νιώθαμε για τον ομιλητή. Η πρωτόγνωρη για μας και τον χώρο ησυχία, κράτησε μέχρι το τέλος και ήταν τέτοια που το ζωηρό χειροκρότημα ήταν σαν να μην την άγγιξε.

Βαρύς και αγέλαστος ο ποιητής στο βήμα, με απώθησε από την αρχή, δείχνοντας (χωρίς ίσως να το θέλει) ότι μου έκανε παραχώρηση ή ότι όλη η υπόθεση ήταν αγγαρεία γι’αυτόν! Δεν θυμάμαι πια τον λόγο του, θυμάμαι μόνο πως όλους μας άγγιξε. Όλοι όσοι τον είχαμε ακολουθήσει διαβάζοντας τον και κυρίως ακούγοντας τα πρώτα ποιήματα του μελοποιημένα από τον Μίκη, χαρήκαμε την ζωντανή παρουσία ως ομιλητή πια. Δεν ήταν μικρό πράγμα ένα Ελληνικό Νόμπελ στο βήμα! Μέχρι εκεί όμως. Κάτι άρχισε να με χαλάει, και οι διπλανοί μου όπως φάνηκε με κάτι τέτοιο παιδευόντουσαν εκείνη την ώρα. Τον χειροκροτήσαμε στο τέλος ζωηρά, με αμφίσημη όμως διάθεση οι πιο πολλοί.

Βρεθήκαμε συμπτωματικά δίπλα-δίπλα στην έξοδο ο ποιητής και εγώ, μετά το τέλος της τελετής. Εκείνος άρχισε να κατεβαίνει τα σκαλιά τετράγωνος, μουτρωμένος, μάλλον δυσκίνητος στο μπράτσο της Μαρώς (φωτ) και δεν απάντησε σε κανένα χαιρετισμό ούτε με νεύμα, ούτε ακόμη με μορφασμό.

Ο γνωστός σε όλους μας, συμπαθέστατος κουλουρτζής της εισόδου του κτιρίου, είχε την «έμπνευση» να του προτείνει, να του προσφέρει μάλλον, ένα κουλούρι. Ήμουν ακριβώς δίπλα του και κοντοστάθηκα παρατηρώντας την ενοχλημένη έκφραση άρνησης στο πλατύ, μάλλον πλαδαρό πρόσωπο του Σεφέρη, με τα χοντρά γυαλιά. Λίγη ώρα πριν, το Πανεπιστήμιο τον είχε τιμήσει επίσημα για το Νόμπελ, για το έργο του!

Προχώρησε ο ποιητής, κατέβηκε αμίλητος τα υπόλοιπα σκαλιά, προχωρήσαμε και εμείς όλοι, αμίλητος και ανέκφραστος εκείνος , μπήκε με την Μαρώ στο αυτοκίνητο που τον περίμενε. Εμείς σκορπίσαμε στα αμφιθέατρα και τα εργαστήρια και μοναχά ο κουλουρτζής έμεινε στο πόστο του για να πουλήσει τα τελευταία κουλούρια της ημέρας!

*Αυτά γίνανε μια μέρα του 1964 στην Θεσσαλονίκη!

---

• – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
• – ΟΒΙΔΙΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ, Θ. ΤΣΟΧΑΛΗ
• – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ : ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

---

Ο Λατίνος ποιητής Πόπλιος Οβίδιος Νάσων (Publius Ovidius Naso) γεννήθηκε στην πόλη Σούλμο (Sulmo) της κεντρικής Ιταλίας το έτος 43 π.Χ. Το άριστο έργο του, το οποίο αναδεικνύει το ποιητικό του ταλέντο και τον κατέστησε διάσημο επαληθεύοντας τις προβλέψεις του, είναι οι «Μεταμορφώσεις». Το έργο αποθησαυρίζει περίπου 250 μύθους και θρύλους, γράφτηκε μετά το 1 μ.X. σε δεκαπέντε βιβλία και 12.000 εξάμετρους στίχους.

Το πλήθος των ποιημάτων του επιβεβαιώνει τη γονιμότητα του στοχασμού του και την ευχέρεια που είχε στον έμμετρο λόγο. Το άριστο έργο του, το οποίο αναδεικνύει το ποιητικό του ταλέντο και τον κατέστησε διάσημο (…) είναι οι Μεταμορφώσεις. Το πολύτιμο αυτό πνευματικό δημιούργημα ευτυχώς διεσώθη από αντίγραφα τα οποία είχαν φίλοι του, αφού ο ίδιος παρέδωσε το πρωτότυπο στη φωτιά θεωρώντας το πλημμελές. Το έργο αποθησαυρίζει περίπου 250 μύθους και θρύλους, οι οποίοι αναπτύσσονται με θαυμαστή μεθοδικότητα και λογοτεχνική δεξιοτεχνία. Ο ποιητής άντλησε τα θέματά του κυρίως από αρχαίες Ελληνικές και Λατινικές παραδόσεις, μύθους και θρύλους θαυμάσιους. Η κομψότης του ύφους, η παραστατικότης και η ποικιλία των εικόνων, (…) η πλοκή και η αλληλουχία των γεγονότων, η σαφήνεια της περιγραφής, η φυσικότης και η απλότης της αφηγήσεως, καθιστούν τις Μεταμορφώσεις έργο πρωτότυπο και ελκυστικό, πραγματικό ποίημα. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Μεταμορφώσεις του Οβιδίου έμελλε να συντηρήσουν τη μεγάλη του φήμη στους αιώνες, ξεπερνώντας σε σημασία το υπόλοιπο έργο του, ενισχύοντας την επίδρασή του τόσο στην Αναγέννηση όσο και στους αιώνες που ακολούθησαν, φτάνοντας μέχρι σήμερα. Ένα είδος εγκυκλοπαίδειας της ελληνικής μυθολογίας για την Ευρώπη αλλά και για τη νεότερη Ελλάδα, καθώς ήταν η κύρια πηγή πληροφοριών για περίπου 250 μύθους, αξιομνημόνευτες ιστορίες μυθικών προσώπων, το πανόραμα μιας ολόκληρης παγανιστικής εποχής. Γιατί όταν ο Οβίδιος τους έγραφε, αποτελούσαν ήδη «μυθολογία», κανείς δεν είχε την ψευδαίσθηση ότι όλα αυτά είχαν συμβεί στην πραγματικότητα. Διάσημοι μύθοι, όπως αυτοί του Νάρκισσου, του Ορφέα και του Πυγμαλίωνα, που έφτασαν μέχρι τις μέρες μας χάρη στον Οβίδιο, συμπληρώνουν μια σειρά άλλοτε πιο σκοτεινών και βλοσυρών και άλλοτε φωτεινών και περιπαικτικών μύθων που επηρέασαν τη δυτική λογοτεχνία και τέχνη ανά τους αιώνες. 

Με τις μεταμορφώσεις του ο Οβίδιος προσπάθησε να ξεπεράσει τον τότε εθνικό ποιητή της Ρώμης Βιργίλιο με την περίφημη Αινειάδα του, αλλά και τον Όμηρο. Για τη διαμόρφωση του έργου του χρησιμοποίησε κυρίως ελληνικούς μύθους και ως βάση του ήταν τα έργα : Ετεροιούμενα του Νίκανδρου, Ορνιθογονία του Βοίου και οι Μεταμορφώσεις του Παρθενίου από τη Νίκαια. Εξάλλου οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου αποτέλεσαν και αποτελούν μία γέφυρα ανάμεσα στην Ελλάδα της αρχαιότητας και στην Ευρώπη, στον χριστιανισμό και το ρωμαϊκό και ελληνικό πάνθεο δημιουργώντας έναν θρησκευτικό συγκρητισμό. (απόσπασμα από Wikipedia)

Ενα μικρό ταξίδι σε μερικούς από μύθους – παραμύθια ……..

Η Αράχνη ήταν μια εργατική κοπέλα, μια ακαταπόνητη υφάντρα, που προσβάλλει τη θεά Αθηνά κι εκείνη τη μετατρέπει σε έντομο, η Δάφνη ήταν μια νύμφη που αντιστάθηκε στον Απόλλωνα, ο Κυπάρισσος, ένα ωραίο αγόρι πριν γίνει πένθιμο δέντρο, ο Αχελώος νικήθηκε σε μονομαχία από τον Ηρακλή, ο Ακταίων, από κυνηγός ελαφιών, μεταμορφώνεται σε ελάφι ο ίδιος, επειδή είχε την ατυχία να αντικρίσει τη θεά Άρτεμη γυμνή, και κατασπαράσσεται από τα σκυλιά του. (Εικόνα, Ο μύθος της αράχνης από τον Ντιέγκο Βελάσκεθ 1644-1648)

Η Ιό ήταν θυγατέρα του Ίασου, βασιλέα του Άργους και απογόνου του Ίναχου ή κατά άλλη εκδοχή του ιδίου του βασιλέα Ίναχου ή κατά τρίτη εκδοχή του Κορίνθιου Πειρήνα, θείου του ήρωα Βελλεροφόντη. Μητέρα της ήταν η Μελία ή η Λευκάνη. Ήταν ιέρεια της Ήρας και έγινε ερωμένη του Δία.

Σύμφωνα με τις διάφορες πηγές, η περιπέτειά της άρχισε όταν η Ήρα αντιλήφθηκε την παράνομη σχέση. Τότε ο Ζευς, για να την προστατεύσει από το μένος της συζύγου του, τη μεταμόρφωσε σε αγελάδα. Κατά μία εκδοχή η ίδια η Ήρα μεταμόρφωσε την Ιώ σε αγελάδα και το σώμα της είχε τρία χρώματα: λευκό, ρόδινο και μαύρο. Κατά μία εκδοχή το σώμα της άλλαζε χρώμα. Άλλοτε γινόταν λευκό, άλλοτε μαύρο και άλλοτε ρόδινο.….. Μεταμορφώσεις που είχαν αστείρευτη γοητεία, αφού περιέγραφαν έρωτες και πάθη θεών, ηρώων και απλών θνητών, γεγονότα και αξιοπερίεργα συμβάντα, μεταμορφώσεις σωμάτων που άλλαζαν όψη. Άνθρωποι μετατρέπονταν σε ζώα, πτηνά, έντομα, φυτά και άψυχες πέτρες, ενίοτε άλλαζαν φύλο, κυρίως όσοι είχαν την ατυχία να περιπέσουν σε σφάλματα ή να μπουν στο μάτι κάποιας πανίσχυρης θεότητας. Είναι σαν η Ρώμη να υποδέχεται την παγανιστική Ελλάδα, εντάσσοντάς τη στην κλασική παιδεία.

Εμπνευσμένο από το Μύθο που σχετίζεται με το Κάδμο, Ο Κάδμος κατέληξε στη Βοιωτία, όπου ίδρυσε την πόλη της Θήβας, αφού πρώτα ακολούθησε μία ξεχωριστή αγελάδα με μια ημισέληνο στα πλευρά της (έπειτα από χρησμό του μαντείου των Δελφών) και στη συνέχεια σκότωσε ένα δράκοντα κι έσπειρε τα δόντια του, με αποτέλεσμα να ξεφυτρώσουν οι πρώτοι κάτοικοι (Σπαρτοί)

Eδώ έρχεται ο Θεόδωρος Τσοχαλής να συμπληρώσει ένα κενό στις εκδόσεις του έργου στην Ελλάδα μια που σήμερα στα βιβλιοπωλεία κυκλοφορεί μόνο μία ολοκληρωμένη μετάφραση του συνολικού έργου – αυτή του Τσοχαλή (την ώρα που στα αγγλικά κυκλοφορούν περί τις 280 μεταφράσεις).

Έχει μεταφράσει το έργο, παραθέτει το λατινικό κείμενο και την μετάφραση στα νέα Ελληνικά. Το κείμενο συνοδεύουν εικόνες με έργα εμπνευσμένα από τους μύθους. Δεν μπορούμε να κρίνουμε  το έργο του, μόνο απλά  να πούμε πως ανοίγοντας το βιβλίο μας μεταφέρει στον παραμυθένιο κόσμο των μύθων που με αυτούς μεγαλώσαμε.

ISBN13	9789609125741
Εκδότης	ΙΔΙΩΤΙΚΗ
Χρονολογία Έκδοσης	Απρίλιος 2009
Αριθμός σελίδων	802
Διαστάσεις	24×17
Μετάφραση	ΤΣΟΧΑΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
Επιμέλεια	ΤΣΟΧΑΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
Συγγραφέας/Δημιουργός (Ελληνικά)	ΟΒΙΔΙΟΣ
Κωδικός Πολιτείας	1985-2480
Θέμα	ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ
Θέση στο κατάστημα	Είσοδος Γ

---

Σχετικοί Συνδεσμοι – Πηγές

1. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ: Μεταμορφώσεις
2. Οι «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου στο ελληνικό βιβλιοπωλείο (Χρήστος Παρίδης)
3. Βιβλοπωλείο Πολιτεία, Μεταμορφώσεις του Οβιδίου, Εκδοση 2009
4. Βιβλοπωλείο Πολιτεία, Μεταμορφώσεις του Οβιδίου, Εκδοση 2005 

• – 2022.12.14
• – ΕΕΥΕΔ

Στα πλαίσια δημοσιεύσεων αποσπασμάτων από βιβλία Συναδέλφων, η ΕΕΥΕΔ παρουσιάζει, από το βιβλίο του Λάμπρου Βαζαίου “Ο Οδυσσέας στις στήλες του Ιανού”, την αναφορά στον Αντώνη Μυτιληναίο.

O Κύριος Αντώνης Μυτιληναίος

Τον Αύγουστο του 2002, ταξιδεύοντας από τη Σαντορίνη στον Πειραιά, την επομένη της Παναγίας, γνώρισα τον κύριο Αντώνη Μυτιληναίο. Είχα την τύχη των τυχερών! Γνώρισα ένα από τα πιο ζωντανά κι αληθινά πρόσωπα της ιστορίας της εποχής μας!  

Στην τετράκλινη καμπίνα της Α΄ Θέσης, φτάνοντας στον Πειραιά, επικράτησε η συνηθισμένη κινητικότητα της αποβίβασης στο λιμάνι. Έτρεξα να βρω τον καμαρότο, που χατιρικά μου άνοιξε την ενδιάμεση πόρτα, για να κατέβω εύκολα στο γκαράζ αποφεύγοντας τον συνωστισμό της κεντρικής σκάλας. Γυρίζοντας, σε λίγα λεπτά, δεν βρήκα κανέναν, όλοι είχαν φύγει. Ήμασταν τελείως άγνωστοι μεταξύ μας, «μιας νύχτας τυχαίοι συγκοιμώμενοι». Συγχρόνως, όμως, διαπίστωσα πως έλειπε το μικρό μαύρο τσαντάκι, που για ευνόπτους λόγους είχα κρύψει στο συρτάρι του τραπεζιού της καμπίνας. Αστροπελέκι, κεραμίδα, συμφορά, δεν ήξερα τι να διαλέξω… Εκεί μέσα βρίσκονταν οι ταυτότητες, οι κάρτες, το δίπλωμα οδήγησης, γυαλιά, κλειδιά, όλα επιτέλους τα αξεσουάρ του σύγχρονου ανθρώπου.  

Δεν μου δόθηκε «η πολυτέλεια να παγώσω» στην ίδια θέση, όπως περιγράφουν τις ανάλογες καταστάσεις οι συγγραφείς . Έπρεπε να κατέβω γρήγορα για να πάρω το αυτοκίνητό μου.  Το πλοίο έφευγε αμέσως. Κατάφερα με τη βοήθεια του αρχικαμαρότου να βρω ονόματα των συγκατοίκων μου. Ένας αλλοδαπός και δύο Έλληνες, απολύτως άγνωστοι.   Κλοπή σίγουρα, αλλά ποιος; Οι Έλληνες, ο αλλοδαπός: Άντε βγάλε άκρη! Ούτε που θυμόμουν τα πρόσωπά τους, νύχτα είχαμε μπει στην καμπίνα. Το πήρα απόφαση, πάει, τελείωσε, χάθηκαν όλα. Μια τυπική δήλωση στο πλοίο και μετά στη Λιμενική Αστυνομία.  

Πέμπτη, 16 Αυγούστου 2002, ζέστη αποπνικτική, μου λείπουν τα πάντα, κλειδιά, λεφτά, ταυτότητες, γυαλιά. Στην Κλινική προγραμματισμένο χειρουργείο, γι’ αυτό άλλωστε γύρισα. Με δανεικά γυαλιά χειρουργώ! Ευτυχώς το Ιατρείο το ανοίγει η Γιούλη και η Λύρα είναι στην Αθήνα. Αρχίζω τις διαδικασίες «αποκατάστασης ζημιών». Στο «Αυγό του Κόκορα» η κόρη μου μου κάνει το τραπέζι. Το απόγευμα, στο ιατρείο, στενοχώρια, κατήφεια, απελπισία.

Κάποια στιγμή, η Γιούλη με ειδοποιεί ότι κάποιος άγνωστος κύριος επιμένει να μου μιλήσει αμέσως. Στο τηλέφωνο ακούω μια ευγενική, ζωηρή φωνή: «Λέγομαι Αντώνης Μυτιληναίος, ταξιδεύαμε μαζί, στην ίδια καμπίνα από τη Σαντορίνη, έχω το τσαντάκι που αφήσατε φεύγοντας από την καμπίνα το πρωί. Επειδή επιστρέφω απόψε πάλι στη Σαντορίνη, μπορείτε σε μία ώρα να είσαστε στο καφενείο του Λιμανιού για να το παραλάβετε;» Έμεινα άναυδος! Το τελευταίο πράγμα που περίμενα να ακούσω εκείνο το απόγευμα ήταν αυτό. Χωρίς καμιά χρονοτριβή, έτρεξα στο λιμάνι. Στο καφενείο του κεντρικού επιβατικού σταθμού, ένας καλοκαμωμένος, ηλικιωμένος κύριος καθόταν πολύ αναπαυτικά στην πολυθρόνα του. Έδειχνε, και προφανώς ήταν, πολύ κουρασμένος. Είχε τα πιο ζωηρά και καθαρά μάτια που έχω συναντήσει σε άνθρωπο της ηλικίας του. Με κατάλαβε αμέσως, με γνώρισε ίσως, και με πολύ εγκάρδιο τρόπο με φώναξε κοντά του. Είχα καιρό να χαρώ την εγκαρδιότητα ανθρώπου καλής ανατροφής και σειράς, που κάνει τη διαφορά με την οικειότητα, τον ενικό και όλα όσα γίνονται σε άλλες περιπτώσεις.

 Μου ζήτησε συγγνώμη που δεν σηκωνόταν, τον πονούσε το πόδι του. Συστηθήκαμε. ήμουν πραγματικά ζαλισμένος. Φαίνεται πως είχε αποτυπωθεί στο πρόσωπό μου η αγωνία της ημέρας. «Με συγχωρείτε που δεν σας τηλεφώνησα νωρίτερα. Ήμουν, όμως, πολύ πιεσμένος από άποψη χρόνου και κυρίως από την υποχρέωση να παραστώ στην κηδεία ενός στενού φίλου, στην άλλη άκρη, στο Ν. Ηράκλειο» μου είπε. Κατάλαβα ότι ήταν Καθολικός, εκεί βρίσκεται το Νεκροταφείο τους. Μου παρέδωσε το τσαντάκι ακέραιο. Το τηλέφωνό μου το βρήκε στις κάρτες που είχα μέσα. Πολύ απλά μου διηγήθηκε τη μικρή ιστορία του πλοίου. Φτάνοντας το πλοίο στο λιμάνι, επικράτησε η συνηθισμένη βιασύνη προετοιμασίας αποβίβασης και κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι είχε μείνει τελευταίος και ότι κάποιος συνεπιβάτης είχε ξεχάσει το τσαντάκι του στην καμπίνα.

Γνωριμία δεν είχε γίνει, ο χρόνος πίεζε, πήρε λοιπόν το τσαντάκι για να μην χαθεί, με σκοπό βρει κάποιο σημείο επικοινωνίας με τον κάτοχό του εντός της ημέρας. Έτσι και έγινε, μόνο που οι υποχρεώσεις και οι αποστάσεις της μεγαλούπολης δεν του επέτρεψαν πιο έγκαιρη επικοινωνία. Μιλήσαμε λίγο για διάφορα, όπως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Μου είπε ότι μένει μόνιμα στον Καναδά και ότι περνά αρκετούς μήνες τον χρόνο στη Σαντορίνη, στο  Φηροστεφάνι, στο οικογενειακό σπίτι. Ακόμη, ότι έχει τη χαρά να φιλοξενεί σχεδόν κάθε χρόνο παιδιά, γαμπρούς, νύφες και εγγόνια στο πατρογονικό του. Του είπα και εγώ τα δικά μου, τον ευχαρίστησα θερμά, πήρα το απολωλός και έφυγα ανακουφισμένος. Φτηνά τη γλίτωσα!

 Περνώντας οι ημέρες, άρχισα να έχω διάφορα ερωτηματικά, αρκετά γρήγορα όμως  κατάλαβα ότι το κύριο προβλημά μου ήταν να μάθω πιο πολλά για τον άνθρωπο που γνώρισα. Φαινόταν καθαρά ότι ήταν κάποιος με ιστορία πίσω του. Κάποιος καθόλου συνηθισμένος άνθρωπος. Κάτι μου θύμιζε το όνομά του, κάπου το είχα διαβάσει ή το είχα ακούσει. Η Ρένα, η αδελφή μου, ανέλαβε να καλύψει το κοινωνικό μέρος, στη Σαντορίνη, με την εθιμοτυπική επίσκεψή της αμέσως μόλις επέστρεψε ο κ. Μυτιληναίος, οι δικές μου όμως απορίες παρέμεναν. Εκείνη την εποχή έψαχνα τη βιβλιογραφία για κάποια στοιχεία της σύγχρονης ιστορίας. Στην πολύτιμη Ιστορία του Μαρκεζίνη, φυλλομετρώντας το αφιέρωμα στις προσωπικότητες της εποχής μας, συνάντησα το κεφάλαιο που αναφερόταν στη ζωή και τη δράση του Αντώνη Μυτιληναίου! Τέτοια σύμπτωση; Ποιος ήταν, λοιπόν, ο Αντώνης Μυτιληναίος; Από τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα πληροφορήθηκα πως ο άνθρωπός μας γεννήθηκε στη Σαντορίνη το 1921 από Καθολική οικογένεια. Ενθουσιώδης νέος, ζωηρός και, όπως άκουσα αργότερα, αρκετά ανυπότακτος, πήρε μέρος στον πόλεμο του 1940. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, εντάχθηκε στην Αντίσταση. Η ΠΕΑΝ του Κ. Περρίκου από την πρώτη σχεδόν ημέρα μπήκε δυναμικά στον Αγώνα. Η βόμβα που ανατίναξε την ΕΣΠΟ στις 20/9/1942, τίναξε στον αέρα τα σχέδια των Γερμανών για στρατολόγηση «Ελλήνων Ναζί» για τις ανάγκες του πολέμου. Τη βόμβα τοποθέτησε και πυροδότησε ο νεαρός Αντώνης. Στα ερείπια του κτιρίου της οδού Γλάδστωνος, μαζί με τα σχέδια των κατακτητών θάφτηκαν 29 «Έλληνες» προδότες και 43 Γερμανοί Στρατιωτικοί. Ο Ουλαμός Καταστροφών της ΠΕΑΝ υπήρξε πατριωτική, αντιστασιακή ομάδα υψηλής αποτελεσματικότητας.

Δημιουργήθηκε από νέους πολεμιστές του Μετώπου, με αρχηγό τον Κώστα Περρίκο. Ο Περρίκος, ευπατρίδης Αξιωματικός, είδος που στον καιρό μας «τελεί υπό εξαφάνιση», είχε την τύχη που “οι εξουσίες» επιφυλάσσουν σε όσους έχουν αξιακό σύστημα προσωπικά συγκροτημένο και όχι στην αγελαία βάση που συνιστάται. Πολύ λίγο μιλήσαμε για τους ανθρώπους που τίμησαν τη στολή, τον όρκο τους, την αποστολή τους. Τους ανθρώπους που δεν συνθηκολόγησαν, που πολέμησαν μέχρι τέλους. Αυτούς που δεν κινήθηκαν από φιλοδοξίες, ή συμφέροντα, ή ακόμη και από τη λαχτάρα κατάληψης της εξουσίας στο όνομα μιας ιδεοληψίας, ή ακόμη και ιδεολογίας. Η πολιτική και ιδεολογική πλατφόρμα της οργάνωσης ήταν απλή. Συνέχιση με κάθε τρόπο του πολέμου μέχρι την τελική νίκη, στο πλευρό των Συμμάχων ως δύναμη του Ελληνικού Στρατού «Υπό τας διαταγάς της νομίμου Ελληνικής Κυβερνήσεως». Τελεία και παύλα! Να τελειώσει με το καλό ο πόλεμος, να νικήσουμε, να ξαναφτιάξουμε την Πατρίδα και μετά τα βρίσκουμε, Έτσι απλά! Η τιμή της χώρας σώθηκε.

Μόνη, σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, η Ελλάδα δεν έδωσε στρατιώτες στον Άξονα. Το πλήγμα της ΕΣΠΟ ήταν πολύ σκληρό. Δεν υπήρξε μονάδα του Γερμανικού Στρατού με Έλληνες στρατιώτες, μοναδικό φαινόμενο σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μια σειρά σαμποτάζ, ένα δυναμικό δίκτυο πληροφοριών, καλά οργανωμένο δίκτυο διαφυγής στη Μ. Ανατολή, συμπλήρωναν τη δράση του Ουλαμού Καταστροφών. Φυσικά, κανείς δεν αρνείται το μαζικό κίνημα της Εθνικής Αντίστασης, που έγραψε σελίδες Δόξας στην Ιστορία. Τίμιοι πολίτες με αυτοθυσία και παλληκάρια πήραν στα χέρια τους την τύχη της πατρίδας. Τι κι αν είχαν διαφορετική θεώρηση ζωής, τι κι αν φαντάζονταν αλλιώτικη τη ζωή τους μετά τον πόλεμο… Οι τίμιοι ήταν τίμιοι, οι σκάρτοι ήταν σκάρτοι. Εκείνα τα χρόνια ο λαός μας προσπάθησε να κλείσει τους λογαριασμούς του με την ιστορία, τα δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Στον σκληρό αγώνα, τον άδικο, τον αδελφοκτόνο, χάθηκαν οι καλλίτεροι. Έτσι δυστυχώς γίνεται πάντα!

Η ΠΕΑΝ προδόθηκε, ο κακόψυχος θείος μας ο Εφιάλτης τριγυρνούσε ακόμη στα λημέρια μας. Οι αγωνιστές πέρασαν από τη φρίκη της ναζιστικής μοχθηρίας. Ο Κώστας Περρίκος, η Ιουλία Μπίμπα, ο Αντώνης Μυτιληναίος και άλλοι πολλοί δικάστηκαν στο Στρατοδικείο, το Γερμανικό Στρατοδικείο, που στεγαζόταν στο ιστορικό κτίριο του Παρνασσού. Δεν απολογήθηκαν, κατηγορητήριο απήγγειλαν, πατριωτισμό και ήθος δίδαξαν, τον σεβασμό ακόμη και των δικαστών τους κέρδισαν. Ποινή… η εσχάτη!

Ο Αντώνης Μυτιληναίος δεν ήταν εκεί. Είχε δραπετεύσει! Δεν ήταν εύκολο να τον κρατήσουν μέσα τα κάγκελα. Δεν είναι πολύ γνωστή η πορεία του τους επόμενους μήνες, Φαίνεται ότι τον συνέλαβαν πάλι και ότι φυσικά δραπέτευσε για άλλη μια φορά. Ο Κώστας Περρίκος και οι συνεργάτες του εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο. Η επιστολή (*) που άφησε στον μικρούλη τότε γιο του, θα άξιζε να βρίσκεται στα αναγνωστικά των Σχολείων μας. Φυσικά δεν είναι! Μιλάει για τον κόσμο μετά τον πόλεμο, για την Ειρήνη που πρέπει να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση φυλής, έθνους, τάξης. Ο γιος του είναι σήμερα ο δεύτερος στην ιεραρχία της Επιτροπής Ελέγχου Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, με την ευχή μάλλον του Πατέρα του.

Ο Αντώνης βρέθηκε στη Μ. Ανατολή. Κατετάγη στις ομάδες Καταδρομών του Βρετανικού Στρατού. Μάλλον βρέθηκε στο στοιχείο του. Τιμημένο και γεμάτο παράσημα τον βρίσκει το τέλος του Πολέμου. Εγκαθίσταται, ζει, εργάζεται και φτιάχνει οικογένεια στον Καναδά. Όταν τον γνώρισα, μοίραξε τον χρόνο του μεταξύ Καναδά και Σαντορίνης. Η αναβλητικότητα που προκαλείται από τη λεηλασία του χρόνου ήταν η αιτία που δεν ξαναειδωθήκαμε. Στις 13 Ιουνίου του 2003 ένα αγγελτήριο κηδείας και το ψήφισμα του Συλλόγου των Φίλων της ΠΕΑΝ, που κατέθετε στέφανον δάφνης, ανήγγειλαν τον θάνατό του. Λίγους μήνες μετά, σε μια επίσκεψή μου στο Β’ Νεκροταφείο, είδα έναν ανακαινισμένο τάφο απέναντι από τον δικό μας, τον οικογενειακό.

Το όνομα του Αντώνη Μυτιληναίου ήταν κάτω από τη φωτογραφία του, ως βετεράνου, με το πολιτικό του κοστούμι, όλα του τα παράσημα και τον μπερέ του καταδρομέα. Ο θείος ο Σπύρος απέναντι έχει καλή παρέα! Μάλλον θα τα κουβεντιάζουν. Να συναντήθηκαν άραγε στη Μ. Ανατολή; Ποιος ξέρει… Τέτοια σύμπτωση πάλι, Μικρός που είναι ο κόσμος Μήπως κάποιοι συναντιόμαστε συχνά; Μήπως ο Μεγάλος Τροχός σε κάποιες ψυχές κάνει χάρες; Ποιος να ξέρει… Αλλά ας το δούμε και διαφορετικά, μας χρειάζεται η απάντηση; Σε τι θα ωφελήσει; Καλά δεν είμαστε και έτσι, Τι λες, Κύριε Αντώνη; Έτσι ξεκούραστος που είσαι εκεί πάνω, σίγουρα τα βλέπεις πιο καθαρά τα πράγματα

---

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΕΥΕΔ

1. Δείτε το σχετικό άρθρο με τίτλο “Κανοντας αντίσταση στο κέντρο της Αθήνας” στα ΝΕΑ εδώ

2. Η ΕΕΥΕΔ ανεκάλυψε την μνημειώδη επιστολή του Κώστα Περρίκου στα παιδιά του λίγο πριν την εκτέλεση του από τους Γερμανούς, σε άρθρο του Λάμπρου Βαζαίου στην ιστοσελίδα Infognomon : εδώ

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ
«Φεύγω με την ικανοποίηση πως αν δεν έκαμα το χρέος μου προς την πατρίδα όσο έπρεπε, πάντως το έκαμα όσο μπορούσα. Το χρέος αυτό δεν τελειώνει ποτέ. Αν ζούσα θα εξακολουθούσα την προσφορά μου και κατά την περίοδο της ειρήνης. Σεις που θα μείνετε δουλέψτε για να σταματήσουν οι πόλεμοι, να ευημερήσουν όλοι οι άνθρωποι, να ενωθούν τα κράτη της Ευρώπης, να ειρηνεύσει και να ευτυχήσει ο κόσμος. 
Δουλέψτε για να καταργηθούν οι τεχνητοί φραγμοί που παρεμποδίζουν και σε άπειρες περιπτώσεις ματαιώνουν την πρόοδο των αξιών. Αφιερώστε τη ζωή σας στην Ελλάδα και στην ανθρωπότητα.
Σύμφωνα με την απόφαση του Στρατοδικείου, ο πατέρας σας υπήρξε ένας εξαιρετικά επικίνδυνος εγκληματίας, ένας απαίσιος τρομοκράτης.
Αυτό όμως δεν ανταποκρίνεται προς την αλήθεια. Ο πατέρας σας είχε άλλες επιδιώξεις. Επίστευε σε υψηλά ανθρώπινα ιδεώδη. Η σκέψη του ξεπερνούσε τα στενά όρια της πατρίδος μας. Εκείνο που κυρίως τον χαρακτήριζε ήταν η αγάπη του προς όλους τους ανθρώπους χωρίς
εξαίρεση.
Βρέθηκε όμως στην δίνη του πολέμου. Και πιστεύοντας στα ιδανικά του ενόμισε πως θα μπορούσε να συμβάλει στην προπαρασκευή του κόσμου για την πραγματοποίηση της διεθνούς συνεργασίας που αποτελεί προϋπόθεση της ειρήνης και ευημερίας ολόκληρης της ανθρωπότητος. Εγκαταλείπω τον επίγειο κόσμο με το παράπονο δεν πρόφθασα να πραγματοποιήσω τους ανθρωπιστικούς πόθους μου.
Μου μένουν ακόμη λίγα λεπτά ζωής. Εγκαταλείπω τον κόσμο χωρίς μίση και κακίες. Αγωνίστηκα για την πατρίδα μου. Για την δικιά τους πατρίδα αγωνίζονται και εκείνοι οι οποίοι με καταδίκασαν. Θα ήθελα το αίμα μου να μην μας χωρίσει, αλλά να μας ενώσει με τους σημερινούς αντιπάλους».

---

• Η αναδημοσίευση αυτή πραγματοποιήθηκε με την άδεια του συγγραφέα.
• Ενσωμάτωση φωτογραφιών από ΕΕΥΕΔ
• Παρουσίαση της “Τριλογίας του Χρόνου και της ζωής” εδώ
• Βιογραφικό Λάμπρου Βαζαίου εδώ
• Κείμενο σε μορφή pdf στις “Βιωματικές Ιστορίες” και εδώ
• Επιμέλεια ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

• – 2022.12.17
• – Λάμπρος Βαζαίος
• – Βιωματική Ιστορία
• – Από Βιβλίο Ασυνήθιστες Μέρες – Απόκρημνα Χρόνια

Κατεβαίνοντας από την πλατεία Συντάγματος για το Μοναστηράκι διαλέγουμε έναν από τους δύο πολύ γνωστούς παλιούς δρόμους της Αθήνας, την οδό Ερμού ή την οδό Μητροπόλεως. Η εμφάνιση αλλά και η ατμόσφαιρα των δρόμων αυτών έχουν πολύ ενδιαφέρουσες εναλλαγές στην διαδρομή, αλλαγές που καθορίστηκαν με τον χρόνο και σίγουρα με τις ανάγκες κάθε περιόδου της καθαρά αστικής και εμπορικής τους χρήσης. Ξεκινούσαν ως εμπορικοί  δρόμοι, η Ερμού με τα παραδοσιακά καταστήματα μόδας και η Μητροπόλεως με τα εμβληματικά «γουναράδικα», τα «είδη ταξειδίου» την αντιπροσωπία της Parker και την Αγία Δύναμη, την κομψή Βυζαντινή εκκλησούλα που ανάβαμε το κεράκι μας οι μαθητές των γύρω σχολείων το πρωί των εξετάσεων και παίρναμε δύναμη! 

Αυτά μέχρι το ύψος της Μητρόπολης και πιο κάτω της πλατείας του Δημοπρατηρίου, για την οδό Μητροπόλεως και μέχρι την Καπνικαρέα για την οδό Epμού. Μέχρι εκεί το «ύφος» των χώρων αφορούσε σε αγοραστικό κοινό αστικό και μεσοαστικό, κυρίως στον γυναικείο πληθυσμό που «έδρασε» εκεί τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και περισσότερο βέβαια τον 20°. Στον Μεσοπόλεμο και μετά την Κατοχή η κοινωνική διαστρωμάτωση διατηρήθηκε δημιουργώντας κοινωνικούς αυτοματισμούς που την τελευταία δεκαετία του αιώνα όμως λειτούργησαν αντίστροφα. Το «κέντρο» έπαψε να είναι ελκυστικός χώρος κατοικίας και τα βόρεια κυρίως προάστεια συγκέντρωσαν τους ανθρώπους που κατοικούσαν παραδοσιακά στο κέντρο και όπως ήταν επόμενο και την ανάλογη εμπορική κίνηση. Πριν αυτές τις «ανατροπές» ύφους και κυρίως χρήσης, περπατώντας την Ερμού η την Μητροπόλεως ο διαβάτης καταλάβαινε πως το τοπίο άλλαξε από την Πλατεία Μητροπόλεως και την Καπνικαρέα και κάτω αντίστοιχα. Από εκεί λοιπόν και κάτω άρχιζε η «επικράτεια» των λαϊκών καταστημάτων επαρχιακών ειδών και «αξεσουάρ» που προσέλκυε και το ανάλογο κοινό. Μεγάλα καλά εφοδιασμένα καταστήματα χονδρικής και λιανικής με αλατζάδες, τα παραδοσιακά σαμπωτά τσεμπέρια με την εντυπωσιακή ποικιλία σχεδίων, χρωματιστές, βελέντζες, φλοκάτες και υφαντά μηχανής, τα απίστευτα σε σχέδια μεγάλα τετράγωνα πλουμιστά υφάσματα  ή βελουτέ τραπεζομάντηλα για το μεγάλο τραπέζι του κυρίως δωματίου του επαρχιακού και όχι μόνο σπιτιού.  Οι τραγιάσκες αγροτικού και εργατικού στυλ συμπλήρωναν τα εκθέματα των προθηκών.

Ιδιαίτερη όμως θέση είχαν οι μάλλινες φανέλες με μακρύ ή κοντό μανίκι που συνοδεύανε τα αντίστοιχα μακριά μάλλινα ανδρικά «σώβρακα». Ήταν λευκές, με οβάλ λαιμόκοψη.

Ήταν το απαραίτητο εσώρουχο των αγροτών και της εργατικής τάξης με το σπασμένο λευκό του φυσικού μαλλιού. Σφικτοϋφασμένες με απλό σχέδιο. Ήταν το κλασσικό ρούχο του χειρώνακτα, το ρούχο που φοριόταν «κατάσαρκα» χειμώνα-καλοκαίρι Οι χρήστες δεν αποχωριζόντουσαν ποτέ την «κατάσαρκη φανέλλα» τους, η μπλούζα εργασίας η το πουκάμισο φοριόντουσαν πάντα πάνω από την φανέλα. Τον χειμώνα ξόρκιζε το αγιάζι στο χωράφι η στην οικοδομή και προφύλαγε από «τα στηθικά» στο εργοστάσιο, ενώ απορροφούσε τον ιδρώτα το καλοκαίρι παρακάμπτοντας τους κινδύνους του καλοκαιρινού κρυολογήματος Ήταν δαπανηρό ρούχο η φανέλα, ήταν ακριβή, παράλληλα όμως ήταν πολύ ανθεκτική και συνήθως «κρατούσε μια ζωή»! Στην σύγχρονη εποχή έχει καταργηθεί στην αρχική μορφή της, αυτήν που περιέγραψα. Επιβιώνει σπανιότατα σε πολύ ηλικιωμένα άτομα συνδυαζόμενη συνήθως με το ανάλογο, μακρύ μέχρι τους αστραγάλους, σώβρακο! Έχει ακολουθήσει την πορεία και την διαδικασία της αλλαγής όλων των δεδομένων ενδυμασίας. Τα «ισοθερμικά» εσώρουχα την έχουν εκτοπίσει και η «αλλαγή» των όρων της χειρωνακτικής εργασίας (που λέγεται πλέον απασχόληση!), έδωσε την χαριστική βολή. Η μορφή και κυρίως η ατμόσφαιρα του εμπορικού κέντρου άλλαξαν τελείως. Τα καταστήματα που υπήρχαν και η τάξη τους στον κοινωνικό χώρο ανατραπήκανε. Δεν υπάρχουν τσεμπέρια ελληνικής κοπής δεν φοριούνται πια και κανείς δεν σκεπάζεται πλέον με χράμια και φλοκάτες! 

Η τελευταία φορά που είδα να φοριέται κατάσαρκα μάλλινη φανέλα ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η τραγική ιστορία που συνοδεύει αυτήν την εμπειρία συμπίπτει με το τέλος εποχής,  όχι κάποιας αθωότητας, αλλά της εποχής που η γενιά μου μισοπίστεψε πως μπορούσε ο κόσμος να γίνει καλλίτερος! Ήταν Πρωτομαγιά και εφημέρευα στην Πανεπιστημιακή Κλινική στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Μόλις είχε αρχίσει η βάρδια, ειδοποιήθηκα μαζί με τους συναδέλφους χειρουργούς ότι μόλις είχε διακομισθεί πολυτραυματίας σε βαριά κατάσταση. Έφθασα συμπτωματικά πρώτος στα εξωτερικά ιατρεία και αντιμετώπισα έναν μικρόσωμο ακαθόριστης ηλικίας άνθρωπο σε κατάσταση μετατραυματικού σοκ με αρχική διάγνωση βαριές κακώσεις του θώρακα και της λεκάνης από ατύχημα. Τον είχαν συνθλίψει δύο βαρέα οχήματα στο εργοτάξιο που εργαζόταν. Οι πρώτες προσπάθειες ανάταξης του σοκ είχαν κάπως αποδώσει και ο άρρωστος είχε πλέον επαφή με το περιβάλλον. Προσπαθώντας να εκτιμήσω τις κακώσεις άρχισα με την βοήθεια της προϊσταμένης να του αφαιρώ τα ρούχα. Φτάνοντας στην φανέλα πήρα το κυρτό ψαλίδι των επιδέσμων και άρχισα να την κόβω όπως κάναμε συνήθως για να μην μετακινούμε άσκοπα τον τραυματία. Εκείνη την στιγμή φαίνεται πως μόλις είχαν επανέλθει οι αισθήσεις του. Ενώ προσπαθούσα να  απελευθερώσω από τα ρούχα το σώμα του, άκουσα μια παραπονεμένη, μισοσβησμένη φωνή να διαμαρτύρεται …«όχι γιατρέ, μη μου κόβεις την φανέλα, δεν έχω άλλη, είμαι φτωχός, μη σε παρακαλώ μη...»! 

Κοίταξα τον άνθρωπο, δεν είχα ξαναδεί τόσο λυπημένο, τόσο σκαμμένο, τόσο βασανισμένο πρόσωπο. Δεν το έχω ξεχάσει από τότε, είναι από αυτά που μένουν ανεξίτηλα στην μνήμη, από αυτά που με κάνουν να αντιπαθώ το μνημονικό μου που δεν με αφήνει ποτέ να ηρεμήσω! Κοιτούσε παρακλητικά μια την προϊσταμένη,  μια εμένα και δεν παρακαλούσε για την ζωή του που έφευγε, δεν παραπονιόταν για τους πόνους, η φανέλα ήταν εκείνη την στιγμή το θέμα. Η φτώχεια και η ανέχεια είχαν τόσο βαθιά ποτίσει την ψυχή του που μόνο την δυστυχία της κομμένης, της κατεστραμμένης μοναδικής του φανέλας προσπαθούσε να διαχειριστεί. Κοιταχτήκαμε με την προϊσταμένη, είχαμε καταλάβει και οι δύο, είχαμε προς στιγμή παγώσει. Ενώ εγώ είχα μείνει εμβρόντητος με το ψαλίδι μετέωρο, εκείνη που συνήλθε πρώτη, μου το πήρε και με απαλές σχεδόν τρυφερές κινήσεις αφαίρεσε με προσοχή την φανέλα. Έσκυψε και του είπε κάποια καθησυχαστικά λόγια και διπλώνοντας με το ρούχο του έδειξε πως το έβαζε μαζί με τα υπόλοιπα, όσα του είχαμε ήδη βγάλει. Δεν μπορούσα για αρκετά λεπτά της ώρας να πάρω το βλέμμα μου από το πρόσωπό του. Φαίνεται πως κάποια πράγματα, κάποια λόγια της τα κατάλαβε και δεν μπορώ, μαζί με όλα τα άλλα, να ξεχάσω την αδιόρατη ανακούφιση που χαράκτηκε στο σκαμμένο του πρόσωπο. Το τραυματικό σόκ, παρά τις προσπάθειες επιτέθηκε πάλι και αυτήν την φορά τον πήρε από κοντά μας. Δεν γινόταν αλλιώς οι τραυματισμοί ήταν βαρύτατοι και δεν υπήρχε δυνατότητα επιβίωσης. 

Εκείνα τα τελευταία λεπτά όμως επικοινωνήσαμε και οι τρεις, ο τραυματίας η προϊσταμένη και εγώ. Επικοινωνήσαμε μυστικά, με σιωπηλές κραυγές, φωνάζοντας βουβά χωρίς ήχο όλα τα «Γιατί;», όλα τα ερωτηματικά της ζωής, της τύχης και της κοινωνίας! Μιλούσαμε, ασταμάτητα χωρίς ήχο αυτά τα ελάχιστα λεπτά γι όλα, για τα όνειρα που έκανε η δεν έκανε ο άνθρωπος αυτός, για την ζωή που μάλλον μητριά πρέπει να του στάθηκε. Για την προϊσταμένη που είχε φυλάξει κρυφή την ευαισθησία της στο μικρό δάκρυ που γυάλισε πίσω από τα γυαλιά της, όταν άκουσε εκείνο το παράπονο, όταν είδε εκείνο το θλιμμένο πρόσωπο. Για μένα που δεν είχα ξεχάσει πως να αποδελτιώνω τα αισθήματα και την ανθρωπιά που τελικά δεν την εκποίησα ποτέ, όσο κι αν μου έχει στοιχίσει αυτό! 

Δεν έμαθα, δεν ζήτησα να μάθω για τον άνθρωπο που πέθανε στα χέρια μας εκείνο το πρωί της Πρωτομαγιάς, ούτε το όνομα του ούτε τίποτε άλλο. Δεν χρειαζόταν, τα είχαμε πει όλα, τα είχαμε καταγράψει σωπαίνοντας! Ήταν η ζωή, ήταν η ανθρώπινη μοίρα, ήταν η τάξη που έβαζαν στα πράγματα οι δυνατοί, ήταν όλα όσα φόρτωναν απελπισία και πίκρα όσους δεν είχαν, όσους ήταν αδύναμοι, όσο δεν μπορούσαν, όσους ήταν νικημένοι από την αρχή, πριν καν πλησιάσουν στην αρένα. Δεν ξαναείδα, δεν έτυχε να ξαναδώ από τότε να φοριέται κατάσαρκα μάλλινη να φανέλα, φαίνεται πως έχει πάψει να χρειάζεται. Δεν ξέχασα όμως εκείνο πρωινό, εκείνο το παράπονο, εκείνο το σκαμμένο πρόσωπο, εκείνη την πίκρα. Δεν θέλησα ακόμη να μην θυμάμαι, ότι βρέθηκαν δύο άνθρωποι, η προϊσταμένη των ιατρείων και εγώ που καταλάβαμε αμέσως, που δεν χρειαστήκαμε εξηγήσεις, που καταφέραμε να ανθρωπέψουμε την πιο απάνθρωπη ώρα, την ώρα που πεθαίνει ο φτωχός Κάποιο δάκρυ προσπάθησε να γλυκάνει την δυστυχία που δεν άκουγε, δεν έβλεπε, δεν καταλάβαινε, που είχε παράλογα γαντζωθεί ο απελπισμένα φτωχός άνθρωπος σε μια μάλλινη φανέλα φορεμένη κατάσαρκα! 

---

• – 2022.11.16
• – Παρουσίαση Βιβλίου
• – ΕΕΥΕΔ

• Το νέο βιβλίο του Γ. Δαλαμάγκα φέρει τον τίτλο

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΝΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ , ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ, ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΗ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ”

Μέσα σε λίγες σχετικά σελίδες παρουσιάζονται οι Πανδημίες που ενέσκηψαν στην ανθρωπότητα. Η ιδιότητα του ως ιατρού και συγγραφέα δίνει την δυνατότητα στον αναγώστη να αποκτήσει μια πληρη εικόνα χωρίς να χαθεί στις λεπτομέρειες. Αναρτήσαμε ήδη στην Ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη μια περίληψη του Βιβλίου, 27 σελίδων από την οποία παρουσιάζουμε εδώ την εισαγωγή της:

Οι άνθρωποι του 21ου αιώνα, τουλάχιστον αυτοί που ζούσαμε στις ανεπτυγμένες χώρες, πιστεύαμε ακράδαντα, πως ήμασταν προφυλαγμένοι και άτρωτοι από τις μικροβιακές λοιμώξεις. Ως τη στιγμή που εμφανίστηκε ο κορονοίός ποτέ δε φανταζόμασταν, πως θα εμφανιζόταν στις μέρες μας ένας άγνωστος θανατηφόρος ιός που θα αναστάτωνε τόσο πολύ τη ζωή μας, που θα έφερνε τόσο μεγάλο φόβο, τόσους πολλούς θανάτους και ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές σε τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους, την ηλικία τους, την οικονομική τους κατάσταση και την κοινωνική τους θέση. Η προηγμένη ανθρωπότητα του 21ου αιώνα βρέθηκε αμήχανη και άοπλη να αντιμετωπίσει την πανδημία του κορονοϊού. Τα όπλα που διέθετε ήταν άσφαιρα και άρα ανύπαρκτα. Ήταν ακριβώς τα ίδια που διέθεταν οι υπανάπτυκτες κοινωνίες των ανθρώπων των παλαιότερων εποχών, αφού επιδημίες ή πανδημίες δεν έπαψαν να εμφανίζονται κατά καιρούς από αρχαιοτάτων χρόνων στον πλανήτη και να προκαλούν τις ίδιες τρομακτικές συνέπειες. Οι άνθρωποι βρίσκονταν στο έλεος των επιδημιών και έφευγαν κατά σωρούς αβοήθητοι. Τα μέσα στα οποία κατέφευγαν και τότε οι αρχές ήταν ο άμεσος ενταφιασμός των πεθαμένων, ( υπήρξαν και μαζικές ταφές ), η καραντίνα των ασθενών ή των φορέων της νόσου και η σύσταση για αυστηρή τήρηση των κανόνων προφύλαξης από τους υγιείς.

Μαρτυρίες για την αναστάτωση, το φόβο και τον πανικό που έφερναν στις κοινωνίες οι πανδημίες, αλλά και γενικά για τη συμπεριφορά των ανθρώπων στη διάρκεια της κάθε επιδημίας και για τις μεθόδους με τις οποίες οι αρχές αντιμετώπιζαν όλες αυτές τις συνέπειες, έχουμε από πολλούς συγγραφείς και λογοτέχνες.

Από τα διηγήματα του Αλέξ. Παπαδιαμάντη (1851-1911), το «Βαρδιάνος στα Σπόρκα» και την «Χολεργιασμένη» , μαθαίνουμε, πως οι σύγχρονοί του έπαιρναν και τότε τα ίδια περίπου μέτρα με αυτά που παίρνουμε εμείς σήμερα και πως ούτε και οι σκέψεις τους ήταν πολύ διαφορετικές από τις δικές μας. Αξίζει να αναφερθεί η κατάθεση της μαρτυρίας του Παπαδιαμάντη για την επιδημία της χολέρας στα δυο παραπάνω βιβλία του. Ο άγιος των γραμμάτων μας δεν απέφυγε να ψέξει την ανικανότητα του Ελληνικού κράτους να αντιμετωπίσει το έκτακτο πρόβλημα της πανδημίας της χολέρας, αλλά και να στηλιτεύσει και τη συμπεριφορά κάποιων επιτήδειων, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι το φόβο, τον πανικό και την άγνοια των συνανθρώπων τους, πλούτιζαν. Για την ανικανότητα του κράτους, διαβάζουμε στο «Βαρδιάνος στα Σπόρκα»: «Θα έλεγέ τις, ότι η χώρα αυτή ηλευθερώθη επίτηδες, δια να αποδειχθή, ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν». Και για την συμπεριφορά των ανθρώπων: «..κακή υποψία, δυσπιστία και ιδιοτέλεια, χωρούσα μέχρι απανθρωπίας εβασίλευε πανταχού. Όλα ταύτα ήσαν εις βάθος, και ο φόβος της χολέρας ήτο εις την επιφάνειαν. Θα έλεγέ τις, ότι η χολέρα ήτο μόνο πρόφασις και ότι η εκμετάλλευσις των ανθρώπων ήτο η αλήθεια. Το δαιμόνιον του φόβου είχεν εύρει επτά άλλα δαιμόνια πονηρότερα εαυτού και είχε λάβει κατοχήν επί του πνεύματος των ανθρώπων..».

Στο διήγημα, «η Χολεργιαμένη», ο Παπαδιαμάντης εκφράζοντας ίσως και τα δικά του πιστεύω, οπωσδήποτε όμως διερμηνεύοντας τα αισθήματα του λαού, βάζει στο στόμα της πρωταγωνίστριάς του να φανερώνει, τον τρόπο με τον οποίο ο λαός ερμηνεύει τα «μυστήρια» φαινόμενα και τον τρόπο που ο ίδιος ο λαός τα θεραπεύει. Λέει η χολεριασμένη: «Σαν ήρθε η φοβερή χρονιά, που έφερε την κατοχήν των Αγγλογγάλλων και την χολέρα, που βάσταξε τρεις μήνες, κι έπαψε την ημέρα του Αγίου Φιλίππου, ύστερα από μεγάλη λιτανεία και δέηση που έκαμε ο λαός με τους παπάδες, με τα εικονίσματα, με Σταυρούς και με ξεφτέρια….». Και άλλοι λογοτέχνες αναφέρουν, ότι ο κόσμος τέτοιες καταστροφικές επιδημίες ή πανδημίες τις θεωρούσε θεόσταλτες τιμωρίες για τις αμαρτίες των ανθρώπων και γι’ αυτό έτρεχε σε εκκλησίες και μοναστήρια για να προσευχηθεί, ώστε να συγχωρεθούν οι αμαρτίες του και να σωθούν. Πολλοί δώριζαν και εκτάσεις τους στα μοναστήρια. Και ο Αλμπέρ Καμύ στον πρόλογο του μυθιστορήματος «Η Πανούκλα» λέει: «Υπήρξαν στον κόσμο τόσες “πανούκλες” όσοι και πόλεμοι, παρ’ όλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους». Άλλοι συγγραφείς που εμπνεύστηκαν από τις επιδημίες και έγραψαν γι’ αυτές ήταν: ο Βοκκάκκιος με το «δεκαήμερο», ο Ίνγκμαρ Μπέρκμαν με την «Έβδομη Σφραγίδα», ο Εμ. Λυκούδης με το «Η Ξένη του 1854», ο Τόμας Μανν με την ταινία «Θάνατος στη Βενετία» και άλλοι. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία, πως παθογόνοι μικροοργανισμοί εμφανίστηκαν κατά καιρούς στη γη μας και προκάλεσαν αρρώστιες που εξαπλώθηκαν με τη μορφή επιδημιών ή πανδημιών σε ολόκληρο τον πλανήτη, προκαλώντας το θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους, ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές στον κόσμο, δυσάρεστες επιδράσεις στην ψυχολογία του και δυσμενείς επιπτώσεις στον πολιτισμό της κάθε εποχής. Να διευκρινισθεί, πως Επιδημία έχουμε όταν η εξάπλωση της νόσου περιορίζεται στην έκταση μιας περιορισμένης περιοχής ή μιας χώρας, ενώ Πανδημία έχουμε όταν η νόσος εξαπλώνεται στο χώρο μιας ή περισσοτέρων ηπείρων. Ο σύγχρονος άνθρωπος, που είχε στη διάθεσή του άφθονα αγαθά και πάμπολλα μέσα και που απολάμβανε ένα υψηλό επίπεδο υγιεινής ζωής, χάρη στις απίθανες κατακτήσεις του στους τομείς της Ιατρικής, της Τεχνολογίας και της Βιοτεχνολογίας, ήταν δύσκολο να πιστέψει, πως θα τον έβρισκε ένα τόσο μεγάλο κακό, για το οποίο δεν θα διέθετε το παραμικρό αποτελεσματικό μέσον για να το αντιμετωπίσει.

Και όμως η Πανδημία Covid-19 είναι γεγονός. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) το ανακοίνωσε στις 31-01-2020. Μέσα μόνο σε ένα μήνα ο ιός εξαπλώθηκε από την Κίνα, (από την πόλη Γιουχάν, όπου εδρεύει το Ινστιτούτο Ιολογίας, ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα κορονοϊών παγκοσμίως ) σε όλες τις ηπείρους και σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, αχρηστεύοντας τα υγειονομικά συστήματα και των πιο αναπτυγμένων χωρών, θανατώνοντας έως τώρα, πάνω από 5 εκατ. ανθρώπους, προσβάλλοντας άλλα 253 περίπου εκατ. ανθρώπους, 222 χωρών και διαλύοντας γιγάντιες και ευημερούσες οικονομίες. Στην Ελλάδα έως τώρα προσβλήθηκαν 808.297 άνθρωποι, πέθαναν 16.493 και ανένηψαν 718.363 περίπου. .[……….]

Δείτε το πλήρες κείμενο με γενικές παρατηρήσεις και αναφορές στις χειρότερες από τις θανατηφόρες, επιδημίες . Είναι αναρτημένο στην ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη εδώ.

---

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή
Ι. Πανδημίες και επιδημίες από μικρόβια
ΙΙ. Πανδημίες και επιδημίες από ιούς
Επίλογος
Βιβλιογραφία

---

Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

• – Παύλου Αχ. Νταφούλη Στρατ. Ιατρού
• – Δέλτος 23 (2002)29-32
• – Η Ιατρική στη Σύγχρονη Ιατρική Ιστορία (Δ’ Τόμος)

ΕΧΟΥΝ ΓΡΑΦΕΙ ΠΟΛΛΑ για τη διαφωνία του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλέως Κωνσταντίνου σχετικά με την πορεία που θα ακολουθούσε ο ελληνικός στρατός κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο και την πιθανότητα κατάληψης της Θεσσαλονίκης από τους Βουλγάρους. Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ο ακριβής ρόλος που διαδραμάτισε στα γεγονότα του Οκτωβρίου 1912 ένας Έλληνας γιατρός, ο Φίλιππος Νίκογλου. 

Ο Φίλιππος Νίκογλου γεννήθηκε στη Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1871. Φοίτησε στα περίφημα Ζαρίφεια Εκπαιδευτήρια της Φιλιππούπολης και σπούδασε ιατρική στη Γερμανία. Εγκαταστάθηκε στη Σόφια, όπου άσκησε την ιατρική ως χειρουργός. Το 1885 η πατρίδα του, η Ανατολική Ρωμυλία, προσαρτήθηκε από τη Βουλγαρία, ενώ από το 1908 οι κάτοικοί της έγιναν και τυπικά Βούλγαροι, ανεξαρτήτως εθνικού φρονήματος 

Κατά την επιστράτευση του βουλγαρικού στρατού στις 7 Σεπτεμβρίου 1912, ο Βούλγαρος υπήκοος Φίλιππος Νίκογλου παρουσιάστηκε ως έφεδρος υπίατρος στο Σαμακόβιον, όπου συγκροτήθηκε το κινητό χειρουργείο της VII βουλγαρικής μεραρχίας. Σε αυτό υπηρετούσαν 8 γιατροί, με διευθυντή τον Εβραίο αρχίατρο Αλκαλάη. Στις 5 Οκτωβρίου 1912 το Μαυροβούνιο, η Σερβία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Από τις πρώτες ημέρες των εχθροπραξιών ο Νίκογλου περιγράφει ως σοβαρά προβλήματα τη χολέρα που μεταδόθηκε στους Βούλγαρους από τους Τούρκους και τη δυσχέρεια στη μετακίνηση. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα χειρουργεία διέθεταν 18-20 άμαξες για τη μεταφορά των τραυματιών και 40-50 τραυματιοφορείς στρατιώτες, αλλά δυσκολεύονταν να ακολουθήσουν την ταχύτατη προέλαση των μαχομένων τμημάτων, η οποία υπαγορευόταν από στρατηγικούς και διπλωματικούς λόγους.

Η προηγηθείσα ελληνοβουλγαρική συνθήκη του Μαΐου του 1912 δεν προέβλεπε διανομή εδαφών μεταξύ των συμμάχων, οπότε ίσχυε η αρχή του τετελεσμένου γεγονότος. Στις 20 Οκτωβρίου λοιπόν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωνε τα Γιαννιτσά, οπότε η VII βουλγαρική μεραρχία προσπάθησε με κάθε τρόπο να φτάσει πρώτη στη Θεσσαλονίκη. Αλλεπάλληλα τηλεγραφήματα του πρωθυπουργού Βενιζέλου και του υπουργού των Εξωτερικών Λάμπρου Κορομηλά επέσπευσαν την πορεία του ελληνικού στρατού προς την Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα την απελευθέρωσή της στις 26 Οκτωβρίου, ημέρα εορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου. Οι πληροφορίες της κυβερνήσεως προέρχονταν από τον πρεσβευτή μας στη Σόφια Δημήτριο Πανά 

Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα ποιά ήταν η πηγή των πολύτιμων αυτών πληροφοριών του Πανά. Ο Κορομηλάς είχε επιφορτίσει τον τότε λοχαγό Αθανάσιο Σουλιώτη-Νικολαΐδη να παρακολουθεί την VII βουλγαρική μεραρχία του στρατηγού Θεοδορώφ. Ο Σουλιώτης είχε προηγουμένως διακριθεί για τη δράση του στην Οργάνωση Θεσσαλονίκης κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και αργότερα στην Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως. Ο Σουλιώτης λοιπόν διορίσθηκε στρατιωτικός σύνδεσμος με τον σερβικό στρατό και εφοδιασμένος με τα κατάλληλα έγγραφα κατέφθασε στις 19 Οκτωβρίου στο Κιουστεντήλ, όπου στρατοπέδευε η σερβική μεραρχία του Στεφάνοβιτς, αλλά και η βουλγαρική του Θεοδορώφ. Μετά από συνεννοήσεις με Σέρβους και Βουλγάρους αξιωματικούς ο Σουλιώτης μετέβη στην Ανω Τζουμαγιά με σκοπό να συναντήσει τον εκεί ευρισκόμενο Θεοδορώφ, δεν κατόρθωσε όμως να συναντήσει τον Βούλγαρο στρατηγό.

«Εξερχόμενος του Φρουραρχείου», γράφει ο Σουλιώστης, «συνήντησα τον ιατρόν Νίκογλου, Ελληνα, υπηρετούντα ως έφεδρον παρά τω Βουλγαρικώ στρατώ. Ούτως προθυμότατα πλησιάσας με, μοί είπεν ότι από της αρχής του πολέμου όλαι αι εμπιστευτικαί διαταγαί συνίστων να καταβληθεί πάσα προσπάθεια, όπως οι μακεδονικαί πόλεις και προπάντων η Θεσσαλονίκη καταληφθώσι προ της καταλήψεως αυτών υπό των Ελληνικών στρατευμάτων. Μοί επεβεβαίωσεν ότι ο Βόρις μετά του στρατηγού Ράτζο Πετρώφ και του πρεσβευτού Στάντσεφ διήλθον εξ Ανω Τζουμαγιάς, προξενοδοχείον, όπου είχε καταλύσει, και στρατιώτας της βασιλικής φρουράς, οδηγούντας βασιλικήν άμαξαν, προωρισμένην δια την επίσημον είσοδον του διαδόχου της Βουλγαρίας εις Θεσσαλονίκην».

Ο Σουλιώτης προσπαθεί να τηλεγραφήσει κρυπτογραφημένες τις πολύτιμες πληροφορίες στην πρεσβεία μας στη Σόφια και στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα, φοβούμενος όμως τη βουλγαρική λογοκρισία και καθώς δεν λαμβάνει απάντηση, υποκρίνεται τον ασθενή. Ο Νίκογλου πιστοποιεί την ασθένεια και προτείνει επιστροφή του ασθενούς στη Σόφια.

Ο Βούλγαρος Φρούραρχος πείθεται εύκολα να ξεφορτωθεί τον ανεπιθύμητο Ελληνα αξιωματικό, και ο Σουλιώτης διασχίζει τα χιονισμένα βουνά, φτάνει στον πλησιέστερο σιδηροδρομικό σταθμό, παίρνει το πρώτο τραίνο για Σόφια και παρουσιάζεται στον πρεσβευτή της χώρας μας, στον οποίο εκθέτει τη διαμορφωθείσα κατάσταση. Ο στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας ταγματάρχης Αμβρόσιος Φραντζής τηλεγραφεί τις πληροφορίες με τους κώδικες κρυπτογράφησης στο Υπουργείο Εξωτερικών, και ο υπουργός Λάμπρος Κορομηλάς, πρώην Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη, ενημερώνει τον Βενιζέλο. Αξίζει να σημειωθεί πως όλα αυτά κατεγράφησαν από τον Σουλιώτη στις 27 Απριλίου 1931 σε σημείωμά του προς δημοσιογράφο, «ώστε η ιστορική αλήθεια να μη νοθεύεται». Ο Νίκογλου εξηγεί την εμπιστοσύνη του στον Ελληνα αξιωματικό, σημειώνοντας πως τον είχε συναντήσει παλαιότερα στη Σόφια, όπου ο Σουλιώτης γνώρισε τα μέλη της ελληνικής παροικίας, καλύπτοντας την εθνική του δράση εμφανιζόμενος ως ζωέμπορος.

Ο στρατηγός Βίκτωρ Δούσμανης υπηρετούσε κατά τους Βαλκανικούς πολέμους στο Γενικό Στρατηγείο δίπλα στον Διάδοχο-αρχιστράτηγο και είχε πλήρη ενημέρωση για τα τεκταινόμενα. Στα Απομνημονεύματά του επιβεβαιώνει τα γραφόμενα του Σουλιώτη-Νικολαΐδη.

Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος στα Απομνημονεύματά του επιβεβαιώνει και αυτός την δράση του Νίκογλου: «Είναι ανάγκη να εκτεθή δια ολίγων, πως ο Βενιζέλος έσχε την πληροφορίαν περί της προελάσεως των Βουλγάρων εις Θεσσαλονίκην. Εις τον βουλγαρικόν στρατόν είχε στρατευθεί κατά τον πόλεμον ο Βούλγαρος υπήκοος, αλλ’ ακραιφνής Ελλην ιατρός Φ. Νίκογλου. Ενεκα τυχαίας ακριτομυθίας Βουλγάρου επιτελούς εις Κότσανα, ο Νίκογλου ήκουσεν ότι ο στρατηγός Θεοδορώφ διετάχθη να βαδίση με την μεραρχίαν του δρομαίως προς Θεσσαλονίκην, όπως την καταλάβη πριν φθάση αυτόθι ο Ελληνικός στρατός. Ο Νίκογλου ειδοποίησεν αμέσως τον εν Βουλγαρία λοχαγόν Σουλιώτη-Νικολαΐδην, σύνδεσμον ημών, όστις ετηλεγράφησεν αμέσως προς τον υπουργόν των Εξωτερικών Κορομηλάν, να πληροφορήση επειγόντως τον Διάδοχον περί των ανωτέρω». Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά του στρατηγού στην άμεση πληροφόρησή του (για το γεγονός αυτό) από τον Βενιζέλο.

Ο Ιάσων Δημητριάδης τονίζει πώς, ενώ η διήγηση του Δούσμανη περί Νίκογλου είναι αληθής, αφήνεται να εννοηθεί από τον στρατηγό ότι η πληροφορία ελήφθη δέκα ημέρες νωρίτερα από την πραγματική ημερομηνία, προκειμένου ο Δούσμανης να δικαιολογήσει τις επιλογές του Επιτελείου. Για τον ρόλο του Νίκογλου, όπως προκύπτει από τις πηγές, γίνεται λόγος και από τους σύγχρονους ερευνητές, που ασχολήθηκαν με τον Μακεδονικό αγώνα και τους Βαλκανικούς πολέμους, όπως ο Μελάς, ο Ανεστόπουλος, ο Παπαγιαννόπουλος, ο Μέρτζος, ο Σερεπίσος, η Τζινίκου και ο Κουζινόπουλος.

Μετά την συνάντησή του με τον Σουλιώτη στην Ανω Τζουμαγιά ο Νίκογλου βρέθηκε στο Σιδηρόκαστρο, όπου, αφού εξασφάλισε διαμονή σε σπίτια για τους λοιπούς γιατρούς του χειρουργείου, ο ίδιος φιλοξενήθηκε στη Μητρόπολη. Εκεί πληροφορήθηκε από τον Ελληνα Μητροπολίτη την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Ελληνες. Κατά τη διαμονή του στη Μητρόπολη γράφει ότι θαύμασε την αξιοπρεπή και θαρραλέα στάση του Μητροπολίτη, ο οποίος αρνήθηκε να εγκαινιάσει χριστιανικό ναό σε ένα από τα τζαμιά της πόλης παρά την απειλητική απαίτηση Βουλγάρου κτηνιάτρου αξιωματικού. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη οι χριστιανικές Βαλκανικές χώρες ελευθέρωσαν τον τόπο για να είναι όλοι, και οι Μουσουλμάνοι δηλαδή, ελεύθεροι.

Το χειρουργείο, ακολουθώντας τη μεραρχία, όδευσε προς Θεσσαλονίκη και στρατοπέδευσε κοντά στον Λαγκαδά. Οι γιατροί εξασφάλισαν άδεια να εισέρχονται στην απελευθερωμένη από τους Ελληνες πόλη. Συχνά επισκέπτονταν το εστιατόριο «Ολυμπος-Παλάς», όπου μια μέρα ο Φιλιππουπολίτης διπλωματικός υπάλληλος Χήσης Χατζηβασιλείου αναγνώρισε τον Νίκογλου. Κατόπιν υποδείξεως του αξιωματικού Κωνσταντίνου Μαζαράκη, του θρυλικού Κεπετάν-Ακρίτα του Μακεδονικού αγώνα, ο Χατζηβασιλείου προσκάλεσε τον Νίκογλου σε γεύμα της οικογεγείας του ιατρού Δημητρίου Ζάννα, του γνωστού «ντοκτόρ-μπέη» της τουρκοκρατούμενης Θεσσαλονίκης. Στην οικία Ζάννα, πλησίον του Λευκού Πύργου, κατέλυαν, εκτός του Μαζαράκη, πολλοί Έλληνες αξιωματικοί, οι οποίοι ήσαν γνωστοί της οικογενείας από τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα. Μάλιστα, για λόγους ασφαλείας, έξω από την οικία υπήρχε φρουρός ένας από τους προσκόπους-αντάρτες Μακεδονομάχους, που είχε συγκροτήσει σε σώμα ο Μαζαράκης, και βοήθησαν σημαντικά τον Ελληνικό στρατό. Με ιδιαίτερη χαρά ο Νίκογλου αναγνώρισε στο πρόσωπο του αντάρτη-σκοπού τον συμπατριώτη του Τζουρίλα. Στο πλούσιο τραπέζι οι Ελληνες αξιωματικοί άντλησαν από τον Νίκογλου πολλές πληροφορίες για την οργάνωση και το ηθικό του βουλγαρικού στρατού και κυρίως των αξιωματικών, καθώς ήταν εμφανής στον ορίζοντα η επικείμενη ελληνο- βουλγαρική σύρραξη.

Κάποια από τα βουλγαρικά τμήματα, που κατέλυαν στη Θεσσαλονίκη, τελικώς μεταφέρθηκαν από τον ελληνικό στόλο στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) για να συμμετάσχουν στις εκεί εχθροπραξίες. Ο Νίκογλου στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης επιβιβάσθηκε στο θωρηκτό «Αβέρωφ». Τα πλήρωμα, μόλις συνειδητοποίησε πως ο αξιωματικός του βουλγαρικού στρατού ήταν Ελληνας, τον περιποιήθηκε ιδιαιτέρως, οι δε αξιωματικοί τοι πλοίου δεν παρέλειψαν να πάρουν και αυτοί με τη σειρά τους πληροφορίες για τον βουλγαρικό στρατό. Ο κυβερνήτης Σοφοκλής Δούσμανης σημειώνει στο ημερολόγιό του: «Πέμπτη, 15 Νοεμβρίου 1912. Ηρθαν να μας επι σκεφθούν και δύο αξιωματικοί του βουλγαρικού στρατού, ιατροί και οι δύο, εξ Αγχιάλου, ακραιφνείς πατριώται, βαρέως φέροντες ότι υπηρετούν υπό τους Βουλγάρους». Είναι βέβαιο πως, παρά τον αρχικό ενθουσιασμό για την ήττα των Τούρκων οι Ανατολικο-ρωμυλιώτες δεν μπορούσαν να διαγράψουν την απάνθρωπη συμπεριφορά των Βουλγάρων απέναντι στις άλλες εθνότητες και πρωτίστως απέναντι στους Έλληνες. Οι σφαγές και οι καταστροφές της Ανατολικής Ρωμυλίας του 1906 ήταν ακόμη νωπές.

Στο Θρακικό μέτωπο ο Νίκογλου συνάντησε τον συμπατριώτη του Απόστολο Δοξιάδη, ιατρό, έφεδρο και αυτόν στον βουλγαρικό στρατό. Ο Γ. Βεντήρης” αναφέρει ότι και ο Δοξιάδης μετέδωσε πληροφορίες για τις κινήσεις των βουλγαρικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη. Μετά την αποστράτευση ο Νίκογλου επέστρεψε στη Σόφια, όπου όμως έγινε γνωστή η δράση του, και το βουλγαρομακεδονικό κομιτάτο αποφάσισε την εξόντωσή του. Ενας Βούλγαρος γιατρός και καλός του φίλος τον ενημέρωσε για την προγραφή του από το κομιτάτο. Στις 20 Σεπτεμβρίου 1913 ο Νίκογλου κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη και από εκεί στην Αθήνα. Συναντήθηκε πάλι με τον Σουλιώτη, ο οποίος ανέφερε τα συμβάντα στην Ανω Τζουμαγιά στον βασιλέα Κωνσταντίνο. Ο τελευταίος εξέφρασε την επιθυμία να γνωρίσει προσωπικά τον Νίκογλου, προσέθεσε μάλιστα ότι επεβάλλετο η απονομή σ’ αυτόν παρασήμου για τις προσφερθείσες υπηρεσίες του στην πατρίδα. Το ελληνικό κράτος δια χειρός βασιλέως Παύλου παρασημοφόρησε τον Νίκογλου το 1950! «Κάλλιο αργά παρά ποτέ», σχολιάζει ο Πάγκαλος”.

Η πόλη της Θεσσαλονίκης τίμησε τον Νίκογλου με την μετονομασία της οδού Ανακτόρων, στο ύψος της νέας παραλίας, σε οδό Φιλίππου Νίκογλου. Σήμερα, στην οδό Νίκογλου, στην έπαυλη του Ισραηλίτη τραπεζίτη Γιακώβ Μοδιάνο, που χρησιμοποιήθηκε και ως ανάκτορο από τον βασιλέα Κωνσταντίνο, στεγάζεται το Εθνικό και Λαογραφικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης. Οι γειτονικοί δρόμοι Ιατρού Ζάννα και Αθανασίου Σουλιώτη-Νικολαΐδη συμπληρώνουν τον ιστορικό συνειρμό.

Το 1953 ο Στενημαχίτης χειρουργός πέθανε πλήρης ημερών στην Αθήνα. Από τον τύπο παρομοιάστηκε με τον Γιάννη Γούναρη, τον κυνηγό του Ομέρ Βρυώνη, που στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου ειδοποίησε τους πολιορκημένους για την επικείμενη έφοδο των Τούρκων κατά τις ώρες της Χριστουγεννιάτικης ακολουθίας, με επακόλουθο την αποτυχία της εφόδου και τη λύση της πολιορκίας.

Αναμφισβήτητα, ο Φίλιππος Νίκογλου είναι ένας από τους ανθρώπους, στους οποίους η Ελλάδα και ιδιαίτερα η πόλη της Θεσσαλονίκης οφείλει ευγνωμοσύνη για τη στάση τους εκείνες τις κρίσιμες για το μέλλον της ιστορικές στιγμές. Και η μεγαλύτερη τιμή στην προκειμένη περίπτωση είναι η διατήρηση της μνήμης του ιατρού Φιλίππου Νίκογλου από την Ανατολική Ρωμυλία.

Δέλτος 23 (2002)29-32.

---

• Οι φωτογραφίες (πλην του Φ.Νίκογλου) προστέθηκαν από την ΕΕΥΕΔ
• Στο παραπάνω κείμενο δεν περιλαμβάνονται σχόλια και παραπομπές. Δείτε το πρωτότυπο κείμενο σε μορφή PDF στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.
• Επιμέλεια ψηφιοποίησης : Τασιόπουλος Αργύρης

2022.05.11

Όπως είναι αναμενόμενο το επιστημονικό δυναμικό των υγειονομικών των Ενόπλων Δυνάμεων, έχει ΄μια ζηλευτή συμμετοχή, πέρα από τον επιστημονικό τομέα, στα πολιτιστικά δρώμενα.

Είναι ένα τεράστιο έργο που είναι άγνωστο και που σίγουρα με την πάροδο του χρόνου θα λησμονηθεί. Η ΕΕΥΕΔ στα πλαίσια προβολής του, ζήτησε από τους Συναδέλφους να αποστείλουν τα βιβλία τους σε ηλεκτρονική ή φυσική μορφή. Υπάρχει ανταπόκριση, μικρή μέχρι στιγμής σε σχέση με το μέγεθος του επιστημονικού μας δυναμικού και του πνευματικού τους έργου. Ήδη Βιβλία Συναδέλφων κοσμούν την φυσική Βιβλιοθήκη μας οι οποία στεγάζεται στην Βιβλιοθήκη του 424 ΓΣΝΕ. Παράλληλα η ΕΕΥΕΔ οργάνωσε μια “ηλεκτρονική” επίσκεψη στην φυσική Βιβλιοθήκη όπου μπορείτε να δείτε τα Βιβλία που μας εμπιστεύτηκαν. εδώ

Ένα από τα Βιβλία είναι και οι ” Μνήμες Τρύγου στα Μεσόγεια Αττικής” του Συναδέλφου μας κ. Δ. Μπούκη.

Ας δούμε την παρουσίαση του Βιβλίου :

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΠΕΤΡΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Αντιπερφερειάρχη Ανατολικής Αττικής

ΜΝΗΜΕΣ ΤΡΥΓΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑ. Μια παράδοση χιλιάδων χρόνων που αφορά στην αμπελουργία στα Μεσόγεια έρχεται να ξαναζωντανέψει και να φέρει πάλι κοντά μας, με την έκδοση του βιβλίου-λευκώματος, ο ιατρός-ακτινολόγος Δημήτρης Μπούκης.

Η ιστορία της αμπελουργίας των Μεσογείων ξανάρχεται στη μνήμη μας μέσα από τις κιτρινισμένες και πολυκαιρισμένες φωτογραφίες αυτού του βιβλίου, εικόνες ξεχασμένες οι περισσότερες με το πέρασμα των χρόνων, που όμως, ολοζώντανες ξαναγεννιούνται χάρη στον φωτογραφικό φακό.

Πρόκειται για μια πολύτιμη έκδοση γεμάτη μνήμες για τα Μεσόγεια και τους κατοίκους της περιοχης, οι οποίοι μέσα από αυτό το βιβλίο έχουν τη δυνατότητα να θυμηθούν ή να γνωρίσουν τους ανθρώπους εκείνους που ασχολούνταν με την αμπελουργία και που παρά την κουραστική καθημερινότητά τους στο χωράφι, το αμπέλι και τα οινοποιεία, στέκονται χαμογελαστοί με καμάρι μπροστά στον φωτογραφικό φακό, ξεχνώντας για λίγο τον μόχθο και την αγωνία τους, τη λιτή και βασανισμένη ζωή τους.

Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία αλλά και οι μνήμες κάθε τόπου, όταν αυτές καταγράφονται και αναδεικνύονται, αποτελούν τη μεγαλύτερη παρακαταθήκη που μεταφέρεται απο τις παλαιότερες στις νεότερες γενιές.

Ιδιαιτερα δε για τα Μεσόγεια, η παράδοση του τρύγου, του μεσογείτικου κρασιού αλλά και γενικοτερα του τρόπου παραγωγής του, είναι μια οφειλόμενη υποχρέωση των νεότερων γενιών προς τους προγόνους τους, ένα μεγάλο κενό της πρόσφατης ιστορίας που δεν έχει αναδειχθεί μέχρι σημερα.

Αυτή τη μεγάλη υποχρέωση και ευθύνη ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο Δημήτρης Μπούκης, με το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που διαθέτει και τα εύστοχα σχόλια που το συνοδεύουν και παρουσιάζουν όλο τον κύκλο του αμπελιού και του τρύγου στην περιοχή μας.

Οι «Μνήμες Τρύγου» είναι ένα βιβλίο πραγματικά ανεκτίμητο που έχει φτιαχτεί με πολύ Κόπο και ακόμα περισσότερο μεράκι και το οποίο αποτελεί μια τεράστια συμβολή στην προσπάθεια για γνώση της ιστορίας των Μεσογείων και των συνηθειών των ανθρώπων της περιοχής, πολλές από τις οποίες έχουν εκλείψει στις μέρες μας.

Εύχομαι να ακολουθήσουν ανάλογες εκδόσεις που θα αναδείξουν την ιστορία αλλά και άλλες παραδοσιακές δραστηριότητες και τέχνες της περιοχής μας.

ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Στην έκδοση αυτή καταγράφεται η δομή του Μεσογείτικου τόπου, με τους ξεχωριστούς αμπελώνες, η όλη διαδικασία της αμπελοκαλλιέργειας, τα μέσα πραγμάτωσής της και, κυρίως, η διαδικασία του τρυγητού και της οινοποίησης, όπως γίνονταν πριν τη μηχανοκίνηση.

Κύριο στοιχείο στην προσπάθεια αυτή, υπήρξε η φωτογραφική απεικόνιση όλων των δεδομένων της ζωής και των διεργασιών που πραγματοποιούνταν στον Μεσογείτικο τόπο και που σήμερα, δυστυχώς, χάνονται. Απώλειες οφειλόμενες στις σύγχρονες ωφελιμιστικές εξελίξεις και στην ανθρώπινη αδιαφορία για τη διατήρηση των παραδόσεων. Όμως, οι παραδόσεις μας δίνουν τις ειδικές γνώσεις, τις πολλαπλές εμπειρίες και τις αναγκαίες βάσεις, για τη συνέχιση του αυθεντικού τρόπου ζωής των Μεσογειτών.

Καταγράφεται ό,τι χάθηκε και γίνεται προσπάθεια να περισωθεί, με κάθε τρόπο, ό,τι έχει απομείνει.

Η φωτογραφία, οι ειδικές γνώσεις, τα εναπομείναντα χρηστικά αντικείμενα και κάθε άλλο στοιχείο που μπορεί να μας στηρίξει στο μέλλον, ως ξεχωριστούς οινοπαραγωγούς, ως Μεσογείτες κάτοικους της αττικής γης, προβάλλονται και λαμβάνονται υπόψη, για μελλοντική αξιοποίηση.

Επιδιώκουμε τη δημιουργία ενός αναγκαίου Μουσείου αμπέλου και οίνου. Είναι απαραίτητη η διαφύλαξη, έστω και δια της καταγραφής, όλων των υπαρχουσών γνώσεων και στοιχείων. Να μην αφεθούν στη λήθη του χρόνου όσα πολύτιμα μας δόθηκαν από τους προγόνους μας.

Το Βιβλίο κοσμούν 124 Φωτογραφίες, ενδεικτικά παρουσιάζουμε μερικές από αυτές.

---

• Παρουσίαση βιβλίου σε μορφή pdf εδώ
• Φυσική Βιβλιοθήκη ΕΕΥΕΔ εδώ
• Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη ΕΕΥΕΔ εδώ
• Βιογραφικό κ. Δ. Μπούκη εδώ

---

• Εκδότης: ΑΩ Εκδόσεις
• Έτος:2015
• ISBN:9789609484602
• Σελίδες:144
• Εξώφυλλο:Σκληρό

---

---

Θεόδωρου Φιλιππίδη

5 Απριλίου 2022

Πολλοί κριτικοί επίσης έχουν γράψει για την ευεργετική αλληλεπίδραση Ιατρικής-Λογοτεχνίας. O γιατρός και μέγας δραματουργός Αντον Τσέχωφ είπε το χαρακτηριστικό «η Ιατρική είναι η σύζυγός μου, αλλά πραγματικό έρωτα κάνω με τη Λογοτεχνία».

Βέβαια, από φιλοσοφική θεώρηση, η Ιατρική και η Λογοτεχνία χαρακτηρίζονται από μια κοινή κυρίαρχη ανθρωπιστική διάσταση και μοιάζουν μεταξύ τους, τόσο όσον αφορά στο αντικείμενο που διακονούν, όσο και στις ενέργειες, στις συμπεριφορές τους και στους επιδιωκόμενους στόχους. Έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι δύο «Τέχνες» μπορούν να συμπορευτούν θαυμάσια και να αποτελούν πηγές έμπνευσης και ευαισθητοποίησης, αλληλεπιδρώντας στα επιστημονικά επιτεύγματα και στις ανθρωπιστικές αξίες. Η συνύπαρξη Ιατρικής και Λογοτεχνίας συνιστά ένα αδιάσπαστο «δίδυμο» που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ίδια τη ζωή και τη σταδιοδρομία του γιατρού ως θεραπευτή του σώματος και της ψυχής των συνανθρώπων του. Και πάλι ο ανεπανάληπτος Αντόν Τσέχοφ, στη σύντομη αυτοβιογραφία του, αναφέρει επί λέξει:«Είμαι βέβαιος πως το γεγονός ότι ασχολήθηκα με την Ιατρική έχει επηρεάσει σοβαρά τη λογοτεχνική μου δραστηριότητα. Αυτό έχει διευρύνει σημαντικά το πεδίοτων παρατηρήσεών μου και εμπλουτίσει τις γνώσεις μου, των οποίων την πραγματική αξία για μένα μόνον εκείνος που είναι ο ίδιος γιατρός μπορεί να καταλάβει».

Οι γιατροί που μεγαλούργησαν στα παγκόσμια λογοτεχνικά πεδία είναι πάρα πολλοί και ενδεικτικά μόνο αναφέρω (σε παρένθεση το [πιο γνωστό τους έργο) τους Φρανσουά Ραμπελέ (Γαργαντούας), Σόμερσετ Μομ, Άρτσιμπαλντ Κρόνιν, Άρθουρ Κόναν Ντόιλ (Σέρλοκ Χόλμς), Βασίλι Αξιόνοφ, Μάικλ Κράιτον (Τζουράσικ Παρκ), Στάνισλαβ Λεμ (Σολάρις), Ρίτσαρντ Χούκερ (συγγραφέας του ΜΑSH), Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, Άξελ Μούντε (το χρονικό του Σαν Μικέλε), Φρήντριχ Σίλλερ, Άντον Τσέχωφ και Σελίν Φερνάν (Ταξίδι στην άκρη της νυχτας). Στα δικά μας Ελληνικά Γράμματα άφησαν το δημιουργικό στίγμα τους επίσης πολλοί γιατροί και ενδεικτικά αναφέρω τους Αδαμάντιο Κοραή, Ιωάννη Βηλαρά, Παύλο Νιρβάνα, Μανώλη Αναγνωστάκη, Τάκη Σινόπουλο, Στέλιο Σπεράντσα, Γιώργο Χειμωνά, Ηλια Παπαδημητρακόπουλο. Ίσως όμως ο διασημότερος όλων να είναι ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, διαπρεπής διηγηματογράφος, από τους πλέον άξιους εκπροσώπους της Ελληνικής ηθογραφίας και λαογραφίας και ένας από τους πατέρες της Ελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας.

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας το 1865, σε μια περιοχή που εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα φτωχή, την μάστιζε η ελονοσία και επιβίωνε με την παραγωγή και το εμπόριο της σταφίδας. Ήταν ο μεγαλύτερος από τα συνολικά 8 άλλα αδέλφια του (4 αγόρια και 4 κορίτσια). Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στα Λεχαινά και το Γυμνάσιο στην Πάτρα, όπου γνωρίστηκε με τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Πιθανώτατα επηρεάστηκε σημαντικά από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των συμπατριωτών του και από τα προβλήματα που προέκυπταν από την ελονοσία και έτσι το 1883 άρχισε να φοιτά στην Ιατρική Σχολή Αθηνών από την οποία αποφοίτησε τον Δεκέμβριο του 1888. Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής ζωής είχε την ευκαιρία να γνωρίσει λογοτέχνες όπως τον Κωστή Παλαμά, τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο.

Το 1889 στρατεύτηκε (κληρωτός γιατρός) και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Μεσολόγγι και στη Λάρισα κυρίως, επιδιώκει να γνωρίσει από κοντά τη φτώχεια, τη μιζέρια, τις δεισιδαιμονίες και γενικότερα τις άθλιες συνθήκες ζωής της ελληνικής υπαίθρου. Επισκέπτεται πολλές φορές τα Κράβαρα και τη Θεσσαλική ύπαιθρο, συλλέγει λαογραφικό υλικό, πεποιθήσεις, εικόνες ζωής, ως γιατρός καταγράφει τις μύχιες επιθυμίες και ανησυχίες ενός λαού που έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του και αποτυπώνει την θλίψη του σε «Οδοιπορικές σημειώσεις», που δημοσιεύει σε έντυπα της εποχής, κυρίως με ψευδώνυμα. Η απογοήτευσή του γίνεται μεγαλύτερη από την διαπίστωση ότι στην παραγκωνισμένη επαρχία απουσιάζει πλήρως η στοιχειώδης ιατρική περίθαλψη, με αποτέλεσμα να λυμαίνονται τους χωρικούς οι τσαρλατάνοι και οι «μάγοι».

Τις πρώτες εντυπώσεις του από το φαινόμενο της ζητιανιάς τις δημοσίευσε αμέσως στην Εφημερίδα προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις από τους απανταχού Κραβαρίτες, κάποιοι μάλιστα τον κάλεσαν σε μονομαχία, ενώ κάποιοι άλλοι έστειλαν επιστολές διαμαρτυρίας στην εφημερίδα του. Μάλιστα από το Στράτευμα του επιβλήθηκε και ποινή φυλάκισης 20 ημερών «διότι εξύβρισε ολόκληρον επαρχίαν». Από τη θητεία του στη Λάρισα, άντλησε επίσης χρήσιμο υλικό για τον Ζητιάνο, από τη Θεσσαλική και Ευρυτανική ύπαιθρο. Στον Ζητιάνο ο Καρκαβίτσας βγάζει πολύ θυμό και στηλιτεύει με άτεγκτο ρεαλισμό τους πολιτικούς της εποχής, τον χρηματισμό των κρατικών υπαλλήλων, τα δικαστήρια, τους τσιφλικάδες. Παράλληλα όμως προσφέρει ανεκτίμητης αξίας πληροφορίες για την ένδυση της εποχής, τις οικογενειακες σχέσεις, τα ήθη και έθιμα και τις δεισιδαιμονίες που κατακλύζουν την ελληνική επαρχία …

Κατά διάρκεια της θητείας του υπηρέτησε επίσης στην Αθήνα και στην Κέρκυρα, όμως φαίνεται ότι επεδίωκε μεταθέσεις στην επαρχία, όπου μπορούσε να συλλέξει υλικό για ό,τι ετοίμαζε. Την τάση του να ζητά μεταθέσεις και να μη «στεριώνει» σε ένα τόπο, ο ίδιος την ονόμασε «αειφυγία» και υπήρξε χαρακτηριστικό σχεδόν όλης της ζωής του.

Το 1891 τελειώνει η στρατιωτική του θητεία, απολύεται ως έφεδρος δόκιμος ιατρός, εγκαθίσταται για λίγο στα Λεχαινά ασκώντας το επάγγελμα του γιατρού και ταυτόχρονα περιοδεύει στην Πελοπόννησο στέλνοντας σχετικά άρθρα στο περιοδικό Εστία (του Γ. Δροσίνη) με διακριτή την κριτική ανθρωπιστική του ματιά στα κοινωνικά φαινόμενα της εποχής. Μάλιστα, σε ένα από τα άρθρα του για τις φυλακές του Ναυπλίου παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τότε σωφρονιστικό σύστημα της Ελλάδας. Έχει καταγραφεί και συμμετοχή του σε συλλαλητήριο των σταθερά αδικημένων σταφιδοπαραγωγών της Ηλείας.

Το 1920, μετά την εκλογική ήττα του Βενιζέλου, επανήλθε στο στρατό προαγόμενος σε Γενικό Αρχίατρο αλλά δύο χρόνια μετά με αίτησή του αποστρατεύτηκε για λόγους υγείας. Η υγεία του είχε επιδεινωθεί δραματικά κατά της περίοδο της εκτόπισης και στις 22 Οκτωβρίου του 1922 απεβίωσε στο σπίτι του στο Μαρούσι, πιθανώτατα από φυματίωση του λάρυγγα, σε ηλικία 57 ετών και αφού πρόλαβε να πληροφορηθεί την τραγική για τον Ελληνισμό κατάληξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας και την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας που τόσο τον είχε εμπνεύσει.

Ο Καρκαβίτσας δεν έκανε δική του οικογένεια. Για αρκετά χρόνια δεν παντρευόταν, επειδή κατά τα ήθη της εποχής έπρεπε να παντρευτούν πρώτα οι 4 αδερφές του, αργότερα δόθηκε με πάθος στην λογοτεχνία και στην ιατρική και ακολούθησαν οι εμπόλεμοι περίοδοι και τα προβλήματα της υγείας του. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του σύντροφός του στάθηκε η Δέσποινα Σωτηρίου, την οποία όρισε γενική κληρονόμο του, με διαθήκη που συνέταξε τέσσερις ημέρες πριν από τον θάνατό του.

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, παρά τις αντιξοότητες, αγωνίστηκε σθεναρά και με πάθος και κατόρθωσε να καταγράψει τη ζωντανὴ Ελλάδα της εποχής του, την απεικόνισε πιστὰ καὶ μὲ ἐνάργεια στὶς σελίδες του και συνολικά θεμελίωσε τὸ διήγημα στην Ελλάδα, μαζὶ μὲ τὸν Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό, τον Βλαχογιάννη καὶ τὸν Κονδυλάκη. Η ταπεινή και βασανισμένη Ελλάδα στα τέλη του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20^ου στο έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα αποτυπώθηκε με τις χαρές και τους καημούς της, τη φτώχεια και τις πίκρες της, αλλά και με τα οράματά της. Ο νευρώδης, παραστατικός, γλαφυρός και ρεαλιστής Καρκαβίτσας άφησε σιην αιωνιότητα τις υπέροχες σελίδες του Ζητιάνου, αλλά και τα μοναδικά Λόγια της Πλώρης, χωρίς να υποτιμάται η συνεισφορά της Λυγερής, του Αρχαιολόγου και των Ταξιδιωτικών εντυπώσεών του.

ΚΥΡΙΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑ

• Η Λυγερή
• Ο Ζητιάνος
• Λόγια της Πλώρης
• Παλιές Αγάπες
• Ο Αρχαιολόγος
• Διηγήματα του Γυλιού
• Ταξιδιωτικά

---

---

ΕΕΥΕΔ 30.03.2022

Ο Δημήτρης Αλειφερόπουλος ήταν πάντα ένας ξεχωριστός Συνάδελφος !  Αρχηγός τάξεως στην ΣΙΣ από την εισαγωγή του, Αρχηγός Σχολής και στην αποφοίτηση του! Με ένα μοναδικό παράστημα και απολλώνια ομορφιά, φάνταζε  σαν “μοντέλο” στη Θεσσαλονίκη !  Η φωτογραφία του με τη θερινή στολή εξόδου ήταν το κεντρικό θέμα στη βιτρίνα του μεγαλύτερου φωτογραφείου της πόλης εκείνη την εποχή, τέλη της δεκαετίας του 60. ‘Ηταν σοβαρός, τυπικός, άψογος, αυστηρός, απαιτητικός πρωτίστως από τον εαυτό του και ύστερα από όλους τους άλλους, ήταν Αρχηγός!  Ήταν πρότυπο, ήταν άπιαστος ! Την ίδια εποχή, η αδερφή του Μαρία Αλιφέρη μεσουρανούσε στα Media της Ελλάδας. Ήταν η εθνική Superstar και έμοιαζαν τόσο πολύ……

Ο   “απόμακρος” Αρχηγός της Σχολής ήταν πολύ προσηνής και φιλικός Συνάδελφος μετέπειτα ως γιατρός στο 401 ΓΣΝΑ.   Τότε τον γνώρισα καλά και απόλαυσα την συνυπηρέτηση μας στο ίδιο Νοσοκομείο. Όμως πάλι, νόμιζα ότι τον γνώρισα ……….. Όταν πήρα στα χέρια μου το βιβλίο του “Σε ευχαριστώ καρκίνε”  τότε τον γνώρισα πραγματικά !

Το βιβλίο είναι μία αυτοβιογραφία με μοναδική ειλικρίνεια με απολογητική διάθεση και με την ίδια πάντα αυστηρότητα προς τον εαυτό του. Προσεγγίζει τα γεγονότα της ζωής του με επιστημονική κριτική και ψυχαναλυτική μεθοδολογία. Οι ιδιαίτερες γνώσεις του στην κλασική ιατρική αλλά και στην παραψυχολογία μετατρέπουν το γραπτό του σε επιστημονικό δοκίμιο. Ο λόγος του είναι απλός αλλά και πλούσιος. Οι συμβολισμοί πολύ και βαθείς, ξεκινούν από το εξώφυλλο, όπου πάνω από μία γαλάζια ακρογιαλιά φαίνονται άχνα τα γαλάζια του μάτια……….   κάτω στην αμμουδιά μία κλεψύδρα μετράει το χρόνο και μια πυξίδα, δίπλα, το δρόμο τού πεπρωμένου. Στο οπισθόφυλλο έχει μία πολύ ζυγισμένη περίληψη του έργου που την καταθέτω αυτούσια στο τέλος.

 Το μυθιστόρημα του Δημήτρη Αλειφερόπουλου είναι προσιτό και οικείο σε όλους τους αναγνώστες. Όλοι έχουν μία ανάλογη ιστορία στη ζωή τους ή στη ζωή των δικών τους ανθρώπων. Ο πόνος της νόσου, οι εσωτερικές συγκρούσεις που επιφέρει και η αγωνία θανάτου είναι κοινή υπόθεση όλων μας. Για αυτό ο αναγνώστης ανακουφίζεται βλέποντας ότι στο θέμα της βαριάς νόσου δεν είναι μόνος του. Διαβάζοντας το  έργο του Δημήτρη Αλειφερόπουλου με τον αιχμηρό τίτλο  “Σε ευχαριστώ καρκίνε”  βλέπει πώς  από μία τέτοια περιπέτεια μπορεί να βγει στο τέλος νικητής και καλύτερος άνθρωπος.  Ο συγγραφέας δεν κρατάει τίποτα για τον εαυτό του. Ξεγυμνώνει την ψυχή του,  εκφράζει τις αγωνίες του, αναλαμβάνει τις ευθύνες του, γίνεται αυτόματα ένας δικός σου άνθρωπος ένας κολλητός σου φίλος. Και προπάντων ένας ειλικρινής φίλος  χωρίς καμία απολύτως σκοπιμότητα ή υστεροβουλία. Αυτά τα κατώτερα στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς δεν έχουν καμία ισχύ μπροστά στην αγωνία θανάτου και την νομοτελειακή κάθαρση. 

Προσωπικά διαβάζοντας   το βιβλίο του Δημήτρη Αλειφερόπουλου, παρακινήθηκα να τον προσεγγίσω και με την ιατρική μου σκέψη. Έβαλα πολλές φορές τον εαυτό μου στη θέση του κεντρικού ήρωα και σήκωσα τα διλήμματά του. Δεν είναι εύκολο, ούτε οι απαντήσεις είναι δεδομένες. Χρειάζεται μεγάλη εσωτερική μάχη για να επιλέξεις τη μία ή την άλλη αντίδραση. Από αυτήν την πρισματική γωνία το “Σε ευχαριστώ καρκίνε” είναι ένα βιβλίο για δύσκολους προβληματισμούς, τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο όσο και σε επιστημονικό. Η εμπειρία που βίωσε ο συγγραφέας προσφέρεται στους αναγνώστες σαν μία πρόκληση προβληματισμού και ίσως ευκαιρία για ένα καλό μάθημα ζωής

Ευχαριστώ.

Δρ. Παπαγιαννόπουλος Νικόλαος

---

Μια ιστορία παρμένη από την πραγματική ζωή, άλλοτε τρυφερή, ρομαντική και ονειροπόλα και άλλοτε σκληρή, αμείλικτη και αδυσώπητη.Μια ιστορία όπου αληθινά γεγονότα και προσωπικά βιώματα αναμιγνύονται γλυκά με μυθοπλασία και μεταφυσικές αναζητήσεις.

Ο κεντρικός ήρωας, ο επιτυχημένος γιατρός Οδυσσέας Ευόρας, χτυπημένος ξαφνικά από τον καρκίνο στην κορύφωση της καριέρας του, μετεωρίζεται ανάμεσα στο σκληρό παρόν με πολύ πιθανό έναν επικείμενο θάνατο, και στο μακρινό παρελθόν, στους υπέροχους γονείς του, στα όμορφα παιδικά χρόνια της ξεγνοιασιάς, στα ρομαντικά εφηβικά και νεανικά χρόνια του έρωτα. Σε αυτό το γοητευτικό οδοιπορικό μέσα στο χρόνο, ο Οδυσσέας νιώθει την ανίκητη ανάγκη να κάνει χωρίς να κρύβεται, από τη μία μεριά σκληρές ενδοσκοπήσεις και καταδύσεις στα κατάβαθα της ψυχής του εκεί που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε φτάσει, και από την άλλη να κάνει ειλικρινείς απολογισμούς των πεπραγμένων του. Όμως συγχρόνως, το οδοιπορικό γίνεται και μια υπέροχη πτήση όπου ο Οδυσσέας θυμάται με ευγνωμοσύνη πόσο τυχερός και ευλογημένος υπηρξε στη ζωή του γιατί είχε ζήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα ζωή με πολλές διακρίσεις και καταξιώσεις, αλλά και πολλές περιπέτειες και εμπειρίες που δεν τον άφησαν ποτέ να πλήξει. Και κυρίως είχε αγαπήσει πολύ και είχε αγαπηθεί πολύ περισσότερα Και τέλος, μένοντας στο «Καθαρτήριο» για τουλάχιστον πέντε χρόνια όπου σχεδόν «στοίχειωσε», και αφού ανακάλεσε και αξιολόγησε τις ανθρώπινες αξίες και απαξίες και τις θρησκευτικές και κοινωνικές συμβάσεις στέκεται ξανά στα πόδια του, μαζεύει τα κομμάτια της ζωής του, «αυτομαστιγώνεται» αλύπητα και μετά εξηγεί de profundis γιατί νιώθει την ανάγκη να πει ξεκάθαρα και χωρίς φόβο: «Σ’ ευχαριστώ καρκίνε»

---

Από το βιβλίο του κ. Αλειφερόπουλου επιλέξαμε δύο ιστορίες, αφού εξασφαλίσαμε την άδειά του, τις αναρτήσαμε στις “Βιωματικές Ιστορίες” της Ιστοσελίδας μας. Τίτλοι τους :

• Ο Ηρακλής . Ενας μικρός γίγαντας (σελ. 237)
• Ο Αντωνίου (σελ. 248)

---

---

Τεχνική επιμέλεια ανάρτησης Τασιόπουλος Αργύρης Γ. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ

EEYED

5 Μαρτίου 2022

Ανάμεσα στους υγειονομικούς αξιωματικούς, που διέπρεψαν και διαπρέπουν στον επιστημονικό τομέα, υπάρχουν πολλοί Συνάδελφοι που ξεχωρίζουν και σε άλλους τομείς. Μεταξύ αυτών και ο Γιώργος Δαλαμάγκας με αξιόλογο συγγραφικό έργο.

Είναι απόφοιτος στης Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής – Τάξη 1958 (ΑΜ 610). Μετά την αποφοιτησή του κατατάχθηκε στην Ελληνική Αστυνομία. Ειδικεύτηκε στην Καρδιολογία και είναι διδάκτωρ του Α.Π.Θ. Έχει μετεκπαιδευτεί στις αναίμακτες μεθόδους της Καρδιολογίας στην Αμερική και έχει δημοσιεύσει σε ιατρικά περιοδικά άρθρα σχετικά με την ειδικότητά του.

Παράλληλα με την πετυχημένη διαδρομή στην ιατρική, δοκίμασε τα φτερά του στην λογοτεχνία με το πρώτο του βιβλίο που είχε τον τίτλο « Η Επιστροφή» (Εκδ. Κώδικας) (1998). Συνέχισε με την  «Απροσδόκητη Ομολογία» το 2003 (εκδ. Ερωδιός), την «Κατεδάφιση» το 2006 (εκδ. Μαλιάρης-Παιδεία) το 2009, το «Και πέρα απ’ τη Μαύρη γραμμή» (εκδ. University Studio Press), το 2011.

Την 26 Φεβ.2022 δώρισε πέντε βιβλία του στην βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ:

•  «H Πατρίδα μου η Κασσάνδρα» το 2011 (εκδ. Θερμαϊκός),
• «Ο φίλος κύριος Χ» το 2016 (εκδ. Ερωδιός),
• «Στις ώρες της Σιωπής μου» το 2019 την ποιητική συλλογή, (εκ. Ερωδιός),
• “Τότε…στο Πολύχρονο» το 2020 (εκδ. Ερωδιός) και
• «Όπως τότε, στον καιρό της Πανούκλας», το 2021 (εκδ. Ερωδιός).

Η Πατρίδα μου η Κασσάνδρα

Όσα έζησα, είδα ή άκουσα

Σήμερα η πατρίδα μου, η Κασσάνδρα, το πρώτο πόδι της Χαλκιδικής, έχει γίνει πασίγνωστη για τις πανέμορφες παραλίες της, τις πεντακάθαρες θάλασσες και το ευχάριστο κλίμα της… Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ποια ήταν η πραγματική κατάσταση και η ζωή των κατοίκων της προτού “ενσκήψει” ο τουρισμός. Είμαι επίσης βέβαιος ότι ελάχιστοι γνωρίζουν κάτι για την ιστορία της και συγκεκριμένα για το μεγάλο Χαλασμό της Κασσάνδρας, που έγινε από τους Τούρκους το 1821. Ύστερα απ’ το Χαλασμό ολόκληρη η χερσόνησος έμεινε έρημη για κάποια χρόνια και όταν με σουλτανικό φιρμάνι επιτράπηκε να επιστρέψουν οι πρώην μόνιμοι κάτοικοι, (όσοι είχαν επιζήσει), ήρθαν συγχρόνως μ’ αυτούς και πολλοί Έλληνες από άλλα μέρη της Πατρίδας μας, οι αποκαλούμενοι “ξωμερίτες”.

Έχω πολλές ενδείξεις ότι ανάμεσα στους τελευταίους ήρθε στην Κασσάνδρα και ο πρώτος άνθρωπος που είχε το επίθετό μου. Ήταν ο προ-προπάππος μου. Με αφετηρία εκείνη την εποχή, χρησιμοποιώντας τη φαντασία μου, αλλά και τις γνώσεις ιστορικών πηγών, περιέγραψα στο βιβλίο τη δεινή κατάσταση στην οποία εκείνος βρήκε τότε την νέα πατρίδα του. Από τότε η πρόοδος εκείνου συμβαδίζει με την ανάπτυξη του τόπου, η οποία στηρίχθηκε αποκλειστικά στην εργατικότητα και την αφοσίωση όλων των κατοίκων στη γη τους. Από τότε δημιουργήθηκαν τα μεγάλα χωράφια, οι ελαιώνες και τα αμπέλια τους. Ο προ-προπάππος μου ανδρώθηκε, πρόκοψε, ρίζωσε και δημιούργησε μεγάλη οικογένεια, τα μέλη της οποίας έπαιξαν κάποιο ρόλο σε όλη τη πορεία της Κασσάνδρας ως σήμερα.
Με δυο λόγια, στο βιβλίο μου “Η πατρίδα μου η Κασσάνδρα”, περιγράφω όσα φαντάστηκα, άκουσα και έμαθα γι’ αυτήν και όσα είδα και έζησα σ’ αυτήν.

Ο φίλος κύριος Χ

Μυθιστόρημα ….κείμενο από το οπισθόφυλλο

Όσοι με γνώριζαν από παλιά, δε μ’ αναγνωρίζουν πια. Άγνωστος είμαι και για όσους με γνωρίζουν για πρώτη φορά τώρα, αφού το παρελθόν μου είναι άγνωστο σ’ αυτούς. Παραμένω, λοιπόν, άγνωστος για πολλούς κι αν θέλεις είμαι ο κύριος X. Με βολεύει να κρύβομαι πίσω από την ανωνυμία μου. Κι εγώ ο ίδιος δε θέλω να θυμάμαι τα περασμένα. Ήταν τόσο λαμπερά, που ακόμα με τυφλώνουν και δε μ’ αρέσει να τα αντικρίζω ούτε στις αναμνήσεις. Ήταν τόσο επώδυνα που ακόμα με πληγώνουν και θέλω να τα ξεχάσω. Τώρα, που επανήλθα στην κανονική ζωή με τη βοήθεια των φίλων μου και τη φροντίδα της νέας γυναίκας μου, με ενδιαφέρει μόνο το μέλλον, και μάλιστα το μέλλον του αγαπητού μου γιου Αλέξανδρου.

Αυτά σκεπτόταν ο Ντίνος, όταν ένα απόγευμα, ύστερα από την αναχώρηση του γιου του για το εξωτερικό, καθόταν στο μικρό μπαλκονάκι του διαμερίσματος της γυναίκας του και ρέμβαζε απολαμβάνοντας τον καφέ του. Εκείνο το απόγευμα είχε τη διάθεση να φιλοσοφήσει και είχε θέσει στον εαυτό του την ερώτηση: Ποιος ήμουν τέλος πάντων;

Τότε…στο Πολύχρονο.

Ο Πρόλογος του Βιβλίου

Στα τελευταία εβδομήντα περίπου χρόνια έλαβαν χώρα πολλές αλλαγές στο χωριό μου, το Πολύχρονο. Το χωριό μεγάλωσε, επεκτάθηκε με δύο σχέδια επέκτασης, πυκνοκατοικήθηκε, έγινε αγνώριστο για κάποιον που το ήξερε από παλιά. Η μεταμόρφωσή του αυτή προέκυψε πρώτιστα από την έλευση του Τουρισμού, που άρχισε από τη δεκαετία του εξήντα και κορυφώθηκε έως τις μέρες μας. Ο Τουρισμός ήταν αυτός που επέβαλε να κτιστούν περισσότερα, μεγαλύτερα και εξοπλισμένα με σύγχρονα μέσα σπίτια. Η ανάπτυξη αυτή «τράβηξε», προσήλκυσε και πολλούς ανθρώπους από άλλες περιοχές της χώρας μας να έρθουν, να δουλέψουν και να εγκατασταθούν μόνιμα στο χωριό μου. Η εσωτερική αυτή μετανάστευση και ο Τουρισμός έφεραν θεαματική αλλαγή της ζωής του χωριού, η οποία μεταβλήθηκε ακόμα περισσότερο από την έλευση και των οικονομικών μεταναστών από τα όμορα Βαλκανικά κράτη.

Οι αλλαγές αυτές ήταν φυσιολογικό όχι μόνο να αλλάξουν τη ζωή, αλλά να επηρεάσουν και να μεταβάλουν τη νοοτροπία, τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης των μονίμων κατοίκων. Σε τέτοιες κοσμογονικές αλλαγές που φέρνουν ευμάρεια σε έναν τόπο και προμηνύουν ευχάριστη μελλοντική ζωή, είναι φυσιολογικό οι άνθρωποι να λησμονούν ή και να απεχθάνονται τα γεμάτα βάσανα περασμένα χρόνια. Η γνώση όμως του παρελθόντος ενός τόπου φωτίζει το παρόν και το μέλλον του. Για τους λόγους αυτούς στο βιβλίο αυτό, που το ονόμασα Τότε…, στο Πολύχρονο, προσπάθησα να αποτυπώσω τη ζωή των παλιότερων μόνιμων κατοίκων του χωριού με τη μορφή μικρών διηγημάτων, που το περιεχόμενό τους το βρήκα αποθηκευμένο στη μνήμη μου. Είναι δηλαδή περιστατικά που έζησα ο ίδιος ή άκουσα να έχουν συμβεί τότε και τα οποία αποθησαυρίστηκαν στη μνήμη μου. Άλλα διηγήματα, βέβαια, όπως και τα ποιήματα, είναι αποτέλεσμα της φαντασίας μου και της έμπνευσής μου και προέκυψαν πάλι από τον διαφαινόμενο ερχομό του Τουρισμού, από γεγονότα της απότομης εισβολής του σε έναν τόπο ανέτοιμο να τον δεχτεί ή από την αναστάτωση του αυτός θα έφερνε η έφερε στη νοοτροπία και στη συνεισφορά των κατοίκων του χωριού. (Βλέπε «Η παραθερίστρια», «Η αντιπαροχή», «Το παραλιακό προικώο της Παναγιώτας»). Η πυρκαγιά του 2006, με οδήγησε να αφιερώσω και σ’ αυτήν κάποια ποιήματα.

Η ανάγνωση του βιβλίου Τότε…, στο Πολύχρονο, θα δώσει την ευκαιρία στους νέους ανθρώπους, στους πολλούς νεοφερμένους ξένους, στους παραθεριστές, σ’ αυτούς που θα έρθουν στο άμεσο και στο απώτερο μέλλον ή και σ’ αυτούς που δεν έχουν ακόμα γεννηθεί, να πληροφορηθούν την ιστορία του χωριού.

Αποτόλμησα να γράψω το πόνημα αυτό, επειδή παρακολουθούσα πάντοτε την εξέλιξη του χωριού από κοντά, αφού δεν έλειψα ποτέ για μεγάλο χρονικό διάστημα απ’ αυτό και αφού, λόγω της ηλικίας μου, έζησα στο «τότε» και ζω και στο σήμερα. Το σήμερα είναι θαυμάσιο και φανερό σε όλους. Εγώ όμως επιστρέφω στο «τότε» από μια εσωτερική ανάγκη, που με υποχρεώνει να ζω νοερά λίγες στιγμές του. Αυτό μου συμβαίνει, παρότι γνωρίζω πως όλα έχουν αλλάξει και πως, επιστρέφοντας εκεί, δεν θα βρω κανένα από εκείνα που θυμάμαι και λαχταρώ να ξαναζήσω. Αυτό το δυνατό συναίσθημα της νοσταλγίας μου ήταν το κύριο κίνητρο για τη συγγραφή των στιγμιότυπων από την παλιότερη ζωή του χωριού μου, με τη διαφορά πως δεν ήταν νοσταλγία επιστροφής στον χώρο και στον χρόνο, αλλά κατάντησε μια ερωτική νοσταλγία που μεγάλωνε και ενισχυόταν συνεχώς από τη μεγάλη αγάπη που διαχρονικά ένιωθα και νιώθω για το χωριό μου. Γι’ αυτό η συγγραφή αυτού του βιβλίου, παρότι κουραστική, μου ήταν ευχάριστη.

Όπως τότε, στον καιρό της Πανούκλας.

….κείμενο από το οπισθόφυλλο

Oι άνθρωποι αρρώσταιναν και πέθαιναν κατά χιλιάδες σε πόλεις και σε χωριά, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Ο κορονοϊός δεν αστειευόταν. Σκότωνε χωρίς διακρίσεις πλούσιους και φτωχούς, μορφωμένους και αμόρφωτους. Και όμως υπήρχαν άνθρωποι που αμφέβαλλαν για την ύπαρξή του, που δεν εφάρμοζαν αλλά αντιμάχονταν τα προληπτικά μέτρα εναντίον του, που αρνιόνταν να εμβολιαστούν και απέτρεπαν και άλλους να το κάνουν, ενώ διαδήλωναν στους δρόμους για άσχετα θέματα. Κάποιοι συνέχισαν να ζουν με την εγωιστική τους αλαζονεία, τη ζηλότυπη νοοτροπία τους και με μοναδική επιδίωξη τον εύκολο πλουτισμό τους. Η αδιαφορία και η αναλγησία στον πόνο βασίλευε παντού κι ας θέριζε η αρρώστια κι ας πλάκωνε τις ψυχές ο φόβος της. Όταν εμφανίσθηκαν άνθρωποι φιλεύσπλαχνοι, έντιμοι, ικανοί και πρόθυμοι να βοηθήσουν, θεωρήθηκαν επικίνδυνοι και έπρεπε να εκτεθούν, να εξοντωθούν και να διωχθούν. Έτσι εύκολα ήρθε πάλι στην επιφάνεια η διχόνοια.

Η αντικοινωνική, παρανοϊκή και ανεύθυνη αντίδραση των ανθρώπων στη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού εκδηλώθηκε σε ολόκληρο το μεγαλείο της. Κατά τα άλλα, η προηγμένη ανθρωπότητα βρέθηκε απροετοίμαστη και ανίκανη να αντιπαρατάξει οποιοδήποτε αποτελεσματικό μέτρο εναντίον του αόρατου θανατηφόρου ιού. Έτσι οι σύγχρονοι άνθρωποι αντιδράσαμε, φερθήκαμε και ζήσαμε περίπου όπως και οι συνάνθρωποί μας στον καιρό των μεγάλων επιδημιών της πανούκλας.

Ένα προφητικό κείμενο, που λίγο πριν την έκδοσή του, έχει ήδη επαληθευθεί στις περισσότερες προβλέψεις του.

Στις ώρες της Σιωπής μου.

Πως να παρουσιάσω μια Ποιητική Συλλογή, δεν είχα τις γνώσεις και το ταλέντο να την κρίνω. Απλά επέλεξα τυχαία, αντί παρουσίασης, ένα από τα δεκάδες ποιήματα της Συλλογής, το αναρτώ μαζί τις ευχαριστίες της ΕΕΥΕΔ για την δωρεά των βιβλίων του, που κοσμουν πλέον την Βιβλιοθήκη μας :

Η ΑΠΕΛΕΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

Ήταν ελιά δεκάχρονη, στην άκρη φυτεμένη

κι έμεινε εκεί ακίνητη, «λεύτερη σκλαβωμένη».

Από παντού τη σκέπαζαν, την είχανε ζωσμένη,

βάτοι, κισσοί, αγριοτριανταφυλλιές,

την είχανε πνιγμένη.

Της έσφιγγαν τα κλώνια της, της κόβαν τον αέρα,

βογκούσε αυτή, ανήμπορη να κινηθεί πιο πέρα.

Πονούσε κι αναστέναζε, παρέλυαν τα μέλη,

τα φύλλα ξεραινότανε, ήτανε πια χαμένη.

Λουλούδια δύσοσμα, ανήθικοι ξένοι καρποί

ωρίμασαν πάνω στο δεντρί.

Σίγουρος θάνατος, αργός, θρίαμβος παρασιτικός

ήτανε τούτος ο πνιγμός.

Ξύπνησαν τότε συνειδήσεις κι αντανακλαστικά παλιά.

Έπνιγαν κι εμάς οι τύψεις κι ήλθε η ώρα για δουλειά.

Και αρπάξαμε τις τσάπες, κλαδοκόπους και τσεκούρια

και ματώσαμε τα χέρια.

Και νικήσαμε τα βάτια, διώξαμε κι όλα τ’ αγκάθια,

ξεριζώσαμε ευθύς κάθε σπόρο της ντροπής.

Και ξεχάσαμε τους πόνους, που ‘χαμε στους δύο ώμους

και στα χέρια και στα πόδια και στο σώμα μας παντού.

Κι ήταν τόση η χαρά μας, που το είπαμε κι αλλού!

Να την τώρα η ελιά μας λεύτερη και θαλερή.

Δεν θα αργήσει ο καιρός πάλι να καρποφορεί.

Πολύχρονο, Καλοκαίρι 2000

---

2022 Μαρ. 3

Ο Ταξίαρχος (ΥΙ) εα κ. Μηνόπουλος Γεώργιος (τάξη εισαγωγής ΣΙΣ 1958),

Ο μετέπειτα Καθηγητής Χειρουργικής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης,

Ο πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ,

Ο εκλεγμένος και απόλυτα πετυχημένος Υπερνομάρχης Έβρου-Ροδόπης,

Ο δικός μας συνάδελφος και φίλος, ο Γιώργος μας,

θα είχε πολλά να πει για τη ζωή του, που είναι γεμάτη δράση, πολυπραγμοσύνη, πρόοδο και μεγάλες επιτυχίες!

Οι εμπειρίες αυτής της ζωής αποτελούν χρήσιμα διδάγματα για νέους Στρατιωτικούς Γιατρούς, για Χειρουργούς, για Πανεπιστημιακούς, για Αυτοδιοικητικούς και για κάθε έναν που ξεκινώντας από ένα χωριό της Ελληνικής επαρχίας, ονειρεύεται πώς θα φτάσει στα πιο ψηλά σκαλοπάτια με ό,τι καταπιαστεί στη ζωή του. Μια λαμπρή πορεία ζωής, ένα φωτεινό παράδειγμα!

Ο Γιώργος Μηνόπουλος με το ταλέντο του στη γραφή, τη στρατιωτική μεθοδολογία και την ακαδημαϊκή πληρότητα κατέγραψε τα γεγονότα της ζωής του σε ένα βιβλίο “κόσμημα”, μεγέθους Α4 με 210 σελίδες, ιλουστρασιόν χαρτί και εκατοντάδες έγχρωμες φωτογραφίες, σκληρόδετο και καλαίσθητο, που σου προκαλεί αμέσως τη διάθεση να το ξεφυλλίσεις. Όταν το ξεφυλλίσεις, βρίσκεσαι παρέα με τον Γιώργο Μηνόπουλο, που εξιστορεί τη ζωή του με τόση ειλικρίνεια και φιλικό λόγο, με ζωντανές φωτογραφίες και ενδιαφέρουσες ανέκδοτες ιστορίες, που σε κερδίζει και δεν το παρατάς μέχρι να το τελειώσεις!

Ο τίτλος του είναι “Curriculum Vitae” που παραπέμπει σε Πανεπιστημιακό όρο “βιογραφικού”. Έχει στο εξώφυλλο δύο φωτογραφίες. Μία πρόσφατη του συγγραφέα και μία του Ιπποκράτη σαν βάση. Προδιαθέτει σε βιβλίο με ιατρικό κυρίως πνεύμα.

Ο Γιώργος Μηνόπουλος κατέγραψε τα γεγονότα της ζωής του ως δημόσιο πρόσωπο, τα εξέδωσε σε τόμο και τα προσέφερε δωρεάν σε φίλους, συναδέλφους, μαθητές του, ψηφοφόρους και συμπολίτες του, που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα γι’ αυτόν και το έργο του. Αποτελεί και προσφορά στον ιστορικό ερευνητή του μέλλοντος ως μία αξιόπιστη προσωπική αναφορά.

Το “Curriculum Vitae” του Γιώργου Μηνόπουλου υπάρχει ήδη στη φυσική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ με μία θερμή αφιέρωση στην Ενωσή μας και καλά λόγια για το έργο μας καθώς και σε ηλεκτρονική μορφή, στη διάθεση όλων των μελών της Ένωσης. Τον ευχαριστούμε θερμά και συνιστούμε σε όλους σας, αγαπητοί Συνάδελφοι, να το ανοίξετε ηλεκτρονικά και να ταξιδέψετε μαζί του. Πολλοί από εσάς θα δείτε και τον εαυτό σας σε κάποια από τις φωτογραφίες του!

Dr. Νικ. Παπαγιαννόπουλος

---

Παράθεση μερικών από τις πολλές φωτογραφίες από το βιλίο του, που αφορούν με την σταδιοδρομία του στο υγειονομικό.

---

ΕΕΥΕΔ, 2022 Φεβ. 28

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η αυτοβιογραφία του συγγραφέα με βιωματικά σχόλια, κρίσεις και συμπεράσματα από την προσωπική και. επαγγελματική ζωή του, που σχημάτισαν την προσωπικότητα και την βιοθεωρία του. Περιγράφει τα όνειρα, τις επιτυχίες και αποτυχίες, χαρές και λύπες, αστοχίες, την αγωνία του ανθρώπου, το παιχνίδι με τη μοναξιά και τον χρόνο. Αποκαλύπτει τις σχέσεις του με τους ανθρώπους και εξομολογείται για ότι έχει ή δεν έχει κάνει. Ο απολογισμός της ζωής του. (από το οπισθόφυλλο του Βιβλίου).

---

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Αν και τρία χρόνια μικρότερος, συνέπεσα με τον Γιάννη Παλέρμο στην περίοδο φοιτησής μας στην ΣΙΣ. Το βιβλίο του με έφερε πίσω στην εποχή εκείνη. Οι νεότεροι θα δουν πτυχές της διαβίωσης στην Σχολή τα χρόνια εκείνα. Οι παλιότεροι θα διαπιστώσουν ότι έχουν ζήσει τις καταστάσεις που βίωσε και περιγράφει ο συγγραφέας χωρίς πουθενά να υπερβάλει. Ίσως αναγνωρίσουν τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στις βιωματικές του ιστορίες και ας μην αναφέρει παρά μονο ένα γράμμα από το επώνυμό τους. Θα διαπιστώσουν ότι έχουν νιώσει την ίδια χαρά της συναδελφικότητας, την λύπη και την οργή της αναίτιας τιμωρίας, της βάναυσης συμπεριφοράς μεγαλυτέρων Συναδέλφων, αλλά και την θλίψη της χαμένης νιότης.

Στην συνέχεια διαβάζουμε για την πορεία του στο υγειονομικό της Π.Α και στο Νοσοκομείο 251 ΓΝΑ και βλέπουμε μέσα από τις βιωματικές του ιστορίες , να πρωταγωνιστούν άνθρωποι και ανθρωπάκια που προκαλούν σεβασμό, γέλιο ή αγανάκτηση. Με έκπληξη διαπιστώνουμε πως ανάλογες καταστάσεις και προβληματισμούς με τον συγγραφέα βιώσαμε και εμείς.

Στο τέλος προβληματιζόμαστε μαζί με τον συγγραφέα που προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα “Τι είναι ευτυχία” και αν την νιώσαμε γυρίζοντας πίσω την σκέψη μας στο χρόνο.

Το βιβλίο του ανοίγει ένα παράθυρο πίσω στο χρόνο, μια καταγραφή μικρών γεγονότων, μια παρουσίαση της ζωής και των συνθηκών που επικρατούσαν στην κοινωνία. Μια περιγραφή τόπων (Θεσσαλονίκη, Σαλαμίνα, Γαλαξείδι κτλ). Είναι μια μικρή ψηφίδα στην ιστορία του τόπου μας που χωρίς την καταγραφή της θα χανόταν στο πέρασμα του χρόνου.

Απομόνωσα μία παράγραφο από τέλος του βιβλίου του σας την μεταφέρω “Πρέπει λοιπόν να το αποδεχθώ αφού το λένε τα πράγματα και ο ορισμός του γήρατος, η ποιοτική και ποσοτική ελάττωση των βιολογικών λειτουργιών πνευματικών και σωματικών του ανθρώπου. Αλλά το κυριότερο το λέει η απώλεια κομματιών του εαυτού μου, το σπίτι που μεγάλωσα δεν υπάρχει, οι άνθρωποι που με μεγάλωσαν δεν υπάρχουν, στη στρατιωτική Σχολή που είχα πετύχει ήταν η πρώτη ιδιοκτησία μου, δεν με ξέρει πια κανείς και με διώχνουν, στις μονάδες που υπηρέτησαν τα νιάτα μου οι φρουροί μου λένε τι θέλετε, στο νοσοκομείο που πέρασα τη ζωή μου με δημιουργική ισχύ μου λένε έχετε κλείσει ραντεβού κύριε; και στο εργαστήριο μου βλέπω διπλώματα, βραβεία, μηχανήματα αραχνιασμένα. Αυτά όμως ήταν η ζωή μου και τώρα όλα αραχνιασμένα. Καλώς τα γηρατειά λοιπόν, λυπημένος που ήρθαν αλλά χαρούμενος που θέλω να παλέψω πολλά χρόνια μαζί τους και ήδη ανακαλύπτω το μεγάλο φάρμακο, τον ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟ.“

Ευχαριστούμε τον Γιάννη Παλέρμο για την δωρεά του Βιβλίου του στην ΕΕΥΕΔ όπως επίσης και για την άδειά του να αναρτήσουμε κάποιες απο τις βιωματικές ιστορίες από την περίοδο φοίτησης του στην ΣΙΣ. Ήδη έχουν αναρτηθεί δύο βιωματικές ιστορίες του εδώ

Τασιόπουλος Αργύρης

---

2021.12.13 –

Είναι κατάλογος των μονίμων Στρατιωτικών Ιατρών τού Στρατού Ξηράς (*) από το 1833 μέχρι το 1986. Τα στοιχεία που προέρχονται από την Ἐφημερίδα της Κυβερνήσεως καθώς και τις διάφορες ΕΔΥΣ, ΕΔΥΕΘΑ και τις διάφορες επετηρίδες. Η συγκέντρωση των στοιχείων, που είναι μοναδικά στην Ελληνική Βιβλιογραφία, απαίτησε από τον συγγραφέα πολύ μεγάλο χρόνο έρευνας.

Ο κ. Κυριακόπουλος παρέδωσε το έργο του στην Επιστημονική Ένωση Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων για να γίνει ελεύθερα προσβάσιμο από Συναδέλφους και μη, μέσα από την Ιστοσελίδα της. Αρχείο σε μορφή pdf ευρίσκεται στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ εδώ

Βαβαροί Ιατροί (61)

‘Ελληνες Ιατροί (2.041) , περιλαμβάνονται υποκατάλογοι :

• Ιατρών, ταξινομημένων με ΑΜ και ημερομηνία κατάταξης (1821).
• Ιατρών που από τον Στρατό Ξηράς μετατάγησαν στο Πολεμικό Ναυτικό και Αεροπορία (17)
• Ιατρών που περιλαμβάνονται στὴν Μεγάλη Στρατιωτικὴ καὶ Ναυτικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια, χωρὶς να ἀναφέρεται ὁ Α.Μ. καὶ η ἡμερομηνία κατατάξεως στὸν Στρατὸ Ξηράς. (203)

Νεκροί στους αγώνες του Έθνους, περιλαμβάνονται Αξιωματικοί Ιατροί, Κτηνίατροι και Φαρμακοποιοί, Μόνιμοι και Έφεδροι.

• 1914-1916 (5)
• 1917-1919 (28)
• Εκστρατείας στὴν Οὐκρανία (1)
• Νεκροὶ στὴν Μικρὰ Ἀσία
  • Φονευθέντες (13)
  • Εξαφανισθέντες (29)
  • Θανόντες (9)
• 1940-1941 (18)
• 1941-1944 (40)
• 1944-1945 Δεκεμβριανά, Εμφύλιος (30)

---