• ΑΡΧΙΚΗ
  • ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
  • ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ
    • ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ
    • ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ (e.21)
    • ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
    • ΒΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ
    • ΦΥΣΙΚΗ ( ΣΤΟ 424 ΓΣΝΕ)
  • ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
  • ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ
  • ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
    • ΑΡΘΡΑ
    • ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
    • ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
    • ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ
    • ΓΕΝΙΚΑ
    • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
    • ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
    • ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ
      • ΣΙΣ 1947-1969
      • ΣΣΑΣ
      • ΣΑΝ
    • ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
  • ΕΕΥΕΔ
    • Ίδρυση
    • Σκοπός
    • Έργο
    • Διοίκηση
    • Μέλη της ΕΕΥΕΔ
    • Εγγραφή
    • Καταστατικο
    • Επικοινωνια
    • Εκδοσεις
    • Συνδεσμοι
      • Σ.Σ.Α.Σ.
      • Γ.Ε.ΕΘ.Α.
      • 424 Γ.Σ.Ν.Ε.
      • 401 Γ.Ν.Α.
      • Ν.Ν.Α.
      • 251 Γ.Ν.Α.

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΕΕΥΕΔ

Επιστημονική Ένωση Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων

Ε.Ε.Υ.Ε.Δ.
Η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες καταγραφής για να εξασφαλίσει την σωστή λειτουργία της, την δυνατότητά σας να επικοινωνήσετε μαζί μας, να δημιουργήσει στατιστικά για την χρήση της και να παρέχει πληροφορίες από τρίτους. Πατήστε ρυθμίσεις για να επιλέξετε ποια cookies θα αποδεχθείτε. Cookie Policy
You are here: Home / Archives for ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

O Κύριος Αντώνης Μυτιληναίος

2 ΣΧΟΛΙA

  • – 2022.12.14
  • – ΕΕΥΕΔ

Στα πλαίσια δημοσιεύσεων αποσπασμάτων από βιβλία Συναδέλφων, η ΕΕΥΕΔ παρουσιάζει, από το βιβλίο του Λάμπρου Βαζαίου “Ο Οδυσσέας στις στήλες του Ιανού”, την αναφορά στον Αντώνη Μυτιληναίο.

2020 Εκδόσεις Μενανδρος, ISBN 978-618-5447-01-1

O Κύριος Αντώνης Μυτιληναίος

Τον Αύγουστο του 2002, ταξιδεύοντας από τη Σαντορίνη στον Πειραιά, την επομένη της Παναγίας, γνώρισα τον κύριο Αντώνη Μυτιληναίο. Είχα την τύχη των τυχερών! Γνώρισα ένα από τα πιο ζωντανά κι αληθινά πρόσωπα της ιστορίας της εποχής μας!  

Στην τετράκλινη καμπίνα της Α΄ Θέσης, φτάνοντας στον Πειραιά, επικράτησε η συνηθισμένη κινητικότητα της αποβίβασης στο λιμάνι. Έτρεξα να βρω τον καμαρότο, που χατιρικά μου άνοιξε την ενδιάμεση πόρτα, για να κατέβω εύκολα στο γκαράζ αποφεύγοντας τον συνωστισμό της κεντρικής σκάλας. Γυρίζοντας, σε λίγα λεπτά, δεν βρήκα κανέναν, όλοι είχαν φύγει. Ήμασταν τελείως άγνωστοι μεταξύ μας, «μιας νύχτας τυχαίοι συγκοιμώμενοι». Συγχρόνως, όμως, διαπίστωσα πως έλειπε το μικρό μαύρο τσαντάκι, που για ευνόπτους λόγους είχα κρύψει στο συρτάρι του τραπεζιού της καμπίνας. Αστροπελέκι, κεραμίδα, συμφορά, δεν ήξερα τι να διαλέξω… Εκεί μέσα βρίσκονταν οι ταυτότητες, οι κάρτες, το δίπλωμα οδήγησης, γυαλιά, κλειδιά, όλα επιτέλους τα αξεσουάρ του σύγχρονου ανθρώπου.  

Δεν μου δόθηκε «η πολυτέλεια να παγώσω» στην ίδια θέση, όπως περιγράφουν τις ανάλογες καταστάσεις οι συγγραφείς . Έπρεπε να κατέβω γρήγορα για να πάρω το αυτοκίνητό μου.  Το πλοίο έφευγε αμέσως. Κατάφερα με τη βοήθεια του αρχικαμαρότου να βρω ονόματα των συγκατοίκων μου. Ένας αλλοδαπός και δύο Έλληνες, απολύτως άγνωστοι.   Κλοπή σίγουρα, αλλά ποιος; Οι Έλληνες, ο αλλοδαπός: Άντε βγάλε άκρη! Ούτε που θυμόμουν τα πρόσωπά τους, νύχτα είχαμε μπει στην καμπίνα. Το πήρα απόφαση, πάει, τελείωσε, χάθηκαν όλα. Μια τυπική δήλωση στο πλοίο και μετά στη Λιμενική Αστυνομία.  

Πέμπτη, 16 Αυγούστου 2002, ζέστη αποπνικτική, μου λείπουν τα πάντα, κλειδιά, λεφτά, ταυτότητες, γυαλιά. Στην Κλινική προγραμματισμένο χειρουργείο, γι’ αυτό άλλωστε γύρισα. Με δανεικά γυαλιά χειρουργώ! Ευτυχώς το Ιατρείο το ανοίγει η Γιούλη και η Λύρα είναι στην Αθήνα. Αρχίζω τις διαδικασίες «αποκατάστασης ζημιών». Στο «Αυγό του Κόκορα» η κόρη μου μου κάνει το τραπέζι. Το απόγευμα, στο ιατρείο, στενοχώρια, κατήφεια, απελπισία.

Κάποια στιγμή, η Γιούλη με ειδοποιεί ότι κάποιος άγνωστος κύριος επιμένει να μου μιλήσει αμέσως. Στο τηλέφωνο ακούω μια ευγενική, ζωηρή φωνή: «Λέγομαι Αντώνης Μυτιληναίος, ταξιδεύαμε μαζί, στην ίδια καμπίνα από τη Σαντορίνη, έχω το τσαντάκι που αφήσατε φεύγοντας από την καμπίνα το πρωί. Επειδή επιστρέφω απόψε πάλι στη Σαντορίνη, μπορείτε σε μία ώρα να είσαστε στο καφενείο του Λιμανιού για να το παραλάβετε;» Έμεινα άναυδος! Το τελευταίο πράγμα που περίμενα να ακούσω εκείνο το απόγευμα ήταν αυτό. Χωρίς καμιά χρονοτριβή, έτρεξα στο λιμάνι. Στο καφενείο του κεντρικού επιβατικού σταθμού, ένας καλοκαμωμένος, ηλικιωμένος κύριος καθόταν πολύ αναπαυτικά στην πολυθρόνα του. Έδειχνε, και προφανώς ήταν, πολύ κουρασμένος. Είχε τα πιο ζωηρά και καθαρά μάτια που έχω συναντήσει σε άνθρωπο της ηλικίας του. Με κατάλαβε αμέσως, με γνώρισε ίσως, και με πολύ εγκάρδιο τρόπο με φώναξε κοντά του. Είχα καιρό να χαρώ την εγκαρδιότητα ανθρώπου καλής ανατροφής και σειράς, που κάνει τη διαφορά με την οικειότητα, τον ενικό και όλα όσα γίνονται σε άλλες περιπτώσεις.

 Μου ζήτησε συγγνώμη που δεν σηκωνόταν, τον πονούσε το πόδι του. Συστηθήκαμε. ήμουν πραγματικά ζαλισμένος. Φαίνεται πως είχε αποτυπωθεί στο πρόσωπό μου η αγωνία της ημέρας. «Με συγχωρείτε που δεν σας τηλεφώνησα νωρίτερα. Ήμουν, όμως, πολύ πιεσμένος από άποψη χρόνου και κυρίως από την υποχρέωση να παραστώ στην κηδεία ενός στενού φίλου, στην άλλη άκρη, στο Ν. Ηράκλειο» μου είπε. Κατάλαβα ότι ήταν Καθολικός, εκεί βρίσκεται το Νεκροταφείο τους. Μου παρέδωσε το τσαντάκι ακέραιο. Το τηλέφωνό μου το βρήκε στις κάρτες που είχα μέσα. Πολύ απλά μου διηγήθηκε τη μικρή ιστορία του πλοίου. Φτάνοντας το πλοίο στο λιμάνι, επικράτησε η συνηθισμένη βιασύνη προετοιμασίας αποβίβασης και κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι είχε μείνει τελευταίος και ότι κάποιος συνεπιβάτης είχε ξεχάσει το τσαντάκι του στην καμπίνα.

Γνωριμία δεν είχε γίνει, ο χρόνος πίεζε, πήρε λοιπόν το τσαντάκι για να μην χαθεί, με σκοπό βρει κάποιο σημείο επικοινωνίας με τον κάτοχό του εντός της ημέρας. Έτσι και έγινε, μόνο που οι υποχρεώσεις και οι αποστάσεις της μεγαλούπολης δεν του επέτρεψαν πιο έγκαιρη επικοινωνία. Μιλήσαμε λίγο για διάφορα, όπως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Μου είπε ότι μένει μόνιμα στον Καναδά και ότι περνά αρκετούς μήνες τον χρόνο στη Σαντορίνη, στο  Φηροστεφάνι, στο οικογενειακό σπίτι. Ακόμη, ότι έχει τη χαρά να φιλοξενεί σχεδόν κάθε χρόνο παιδιά, γαμπρούς, νύφες και εγγόνια στο πατρογονικό του. Του είπα και εγώ τα δικά μου, τον ευχαρίστησα θερμά, πήρα το απολωλός και έφυγα ανακουφισμένος. Φτηνά τη γλίτωσα!

 Περνώντας οι ημέρες, άρχισα να έχω διάφορα ερωτηματικά, αρκετά γρήγορα όμως  κατάλαβα ότι το κύριο προβλημά μου ήταν να μάθω πιο πολλά για τον άνθρωπο που γνώρισα. Φαινόταν καθαρά ότι ήταν κάποιος με ιστορία πίσω του. Κάποιος καθόλου συνηθισμένος άνθρωπος. Κάτι μου θύμιζε το όνομά του, κάπου το είχα διαβάσει ή το είχα ακούσει. Η Ρένα, η αδελφή μου, ανέλαβε να καλύψει το κοινωνικό μέρος, στη Σαντορίνη, με την εθιμοτυπική επίσκεψή της αμέσως μόλις επέστρεψε ο κ. Μυτιληναίος, οι δικές μου όμως απορίες παρέμεναν. Εκείνη την εποχή έψαχνα τη βιβλιογραφία για κάποια στοιχεία της σύγχρονης ιστορίας. Στην πολύτιμη Ιστορία του Μαρκεζίνη, φυλλομετρώντας το αφιέρωμα στις προσωπικότητες της εποχής μας, συνάντησα το κεφάλαιο που αναφερόταν στη ζωή και τη δράση του Αντώνη Μυτιληναίου! Τέτοια σύμπτωση; Ποιος ήταν, λοιπόν, ο Αντώνης Μυτιληναίος; Από τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα πληροφορήθηκα πως ο άνθρωπός μας γεννήθηκε στη Σαντορίνη το 1921 από Καθολική οικογένεια. Ενθουσιώδης νέος, ζωηρός και, όπως άκουσα αργότερα, αρκετά ανυπότακτος, πήρε μέρος στον πόλεμο του 1940. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, εντάχθηκε στην Αντίσταση. Η ΠΕΑΝ του Κ. Περρίκου από την πρώτη σχεδόν ημέρα μπήκε δυναμικά στον Αγώνα. Η βόμβα που ανατίναξε την ΕΣΠΟ στις 20/9/1942, τίναξε στον αέρα τα σχέδια των Γερμανών για στρατολόγηση «Ελλήνων Ναζί» για τις ανάγκες του πολέμου. Τη βόμβα τοποθέτησε και πυροδότησε ο νεαρός Αντώνης. Στα ερείπια του κτιρίου της οδού Γλάδστωνος, μαζί με τα σχέδια των κατακτητών θάφτηκαν 29 «Έλληνες» προδότες και 43 Γερμανοί Στρατιωτικοί. Ο Ουλαμός Καταστροφών της ΠΕΑΝ υπήρξε πατριωτική, αντιστασιακή ομάδα υψηλής αποτελεσματικότητας.

Κώστας Περρίκος

Δημιουργήθηκε από νέους πολεμιστές του Μετώπου, με αρχηγό τον Κώστα Περρίκο. Ο Περρίκος, ευπατρίδης Αξιωματικός, είδος που στον καιρό μας «τελεί υπό εξαφάνιση», είχε την τύχη που “οι εξουσίες» επιφυλάσσουν σε όσους έχουν αξιακό σύστημα προσωπικά συγκροτημένο και όχι στην αγελαία βάση που συνιστάται. Πολύ λίγο μιλήσαμε για τους ανθρώπους που τίμησαν τη στολή, τον όρκο τους, την αποστολή τους. Τους ανθρώπους που δεν συνθηκολόγησαν, που πολέμησαν μέχρι τέλους. Αυτούς που δεν κινήθηκαν από φιλοδοξίες, ή συμφέροντα, ή ακόμη και από τη λαχτάρα κατάληψης της εξουσίας στο όνομα μιας ιδεοληψίας, ή ακόμη και ιδεολογίας. Η πολιτική και ιδεολογική πλατφόρμα της οργάνωσης ήταν απλή. Συνέχιση με κάθε τρόπο του πολέμου μέχρι την τελική νίκη, στο πλευρό των Συμμάχων ως δύναμη του Ελληνικού Στρατού «Υπό τας διαταγάς της νομίμου Ελληνικής Κυβερνήσεως». Τελεία και παύλα! Να τελειώσει με το καλό ο πόλεμος, να νικήσουμε, να ξαναφτιάξουμε την Πατρίδα και μετά τα βρίσκουμε, Έτσι απλά! Η τιμή της χώρας σώθηκε.

Μόνη, σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, η Ελλάδα δεν έδωσε στρατιώτες στον Άξονα. Το πλήγμα της ΕΣΠΟ ήταν πολύ σκληρό. Δεν υπήρξε μονάδα του Γερμανικού Στρατού με Έλληνες στρατιώτες, μοναδικό φαινόμενο σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μια σειρά σαμποτάζ, ένα δυναμικό δίκτυο πληροφοριών, καλά οργανωμένο δίκτυο διαφυγής στη Μ. Ανατολή, συμπλήρωναν τη δράση του Ουλαμού Καταστροφών. Φυσικά, κανείς δεν αρνείται το μαζικό κίνημα της Εθνικής Αντίστασης, που έγραψε σελίδες Δόξας στην Ιστορία. Τίμιοι πολίτες με αυτοθυσία και παλληκάρια πήραν στα χέρια τους την τύχη της πατρίδας. Τι κι αν είχαν διαφορετική θεώρηση ζωής, τι κι αν φαντάζονταν αλλιώτικη τη ζωή τους μετά τον πόλεμο… Οι τίμιοι ήταν τίμιοι, οι σκάρτοι ήταν σκάρτοι. Εκείνα τα χρόνια ο λαός μας προσπάθησε να κλείσει τους λογαριασμούς του με την ιστορία, τα δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Στον σκληρό αγώνα, τον άδικο, τον αδελφοκτόνο, χάθηκαν οι καλλίτεροι. Έτσι δυστυχώς γίνεται πάντα!

Φωτογραφία από άνάρτηση Καθολικής Αρχιεπισκοπής Ανδρου-Νάξου……..

Η ΠΕΑΝ προδόθηκε, ο κακόψυχος θείος μας ο Εφιάλτης τριγυρνούσε ακόμη στα λημέρια μας. Οι αγωνιστές πέρασαν από τη φρίκη της ναζιστικής μοχθηρίας. Ο Κώστας Περρίκος, η Ιουλία Μπίμπα, ο Αντώνης Μυτιληναίος και άλλοι πολλοί δικάστηκαν στο Στρατοδικείο, το Γερμανικό Στρατοδικείο, που στεγαζόταν στο ιστορικό κτίριο του Παρνασσού. Δεν απολογήθηκαν, κατηγορητήριο απήγγειλαν, πατριωτισμό και ήθος δίδαξαν, τον σεβασμό ακόμη και των δικαστών τους κέρδισαν. Ποινή… η εσχάτη!

Ο Αντώνης Μυτιληναίος δεν ήταν εκεί. Είχε δραπετεύσει! Δεν ήταν εύκολο να τον κρατήσουν μέσα τα κάγκελα. Δεν είναι πολύ γνωστή η πορεία του τους επόμενους μήνες, Φαίνεται ότι τον συνέλαβαν πάλι και ότι φυσικά δραπέτευσε για άλλη μια φορά. Ο Κώστας Περρίκος και οι συνεργάτες του εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο. Η επιστολή (*) που άφησε στον μικρούλη τότε γιο του, θα άξιζε να βρίσκεται στα αναγνωστικά των Σχολείων μας. Φυσικά δεν είναι! Μιλάει για τον κόσμο μετά τον πόλεμο, για την Ειρήνη που πρέπει να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση φυλής, έθνους, τάξης. Ο γιος του είναι σήμερα ο δεύτερος στην ιεραρχία της Επιτροπής Ελέγχου Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, με την ευχή μάλλον του Πατέρα του.

Ο Αντώνης βρέθηκε στη Μ. Ανατολή. Κατετάγη στις ομάδες Καταδρομών του Βρετανικού Στρατού. Μάλλον βρέθηκε στο στοιχείο του. Τιμημένο και γεμάτο παράσημα τον βρίσκει το τέλος του Πολέμου. Εγκαθίσταται, ζει, εργάζεται και φτιάχνει οικογένεια στον Καναδά. Όταν τον γνώρισα, μοίραξε τον χρόνο του μεταξύ Καναδά και Σαντορίνης. Η αναβλητικότητα που προκαλείται από τη λεηλασία του χρόνου ήταν η αιτία που δεν ξαναειδωθήκαμε. Στις 13 Ιουνίου του 2003 ένα αγγελτήριο κηδείας και το ψήφισμα του Συλλόγου των Φίλων της ΠΕΑΝ, που κατέθετε στέφανον δάφνης, ανήγγειλαν τον θάνατό του. Λίγους μήνες μετά, σε μια επίσκεψή μου στο Β’ Νεκροταφείο, είδα έναν ανακαινισμένο τάφο απέναντι από τον δικό μας, τον οικογενειακό.

Το όνομα του Αντώνη Μυτιληναίου ήταν κάτω από τη φωτογραφία του, ως βετεράνου, με το πολιτικό του κοστούμι, όλα του τα παράσημα και τον μπερέ του καταδρομέα. Ο θείος ο Σπύρος απέναντι έχει καλή παρέα! Μάλλον θα τα κουβεντιάζουν. Να συναντήθηκαν άραγε στη Μ. Ανατολή; Ποιος ξέρει… Τέτοια σύμπτωση πάλι, Μικρός που είναι ο κόσμος Μήπως κάποιοι συναντιόμαστε συχνά; Μήπως ο Μεγάλος Τροχός σε κάποιες ψυχές κάνει χάρες; Ποιος να ξέρει… Αλλά ας το δούμε και διαφορετικά, μας χρειάζεται η απάντηση; Σε τι θα ωφελήσει; Καλά δεν είμαστε και έτσι, Τι λες, Κύριε Αντώνη; Έτσι ξεκούραστος που είσαι εκεί πάνω, σίγουρα τα βλέπεις πιο καθαρά τα πράγματα


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΕΥΕΔ

  1. Δείτε το σχετικό άρθρο με τίτλο “Κανοντας αντίσταση στο κέντρο της Αθήνας” στα ΝΕΑ εδώ

2. Η ΕΕΥΕΔ ανεκάλυψε την μνημειώδη επιστολή του Κώστα Περρίκου στα παιδιά του λίγο πριν την εκτέλεση του από τους Γερμανούς, σε άρθρο του Λάμπρου Βαζαίου στην ιστοσελίδα Infognomon : εδώ

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ
«Φεύγω με την ικανοποίηση πως αν δεν έκαμα το χρέος μου προς την πατρίδα όσο έπρεπε, πάντως το έκαμα όσο μπορούσα. Το χρέος αυτό δεν τελειώνει ποτέ. Αν ζούσα θα εξακολουθούσα την προσφορά μου και κατά την περίοδο της ειρήνης. Σεις που θα μείνετε δουλέψτε για να σταματήσουν οι πόλεμοι, να ευημερήσουν όλοι οι άνθρωποι, να ενωθούν τα κράτη της Ευρώπης, να ειρηνεύσει και να ευτυχήσει ο κόσμος. 
Δουλέψτε για να καταργηθούν οι τεχνητοί φραγμοί που παρεμποδίζουν και σε άπειρες περιπτώσεις ματαιώνουν την πρόοδο των αξιών. Αφιερώστε τη ζωή σας στην Ελλάδα και στην ανθρωπότητα.
Σύμφωνα με την απόφαση του Στρατοδικείου, ο πατέρας σας υπήρξε ένας εξαιρετικά επικίνδυνος εγκληματίας, ένας απαίσιος τρομοκράτης.
Αυτό όμως δεν ανταποκρίνεται προς την αλήθεια. Ο πατέρας σας είχε άλλες επιδιώξεις. Επίστευε σε υψηλά ανθρώπινα ιδεώδη. Η σκέψη του ξεπερνούσε τα στενά όρια της πατρίδος μας. Εκείνο που κυρίως τον χαρακτήριζε ήταν η αγάπη του προς όλους τους ανθρώπους χωρίς
εξαίρεση.

Βρέθηκε όμως στην δίνη του πολέμου. Και πιστεύοντας στα ιδανικά του ενόμισε πως θα μπορούσε να συμβάλει στην προπαρασκευή του κόσμου για την πραγματοποίηση της διεθνούς συνεργασίας που αποτελεί προϋπόθεση της ειρήνης και ευημερίας ολόκληρης της ανθρωπότητος. Εγκαταλείπω τον επίγειο κόσμο με το παράπονο δεν πρόφθασα να πραγματοποιήσω τους ανθρωπιστικούς πόθους μου.
Μου μένουν ακόμη λίγα λεπτά ζωής. Εγκαταλείπω τον κόσμο χωρίς μίση και κακίες. Αγωνίστηκα για την πατρίδα μου. Για την δικιά τους πατρίδα αγωνίζονται και εκείνοι οι οποίοι με καταδίκασαν. Θα ήθελα το αίμα μου να μην μας χωρίσει, αλλά να μας ενώσει με τους σημερινούς αντιπάλους».


  • Η αναδημοσίευση αυτή πραγματοποιήθηκε με την άδεια του συγγραφέα.
  • Ενσωμάτωση φωτογραφιών από ΕΕΥΕΔ
  • Παρουσίαση της “Τριλογίας του Χρόνου και της ζωής” εδώ
  • Βιογραφικό Λάμπρου Βαζαίου εδώ
  • Κείμενο σε μορφή pdf στις “Βιωματικές Ιστορίες” και εδώ
  • Επιμέλεια ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

Filed Under: ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ, ΓΕΝΙΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ Tagged With: ΒΑΖΑΙΟΣ, ΕΕΥΕΔ

Η μάλλινη φανέλα

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

  • – 2022.12.17
  • – Λάμπρος Βαζαίος
  • – Βιωματική Ιστορία
  • – Από Βιβλίο Ασυνήθιστες Μέρες – Απόκρημνα Χρόνια

Κατεβαίνοντας από την πλατεία Συντάγματος για το Μοναστηράκι διαλέγουμε έναν από τους δύο πολύ γνωστούς παλιούς δρόμους της Αθήνας, την οδό Ερμού ή την οδό Μητροπόλεως. Η εμφάνιση αλλά και η ατμόσφαιρα των δρόμων αυτών έχουν πολύ ενδιαφέρουσες εναλλαγές στην διαδρομή, αλλαγές που καθορίστηκαν με τον χρόνο και σίγουρα με τις ανάγκες κάθε περιόδου της καθαρά αστικής και εμπορικής τους χρήσης. Ξεκινούσαν ως εμπορικοί  δρόμοι, η Ερμού με τα παραδοσιακά καταστήματα μόδας και η Μητροπόλεως με τα εμβληματικά «γουναράδικα», τα «είδη ταξειδίου» την αντιπροσωπία της Parker και την Αγία Δύναμη, την κομψή Βυζαντινή εκκλησούλα που ανάβαμε το κεράκι μας οι μαθητές των γύρω σχολείων το πρωί των εξετάσεων και παίρναμε δύναμη! 

Αυτά μέχρι το ύψος της Μητρόπολης και πιο κάτω της πλατείας του Δημοπρατηρίου, για την οδό Μητροπόλεως και μέχρι την Καπνικαρέα για την οδό Epμού. Μέχρι εκεί το «ύφος» των χώρων αφορούσε σε αγοραστικό κοινό αστικό και μεσοαστικό, κυρίως στον γυναικείο πληθυσμό που «έδρασε» εκεί τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και περισσότερο βέβαια τον 20°. Στον Μεσοπόλεμο και μετά την Κατοχή η κοινωνική διαστρωμάτωση διατηρήθηκε δημιουργώντας κοινωνικούς αυτοματισμούς που την τελευταία δεκαετία του αιώνα όμως λειτούργησαν αντίστροφα. Το «κέντρο» έπαψε να είναι ελκυστικός χώρος κατοικίας και τα βόρεια κυρίως προάστεια συγκέντρωσαν τους ανθρώπους που κατοικούσαν παραδοσιακά στο κέντρο και όπως ήταν επόμενο και την ανάλογη εμπορική κίνηση. Πριν αυτές τις «ανατροπές» ύφους και κυρίως χρήσης, περπατώντας την Ερμού η την Μητροπόλεως ο διαβάτης καταλάβαινε πως το τοπίο άλλαξε από την Πλατεία Μητροπόλεως και την Καπνικαρέα και κάτω αντίστοιχα. Από εκεί λοιπόν και κάτω άρχιζε η «επικράτεια» των λαϊκών καταστημάτων επαρχιακών ειδών και «αξεσουάρ» που προσέλκυε και το ανάλογο κοινό. Μεγάλα καλά εφοδιασμένα καταστήματα χονδρικής και λιανικής με αλατζάδες, τα παραδοσιακά σαμπωτά τσεμπέρια με την εντυπωσιακή ποικιλία σχεδίων, χρωματιστές, βελέντζες, φλοκάτες και υφαντά μηχανής, τα απίστευτα σε σχέδια μεγάλα τετράγωνα πλουμιστά υφάσματα  ή βελουτέ τραπεζομάντηλα για το μεγάλο τραπέζι του κυρίως δωματίου του επαρχιακού και όχι μόνο σπιτιού.  Οι τραγιάσκες αγροτικού και εργατικού στυλ συμπλήρωναν τα εκθέματα των προθηκών.

Ιδιαίτερη όμως θέση είχαν οι μάλλινες φανέλες με μακρύ ή κοντό μανίκι που συνοδεύανε τα αντίστοιχα μακριά μάλλινα ανδρικά «σώβρακα». Ήταν λευκές, με οβάλ λαιμόκοψη.

Ήταν το απαραίτητο εσώρουχο των αγροτών και της εργατικής τάξης με το σπασμένο λευκό του φυσικού μαλλιού. Σφικτοϋφασμένες με απλό σχέδιο. Ήταν το κλασσικό ρούχο του χειρώνακτα, το ρούχο που φοριόταν «κατάσαρκα» χειμώνα-καλοκαίρι Οι χρήστες δεν αποχωριζόντουσαν ποτέ την «κατάσαρκη φανέλλα» τους, η μπλούζα εργασίας η το πουκάμισο φοριόντουσαν πάντα πάνω από την φανέλα. Τον χειμώνα ξόρκιζε το αγιάζι στο χωράφι η στην οικοδομή και προφύλαγε από «τα στηθικά» στο εργοστάσιο, ενώ απορροφούσε τον ιδρώτα το καλοκαίρι παρακάμπτοντας τους κινδύνους του καλοκαιρινού κρυολογήματος Ήταν δαπανηρό ρούχο η φανέλα, ήταν ακριβή, παράλληλα όμως ήταν πολύ ανθεκτική και συνήθως «κρατούσε μια ζωή»! Στην σύγχρονη εποχή έχει καταργηθεί στην αρχική μορφή της, αυτήν που περιέγραψα. Επιβιώνει σπανιότατα σε πολύ ηλικιωμένα άτομα συνδυαζόμενη συνήθως με το ανάλογο, μακρύ μέχρι τους αστραγάλους, σώβρακο! Έχει ακολουθήσει την πορεία και την διαδικασία της αλλαγής όλων των δεδομένων ενδυμασίας. Τα «ισοθερμικά» εσώρουχα την έχουν εκτοπίσει και η «αλλαγή» των όρων της χειρωνακτικής εργασίας (που λέγεται πλέον απασχόληση!), έδωσε την χαριστική βολή. Η μορφή και κυρίως η ατμόσφαιρα του εμπορικού κέντρου άλλαξαν τελείως. Τα καταστήματα που υπήρχαν και η τάξη τους στον κοινωνικό χώρο ανατραπήκανε. Δεν υπάρχουν τσεμπέρια ελληνικής κοπής δεν φοριούνται πια και κανείς δεν σκεπάζεται πλέον με χράμια και φλοκάτες! 

Η τελευταία φορά που είδα να φοριέται κατάσαρκα μάλλινη φανέλα ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η τραγική ιστορία που συνοδεύει αυτήν την εμπειρία συμπίπτει με το τέλος εποχής,  όχι κάποιας αθωότητας, αλλά της εποχής που η γενιά μου μισοπίστεψε πως μπορούσε ο κόσμος να γίνει καλλίτερος! Ήταν Πρωτομαγιά και εφημέρευα στην Πανεπιστημιακή Κλινική στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Μόλις είχε αρχίσει η βάρδια, ειδοποιήθηκα μαζί με τους συναδέλφους χειρουργούς ότι μόλις είχε διακομισθεί πολυτραυματίας σε βαριά κατάσταση. Έφθασα συμπτωματικά πρώτος στα εξωτερικά ιατρεία και αντιμετώπισα έναν μικρόσωμο ακαθόριστης ηλικίας άνθρωπο σε κατάσταση μετατραυματικού σοκ με αρχική διάγνωση βαριές κακώσεις του θώρακα και της λεκάνης από ατύχημα. Τον είχαν συνθλίψει δύο βαρέα οχήματα στο εργοτάξιο που εργαζόταν. Οι πρώτες προσπάθειες ανάταξης του σοκ είχαν κάπως αποδώσει και ο άρρωστος είχε πλέον επαφή με το περιβάλλον. Προσπαθώντας να εκτιμήσω τις κακώσεις άρχισα με την βοήθεια της προϊσταμένης να του αφαιρώ τα ρούχα. Φτάνοντας στην φανέλα πήρα το κυρτό ψαλίδι των επιδέσμων και άρχισα να την κόβω όπως κάναμε συνήθως για να μην μετακινούμε άσκοπα τον τραυματία. Εκείνη την στιγμή φαίνεται πως μόλις είχαν επανέλθει οι αισθήσεις του. Ενώ προσπαθούσα να  απελευθερώσω από τα ρούχα το σώμα του, άκουσα μια παραπονεμένη, μισοσβησμένη φωνή να διαμαρτύρεται …«όχι γιατρέ, μη μου κόβεις την φανέλα, δεν έχω άλλη, είμαι φτωχός, μη σε παρακαλώ μη...»! 

Κοίταξα τον άνθρωπο, δεν είχα ξαναδεί τόσο λυπημένο, τόσο σκαμμένο, τόσο βασανισμένο πρόσωπο. Δεν το έχω ξεχάσει από τότε, είναι από αυτά που μένουν ανεξίτηλα στην μνήμη, από αυτά που με κάνουν να αντιπαθώ το μνημονικό μου που δεν με αφήνει ποτέ να ηρεμήσω! Κοιτούσε παρακλητικά μια την προϊσταμένη,  μια εμένα και δεν παρακαλούσε για την ζωή του που έφευγε, δεν παραπονιόταν για τους πόνους, η φανέλα ήταν εκείνη την στιγμή το θέμα. Η φτώχεια και η ανέχεια είχαν τόσο βαθιά ποτίσει την ψυχή του που μόνο την δυστυχία της κομμένης, της κατεστραμμένης μοναδικής του φανέλας προσπαθούσε να διαχειριστεί. Κοιταχτήκαμε με την προϊσταμένη, είχαμε καταλάβει και οι δύο, είχαμε προς στιγμή παγώσει. Ενώ εγώ είχα μείνει εμβρόντητος με το ψαλίδι μετέωρο, εκείνη που συνήλθε πρώτη, μου το πήρε και με απαλές σχεδόν τρυφερές κινήσεις αφαίρεσε με προσοχή την φανέλα. Έσκυψε και του είπε κάποια καθησυχαστικά λόγια και διπλώνοντας με το ρούχο του έδειξε πως το έβαζε μαζί με τα υπόλοιπα, όσα του είχαμε ήδη βγάλει. Δεν μπορούσα για αρκετά λεπτά της ώρας να πάρω το βλέμμα μου από το πρόσωπό του. Φαίνεται πως κάποια πράγματα, κάποια λόγια της τα κατάλαβε και δεν μπορώ, μαζί με όλα τα άλλα, να ξεχάσω την αδιόρατη ανακούφιση που χαράκτηκε στο σκαμμένο του πρόσωπο. Το τραυματικό σόκ, παρά τις προσπάθειες επιτέθηκε πάλι και αυτήν την φορά τον πήρε από κοντά μας. Δεν γινόταν αλλιώς οι τραυματισμοί ήταν βαρύτατοι και δεν υπήρχε δυνατότητα επιβίωσης. 

Εκείνα τα τελευταία λεπτά όμως επικοινωνήσαμε και οι τρεις, ο τραυματίας η προϊσταμένη και εγώ. Επικοινωνήσαμε μυστικά, με σιωπηλές κραυγές, φωνάζοντας βουβά χωρίς ήχο όλα τα «Γιατί;», όλα τα ερωτηματικά της ζωής, της τύχης και της κοινωνίας! Μιλούσαμε, ασταμάτητα χωρίς ήχο αυτά τα ελάχιστα λεπτά γι όλα, για τα όνειρα που έκανε η δεν έκανε ο άνθρωπος αυτός, για την ζωή που μάλλον μητριά πρέπει να του στάθηκε. Για την προϊσταμένη που είχε φυλάξει κρυφή την ευαισθησία της στο μικρό δάκρυ που γυάλισε πίσω από τα γυαλιά της, όταν άκουσε εκείνο το παράπονο, όταν είδε εκείνο το θλιμμένο πρόσωπο. Για μένα που δεν είχα ξεχάσει πως να αποδελτιώνω τα αισθήματα και την ανθρωπιά που τελικά δεν την εκποίησα ποτέ, όσο κι αν μου έχει στοιχίσει αυτό! 

Δεν έμαθα, δεν ζήτησα να μάθω για τον άνθρωπο που πέθανε στα χέρια μας εκείνο το πρωί της Πρωτομαγιάς, ούτε το όνομα του ούτε τίποτε άλλο. Δεν χρειαζόταν, τα είχαμε πει όλα, τα είχαμε καταγράψει σωπαίνοντας! Ήταν η ζωή, ήταν η ανθρώπινη μοίρα, ήταν η τάξη που έβαζαν στα πράγματα οι δυνατοί, ήταν όλα όσα φόρτωναν απελπισία και πίκρα όσους δεν είχαν, όσους ήταν αδύναμοι, όσο δεν μπορούσαν, όσους ήταν νικημένοι από την αρχή, πριν καν πλησιάσουν στην αρένα. Δεν ξαναείδα, δεν έτυχε να ξαναδώ από τότε να φοριέται κατάσαρκα μάλλινη να φανέλα, φαίνεται πως έχει πάψει να χρειάζεται. Δεν ξέχασα όμως εκείνο πρωινό, εκείνο το παράπονο, εκείνο το σκαμμένο πρόσωπο, εκείνη την πίκρα. Δεν θέλησα ακόμη να μην θυμάμαι, ότι βρέθηκαν δύο άνθρωποι, η προϊσταμένη των ιατρείων και εγώ που καταλάβαμε αμέσως, που δεν χρειαστήκαμε εξηγήσεις, που καταφέραμε να ανθρωπέψουμε την πιο απάνθρωπη ώρα, την ώρα που πεθαίνει ο φτωχός Κάποιο δάκρυ προσπάθησε να γλυκάνει την δυστυχία που δεν άκουγε, δεν έβλεπε, δεν καταλάβαινε, που είχε παράλογα γαντζωθεί ο απελπισμένα φτωχός άνθρωπος σε μια μάλλινη φανέλα φορεμένη κατάσαρκα! 


  • Αναδημοσίευση με την άδεια του Συγγραφέα
  • Επιμέλεια ψηφιοποίησης – ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης
  • Σε μορφή pdf : εδώ

Filed Under: ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ Tagged With: Απόκρημνα Χρόνια, ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΕΣ ΜΕΡΕΣ, ΒΑΖΑΙΟΣ

Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

4 ΣΧΟΛΙA

  • – 2022.11.17
  • – Παρουσίαση Βιβλίων Λάμπρου Βαζαίου
  • – ΕΕΥΕΔ

Στρατιωτικοί Ιατροί πέρα από τα στενά όρια της επιστήμης διακρίνονται και με την παρουσία τους στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας. Ο Λάμπρος Βαζαίος, Χειρούργος – Ουρολόγος, Επίκουρος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Μέλος της Επιστημονικής Ένωσης Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ), έκλεισε την Τριλογία του Χρόνου και της Ζωής, με τις «Ασυνήθιστες μέρες…»,

Οπως μας γραφει ο Συγγραφέας ” Η Τριλογία του Χρόνου και της Ζωής, είναι προσπάθεια που ξεκίνησε πριν χρόνια ως αρχειακή έρευνα οικογενειακών δεδομένων και στον δρόμο δέχθηκε και προσπάθησε να διαχειριστεί όλες τις προκλήσεις της Ιστορίας και της ζωής.

Ο «Ανεξάρτητος» ζωντάνεψε και μας θύμισε πως δεν είχε καθίσει ποτέ άπραγος μπροστά στις προκλήσεις! Ταξιδέψαμε μαζί όσοι βρεθήκαμε δίπλα του και κοντά μας ήρθαν όσοι τον συναντήσανε ως αναγνώστες. 200 χρόνια από τότε που ο Παντελής Παντελή τύπωνε στην Ύδρα την πρώτη «από ιδιώτη» εφημερίδα δεν είναι λίγα! Η μακρόχρονη και ασυνθηκολόγητη Δημοκρατική πορεία όλων των «Ανεξάρτητων»  δεν έμεινε έτσι, μαζί με αυτούς, στο κατώφλι της λησμονιάς, που τόσο άδικα είχαν βρεθεί.

Ο «Οδυσσέας», με την παράξενη συμμαχία που έκανε με το Ιανό, συνέχισε με το δεύτερο βιβλίο, που ακολουθώντας τα οδόσημα του Ετρούσκου Θεού δεν άφησε  να ξεχαστεί ό,τι πρέπει να μένει ζωντανό. Έπρεπε όμως να κλείσει ο κύκλος, (η ότι έμοιαζε με κύκλο) και ζητούσε επίμονα να μην το πλησιάσει η λησμοσύνη.

Οι «Ασυνήθιστες μέρες» και από κοντά τα «Απόκρημνα χρόνια» που σημάδεψαν την εποχή και τους ανθρώπους μας παίρνουν τώρα θέση επιχειρώντας να  κλείσουν  τους λογαριασμούς της Τριλογίας.*

*(όσο μπορεί να κλείσουν οι λογαριασμοί της Ιστορίας που μέχρι σήμερα μένουν πεισματικά ανοιχτοί!)“

Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ


1

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ

Η Δημοκρατική Εφημερίδα της Επανάστασης του 1821.

  • Συγγραφέας: Λ. Βαζαίος
  • Εκδόσεις : Μένανδρος
  • Έτος έκδοσης 2020
  • Διάστ.: 17 × 24
  • Σελίδες: 408
  • Βιβλιοδεσία: Χαρτόδετο
  • Τιμή: 25€
  • ISBN: 978-618-5033-80-4

Μία έκδοση-ντοκουμέντο, με τίτλο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ – Η Δημοκρατική Εφημερίδα της Επανάστασης του 1821».

Ο  συγγραφέας παρουσιάζει μέσα από το έργο του όλη την πορεία και τη δράση της εφημερίδας «Ανεξάρτητος Εφημερίς της Ελλάδος», η οποία ξεκίνησε τη δραστηριότητά της στην Ύδρα το 1827, την ώρα που η Επανάσταση ψυχορραγούσε.

 Ήταν η πρώτη εφημερίδα στη νεότερη Ελλάδα που εκδόθηκε από ιδιώτη δημοσιογράφο και η μόνη που κυκλοφορούσε τη συγκεκριμένη εποχή, εκτός από το επίσημο όργανο της προσωρινής διοίκησης, τη «Γενική Εφημερίδα».

Εκδότης  -και ταυτόχρονα τυπογράφος, κειμενογράφος, μεταφραστής, σχολιαστής και πολιτικός αναλυτής- ήταν ο Παντελής Κ. Παντελή, πρόγονος του Καθηγητή Λ. Βαζαίου. Υδραίος ναυτικός, με αξιοπρόσεκτη μόρφωση και Αγωνιστής του Ιερού Αγώνα, υπήρξε ο πρώτος δημοσιογράφος που κατηγορήθηκε από την εξουσία για την κριτική που ασκούσε και η εφημερίδα του η πρώτη που διώχθηκε για «αδίκημα Τύπου». Μάλιστα, αυτό συνεχίστηκε σε όλη την πορεία του εκδότη και της εφημερίδας, από την Ύδρα στην Αίγινα με τον Ι. Καποδίστρια και μετά στην Αθήνα, την «Οθωνική Αθήνα»!

Ο εκδότης και η εφημερίδα του διακρίθηκαν για την οξύτατη αρθρογραφία τους ενάντια στους Κοτζαμπάσηδες, τους Φαναριώτες και τους Βαυαρούς. Στάθηκαν απέναντι στα κομματικά πάθη της εποχής, την Εθνική Διχόνοια και τα οικονομικά σκάνδαλα. Πρωταγωνίστησαν σε όλους τους Αγώνες για την Ελευθερία του λόγου και την ανεξαρτησία του Τύπου, τη Συνταγματική τάξη και τη Δημοκρατία, μέχρι το 1859 που έπαψε, μετά από 32 χρόνια, να κυκλοφορεί ο «Ανεξάρτητος».

Ο συγγραφέας καταθέτει μία σπάνια μελέτη, μέσα από την αποδελτίωση και τον σχολιασμό των άρθρων της εφημερίδας, αλλά και την παράλληλη εξιστόρηση των γεγονότων της εποχής.

Έχοντας έντονο το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στον σύγχρονο αναγνώστη, ο Λ. Βαζαίος αναδεικνύει  την ιστορική συνέχεια των γεγονότων και των δεδομένων που καθόρισαν και καθορίζουν την τύχη του τόπου μας.

Η έκδοση, επίσης, περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό που απεικονίζει:

  • Τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας
  • Πίνακες ζωγραφικής με  μορφές και  σκηνές της Επανάστασης του 1821
  • Μεγάλες προσωπικότητες της εποχής.                   

                                                    Ενδεικτικά Περιεχόμενα:

  • Ο ΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΥΔΡΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ
  • Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» ΚΑΙ ΟΙ ΒΑΥΑΡΟΙ
  • Ι. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
  • Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΥΨΗΛΑΝΤΗ
  • 1848: «ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ»
  • ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
  • «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» – ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΟΘΩΝΙΚΗ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ 1841
  • Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ
  • Η «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΚΑΙ Ο Ι. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
  • Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ – ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ
  • Η «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΚΑΙ Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
  • Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ ΚΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΝΑΥΑΡΧΩΝ
  • Η ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ
  • Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» – ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ 1841-1859
  • Η 3η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
  • ΕΤΟΣ Ε΄ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΤΗΝ 25 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1848
  • ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΦΥΛΛΟ ΤΟΥ «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ»

2

Ο Οδυσσέας  στις στήλες του Ιανού

Στις άκρες της ζωής – η ίδια η ζωή

  • Συγγραφέας: Λ. Βαζαίος
  • Εκδόσεις : Μένανδρος
  • Έτος έκδοσης 2020
  • Διάστ.: 17 × 24
  • Σελίδες: 268
  • Βιβλιοδεσία: Χαρτόδετο
  • Τιμή: 12€
  • ISBN: 978-618-5447-02-1 

Το βιβλίο του Καθηγητή και συγγραφέα κ. Λάμπρου Βαζαίου, ακολουθώντας τις παλιές, τις αρχαίες οδηγίες της αφήγησης, τον «τρόπο» του Οδυσσέα, πορεύτηκε στη διαδρομή που ορίζουν οι στήλες του Ιανού. Ο αφηγητής, μιλώντας για τη ζωή του, ανιχνεύοντας μνήμες και στιγμές του βίου που ξεχώρισαν, προσπάθησε να δώσει ζωή και φωνή μόνο σε όσα ήθελε να φανερωθούν. Οι ιστορίες που αυτονομήθηκαν, δεν ήθελαν να μοιάζουν με καταγραφή ή βιογραφική αναφορά, δεν τους άρεσε η ιδέα. Έτσι, η καθεμία τους έψαξε τον δικό της χώρο…

Ανιχνεύοντας τις μνήμες, που όπως το συνηθίζουν κάνουν κύκλους, ο εσωτερικός χρόνος του αφηγητή προσπαθεί να βρει ισορροπίες. Οι ιστορίες του ξεχωρίζουν και καθεμία ψάχνει  τον δικό της χώρο. Συνωστίζονται αναμνήσεις, κομμάτια ζωής απαιτητικά και δυσάρεστα, χαρές, λύπες, επιτυχίες και ακυρώσεις, κάθε τι που έγινε κάθε τι που συνέβη και δεν θέλει με κανένα τρόπο να λησμονηθεί. Αυτονομούνται χωρίς  προειδοποίηση οι δύσκολες ώρες που σημάδεψαν την ζωή. Την ίδια ώρα οι στιγμές της δικαίωσης, της επιτυχίας, της νίκης, διεκδικούν τον χώρο τους και παίρνουν την θέση τους.   Οι φίλοι που διάλεξαν να φύγουν νωρίς επιμένουν πως δεν θέλουν για τελευταίο τους σπίτι την λησμονιά, επιμένουν πως αυτό δεν τους αξίζει.

Ο Οδυσσέας εμπιστεύτηκε τον Ποιητή, το βλέμμα του ζωντάνεψε τα σβησμένα μάτια του Ομήρου και οι δύο μαζί, με τον δικό τους τρόπο πια, μίλησαν για όσα έγιναν τότε. Έδειξαν και  δασκάλεψαν πώς να διηγούμαστε, πώς να δίνουμε ζωή και φωνή σε όσα θέλουμε να φανερώσουμε, σε όσα πιστεύουμε ότι μπορούμε και θέλουμε να πούμε. Στον δρόμο χρειαστήκαμε τη βοήθεια και χαρήκαμε όλοι μας τη συντροφιά του Ιανού. Σπουδαίος και χρήσιμος σύντροφος ο αυστηρός Ετρούσκος αριστοκράτης Θεός. Οι στήλες του σημάδεψαν σωστά τις διαδρομές των ανθρώπων, έβαλαν τάξη στις μνήμες και τις ιστορίες. Κατάφεραν οι στήλες να βάλουν σε σειρά τα όνειρα και την ίδια ώρα γραφιάδες και  παραμυθάδες, σύντροφοι στο ταξίδι, βοήθησαν να ζωντανέψουν όσα είχαν αρχίσει να ξεχνιούνται. Μάλλον δεν έμεινε κανείς παραπονεμένος. Από το ταξίδι δεν έλειψε ο φίλος Σημειολόγος.  Ο  Ουμπέρτο Έκο, ο δάσκαλός του, από την αρχή τον έστειλε να βοηθήσει να ξορκίσουμε μαζί την αγριάδα της πραγματικότητας.

Ο άλλος ποιητής ο Νίκος Εγγονόπουλος, ήρθε κοντά και μας άφησε τον Μπολιβάρ του για να χαιρετίσει όσους ταξιδέψαμε μαζί, όσους μίλησαν για τον βίο τους  με τον τρόπο του Οδυσσέα. Αφήνοντας «τους διορθωτές της ζωής στα εφτά της Ύδρας ακρογιάλια», ακολουθώντας μαζί μας τις στήλες του Ιανού, ο ποιητής αποχαιρετά τους αναγνώστες του ταξιδιού στον χρόνο και τις άκρες της ζωής.          


3

Ασυνήθιστες Μέρες. Απόκρημνα Χρόνια

  • Συγγραφέας: Λ. Βαζαίος
  • Εκδόσεις : Μένανδρος
  • Ημερομηνία Εκδοσης 2021
  • Διάστ.: 17 × 24
  • Σελίδες: 232
  • Βιβλιοδεσία: Χαρτόδετο
  • Τιμή: 12€
  • ISBN: 978-618-5447-22-9

Ο συγγραφέας Λ. Βαζαίος, συνέχισε κλείνοντας την Τριλογία του Χρόνου και της Ζωής, με τις «Ασυνήθιστες μέρες…», ανασύρει και ξαναθυμίζει όσα είχαν γίνει και δεν είχαν προλάβει να ταξιδέψουν μέσα από τα προηγούμενα βιβλία. Είναι ιστορίες και αναφορές που αυτονομούνται μαζί με όσα ξεφεύγουν και στο τέλος γίνονται λαθρεπιβάτες μνήμης. Οι γενιές που βαδίσανε στους δρόμους που όρισε ο Χρόνος με τα καπρίτσια της Μοίρας και των θυγατέρων της, συχνά δεν καταφέρνουν, δεν προλαβαίνουν ή δεν μπορούν να πουν όσα θέλουν, όσα πρέπει.

Η γνώση και η Μνήμη, που έπαψε να είναι τόσο απρόσιτη και ιδιότροπη, προσπαθούν να βοηθήσουν. Η Τεχνολογία μόνο άλματα ήξερε να κάνει και η Ζωή, προσπαθώντας να αμυνθεί, έβαλε να την παραφυλάξουν οι προφάσεις και οι δικαιολογίες, καταργώντας ακόμη και τα τελευταία προσχήματα. Δεν το φαντασθήκαμε όμως, κανείς δεν λογάριασε πόσο δύσκολος γίνεται ο βίος χωρίς προσχήματα! 

Εκπληρώνοντας υποσχέσεις που στον δρόμο γίνανε δεσμεύσεις, ξαναπιάνει ο συγγραφέας το νήμα των δύσκολων ημερών, των «Απόκρημνων» και κακοτράχαλων διαδρομών, που βρέθηκε μόνος ή με καλούς συνοδοιπόρους. 

Οι μικρές ιστορίες που κινδύνευαν να ξεχαστούν και οι άνθρωποι που με μικρά βήματα μέτραγαν ζωές ταπεινές, μας ξαναείπαν πως τίποτε στον βίο μας δεν είναι ασήμαντο και πως κάνουμε λάθος «ξεχωρίζοντας τους άριστους», επιλέγοντας και «αξιολογώντας» τις ψυχές! Οι παλιοί μας δάσκαλοι δεν έβαζαν ποτέ «άριστα»! Ήξεραν καλά και λογαριάζανε σωστά πόσο θα κόστιζε στην ηθική του μέλλοντος, που έγινε το δικό μας παρόν, η αμετροέπεια της «αριστείας» και η αλαζονεία της «καταγωγικής άνεσης», είτε οικονομική είναι αυτή είτε κοινωνική και πολιτική. 

Ο «Ανεξάρτητος», ο «Οδυσσέας», τα οδόσημα του Ιανού και όσα γίνανε στις «Ασυνήθιστες μέρες και τα Απόκρημνα» χρόνια μας ήταν η ίδια η Ζωή, ήταν όσα ταιριάζανε ακόμη και σε όσους βρεθήκανε στις άκρες της Ζωής.    


Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΓΕΝΙΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ Tagged With: EEYED, Ανεξάρτητος, Ασυνήθιστες μέρες, ΒΑΖΑΙΟΣ, ΒΑΖΑΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ, ΕΕΥΕΔ, Οδυσσέας, Τριλογία Χρόνου και ζωής

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΝΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

1 ΣΧΟΛΙΟ

  • – 2022.11.16
  • – Παρουσίαση Βιβλίου
  • – ΕΕΥΕΔ

Γιώργος Δαλαμάγκας :

Απόφοιτος της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής , Τάξη 1958. Κατατάχθηκε στην Ελληνική Χωροφυλακή το 1964. Έλαβε την ειδικότητα Παθολογίας και Καρδιολογίας. Αποστρατεύθηκε στις 03-06-1987 με το βαθμό του ταξιάρχου του Υγειονομικού. Πλήρες Βιογραφικό του εδώ

Εχει να παρουσιάσει αξιόλογο συγγραφικό έργο. Έχει δωρήσει στην Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ σειρά Βιβλίων, παρουσιάσεις των βιβλίων αυτών είναι αναρτημένες στην Φυσική μας Βιβλιοθήκη.


  • Το νέο βιβλίο του Γ. Δαλαμάγκα φέρει τον τίτλο

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΝΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ , ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ, ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΗ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ”

Μέσα σε λίγες σχετικά σελίδες παρουσιάζονται οι Πανδημίες που ενέσκηψαν στην ανθρωπότητα. Η ιδιότητα του ως ιατρού και συγγραφέα δίνει την δυνατότητα στον αναγώστη να αποκτήσει μια πληρη εικόνα χωρίς να χαθεί στις λεπτομέρειες. Αναρτήσαμε ήδη στην Ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη μια περίληψη του Βιβλίου, 27 σελίδων από την οποία παρουσιάζουμε εδώ την εισαγωγή της:

Οι άνθρωποι του 21ου αιώνα, τουλάχιστον αυτοί που ζούσαμε στις ανεπτυγμένες χώρες, πιστεύαμε ακράδαντα, πως ήμασταν προφυλαγμένοι και άτρωτοι από τις μικροβιακές λοιμώξεις. Ως τη στιγμή που εμφανίστηκε ο κορονοίός ποτέ δε φανταζόμασταν, πως θα εμφανιζόταν στις μέρες μας ένας άγνωστος θανατηφόρος ιός που θα αναστάτωνε τόσο πολύ τη ζωή μας, που θα έφερνε τόσο μεγάλο φόβο, τόσους πολλούς θανάτους και ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές σε τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους, την ηλικία τους, την οικονομική τους κατάσταση και την κοινωνική τους θέση. Η προηγμένη ανθρωπότητα του 21ου αιώνα βρέθηκε αμήχανη και άοπλη να αντιμετωπίσει την πανδημία του κορονοϊού. Τα όπλα που διέθετε ήταν άσφαιρα και άρα ανύπαρκτα. Ήταν ακριβώς τα ίδια που διέθεταν οι υπανάπτυκτες κοινωνίες των ανθρώπων των παλαιότερων εποχών, αφού επιδημίες ή πανδημίες δεν έπαψαν να εμφανίζονται κατά καιρούς από αρχαιοτάτων χρόνων στον πλανήτη και να προκαλούν τις ίδιες τρομακτικές συνέπειες. Οι άνθρωποι βρίσκονταν στο έλεος των επιδημιών και έφευγαν κατά σωρούς αβοήθητοι. Τα μέσα στα οποία κατέφευγαν και τότε οι αρχές ήταν ο άμεσος ενταφιασμός των πεθαμένων, ( υπήρξαν και μαζικές ταφές ), η καραντίνα των ασθενών ή των φορέων της νόσου και η σύσταση για αυστηρή τήρηση των κανόνων προφύλαξης από τους υγιείς.

Μαρτυρίες για την αναστάτωση, το φόβο και τον πανικό που έφερναν στις κοινωνίες οι πανδημίες, αλλά και γενικά για τη συμπεριφορά των ανθρώπων στη διάρκεια της κάθε επιδημίας και για τις μεθόδους με τις οποίες οι αρχές αντιμετώπιζαν όλες αυτές τις συνέπειες, έχουμε από πολλούς συγγραφείς και λογοτέχνες.

Από τα διηγήματα του Αλέξ. Παπαδιαμάντη (1851-1911), το «Βαρδιάνος στα Σπόρκα» και την «Χολεργιασμένη» , μαθαίνουμε, πως οι σύγχρονοί του έπαιρναν και τότε τα ίδια περίπου μέτρα με αυτά που παίρνουμε εμείς σήμερα και πως ούτε και οι σκέψεις τους ήταν πολύ διαφορετικές από τις δικές μας. Αξίζει να αναφερθεί η κατάθεση της μαρτυρίας του Παπαδιαμάντη για την επιδημία της χολέρας στα δυο παραπάνω βιβλία του. Ο άγιος των γραμμάτων μας δεν απέφυγε να ψέξει την ανικανότητα του Ελληνικού κράτους να αντιμετωπίσει το έκτακτο πρόβλημα της πανδημίας της χολέρας, αλλά και να στηλιτεύσει και τη συμπεριφορά κάποιων επιτήδειων, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι το φόβο, τον πανικό και την άγνοια των συνανθρώπων τους, πλούτιζαν. Για την ανικανότητα του κράτους, διαβάζουμε στο «Βαρδιάνος στα Σπόρκα»: «Θα έλεγέ τις, ότι η χώρα αυτή ηλευθερώθη επίτηδες, δια να αποδειχθή, ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν». Και για την συμπεριφορά των ανθρώπων: «..κακή υποψία, δυσπιστία και ιδιοτέλεια, χωρούσα μέχρι απανθρωπίας εβασίλευε πανταχού. Όλα ταύτα ήσαν εις βάθος, και ο φόβος της χολέρας ήτο εις την επιφάνειαν. Θα έλεγέ τις, ότι η χολέρα ήτο μόνο πρόφασις και ότι η εκμετάλλευσις των ανθρώπων ήτο η αλήθεια. Το δαιμόνιον του φόβου είχεν εύρει επτά άλλα δαιμόνια πονηρότερα εαυτού και είχε λάβει κατοχήν επί του πνεύματος των ανθρώπων..».

Στο διήγημα, «η Χολεργιαμένη», ο Παπαδιαμάντης εκφράζοντας ίσως και τα δικά του πιστεύω, οπωσδήποτε όμως διερμηνεύοντας τα αισθήματα του λαού, βάζει στο στόμα της πρωταγωνίστριάς του να φανερώνει, τον τρόπο με τον οποίο ο λαός ερμηνεύει τα «μυστήρια» φαινόμενα και τον τρόπο που ο ίδιος ο λαός τα θεραπεύει. Λέει η χολεριασμένη: «Σαν ήρθε η φοβερή χρονιά, που έφερε την κατοχήν των Αγγλογγάλλων και την χολέρα, που βάσταξε τρεις μήνες, κι έπαψε την ημέρα του Αγίου Φιλίππου, ύστερα από μεγάλη λιτανεία και δέηση που έκαμε ο λαός με τους παπάδες, με τα εικονίσματα, με Σταυρούς και με ξεφτέρια….». Και άλλοι λογοτέχνες αναφέρουν, ότι ο κόσμος τέτοιες καταστροφικές επιδημίες ή πανδημίες τις θεωρούσε θεόσταλτες τιμωρίες για τις αμαρτίες των ανθρώπων και γι’ αυτό έτρεχε σε εκκλησίες και μοναστήρια για να προσευχηθεί, ώστε να συγχωρεθούν οι αμαρτίες του και να σωθούν. Πολλοί δώριζαν και εκτάσεις τους στα μοναστήρια. Και ο Αλμπέρ Καμύ στον πρόλογο του μυθιστορήματος «Η Πανούκλα» λέει: «Υπήρξαν στον κόσμο τόσες “πανούκλες” όσοι και πόλεμοι, παρ’ όλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους». Άλλοι συγγραφείς που εμπνεύστηκαν από τις επιδημίες και έγραψαν γι’ αυτές ήταν: ο Βοκκάκκιος με το «δεκαήμερο», ο Ίνγκμαρ Μπέρκμαν με την «Έβδομη Σφραγίδα», ο Εμ. Λυκούδης με το «Η Ξένη του 1854», ο Τόμας Μανν με την ταινία «Θάνατος στη Βενετία» και άλλοι. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία, πως παθογόνοι μικροοργανισμοί εμφανίστηκαν κατά καιρούς στη γη μας και προκάλεσαν αρρώστιες που εξαπλώθηκαν με τη μορφή επιδημιών ή πανδημιών σε ολόκληρο τον πλανήτη, προκαλώντας το θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους, ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές στον κόσμο, δυσάρεστες επιδράσεις στην ψυχολογία του και δυσμενείς επιπτώσεις στον πολιτισμό της κάθε εποχής. Να διευκρινισθεί, πως Επιδημία έχουμε όταν η εξάπλωση της νόσου περιορίζεται στην έκταση μιας περιορισμένης περιοχής ή μιας χώρας, ενώ Πανδημία έχουμε όταν η νόσος εξαπλώνεται στο χώρο μιας ή περισσοτέρων ηπείρων. Ο σύγχρονος άνθρωπος, που είχε στη διάθεσή του άφθονα αγαθά και πάμπολλα μέσα και που απολάμβανε ένα υψηλό επίπεδο υγιεινής ζωής, χάρη στις απίθανες κατακτήσεις του στους τομείς της Ιατρικής, της Τεχνολογίας και της Βιοτεχνολογίας, ήταν δύσκολο να πιστέψει, πως θα τον έβρισκε ένα τόσο μεγάλο κακό, για το οποίο δεν θα διέθετε το παραμικρό αποτελεσματικό μέσον για να το αντιμετωπίσει.

Και όμως η Πανδημία Covid-19 είναι γεγονός. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) το ανακοίνωσε στις 31-01-2020. Μέσα μόνο σε ένα μήνα ο ιός εξαπλώθηκε από την Κίνα, (από την πόλη Γιουχάν, όπου εδρεύει το Ινστιτούτο Ιολογίας, ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα κορονοϊών παγκοσμίως ) σε όλες τις ηπείρους και σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, αχρηστεύοντας τα υγειονομικά συστήματα και των πιο αναπτυγμένων χωρών, θανατώνοντας έως τώρα, πάνω από 5 εκατ. ανθρώπους, προσβάλλοντας άλλα 253 περίπου εκατ. ανθρώπους, 222 χωρών και διαλύοντας γιγάντιες και ευημερούσες οικονομίες. Στην Ελλάδα έως τώρα προσβλήθηκαν 808.297 άνθρωποι, πέθαναν 16.493 και ανένηψαν 718.363 περίπου. .[……….]

Δείτε το πλήρες κείμενο με γενικές παρατηρήσεις και αναφορές στις χειρότερες από τις θανατηφόρες, επιδημίες . Είναι αναρτημένο στην ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη εδώ.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή
Ι. Πανδημίες και επιδημίες από μικρόβια
ΙΙ. Πανδημίες και επιδημίες από ιούς
Επίλογος
Βιβλιογραφία

ISBN139789604542697
ΕκδότηςΕΡΩΔΙΟΣ
Σειρά
Χρονολογία ΈκδοσηςΙανουάριος 2022
Αριθμός σελίδων68
Διαστάσεις17×12


Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

Filed Under: ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΓΕΝΙΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ Tagged With: ΔΑΛΑΜΑΓΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΕΕΥΕΔ, Πανδημίες

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΙΚΟΓΛΟΥ – Ένας Έλληνας γιατρός στον βουλγαρικό στρατό (1912-1913)

2 ΣΧΟΛΙA

  • – Παύλου Αχ. Νταφούλη Στρατ. Ιατρού
  • – Δέλτος 23 (2002)29-32
  • – Η Ιατρική στη Σύγχρονη Ιατρική Ιστορία (Δ’ Τόμος)

ΕΧΟΥΝ ΓΡΑΦΕΙ ΠΟΛΛΑ για τη διαφωνία του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλέως Κωνσταντίνου σχετικά με την πορεία που θα ακολουθούσε ο ελληνικός στρατός κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο και την πιθανότητα κατάληψης της Θεσσαλονίκης από τους Βουλγάρους. Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ο ακριβής ρόλος που διαδραμάτισε στα γεγονότα του Οκτωβρίου 1912 ένας Έλληνας γιατρός, ο Φίλιππος Νίκογλου. 

Ο Φίλιππος Νίκογλου γεννήθηκε στη Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1871. Φοίτησε στα περίφημα Ζαρίφεια Εκπαιδευτήρια της Φιλιππούπολης και σπούδασε ιατρική στη Γερμανία. Εγκαταστάθηκε στη Σόφια, όπου άσκησε την ιατρική ως χειρουργός. Το 1885 η πατρίδα του, η Ανατολική Ρωμυλία, προσαρτήθηκε από τη Βουλγαρία, ενώ από το 1908 οι κάτοικοί της έγιναν και τυπικά Βούλγαροι, ανεξαρτήτως εθνικού φρονήματος 

Φίλιππος Νίκογλου (1871-1953)

Κατά την επιστράτευση του βουλγαρικού στρατού στις 7 Σεπτεμβρίου 1912, ο Βούλγαρος υπήκοος Φίλιππος Νίκογλου παρουσιάστηκε ως έφεδρος υπίατρος στο Σαμακόβιον, όπου συγκροτήθηκε το κινητό χειρουργείο της VII βουλγαρικής μεραρχίας. Σε αυτό υπηρετούσαν 8 γιατροί, με διευθυντή τον Εβραίο αρχίατρο Αλκαλάη. Στις 5 Οκτωβρίου 1912 το Μαυροβούνιο, η Σερβία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Από τις πρώτες ημέρες των εχθροπραξιών ο Νίκογλου περιγράφει ως σοβαρά προβλήματα τη χολέρα που μεταδόθηκε στους Βούλγαρους από τους Τούρκους και τη δυσχέρεια στη μετακίνηση. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα χειρουργεία διέθεταν 18-20 άμαξες για τη μεταφορά των τραυματιών και 40-50 τραυματιοφορείς στρατιώτες, αλλά δυσκολεύονταν να ακολουθήσουν την ταχύτατη προέλαση των μαχομένων τμημάτων, η οποία υπαγορευόταν από στρατηγικούς και διπλωματικούς λόγους.

Η προηγηθείσα ελληνοβουλγαρική συνθήκη του Μαΐου του 1912 δεν προέβλεπε διανομή εδαφών μεταξύ των συμμάχων, οπότε ίσχυε η αρχή του τετελεσμένου γεγονότος. Στις 20 Οκτωβρίου λοιπόν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωνε τα Γιαννιτσά, οπότε η VII βουλγαρική μεραρχία προσπάθησε με κάθε τρόπο να φτάσει πρώτη στη Θεσσαλονίκη. Αλλεπάλληλα τηλεγραφήματα του πρωθυπουργού Βενιζέλου και του υπουργού των Εξωτερικών Λάμπρου Κορομηλά επέσπευσαν την πορεία του ελληνικού στρατού προς την Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα την απελευθέρωσή της στις 26 Οκτωβρίου, ημέρα εορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου. Οι πληροφορίες της κυβερνήσεως προέρχονταν από τον πρεσβευτή μας στη Σόφια Δημήτριο Πανά 

Αθανάσιο Σουλιώτης (Ψευδόνυμο-Νικολαΐδης)

Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα ποιά ήταν η πηγή των πολύτιμων αυτών πληροφοριών του Πανά. Ο Κορομηλάς είχε επιφορτίσει τον τότε λοχαγό Αθανάσιο Σουλιώτη-Νικολαΐδη να παρακολουθεί την VII βουλγαρική μεραρχία του στρατηγού Θεοδορώφ. Ο Σουλιώτης είχε προηγουμένως διακριθεί για τη δράση του στην Οργάνωση Θεσσαλονίκης κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και αργότερα στην Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως. Ο Σουλιώτης λοιπόν διορίσθηκε στρατιωτικός σύνδεσμος με τον σερβικό στρατό και εφοδιασμένος με τα κατάλληλα έγγραφα κατέφθασε στις 19 Οκτωβρίου στο Κιουστεντήλ, όπου στρατοπέδευε η σερβική μεραρχία του Στεφάνοβιτς, αλλά και η βουλγαρική του Θεοδορώφ. Μετά από συνεννοήσεις με Σέρβους και Βουλγάρους αξιωματικούς ο Σουλιώτης μετέβη στην Ανω Τζουμαγιά με σκοπό να συναντήσει τον εκεί ευρισκόμενο Θεοδορώφ, δεν κατόρθωσε όμως να συναντήσει τον Βούλγαρο στρατηγό.

«Εξερχόμενος του Φρουραρχείου», γράφει ο Σουλιώστης, «συνήντησα τον ιατρόν Νίκογλου, Ελληνα, υπηρετούντα ως έφεδρον παρά τω Βουλγαρικώ στρατώ. Ούτως προθυμότατα πλησιάσας με, μοί είπεν ότι από της αρχής του πολέμου όλαι αι εμπιστευτικαί διαταγαί συνίστων να καταβληθεί πάσα προσπάθεια, όπως οι μακεδονικαί πόλεις και προπάντων η Θεσσαλονίκη καταληφθώσι προ της καταλήψεως αυτών υπό των Ελληνικών στρατευμάτων. Μοί επεβεβαίωσεν ότι ο Βόρις μετά του στρατηγού Ράτζο Πετρώφ και του πρεσβευτού Στάντσεφ διήλθον εξ Ανω Τζουμαγιάς, προξενοδοχείον, όπου είχε καταλύσει, και στρατιώτας της βασιλικής φρουράς, οδηγούντας βασιλικήν άμαξαν, προωρισμένην δια την επίσημον είσοδον του διαδόχου της Βουλγαρίας εις Θεσσαλονίκην».

Ο Σουλιώτης προσπαθεί να τηλεγραφήσει κρυπτογραφημένες τις πολύτιμες πληροφορίες στην πρεσβεία μας στη Σόφια και στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα, φοβούμενος όμως τη βουλγαρική λογοκρισία και καθώς δεν λαμβάνει απάντηση, υποκρίνεται τον ασθενή. Ο Νίκογλου πιστοποιεί την ασθένεια και προτείνει επιστροφή του ασθενούς στη Σόφια.

Ο Βούλγαρος Φρούραρχος πείθεται εύκολα να ξεφορτωθεί τον ανεπιθύμητο Ελληνα αξιωματικό, και ο Σουλιώτης διασχίζει τα χιονισμένα βουνά, φτάνει στον πλησιέστερο σιδηροδρομικό σταθμό, παίρνει το πρώτο τραίνο για Σόφια και παρουσιάζεται στον πρεσβευτή της χώρας μας, στον οποίο εκθέτει τη διαμορφωθείσα κατάσταση. Ο στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας ταγματάρχης Αμβρόσιος Φραντζής τηλεγραφεί τις πληροφορίες με τους κώδικες κρυπτογράφησης στο Υπουργείο Εξωτερικών, και ο υπουργός Λάμπρος Κορομηλάς, πρώην Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη, ενημερώνει τον Βενιζέλο. Αξίζει να σημειωθεί πως όλα αυτά κατεγράφησαν από τον Σουλιώτη στις 27 Απριλίου 1931 σε σημείωμά του προς δημοσιογράφο, «ώστε η ιστορική αλήθεια να μη νοθεύεται». Ο Νίκογλου εξηγεί την εμπιστοσύνη του στον Ελληνα αξιωματικό, σημειώνοντας πως τον είχε συναντήσει παλαιότερα στη Σόφια, όπου ο Σουλιώτης γνώρισε τα μέλη της ελληνικής παροικίας, καλύπτοντας την εθνική του δράση εμφανιζόμενος ως ζωέμπορος.

Ο στρατηγός Βίκτωρ Δούσμανης υπηρετούσε κατά τους Βαλκανικούς πολέμους στο Γενικό Στρατηγείο δίπλα στον Διάδοχο-αρχιστράτηγο και είχε πλήρη ενημέρωση για τα τεκταινόμενα. Στα Απομνημονεύματά του επιβεβαιώνει τα γραφόμενα του Σουλιώτη-Νικολαΐδη.

Στρατηγοί Βίκτωρ Δουσμάνης (1862-1949) και Θεόδωρος Πάγκαλος
(1878-1952)

Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος στα Απομνημονεύματά του επιβεβαιώνει και αυτός την δράση του Νίκογλου: «Είναι ανάγκη να εκτεθή δια ολίγων, πως ο Βενιζέλος έσχε την πληροφορίαν περί της προελάσεως των Βουλγάρων εις Θεσσαλονίκην. Εις τον βουλγαρικόν στρατόν είχε στρατευθεί κατά τον πόλεμον ο Βούλγαρος υπήκοος, αλλ’ ακραιφνής Ελλην ιατρός Φ. Νίκογλου. Ενεκα τυχαίας ακριτομυθίας Βουλγάρου επιτελούς εις Κότσανα, ο Νίκογλου ήκουσεν ότι ο στρατηγός Θεοδορώφ διετάχθη να βαδίση με την μεραρχίαν του δρομαίως προς Θεσσαλονίκην, όπως την καταλάβη πριν φθάση αυτόθι ο Ελληνικός στρατός. Ο Νίκογλου ειδοποίησεν αμέσως τον εν Βουλγαρία λοχαγόν Σουλιώτη-Νικολαΐδην, σύνδεσμον ημών, όστις ετηλεγράφησεν αμέσως προς τον υπουργόν των Εξωτερικών Κορομηλάν, να πληροφορήση επειγόντως τον Διάδοχον περί των ανωτέρω». Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά του στρατηγού στην άμεση πληροφόρησή του (για το γεγονός αυτό) από τον Βενιζέλο.

Ο Ιάσων Δημητριάδης τονίζει πώς, ενώ η διήγηση του Δούσμανη περί Νίκογλου είναι αληθής, αφήνεται να εννοηθεί από τον στρατηγό ότι η πληροφορία ελήφθη δέκα ημέρες νωρίτερα από την πραγματική ημερομηνία, προκειμένου ο Δούσμανης να δικαιολογήσει τις επιλογές του Επιτελείου. Για τον ρόλο του Νίκογλου, όπως προκύπτει από τις πηγές, γίνεται λόγος και από τους σύγχρονους ερευνητές, που ασχολήθηκαν με τον Μακεδονικό αγώνα και τους Βαλκανικούς πολέμους, όπως ο Μελάς, ο Ανεστόπουλος, ο Παπαγιαννόπουλος, ο Μέρτζος, ο Σερεπίσος, η Τζινίκου και ο Κουζινόπουλος.

Μετά την συνάντησή του με τον Σουλιώτη στην Ανω Τζουμαγιά ο Νίκογλου βρέθηκε στο Σιδηρόκαστρο, όπου, αφού εξασφάλισε διαμονή σε σπίτια για τους λοιπούς γιατρούς του χειρουργείου, ο ίδιος φιλοξενήθηκε στη Μητρόπολη. Εκεί πληροφορήθηκε από τον Ελληνα Μητροπολίτη την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Ελληνες. Κατά τη διαμονή του στη Μητρόπολη γράφει ότι θαύμασε την αξιοπρεπή και θαρραλέα στάση του Μητροπολίτη, ο οποίος αρνήθηκε να εγκαινιάσει χριστιανικό ναό σε ένα από τα τζαμιά της πόλης παρά την απειλητική απαίτηση Βουλγάρου κτηνιάτρου αξιωματικού. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη οι χριστιανικές Βαλκανικές χώρες ελευθέρωσαν τον τόπο για να είναι όλοι, και οι Μουσουλμάνοι δηλαδή, ελεύθεροι.

Το χειρουργείο, ακολουθώντας τη μεραρχία, όδευσε προς Θεσσαλονίκη και στρατοπέδευσε κοντά στον Λαγκαδά. Οι γιατροί εξασφάλισαν άδεια να εισέρχονται στην απελευθερωμένη από τους Ελληνες πόλη. Συχνά επισκέπτονταν το εστιατόριο «Ολυμπος-Παλάς», όπου μια μέρα ο Φιλιππουπολίτης διπλωματικός υπάλληλος Χήσης Χατζηβασιλείου αναγνώρισε τον Νίκογλου. Κατόπιν υποδείξεως του αξιωματικού Κωνσταντίνου Μαζαράκη, του θρυλικού Κεπετάν-Ακρίτα του Μακεδονικού αγώνα, ο Χατζηβασιλείου προσκάλεσε τον Νίκογλου σε γεύμα της οικογεγείας του ιατρού Δημητρίου Ζάννα, του γνωστού «ντοκτόρ-μπέη» της τουρκοκρατούμενης Θεσσαλονίκης. Στην οικία Ζάννα, πλησίον του Λευκού Πύργου, κατέλυαν, εκτός του Μαζαράκη, πολλοί Έλληνες αξιωματικοί, οι οποίοι ήσαν γνωστοί της οικογενείας από τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα. Μάλιστα, για λόγους ασφαλείας, έξω από την οικία υπήρχε φρουρός ένας από τους προσκόπους-αντάρτες Μακεδονομάχους, που είχε συγκροτήσει σε σώμα ο Μαζαράκης, και βοήθησαν σημαντικά τον Ελληνικό στρατό. Με ιδιαίτερη χαρά ο Νίκογλου αναγνώρισε στο πρόσωπο του αντάρτη-σκοπού τον συμπατριώτη του Τζουρίλα. Στο πλούσιο τραπέζι οι Ελληνες αξιωματικοί άντλησαν από τον Νίκογλου πολλές πληροφορίες για την οργάνωση και το ηθικό του βουλγαρικού στρατού και κυρίως των αξιωματικών, καθώς ήταν εμφανής στον ορίζοντα η επικείμενη ελληνο- βουλγαρική σύρραξη.

Κάποια από τα βουλγαρικά τμήματα, που κατέλυαν στη Θεσσαλονίκη, τελικώς μεταφέρθηκαν από τον ελληνικό στόλο στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) για να συμμετάσχουν στις εκεί εχθροπραξίες. Ο Νίκογλου στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης επιβιβάσθηκε στο θωρηκτό «Αβέρωφ». Τα πλήρωμα, μόλις συνειδητοποίησε πως ο αξιωματικός του βουλγαρικού στρατού ήταν Ελληνας, τον περιποιήθηκε ιδιαιτέρως, οι δε αξιωματικοί τοι πλοίου δεν παρέλειψαν να πάρουν και αυτοί με τη σειρά τους πληροφορίες για τον βουλγαρικό στρατό. Ο κυβερνήτης Σοφοκλής Δούσμανης σημειώνει στο ημερολόγιό του: «Πέμπτη, 15 Νοεμβρίου 1912. Ηρθαν να μας επι σκεφθούν και δύο αξιωματικοί του βουλγαρικού στρατού, ιατροί και οι δύο, εξ Αγχιάλου, ακραιφνείς πατριώται, βαρέως φέροντες ότι υπηρετούν υπό τους Βουλγάρους». Είναι βέβαιο πως, παρά τον αρχικό ενθουσιασμό για την ήττα των Τούρκων οι Ανατολικο-ρωμυλιώτες δεν μπορούσαν να διαγράψουν την απάνθρωπη συμπεριφορά των Βουλγάρων απέναντι στις άλλες εθνότητες και πρωτίστως απέναντι στους Έλληνες. Οι σφαγές και οι καταστροφές της Ανατολικής Ρωμυλίας του 1906 ήταν ακόμη νωπές.

Στο Θρακικό μέτωπο ο Νίκογλου συνάντησε τον συμπατριώτη του Απόστολο Δοξιάδη, ιατρό, έφεδρο και αυτόν στον βουλγαρικό στρατό. Ο Γ. Βεντήρης” αναφέρει ότι και ο Δοξιάδης μετέδωσε πληροφορίες για τις κινήσεις των βουλγαρικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη. Μετά την αποστράτευση ο Νίκογλου επέστρεψε στη Σόφια, όπου όμως έγινε γνωστή η δράση του, και το βουλγαρομακεδονικό κομιτάτο αποφάσισε την εξόντωσή του. Ενας Βούλγαρος γιατρός και καλός του φίλος τον ενημέρωσε για την προγραφή του από το κομιτάτο. Στις 20 Σεπτεμβρίου 1913 ο Νίκογλου κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη και από εκεί στην Αθήνα. Συναντήθηκε πάλι με τον Σουλιώτη, ο οποίος ανέφερε τα συμβάντα στην Ανω Τζουμαγιά στον βασιλέα Κωνσταντίνο. Ο τελευταίος εξέφρασε την επιθυμία να γνωρίσει προσωπικά τον Νίκογλου, προσέθεσε μάλιστα ότι επεβάλλετο η απονομή σ’ αυτόν παρασήμου για τις προσφερθείσες υπηρεσίες του στην πατρίδα. Το ελληνικό κράτος δια χειρός βασιλέως Παύλου παρασημοφόρησε τον Νίκογλου το 1950! «Κάλλιο αργά παρά ποτέ», σχολιάζει ο Πάγκαλος”.

Η πόλη της Θεσσαλονίκης τίμησε τον Νίκογλου με την μετονομασία της οδού Ανακτόρων, στο ύψος της νέας παραλίας, σε οδό Φιλίππου Νίκογλου. Σήμερα, στην οδό Νίκογλου, στην έπαυλη του Ισραηλίτη τραπεζίτη Γιακώβ Μοδιάνο, που χρησιμοποιήθηκε και ως ανάκτορο από τον βασιλέα Κωνσταντίνο, στεγάζεται το Εθνικό και Λαογραφικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης. Οι γειτονικοί δρόμοι Ιατρού Ζάννα και Αθανασίου Σουλιώτη-Νικολαΐδη συμπληρώνουν τον ιστορικό συνειρμό.

Το 1953 ο Στενημαχίτης χειρουργός πέθανε πλήρης ημερών στην Αθήνα. Από τον τύπο παρομοιάστηκε με τον Γιάννη Γούναρη, τον κυνηγό του Ομέρ Βρυώνη, που στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου ειδοποίησε τους πολιορκημένους για την επικείμενη έφοδο των Τούρκων κατά τις ώρες της Χριστουγεννιάτικης ακολουθίας, με επακόλουθο την αποτυχία της εφόδου και τη λύση της πολιορκίας.

Αναμφισβήτητα, ο Φίλιππος Νίκογλου είναι ένας από τους ανθρώπους, στους οποίους η Ελλάδα και ιδιαίτερα η πόλη της Θεσσαλονίκης οφείλει ευγνωμοσύνη για τη στάση τους εκείνες τις κρίσιμες για το μέλλον της ιστορικές στιγμές. Και η μεγαλύτερη τιμή στην προκειμένη περίπτωση είναι η διατήρηση της μνήμης του ιατρού Φιλίππου Νίκογλου από την Ανατολική Ρωμυλία.

Δέλτος 23 (2002)29-32.


  • Οι φωτογραφίες (πλην του Φ.Νίκογλου) προστέθηκαν από την ΕΕΥΕΔ
  • Στο παραπάνω κείμενο δεν περιλαμβάνονται σχόλια και παραπομπές. Δείτε το πρωτότυπο κείμενο σε μορφή PDF στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.
  • Επιμέλεια ψηφιοποίησης : Τασιόπουλος Αργύρης

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΙΣΤΟΡΙΑ Tagged With: 1912, 1913, ΕΕΥΕΔ, ΝΙΚΟΓΛΟΥ, ΝΙΚΟΓΛΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΣ

ΜΙΝΩΣ Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΣΤΑ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ

1 ΣΧΟΛΙΟ

  • της Ελευθερίας Δόβα
  • (Απομαγνητοφωνημένη συνέντευξή της στους Γ. Ν. Αντωνακόπουλο και Γρ. Ι. Σκαμπαρδώνη).
  • Αναδημοσίευση από “Δέλτος” 15 (1998)
  • ΕΕΥΕΔ 2022.09.07

ΓΙΑΤΡΟΙ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕNA ήταν αρκετοί. Ένας από τους γιατρούς ήταν ο πατέρας μου. Ονομαζόταν Παναγιώτης Μίνως. Το πραγματικό του όνομα ήταν Κιούρης. Τον πατέρα του τον έλεγαν Μηνά Κιούρη και, όπως συνηθιζόταν στα χωριά, έλεγαν μαζί όνομα και επίθετο: «είναι παιδί του Μηνοκιούρη». Το Μηνάς έγινε Μίνως και μετά αυτό το Μίνως έμεινε σαν επίθετο. Ήτανε και άλλοι γιατροί βέβαια στα Γιάννενα. Τόπος συγκέντρωσής τους ήταν τα φαρμακεία. Ένα φαρμακείο που είχε αφήσει εποχή ήταν του Ζωή Παπανικολάου, ο οποίος σαν φυσιογνωμία ήταν ολόφτυστος ο Τολστόη με τα γενια του, με τα ζυγωματικά λιγάκι εξογκωμένα, αλλά και πατριώτης άριστος. Η καταγωγή του ήταν από την Αρίστη. Στο φαρμακείο του κυρ Ζώη μαζεύονταν όλοι οι γιατροί και σε άλλα φαρμακεία, αλλά κυρίως στου κυρ. Ζώη. Είχε και άλλα φαρμακεία στα Γιάννενα, του Λαμπρινού, του Ιωαννίδη… Δεν μπορώ να θυμηθώ άλλα. Το φαρμακείο του Ζώη Παπανικολαου ήτανε απέναντι από το Ορφανοτροφείο Γεωργίου Σταύρου, λίγο παρακάτω. Εκεί γίνονταν όλα.

Ο πατέρας μου ανακατευόταν πολύ στην αντίσταση της εποχής του εναντίον των Τούρκων. Κάποια εποχή μάλιστα αναγκάσθηκε να εκπατρισθεί, πηγαίνοντας στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου εργάσθηκε επί 2 περίτου χρόνια. Ήταν πάρα πολύ δραστήριος σε αυτό. Ήταν και στα κομιτάτα βέβαια. Τούρκος τον ειδοποίησε. Του λέει: «Παραξανοίχτηκες. Ξέρω ότι θέλετε την πατρίδα σας δική σας. Έχετε δίκηο. Δεν σας αδικώ. Αλλά, πως να το κάνουμε. Κινδυνεύεις. Έχεις τέσσερα παιδιά». Σήκω φύγε. Πήγαινε αλλού να δουλέψεις». Τι να κάνει τώρα ο πατέρας μου, πληροφορήθηκε ότι τα Δολιανά, κεφαλοχώρι ανέκαθεν εύπορο, είχε ανάγκη από γιατρο. Σηκώνεται ο πατέρας μου και πάει. Κηρύσσεται ο πόλεμος εν τω μεταξύ, οπότε κατέφθασαν και Αυστριακοί δημοσιογράφοι στην Ήπειρο για να παρακολουθήσουν την εξέλιξη του πολέμου. Αυτοί οι δημοσιογράφο που να μείνουν στα Δολιανά; Ξενοδοχεία δεν υπήρχαν. «Ελάτε να μείνετε σπίτι μου», τους προσκάλεσε ο πατέρας μου. Λοιπόν πραγματικά έμειναν στο σπίτι του και εκεί έγιναν πολλές συζητήσεις για τον πόλεμο. Ο πατέρας μου τους είπε: «Οι Τούρκοι τον έχουν χαμένο τον πόλεμο. Η Ήπειρος θα γίνει ελληνική» και τα λοιπά. Κάθησαν 2-3 ημέρες και κατέβηκαν στα Γιάννενα, Πρώτη τους δουλειά ήταν να πάνε στους Τούρκους και να πουν: «Εκείνο τον γιατρό εκεί πάνω πως τον έχετε ελεύθερο;»

Δίπλωμα Παναγιώτη Μ. Μίνω

Πηγαίνουν οι Τούρκοι και τον συλλαμβάνουν. Στην αρχή τον περιόρισαν στο σπίτι, σ’ ένα μικρό δωματιάκι. Είχε ένα παλικάρι στην υπηρεσία του ο πατέρας μου, το έστειλε στα Γιάννενα και ειδοποίησε τη μητέρα μου. Νοικιάζει η μάννα μου ένα αμάξι και φεύγει, μαζί με έναν ανηψιό της, μεγάλο στα χρόνια, για τα Δολιανά. Στο δρόμο συναντούν τον πατέρα μου έφιππο, με συνοδεία Τούρκων αξιωματικών. Πολλοί Τούρκοι αξιωματικοί τότε είχαν σπουδάσει στη Γερμανία και είχαν ευγενικούς τρόπους. Η μητέρα μου, γερμανομαθής ούσα, τους μίλησε γερμανικά και τους παρακάλεσε αν είναι δυνατόν να τον πάρει στο αμάξι, να μην ταλαιπωρηθεί. Της είπανε: «Κυρία μου, η εντολή ήτανε να τον φέρουμε ξυπόλυτο και δεμένον, αλλά δεν το κάναμε Όμως, να σας επιτρέψουμε να τον πάρετε και στο αμάξι, πάει πολύ». Τέλος πάντων. Γυρίζει η μητέρα μας στα Γιάννενα και μας λέει: «Παιδιά, θα φέρουν τον μπαμπά σε λίγο. Βγείτε στο παράθυρο να τον ιδείτε. Τον πάνε στη φυλακή». Πραγματικά τον είδαμε και μάλιστα για πρώτη φορά να φοράει κόκκινο φέσι. Μέχρι τότε, όπως και τους άλλους γιατρούς, οι Τούρκοι του επέτρεπαν να φοράει καπέλο. Τέλος πάντων, τον πήγανε στη φυλακή, αλλά γλύτωσε τη ζωή του, ενώ οι κακόμοιροι οι χωρικοί πλήρωναν με τη ζωή τους τη συμμετοχή τους στον αγώνα, την αντίσταση κατά των Τούρκων.Τους πηγαίναν δεμένους σε ένα μέρος, μια δενδροστοιχία –δεν ξέρω αν υπάρχει τώρα- και τους κρεμούσαν. Τον Μίνω τον γιατρό και μερικούς άλλους, οι οποίοι κατείχαν μια θέση μέσα στην κοινωνία, δεν τους φτάσανε σ’ αυτό το σημείο, όμως στους κακόμοιρους τους χωρικούς, οι οποίοι κουβαλούσαν όπλα, ψωμί κ.λπ. δεν τους τη χάριζαν. Ήταν πάντως μια φοβερή εμπειρία για μας τα παιδιά, αν και δεν του φέρθηκαν άσχημα, ούτε τον έδειραν.

Αξίζει να πω εδώ ότι κατά τη διάρκεια της πολιορκίας των Ιωαννίνων είχε πέσει μεγάλη πείνα στον τουρκικό στρατό. Στο σπίτι μας συχνά έρχονταν Τούρκοι στρατιώτες σε άθλια κατάσταση και ζητιάνευαν «εκμέκ», δηλαδή ψωμί. Η μητέρα μου τους λυπόταν και τους έδινε. Όταν ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα βγήκε και ο πατέρας μου από τη φυλακή. Θυμάμαι ότι είχε μαζευτεί στην πλατεία όλος ο κόσμος. Στην πλατεία αυτή, μετά την απελευθέρωση, γινόταν ο περίπατος των Γιαννιωτών. Πριν όμως όχι –ιδιαίτερα οι γυναίκες– δεν πατούσαν στην πλατεία. Εκείνην την ημέρα, όπως ήταν συγκεντρωμένοι όλοι οι Γιαννιώτες μίλησαν πολλοί και διάφοροι. Μίλησε και ο Τραχίλης, ένας γιατρός στρατευμένος από την Αθήνα, ο οποίος τους είπε: «τώρα τι τα θέλετε αυτά τα φέσια που φοράτε;» Και βγάζουν όλοι τους τα φέσια, τα σκίζουν και έγινε η πλατεία κατακόκκινη από τα σχισμένα φέσια. Τα έχω γράψει αυτά και στο περιοδικό “Ηπειρωτική Εστία”. Ο τίτλος του άρθρου ήταν: «Πως ένοιωσαν τα παιδιά, όταν ελευθερώθηκαν τα Γιάννενα». Θυμάμαι λοιπόν, ο Τραχίλης  (Πρόκειται για τον εφ. Λοχαγό-Ιατρό Αθανάσιο Τραχίλη, υφηγητή των Μεταδοτικών Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών) μας ανέβασε, εμένα και μια φίλη μου, κόρη γιατρού και αυτή, σε ένα παράθυρο της νυν Μεραρχίας και μας λέει: «Μην το κουνήσετε από αυτού, θα δείτε το βασιλόπουλο». Το βασιλόπουλο ήταν ο Κωνσταντίνος, ο γιος του Γεωργίου. Τα θυμάμαι, τα αναπολώ πολλές φορές… Μετά την απελευθέρωση ο πατέρας μου επέστρεψε στα Γιάννενα, αλλά δυστυχώς δεν έζησε πολύ. Εδώ είναι της μοίρας τα παράξενα. Θεραπεύοντας ένα γυφτόπουλο, ένα τουρκάκι που είχε εξανθηματικό [εννοεί τύφο] κόλλησε κι αυτός και πέθανε. Δεν ήταν περισσότερο από 52 χρόνων.

Αδεια εξασκήσεως επαγγέλματος στην Οθωμανική επικράτεια

Άλλοι γιατροί ήτανε ο Δημοσθένης Χατζής και ένας άλλος Χατζής, γιατρός επίσης, που νομίζω λεγόταν Στέφανος. Ύστερα, αργότερα, ήταν ο Μιχαηλίδης, πατέρας του μετέπειτα καθηγητού της Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεωργίου Μιχαηλίδη (ο οποίος με τη διαθήκη του κληροδότησε 150 εκατομμύρια για την ανέγερση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων), ο Μολυβάδας και ο Κιτσάκης. Αυτοί ήταν μεταγενέστεροι. Υπήρχαν και κλινικές, όπως η κλινική του Δάνου. Ο Δάνος ήταν ονομαστός χειρουργός. (Αλλά ήταν επί τουρκοκρατίας ή μετά; Εδώ τα μπερδεύω). Ό,τι ανελάμβανε το έβγαζε πέρα. Η κλινική του ήτανε στο Σαράι-μαχαλά, που λέγαμε. Στο δρόμο της αγοράς προς τα έξω.

Οι Εβραίοι είχαν τους δικούς τους γιατρούς, αλλά αυτό δεν τους εμπόδιζε να έρχονται και στους δικούς μας. Ήταν η οικογένεια Λεβή. Ένας ήταν ο Ιωσήφ Λεβή. Αυτός ήταν φαρμακοποιός. Και η άλλη οικογένεια Λεβή ήταν πολύ πλούσιοι. Οι Εβραίοι βέβαια έπαιζαν ένα ρόλο… έτσι κι έτσι. Πότε καλό και πότε…, τέλος πάντων. Δεν μπορούμε να πούμε ότι ήταν φιλότουρκοι. Ανάλογα πως παρουσιαζόταν η κατάσταση. Στην Κατοχή πάντως, την ημέρα που έπιασαν οι Γερμανοί τους Εβραίους, όλα τα Γιάννενα θρυνούσαν.  Θυμάμαι και ενα ανέκδοτο “ πήγαινε ας πούμε μια γυναίκα του χώριού.του ψωνίσει σε εβραϊκό κατάστημα. Ο Εβραίος είχε αυτό το ελάττωμα, πως να σου  πάρει χρήματα. Λοιπόν, έπαιρνε εκείνη, ξέρω γω, δυο κουβαρίστρες και εβγαζε να πληρώσει. Ο Εβραίος της έλεγε: «πες πέντε». «Πέντε», έλεγε εκείνη. Της έδινε ένα τάλληρο και της έλεγε: «δέκα και δέκα που κάνει το  πράγμα, είκοσι, αει κυρά μου στο καλό!». Με το «πες πέντε” τις ΄τρωγε  δηλαδή ένα τάλληρο

Νοσοκομεία δεν υπήρχαν παραπάνω από δύο. Άλλωστε, η νοσηλεία  γινόταν στο σπίτι. Ο γιατρός ερχόταν στο σπίτι, κάθε μέρα, δυο φορές την ημέρα κ.λπ. Τα Νοσοκομεία ήταν μόνο για τους φτωχούς και τους ξένους. Δεδομένου ότι υπήρχαν και ξένα προξενεία νοσηλεύονταν στα νοσοκομεία και ξένοι υπήκοοι. Το Δημοτικό Νοσοκομείο του Κουραμπά ήταν έξω από το φρούριο σ’ έναν πολύ ωραίο κήπο, του Κουραμπά. Δέχονταν όλα τα περιστατικά, αλλά αν ήταν κάτι σοβαρό ή δύσκολο μεταφέρονταν έως την Πρέβεζα με τον αμάξια και από εκεί με καράβι στον Πειραιά. Όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και στο Παρίσι και στη Βιέννη. Οι άνθρωποι αρρώσταιναν συνήθως, από κοιλιακό τύφο. Λάβετε υπόψη ότι δεν υπήρχε ύδρευση. Είχαμε τα πηγάδια, τα οποία πηγάδια μπορεί να ήτανε κοντά σε κανένα βάθρο. Ο τύφος ήταν μια μάστιγα. Μήπως υπήρχαν και τα αντιβιωτικά;  Ήταν οι πνευμονίες και όλα αυτά, Ελονοσία δεν ήταν πολύ. Παρ’ όλο που είχαμε τη Λίμνη δεν είχαμε ελονοσία. Έρριχναν πετρέλαιο στις όχθες γύρω-γύρω. Με αυτόν τον τρόπο εξουδετέρωναν τον κίνδυνο της ελονοσίας.

Ο πατέρας μου γεννήθηκε περί το 1866 και πέθανε το 1918. Δεν καταγόταν από ιατρική οικογένεια. Ο πατέρας του διατηρούσε ξενοδοχείο. Σπούδασε ιατρική πρώτα στην Αθήνα και μετά στο Παρίσι. Τότε δεν είχαν ειδικότητες. Με την ιδιαίτερη αγάπη που είχε στο παιδί, είχε ειδικευτεί, ας πούμε, ως παιδίατρος. Δεν βαρυέσαι. Τότε οι γιατροί ήταν της γενικής παθολογίας. Χειρουργός δεν ήταν, μικροεπεμβάσεις όμως έκανε.

Θυμάμαι και ένα άλλο περιστατικό, που δείχνει τον χαρακτήρα του: Στο σπίτι μας δίπλα ήταν το σπίτι του Δημοσθένη Χατζή του γιατρού. Είχε κι αυτός μια κόρη, Μοναχοπαίδι. Είμασταν συνομήλικες και φιλενάδες. Είχε γίνει η απελευθέρωση πλέον, οπότε, εκεί που παίζαμε, έρχεται μια μέρα η Μπάλω, μια τουρκοπούλα γειτόνισσα, για να παίξει μαζί μας. Η φίλη μου, η κόρη του Χατζή, ήταν φανατική. Της λέει λοιπόν: «Εσύ να φύγεις από ‘δω». «Γιατί μωρή; Δικό σου είναι το πεζοδρόμιο;» «Δικό μας είναι. Εσένα της βρωμότουρκας είναι;». Εκείνη, αντί να της απαντήσει, της έβγαλε τη γλώσσα. «Μου βγάζεις τη γλώσσα;» Να κι αυτήν, να κι εκείνη. Την ξεμαλλιάσαμε. Η Μπάλω πάλεψε, μας ξέφυγε και μας απείλησε ότι θα φέρει τον χωροφύλακα. Αυτό μας τρομοκράτησε. Λακίσαμε. Πάμε στα σπίτια μας. Εν τω μεταξύ έφτασε και το χαμπέρι. Φοβόμουν πως θα αντικρίσω τη μάννα μου, που δεν τα σήκωνε κάτι τέτοια, αλλά αντί γι’ αυτήν με περίμενε ο πατέρας μου. «Έλα ‘δω», μου λέει, «έχουμε κάτι να πούμε. Έμαθα τι κάνατε της Μπάλως. Δηλαδή σε τι διαφέρουμε τότε εμείς από τους Τούρκους, αν τους δέρνουμε και τους φερνόμαστε άσχημα. Όπως εμείς ξεσηκωθήκαμε για να τους τινάξουμε από πάνω μας το ίδιο θα μας κάνουν κι αυτοί αν τους κακομεταχειριζόμαστε. Λοιπόν, άλλη φορά να μην ξανασηκώσεις χέρι σε τουρκόπουλο και μάλιστα αδικαιολόγητα». Τότε ήμουν 7 χρονών.

Δέλτος 15 (1998) 4-6


Δέλτος, περιοδικό του Συλλόγου Φίλων Μουσείου Ελληνικής Ιατρικής, Περίοδος 1991-2000. Έκδοση της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας» (Ε.Μ.Ε.ΙΣ)“

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΙΣΤΟΡΙΑ Tagged With: 1913, EEYED, Γ.ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΕΛΤΟΣ, ΕΕΥΕΔ, ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ

ΜΝΗΜΕΣ ΤΡΥΓΟΥ ΣΤΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

2022.05.11

Όπως είναι αναμενόμενο το επιστημονικό δυναμικό των υγειονομικών των Ενόπλων Δυνάμεων, έχει ΄μια ζηλευτή συμμετοχή, πέρα από τον επιστημονικό τομέα, στα πολιτιστικά δρώμενα.

Είναι ένα τεράστιο έργο που είναι άγνωστο και που σίγουρα με την πάροδο του χρόνου θα λησμονηθεί. Η ΕΕΥΕΔ στα πλαίσια προβολής του, ζήτησε από τους Συναδέλφους να αποστείλουν τα βιβλία τους σε ηλεκτρονική ή φυσική μορφή. Υπάρχει ανταπόκριση, μικρή μέχρι στιγμής σε σχέση με το μέγεθος του επιστημονικού μας δυναμικού και του πνευματικού τους έργου. Ήδη Βιβλία Συναδέλφων κοσμούν την φυσική Βιβλιοθήκη μας οι οποία στεγάζεται στην Βιβλιοθήκη του 424 ΓΣΝΕ. Παράλληλα η ΕΕΥΕΔ οργάνωσε μια “ηλεκτρονική” επίσκεψη στην φυσική Βιβλιοθήκη όπου μπορείτε να δείτε τα Βιβλία που μας εμπιστεύτηκαν. εδώ

Ένα από τα Βιβλία είναι και οι ” Μνήμες Τρύγου στα Μεσόγεια Αττικής” του Συναδέλφου μας κ. Δ. Μπούκη.

Ας δούμε την παρουσίαση του Βιβλίου :

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΠΕΤΡΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Αντιπερφερειάρχη Ανατολικής Αττικής

ΜΝΗΜΕΣ ΤΡΥΓΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑ. Μια παράδοση χιλιάδων χρόνων που αφορά στην αμπελουργία στα Μεσόγεια έρχεται να ξαναζωντανέψει και να φέρει πάλι κοντά μας, με την έκδοση του βιβλίου-λευκώματος, ο ιατρός-ακτινολόγος Δημήτρης Μπούκης.

Η ιστορία της αμπελουργίας των Μεσογείων ξανάρχεται στη μνήμη μας μέσα από τις κιτρινισμένες και πολυκαιρισμένες φωτογραφίες αυτού του βιβλίου, εικόνες ξεχασμένες οι περισσότερες με το πέρασμα των χρόνων, που όμως, ολοζώντανες ξαναγεννιούνται χάρη στον φωτογραφικό φακό.

Πρόκειται για μια πολύτιμη έκδοση γεμάτη μνήμες για τα Μεσόγεια και τους κατοίκους της περιοχης, οι οποίοι μέσα από αυτό το βιβλίο έχουν τη δυνατότητα να θυμηθούν ή να γνωρίσουν τους ανθρώπους εκείνους που ασχολούνταν με την αμπελουργία και που παρά την κουραστική καθημερινότητά τους στο χωράφι, το αμπέλι και τα οινοποιεία, στέκονται χαμογελαστοί με καμάρι μπροστά στον φωτογραφικό φακό, ξεχνώντας για λίγο τον μόχθο και την αγωνία τους, τη λιτή και βασανισμένη ζωή τους.

Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία αλλά και οι μνήμες κάθε τόπου, όταν αυτές καταγράφονται και αναδεικνύονται, αποτελούν τη μεγαλύτερη παρακαταθήκη που μεταφέρεται απο τις παλαιότερες στις νεότερες γενιές.

Ιδιαιτερα δε για τα Μεσόγεια, η παράδοση του τρύγου, του μεσογείτικου κρασιού αλλά και γενικοτερα του τρόπου παραγωγής του, είναι μια οφειλόμενη υποχρέωση των νεότερων γενιών προς τους προγόνους τους, ένα μεγάλο κενό της πρόσφατης ιστορίας που δεν έχει αναδειχθεί μέχρι σημερα.

Αυτή τη μεγάλη υποχρέωση και ευθύνη ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο Δημήτρης Μπούκης, με το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που διαθέτει και τα εύστοχα σχόλια που το συνοδεύουν και παρουσιάζουν όλο τον κύκλο του αμπελιού και του τρύγου στην περιοχή μας.

Οι «Μνήμες Τρύγου» είναι ένα βιβλίο πραγματικά ανεκτίμητο που έχει φτιαχτεί με πολύ Κόπο και ακόμα περισσότερο μεράκι και το οποίο αποτελεί μια τεράστια συμβολή στην προσπάθεια για γνώση της ιστορίας των Μεσογείων και των συνηθειών των ανθρώπων της περιοχής, πολλές από τις οποίες έχουν εκλείψει στις μέρες μας.

Εύχομαι να ακολουθήσουν ανάλογες εκδόσεις που θα αναδείξουν την ιστορία αλλά και άλλες παραδοσιακές δραστηριότητες και τέχνες της περιοχής μας.

ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ


Γιάννης Πρόφης, Πατητήρι, Λάδι 2006

Στην έκδοση αυτή καταγράφεται η δομή του Μεσογείτικου τόπου, με τους ξεχωριστούς αμπελώνες, η όλη διαδικασία της αμπελοκαλλιέργειας, τα μέσα πραγμάτωσής της και, κυρίως, η διαδικασία του τρυγητού και της οινοποίησης, όπως γίνονταν πριν τη μηχανοκίνηση.

Κύριο στοιχείο στην προσπάθεια αυτή, υπήρξε η φωτογραφική απεικόνιση όλων των δεδομένων της ζωής και των διεργασιών που πραγματοποιούνταν στον Μεσογείτικο τόπο και που σήμερα, δυστυχώς, χάνονται. Απώλειες οφειλόμενες στις σύγχρονες ωφελιμιστικές εξελίξεις και στην ανθρώπινη αδιαφορία για τη διατήρηση των παραδόσεων. Όμως, οι παραδόσεις μας δίνουν τις ειδικές γνώσεις, τις πολλαπλές εμπειρίες και τις αναγκαίες βάσεις, για τη συνέχιση του αυθεντικού τρόπου ζωής των Μεσογειτών.

Καταγράφεται ό,τι χάθηκε και γίνεται προσπάθεια να περισωθεί, με κάθε τρόπο, ό,τι έχει απομείνει.

Η φωτογραφία, οι ειδικές γνώσεις, τα εναπομείναντα χρηστικά αντικείμενα και κάθε άλλο στοιχείο που μπορεί να μας στηρίξει στο μέλλον, ως ξεχωριστούς οινοπαραγωγούς, ως Μεσογείτες κάτοικους της αττικής γης, προβάλλονται και λαμβάνονται υπόψη, για μελλοντική αξιοποίηση.

Επιδιώκουμε τη δημιουργία ενός αναγκαίου Μουσείου αμπέλου και οίνου. Είναι απαραίτητη η διαφύλαξη, έστω και δια της καταγραφής, όλων των υπαρχουσών γνώσεων και στοιχείων. Να μην αφεθούν στη λήθη του χρόνου όσα πολύτιμα μας δόθηκαν από τους προγόνους μας.

Το Βιβλίο κοσμούν 124 Φωτογραφίες, ενδεικτικά παρουσιάζουμε μερικές από αυτές.

Φωτ. αρχείο Ιωάννη Λιάπη
Φωτ. αρχείο Ελένης Αλλαγιάννη Σουλιώτη
Πλύσιμο κοφινιών. 1952. Φωτ αρχείο Πολιτστικού Συλόγου Σπάτων
Εργοστάσιο Οινοποιίας στο Μαρκόπουλο, το 1914
Φωτ. αρχείο Αναγκαστικού Συνεταιρισμού ΜΑΡΚΟ

  • Παρουσίαση βιβλίου σε μορφή pdf εδώ
  • Φυσική Βιβλιοθήκη ΕΕΥΕΔ εδώ
  • Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη ΕΕΥΕΔ εδώ
  • Βιογραφικό κ. Δ. Μπούκη εδώ

  • Εκδότης: ΑΩ Εκδόσεις
  • Έτος:2015
  • ISBN:9789609484602
  • Σελίδες:144
  • Εξώφυλλο:Σκληρό

Επεμέλεια ανάρτησης

Τασιόπουλος Αργύρης

Γ. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ


Filed Under: ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΓΕΝΙΚΑ Tagged With: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΥΚΗΣ, ΕΕΥΕΔ, ΜΝΗΜΕΣ ΤΡΥΓΟΥ, ΜΠΟΥΚΗΣ

Ανδρέας Καρκαβίτσας. Ο γιατρός, ο λογοτέχνης

7 ΣΧΟΛΙA

Θεόδωρου Φιλιππίδη

5 Απριλίου 2022

H διαχρονική σχέση των γιατρών με τη λογοτεχνία είναι ευρέως γνωστή και έχει επισημανθεί από πολλούς κριτικούς. Και είναι αμέτρητοι οι γιατροί που έμειναν στην ιστορία για το λογοτεχνικό τους κυρίως έργο, μολονότι υπηρέτησαν ευσυνείδητα και την ιατρική, ενίοτε μάλιστα με εξαιρετική επιτυχία που επισφραγίστηκε ακόμα και με βραβεία επιπέδου Nobel.

Πολλοί κριτικοί επίσης έχουν γράψει για την ευεργετική αλληλεπίδραση Ιατρικής-Λογοτεχνίας. O γιατρός και μέγας δραματουργός Αντον Τσέχωφ είπε το χαρακτηριστικό «η Ιατρική είναι η σύζυγός μου, αλλά πραγματικό έρωτα κάνω με τη Λογοτεχνία».

Βέβαια, από φιλοσοφική θεώρηση, η Ιατρική και η Λογοτεχνία χαρακτηρίζονται από μια κοινή κυρίαρχη ανθρωπιστική διάσταση και μοιάζουν μεταξύ τους, τόσο όσον αφορά στο αντικείμενο που διακονούν, όσο και στις ενέργειες, στις συμπεριφορές τους και στους επιδιωκόμενους στόχους. Έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι δύο «Τέχνες» μπορούν να συμπορευτούν θαυμάσια και να αποτελούν πηγές έμπνευσης και ευαισθητοποίησης, αλληλεπιδρώντας στα επιστημονικά επιτεύγματα και στις ανθρωπιστικές αξίες. Η συνύπαρξη Ιατρικής και Λογοτεχνίας συνιστά ένα αδιάσπαστο «δίδυμο» που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ίδια τη ζωή και τη σταδιοδρομία του γιατρού ως θεραπευτή του σώματος και της ψυχής των συνανθρώπων του. Και πάλι ο ανεπανάληπτος Αντόν Τσέχοφ, στη σύντομη αυτοβιογραφία του, αναφέρει επί λέξει:«Είμαι βέβαιος πως το γεγονός ότι ασχολήθηκα με την Ιατρική έχει επηρεάσει σοβαρά τη λογοτεχνική μου δραστηριότητα. Αυτό έχει διευρύνει σημαντικά το πεδίοτων παρατηρήσεών μου και εμπλουτίσει τις γνώσεις μου, των οποίων την πραγματική αξία για μένα μόνον εκείνος που είναι ο ίδιος γιατρός μπορεί να καταλάβει».

Οι γιατροί που μεγαλούργησαν στα παγκόσμια λογοτεχνικά πεδία είναι πάρα πολλοί και ενδεικτικά μόνο αναφέρω (σε παρένθεση το [πιο γνωστό τους έργο) τους Φρανσουά Ραμπελέ (Γαργαντούας), Σόμερσετ Μομ, Άρτσιμπαλντ Κρόνιν, Άρθουρ Κόναν Ντόιλ (Σέρλοκ Χόλμς), Βασίλι Αξιόνοφ, Μάικλ Κράιτον (Τζουράσικ Παρκ), Στάνισλαβ Λεμ (Σολάρις), Ρίτσαρντ Χούκερ (συγγραφέας του ΜΑSH), Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, Άξελ Μούντε (το χρονικό του Σαν Μικέλε), Φρήντριχ Σίλλερ, Άντον Τσέχωφ και Σελίν Φερνάν (Ταξίδι στην άκρη της νυχτας). Στα δικά μας Ελληνικά Γράμματα άφησαν το δημιουργικό στίγμα τους επίσης πολλοί γιατροί και ενδεικτικά αναφέρω τους Αδαμάντιο Κοραή, Ιωάννη Βηλαρά, Παύλο Νιρβάνα, Μανώλη Αναγνωστάκη, Τάκη Σινόπουλο, Στέλιο Σπεράντσα, Γιώργο Χειμωνά, Ηλια Παπαδημητρακόπουλο. Ίσως όμως ο διασημότερος όλων να είναι ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, διαπρεπής διηγηματογράφος, από τους πλέον άξιους εκπροσώπους της Ελληνικής ηθογραφίας και λαογραφίας και ένας από τους πατέρες της Ελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας.

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας το 1865, σε μια περιοχή που εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα φτωχή, την μάστιζε η ελονοσία και επιβίωνε με την παραγωγή και το εμπόριο της σταφίδας. Ήταν ο μεγαλύτερος από τα συνολικά 8 άλλα αδέλφια του (4 αγόρια και 4 κορίτσια). Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στα Λεχαινά και το Γυμνάσιο στην Πάτρα, όπου γνωρίστηκε με τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Πιθανώτατα επηρεάστηκε σημαντικά από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των συμπατριωτών του και από τα προβλήματα που προέκυπταν από την ελονοσία και έτσι το 1883 άρχισε να φοιτά στην Ιατρική Σχολή Αθηνών από την οποία αποφοίτησε τον Δεκέμβριο του 1888. Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής ζωής είχε την ευκαιρία να γνωρίσει λογοτέχνες όπως τον Κωστή Παλαμά, τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο.

Το 1889 στρατεύτηκε (κληρωτός γιατρός) και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Μεσολόγγι και στη Λάρισα κυρίως, επιδιώκει να γνωρίσει από κοντά τη φτώχεια, τη μιζέρια, τις δεισιδαιμονίες και γενικότερα τις άθλιες συνθήκες ζωής της ελληνικής υπαίθρου. Επισκέπτεται πολλές φορές τα Κράβαρα και τη Θεσσαλική ύπαιθρο, συλλέγει λαογραφικό υλικό, πεποιθήσεις, εικόνες ζωής, ως γιατρός καταγράφει τις μύχιες επιθυμίες και ανησυχίες ενός λαού που έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του και αποτυπώνει την θλίψη του σε «Οδοιπορικές σημειώσεις», που δημοσιεύει σε έντυπα της εποχής, κυρίως με ψευδώνυμα. Η απογοήτευσή του γίνεται μεγαλύτερη από την διαπίστωση ότι στην παραγκωνισμένη επαρχία απουσιάζει πλήρως η στοιχειώδης ιατρική περίθαλψη, με αποτέλεσμα να λυμαίνονται τους χωρικούς οι τσαρλατάνοι και οι «μάγοι».

Την περίοδο της παραμονής του στο Μεσολόγγι αποθησαυρίζει από τα Κράβαρα υλικό που θα χρησιμοποιήσει αργότερα, σέ ένα από τα σπουδαιότερα έργα του, τη νουβέλα «Ο Ζητιάνος» που δημοσιεύεται αργότερα (το 1897). Οι επισκέψεις του στα Κράβαρα και στην υπόλοιπη ορεινή Ρούμελη διευκολύνονται και από τη συμμετοχή του στο «Συμβούλιο Επιλογής Οπλιτών».

Τις πρώτες εντυπώσεις του από το φαινόμενο της ζητιανιάς τις δημοσίευσε αμέσως στην Εφημερίδα προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις από τους απανταχού Κραβαρίτες, κάποιοι μάλιστα τον κάλεσαν σε μονομαχία, ενώ κάποιοι άλλοι έστειλαν επιστολές διαμαρτυρίας στην εφημερίδα του. Μάλιστα από το Στράτευμα του επιβλήθηκε και ποινή φυλάκισης 20 ημερών «διότι εξύβρισε ολόκληρον επαρχίαν». Από τη θητεία του στη Λάρισα, άντλησε επίσης χρήσιμο υλικό για τον Ζητιάνο, από τη Θεσσαλική και Ευρυτανική ύπαιθρο. Στον Ζητιάνο ο Καρκαβίτσας βγάζει πολύ θυμό και στηλιτεύει με άτεγκτο ρεαλισμό τους πολιτικούς της εποχής, τον χρηματισμό των κρατικών υπαλλήλων, τα δικαστήρια, τους τσιφλικάδες. Παράλληλα όμως προσφέρει ανεκτίμητης αξίας πληροφορίες για την ένδυση της εποχής, τις οικογενειακες σχέσεις, τα ήθη και έθιμα και τις δεισιδαιμονίες που κατακλύζουν την ελληνική επαρχία …

Κατά διάρκεια της θητείας του υπηρέτησε επίσης στην Αθήνα και στην Κέρκυρα, όμως φαίνεται ότι επεδίωκε μεταθέσεις στην επαρχία, όπου μπορούσε να συλλέξει υλικό για ό,τι ετοίμαζε. Την τάση του να ζητά μεταθέσεις και να μη «στεριώνει» σε ένα τόπο, ο ίδιος την ονόμασε «αειφυγία» και υπήρξε χαρακτηριστικό σχεδόν όλης της ζωής του.

Το 1891 τελειώνει η στρατιωτική του θητεία, απολύεται ως έφεδρος δόκιμος ιατρός, εγκαθίσταται για λίγο στα Λεχαινά ασκώντας το επάγγελμα του γιατρού και ταυτόχρονα περιοδεύει στην Πελοπόννησο στέλνοντας σχετικά άρθρα στο περιοδικό Εστία (του Γ. Δροσίνη) με διακριτή την κριτική ανθρωπιστική του ματιά στα κοινωνικά φαινόμενα της εποχής. Μάλιστα, σε ένα από τα άρθρα του για τις φυλακές του Ναυπλίου παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τότε σωφρονιστικό σύστημα της Ελλάδας. Έχει καταγραφεί και συμμετοχή του σε συλλαλητήριο των σταθερά αδικημένων σταφιδοπαραγωγών της Ηλείας.

Από τα τέλη του 1891 μέχρι και το 1894 τον βρίσκουμε γιατρό στο ατμόπλοιο Αθήναι της Πανελληνίου Ατμοπλοϊκής Εταιρείας, που εκτελεί δρομολόγια στη Μεσόγειο, στα παράλια της Μικράς Ασίας και στη Μαύρη Θάλασσα. Οι εμπειρίες από αυτά τα τέσσερα χρόνια συνεχών ταξιδιών καταγράφηκαν αρχικά στο ταξιδιωτικό ημερολόγιο του, με τον τίτλο Σ’ Ανατολή και Δύση και στη συνέχεια τροφοδότησαν την συλλογή διηγημάτων «Λόγια της πλώρης», που δημοσιεύτηκαν το 1899.

Η συλλογή αυτή είναι το γνωστότερο έργο του και ίσως η καλύτερη συλλογή του από τις συνολικά πέντε που δημοσίευσε. Σ΄’ αυτήν περιγράφει γλαφυρά αλλά και με ρεαλισμό τη βασανισμένη ζωή των ναυτικών μιας λίγο παλαιότερης εποχής. Απαθανατίζει ένα κόσμο που χανόταν και ζωντανεύει τις προλήψεις των ναυτικών, τον σκληρό αγώνα τους, τις παραδόσεις τους, τις χαρές και τις λύπες τους, φθάνοντας στην αποκορύφωση της διηγηματικής τέχνης. Όταν η Ατμοπλοϊκή Εταιρεία χρεωκοπεί, ο γιατρός Καρκαβίτσας, που είναι ήδη γνωστός και στους λογοτεχνικούς κύκλους, βρίσκεται για ένα διάστημα ως Γιατρός στην Άμπλιανη της Ευρυτανίας.

Το 1896 κατατάσσεται στον Ελληνικό Στρατό ως Ανθυπίατρος, σε ηλικία 31 ετών. Από τον Αύγουστο του 1896 και ως το 1921 υπήρξε μόνιμος αξιωματικός του ελληνικού στρατού, φθάνοντας ως το βαθμό του γενικού αρχίατρου (συνταγματάρχη). Με την ιδιότητα του Στρατιωτικού Γιατρού συνέχισε να ταξιδεύει με συνεχείς μεταθέσεις, που επιδίωκε ο ίδιος , όμως έζησε και τα μεγάλα γεγονότα που συντάραξαν τον Ελληνισμό.

Ως ανθυπίατρος ζεί το δράμα της ήττας του 1897 και πληγώνεται ανεπανόρθωτα επειδή επιπλέον ήταν και δεδηλωμένος οπαδός της Μεγάλης Ιδέας και είχε τον κρυφό και φανερό πόθο της εξύψωσης του Ελληνισμού και της πλήρους απελευθέρωσης των Ελλήνων. Την ίδια χρονιά βρέθηκε και ως Ανθυπίατρος στο Εκστρατευτικό Σώμα στην Κρήτη.

Ο Καρκαβίτσας ήταν σχετικά μικρόσωμος και ασθενικός. Στο Μητρώο του καταχωρούνται συχνά νοσήματα του ανώτερου αναπνευστικού, προβλήματα πνευμόνων κλπ, αργότερα όμως πιστοποιείται και γενικότερο πρόβλημα υγείας λόγω φυματίωσης, που βέβαια ήταν η μάστιγα της εποχής. Τα προβλήματα υγείας λίγο μόνον επηρέασαν τις δραστηριότητές του και συνέχισε με πάθος να επιτελεί τα καθήκοντά του ως Στρατιωτικός γιατρός και –θα έλεγα- με μεγαλύτερο πάθος να νοιάζεται και να δρά (και πολιτικά) για μια καλύτερη και μεγαλύτερη Ελλάδα, για μια καλύτερη γλώσσα, για καλύτερες συνθήκες Παιδείας και διαβίωσης των Ελλήνων. Ασπάζεται την προτροπή του Νικολάου Πολίτη και συμμετέχει στη συλλογή και δημοσίευση σπουδαίου Λαογραφικού έργου, καταγράφει Δημοτικά Τραγούδια (και τραγούδια του περιθωρίου). Παράλληλα ολοκληρώνει τον εν πολλοίς αλληγορικό Αρχαιολόγο (το 1904), προάγεται σε Υπίατρο, σιγά σιγά μειώνεται η λογοτεχνική παραγωγή του, όμως επιτελεί τα στρατιωτικά ιατρικά του καθήκοντα, επισκέπτεται το 1909 τη Σκιάθο (ως μέλος Στρατολογικής Επιτροπής) και εκεί συναντάται με τον Παπαδιαμάντη, οργανώνεται ως ενεργό μέλος στην ομάδα των Αξιωματικών (Στρατιωτικός Σύνδεσμος) που υποστήριξε το Κίνημα στο Γουδί του 1909, ενώ το 1910 συμμετέχει στην ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου, μαζί με τον Ίωνα Δραγούμη, τον Λορέντζο Μαβίλη και άλλους, με σκοπό την αναμόρφωση της Παιδείας των Ελλήνων. Αγωνίζεται για την επιβολή της Δημοτικής Γλώσσας χωρίς ακρότητες, είναι ενεργό μέλος στην Εταιρεία της Εθνικής Γλώσσας και το 1911 επιβραβεύεται, μαζί με άλλους λογοτέχνες, με Κρατικό Βραβείο. Στα 1912 είναι ήδη Λοχαγός-Ιατρός και επί δύο χρόνια ζεί την εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων. Βρίσκεται σε συναισθηματική έξαρση, όμως ω στρατιωτικός γιατρός ζεί και την φρίκη των μαχών, αντιμετωπίζοντας νυχθημερόν τραυματίες με τα υποτυπώδη μέσα της εποχής.

Ο Σπύρος Μελάς τον συνάντησε στο μέτωπο και ο Καρκαβίτσας του διηγείται τις τρομακτικές στιγμές στη φονική μάχη των Γιαννιτσών, όπου περισυλλέγει και περιθάλπει τραυματίες κάτω από συνεχή πυρά πυροβολικού. Την ίδια περίοδο τα στρατεύματα ταλαιπωρούνται αφάνταστα και αποδεκατίζονται από επιδημία χολέρας. Στα έγγραφα της εποχής αναφέρεται η μετάβαση του Καρκαβίτσα στο Δεμίρ-Ισάρ (Σιδηρόκαστρο) για παραλαβή εμβολίων χολέρας. Η λήξη αυτών των πολέμων τον βρίσκει με επιδείνωση των προβλημάτων υγείας που πάντοτε είχε, επιβραβεύεται όμως το 1914 με προαγωγή στο βαθμό του Επιάτρου και το 1917 με το βαθμό του Αρχίατρου. Εν τω μεταξύ έχει αρχίσει η οδυνηρή περίοδος του Διχασμού και ο Καρκαβίτσας δεν αποδέχεται την προσχώρηση στην Προσωρινή Κυβέρνηση της Εθνικής Άμυνας του Βενιζέλου, αντιδρά και ως αποτέλεσμα της αντίδρασής του εκτοπίζεται πρώτα στην πατρίδα του τα Λεχαινά, μετά στη Γέρα της Μυτιλήνης κα, αμέσως μετά μεταφέρεται/φυλακίζεται στο Γεντί Κουλέ της Θεσσαλονίκης απ’ όπου σύντομα αποφυλακίζεται και αποστρατεύεται αυτεπάγγελτα με το Βαθμό του Αρχίατρου.

Τη διετία 1918-1920, παρά τα προβλήματα υγείας, δεν παραμένει αδρανής και με τον Ε. Παπαμιχαήλ, εκπονούν και παραδίδουν τα εξόχως διδακτικά Αναγνωστικά Δ’ και Ε’ Δημοτικού, που τις επόμενες δεκαετίες γαλούχησαν γενεές Ελληνοπαίδων.

Το 1920, μετά την εκλογική ήττα του Βενιζέλου, επανήλθε στο στρατό προαγόμενος σε Γενικό Αρχίατρο αλλά δύο χρόνια μετά με αίτησή του αποστρατεύτηκε για λόγους υγείας. Η υγεία του είχε επιδεινωθεί δραματικά κατά της περίοδο της εκτόπισης και στις 22 Οκτωβρίου του 1922 απεβίωσε στο σπίτι του στο Μαρούσι, πιθανώτατα από φυματίωση του λάρυγγα, σε ηλικία 57 ετών και αφού πρόλαβε να πληροφορηθεί την τραγική για τον Ελληνισμό κατάληξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας και την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας που τόσο τον είχε εμπνεύσει.

Ο Καρκαβίτσας δεν έκανε δική του οικογένεια. Για αρκετά χρόνια δεν παντρευόταν, επειδή κατά τα ήθη της εποχής έπρεπε να παντρευτούν πρώτα οι 4 αδερφές του, αργότερα δόθηκε με πάθος στην λογοτεχνία και στην ιατρική και ακολούθησαν οι εμπόλεμοι περίοδοι και τα προβλήματα της υγείας του. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του σύντροφός του στάθηκε η Δέσποινα Σωτηρίου, την οποία όρισε γενική κληρονόμο του, με διαθήκη που συνέταξε τέσσερις ημέρες πριν από τον θάνατό του.

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, παρά τις αντιξοότητες, αγωνίστηκε σθεναρά και με πάθος και κατόρθωσε να καταγράψει τη ζωντανὴ Ελλάδα της εποχής του, την απεικόνισε πιστὰ καὶ μὲ ἐνάργεια στὶς σελίδες του και συνολικά θεμελίωσε τὸ διήγημα στην Ελλάδα, μαζὶ μὲ τὸν Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό, τον Βλαχογιάννη καὶ τὸν Κονδυλάκη. Η ταπεινή και βασανισμένη Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου στο έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα αποτυπώθηκε με τις χαρές και τους καημούς της, τη φτώχεια και τις πίκρες της, αλλά και με τα οράματά της. Ο νευρώδης, παραστατικός, γλαφυρός και ρεαλιστής Καρκαβίτσας άφησε σιην αιωνιότητα τις υπέροχες σελίδες του Ζητιάνου, αλλά και τα μοναδικά Λόγια της Πλώρης, χωρίς να υποτιμάται η συνεισφορά της Λυγερής, του Αρχαιολόγου και των Ταξιδιωτικών εντυπώσεών του.

ΚΥΡΙΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑ

  • Η Λυγερή
  • Ο Ζητιάνος
  • Λόγια της Πλώρης
  • Παλιές Αγάπες
  • Ο Αρχαιολόγος
  • Διηγήματα του Γυλιού
  • Ταξιδιωτικά

  • Το παραπάνω άρθρου σε μορφή pdf αναρτήθηκε στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη μας, εδώ
  • Το Βιογραφικό Σημείωμα του Συγγραφέα Θ. Φιλιππίδη, εδ΄ώ .
  • Τεχνική επιμέλεια ανάρτησης Α. Τασιόπουλος.

Filed Under: ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΙΣΤΟΡΙΑ Tagged With: ΕΕΥΕΔ, Καρκαβίτσας, Φιλιππίδης Θεόδωρος

Σ’ ευχαριστώ καρκίνε.

7 ΣΧΟΛΙA

ΕΕΥΕΔ 30.03.2022

  • – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
  • – Σ’ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΚΑΡΚΙΝΕ
  • – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΝΟΙΑ
  • – Έκδοση 1η : ΣΕΠ. 2021
  • – ISBN 978-618-5437-32-9

Ο Δημήτρης Αλειφερόπουλος ήταν πάντα ένας ξεχωριστός Συνάδελφος !  Αρχηγός τάξεως στην ΣΙΣ από την εισαγωγή του, Αρχηγός Σχολής και στην αποφοίτηση του! Με ένα μοναδικό παράστημα και απολλώνια ομορφιά, φάνταζε  σαν “μοντέλο” στη Θεσσαλονίκη !  Η φωτογραφία του με τη θερινή στολή εξόδου ήταν το κεντρικό θέμα στη βιτρίνα του μεγαλύτερου φωτογραφείου της πόλης εκείνη την εποχή, τέλη της δεκαετίας του 60. ‘Ηταν σοβαρός, τυπικός, άψογος, αυστηρός, απαιτητικός πρωτίστως από τον εαυτό του και ύστερα από όλους τους άλλους, ήταν Αρχηγός!  Ήταν πρότυπο, ήταν άπιαστος ! Την ίδια εποχή, η αδερφή του Μαρία Αλιφέρη μεσουρανούσε στα Media της Ελλάδας. Ήταν η εθνική Superstar και έμοιαζαν τόσο πολύ……

Ο   “απόμακρος” Αρχηγός της Σχολής ήταν πολύ προσηνής και φιλικός Συνάδελφος μετέπειτα ως γιατρός στο 401 ΓΣΝΑ.   Τότε τον γνώρισα καλά και απόλαυσα την συνυπηρέτηση μας στο ίδιο Νοσοκομείο. Όμως πάλι, νόμιζα ότι τον γνώρισα ……….. Όταν πήρα στα χέρια μου το βιβλίο του “Σε ευχαριστώ καρκίνε”  τότε τον γνώρισα πραγματικά !

Το βιβλίο είναι μία αυτοβιογραφία με μοναδική ειλικρίνεια με απολογητική διάθεση και με την ίδια πάντα αυστηρότητα προς τον εαυτό του. Προσεγγίζει τα γεγονότα της ζωής του με επιστημονική κριτική και ψυχαναλυτική μεθοδολογία. Οι ιδιαίτερες γνώσεις του στην κλασική ιατρική αλλά και στην παραψυχολογία μετατρέπουν το γραπτό του σε επιστημονικό δοκίμιο. Ο λόγος του είναι απλός αλλά και πλούσιος. Οι συμβολισμοί πολύ και βαθείς, ξεκινούν από το εξώφυλλο, όπου πάνω από μία γαλάζια ακρογιαλιά φαίνονται άχνα τα γαλάζια του μάτια……….   κάτω στην αμμουδιά μία κλεψύδρα μετράει το χρόνο και μια πυξίδα, δίπλα, το δρόμο τού πεπρωμένου. Στο οπισθόφυλλο έχει μία πολύ ζυγισμένη περίληψη του έργου που την καταθέτω αυτούσια στο τέλος.

 Το μυθιστόρημα του Δημήτρη Αλειφερόπουλου είναι προσιτό και οικείο σε όλους τους αναγνώστες. Όλοι έχουν μία ανάλογη ιστορία στη ζωή τους ή στη ζωή των δικών τους ανθρώπων. Ο πόνος της νόσου, οι εσωτερικές συγκρούσεις που επιφέρει και η αγωνία θανάτου είναι κοινή υπόθεση όλων μας. Για αυτό ο αναγνώστης ανακουφίζεται βλέποντας ότι στο θέμα της βαριάς νόσου δεν είναι μόνος του. Διαβάζοντας το  έργο του Δημήτρη Αλειφερόπουλου με τον αιχμηρό τίτλο  “Σε ευχαριστώ καρκίνε”  βλέπει πώς  από μία τέτοια περιπέτεια μπορεί να βγει στο τέλος νικητής και καλύτερος άνθρωπος.  Ο συγγραφέας δεν κρατάει τίποτα για τον εαυτό του. Ξεγυμνώνει την ψυχή του,  εκφράζει τις αγωνίες του, αναλαμβάνει τις ευθύνες του, γίνεται αυτόματα ένας δικός σου άνθρωπος ένας κολλητός σου φίλος. Και προπάντων ένας ειλικρινής φίλος  χωρίς καμία απολύτως σκοπιμότητα ή υστεροβουλία. Αυτά τα κατώτερα στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς δεν έχουν καμία ισχύ μπροστά στην αγωνία θανάτου και την νομοτελειακή κάθαρση. 

Προσωπικά διαβάζοντας   το βιβλίο του Δημήτρη Αλειφερόπουλου, παρακινήθηκα να τον προσεγγίσω και με την ιατρική μου σκέψη. Έβαλα πολλές φορές τον εαυτό μου στη θέση του κεντρικού ήρωα και σήκωσα τα διλήμματά του. Δεν είναι εύκολο, ούτε οι απαντήσεις είναι δεδομένες. Χρειάζεται μεγάλη εσωτερική μάχη για να επιλέξεις τη μία ή την άλλη αντίδραση. Από αυτήν την πρισματική γωνία το “Σε ευχαριστώ καρκίνε” είναι ένα βιβλίο για δύσκολους προβληματισμούς, τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο όσο και σε επιστημονικό. Η εμπειρία που βίωσε ο συγγραφέας προσφέρεται στους αναγνώστες σαν μία πρόκληση προβληματισμού και ίσως ευκαιρία για ένα καλό μάθημα ζωής

Ευχαριστώ.

Δρ. Παπαγιαννόπουλος Νικόλαος


Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Μια ιστορία παρμένη από την πραγματική ζωή, άλλοτε τρυφερή, ρομαντική και ονειροπόλα και άλλοτε σκληρή, αμείλικτη και αδυσώπητη.Μια ιστορία όπου αληθινά γεγονότα και προσωπικά βιώματα αναμιγνύονται γλυκά με μυθοπλασία και μεταφυσικές αναζητήσεις.

Ο κεντρικός ήρωας, ο επιτυχημένος γιατρός Οδυσσέας Ευόρας, χτυπημένος ξαφνικά από τον καρκίνο στην κορύφωση της καριέρας του, μετεωρίζεται ανάμεσα στο σκληρό παρόν με πολύ πιθανό έναν επικείμενο θάνατο, και στο μακρινό παρελθόν, στους υπέροχους γονείς του, στα όμορφα παιδικά χρόνια της ξεγνοιασιάς, στα ρομαντικά εφηβικά και νεανικά χρόνια του έρωτα. Σε αυτό το γοητευτικό οδοιπορικό μέσα στο χρόνο, ο Οδυσσέας νιώθει την ανίκητη ανάγκη να κάνει χωρίς να κρύβεται, από τη μία μεριά σκληρές ενδοσκοπήσεις και καταδύσεις στα κατάβαθα της ψυχής του εκεί που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε φτάσει, και από την άλλη να κάνει ειλικρινείς απολογισμούς των πεπραγμένων του. Όμως συγχρόνως, το οδοιπορικό γίνεται και μια υπέροχη πτήση όπου ο Οδυσσέας θυμάται με ευγνωμοσύνη πόσο τυχερός και ευλογημένος υπηρξε στη ζωή του γιατί είχε ζήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα ζωή με πολλές διακρίσεις και καταξιώσεις, αλλά και πολλές περιπέτειες και εμπειρίες που δεν τον άφησαν ποτέ να πλήξει. Και κυρίως είχε αγαπήσει πολύ και είχε αγαπηθεί πολύ περισσότερα Και τέλος, μένοντας στο «Καθαρτήριο» για τουλάχιστον πέντε χρόνια όπου σχεδόν «στοίχειωσε», και αφού ανακάλεσε και αξιολόγησε τις ανθρώπινες αξίες και απαξίες και τις θρησκευτικές και κοινωνικές συμβάσεις στέκεται ξανά στα πόδια του, μαζεύει τα κομμάτια της ζωής του, «αυτομαστιγώνεται» αλύπητα και μετά εξηγεί de profundis γιατί νιώθει την ανάγκη να πει ξεκάθαρα και χωρίς φόβο: «Σ’ ευχαριστώ καρκίνε»


Από το βιβλίο του κ. Αλειφερόπουλου επιλέξαμε δύο ιστορίες, αφού εξασφαλίσαμε την άδειά του, τις αναρτήσαμε στις “Βιωματικές Ιστορίες” της Ιστοσελίδας μας. Τίτλοι τους :

  • Ο Ηρακλής . Ενας μικρός γίγαντας (σελ. 237)
  • Ο Αντωνίου (σελ. 248)


Ευχαριστούμε τον Συνάδελφο κ. Αλειφερόπουλο Δημήτρη για την δωρεά του Βιβλίου του στην Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.

Τεχνική επιμέλεια ανάρτησης Τασιόπουλος Αργύρης Γ. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: Αλειφερόπουλος, ΕΕΥΕΔ, Σ'ευχαριστώ καρκίνε

Η Ελληνικὴ Επανάσταση και ο ρόλος του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Η Διαμάχη Καποδίστρια και Μέττερνιχ. Η Πολιτικὴ των Μεγάλων Δυνάμεων.

1 ΣΧΟΛΙΟ

ΕΕΥΕΔ – 28 Μαρτίου 2022

Αναρτήθηκε στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ έργο του Συναδέλφου Κωνσταντίνου Κυριακόπουλου, Ὑποστρατήγου (εα), Νευροχειρουργού. Αναφέρεται στην Ελληνικὴ Ἐπανάσταση, στον Ρόλο του Αλέξανδρου Υψηλάντη, στην διαμάχη Καποδίστρια – Μέττερνιχ και στην πολιτικὴ των Μεγάλων Δυνάμεων την εποχή της Επανάστασης.

Ένα από τα συνήθη λάθη των ιστορικών είναι να κρίνουν ένα γεγονός εκ του αποτελέσματος, ή εκ της έκβασής του με την πολυτέλεια που τους παρέχει ο διαρρεύσας χρόνος. Εδώ ο Συγγραφέας μας αφήνει μέσα από το υλικό που μας παραθέτει, να αντιληφθούμε τις συνθήκες που ίσχυαν κατά την έναρξη της Επανάστασης και τις δυνατότητες που προσφέρονταν εξ αρχής στους πρωταγωνιστές για επιλογή δράσης.

Το πολιτικό παρασκήνιο που αφορά την Επανάσταση εμφανίζεται μέσα από τα παρατιθέμενα στοιχεία και δημιουργεί στον αναγνώστη το ερώτημα πως κατάφερε το Ελληνικό Έθνος στην απόλυτη αρνητική πολιτική συγκυρία της εποχής, στην οποία δέσποζε στην Ευρώπη η Ιερά Συμμαχία, τελικά να επικρατήσει και να ανακτήσει την ελευθερία του.

Διαβάζοντας το έργο του κ. Κυριακόπουλου, από τις πρώτες σελίδες, γίνεται αντιληπτό ότι δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη ιστορική μελέτη του παραπάνω θέματος.

Από αριστερά : Τσάρος Αλέξανδρος Α, Υψηλάντης Αλέξανδος, Μέττερνιχ και Καποδίστριας.

Διαφέρει διότι ο συγγραφέας αφήνει τον πρώτο λόγο στους πρωταγωνιστές, να μας μιλήσουν για τα γεγονότα, τις σκέψεις τους, τις εκτιμήσεις τους και να μας εξηγήσουν τις ενεργειές τους. Μέσα από τις επιστολές τους, τα ημερολόγια τους και άλλα ιστορικά έγγραφα μερικά των οποίων εμφανίζονται για πρώτη φορά, ο Υψηλάντης, ο Καποδίστριας, ο Μέττερνιχ, ο Τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος, οι Πρέσβεις των Μεγάλων δυνάμεων στην Κωνσταντινούπολη, παύουν να είναι πρόσωπα χαμένα πίσω στο χρόνο. Ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι ζει στα χρόνια εκείνα ή ότι βιώνει τα γεγονότα. Μένει έκπληκτος με τις ομοιότητες της πολιτικής των Τούρκων, τότε και σήμερα, την θρασύτατη καταπάτηση Διεθνών Συνθηκών με την ανοχή των Μεγάλων Δυνάμεων ή και την διαχρονική ανθελληνική συμπεριφορά μερικών από αυτές.

Ευχαριστούμε για ακομη μια φορά τον Συνάδελφο κ. Κυριακόπουλο για την αποστολή του πονηματός του στην ΕΕΥΕΔ


  • Το έργο του κ. Κ. Κυριακόπουλου έχει αναρτηθεί στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ εδώ
  • Απευθείας πρόσβαση εδώ

Επιμέλεια παρουσίασης 
Τασιόπουλος Αργύρης.
Γ.Γραμματέας ΕΕΥΕΔ 
28 Μαρτίου 2022

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΑΛΑΜΑΓΚΑΣ, Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

1 ΣΧΟΛΙΟ

EEYED

5 Μαρτίου 2022

Ανάμεσα στους υγειονομικούς αξιωματικούς, που διέπρεψαν και διαπρέπουν στον επιστημονικό τομέα, υπάρχουν πολλοί Συνάδελφοι που ξεχωρίζουν και σε άλλους τομείς. Μεταξύ αυτών και ο Γιώργος Δαλαμάγκας με αξιόλογο συγγραφικό έργο.

Είναι απόφοιτος στης Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής – Τάξη 1958 (ΑΜ 610). Μετά την αποφοιτησή του κατατάχθηκε στην Ελληνική Αστυνομία. Ειδικεύτηκε στην Καρδιολογία και είναι διδάκτωρ του Α.Π.Θ. Έχει μετεκπαιδευτεί στις αναίμακτες μεθόδους της Καρδιολογίας στην Αμερική και έχει δημοσιεύσει σε ιατρικά περιοδικά άρθρα σχετικά με την ειδικότητά του.

Παράλληλα με την πετυχημένη διαδρομή στην ιατρική, δοκίμασε τα φτερά του στην λογοτεχνία με το πρώτο του βιβλίο που είχε τον τίτλο « Η Επιστροφή» (Εκδ. Κώδικας) (1998). Συνέχισε με την  «Απροσδόκητη Ομολογία» το 2003 (εκδ. Ερωδιός), την «Κατεδάφιση» το 2006 (εκδ. Μαλιάρης-Παιδεία) το 2009, το «Και πέρα απ’ τη Μαύρη γραμμή» (εκδ. University Studio Press), το 2011.

Την 26 Φεβ.2022 δώρισε πέντε βιβλία του στην βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ:

  •  «H Πατρίδα μου η Κασσάνδρα» το 2011 (εκδ. Θερμαϊκός),
  • «Ο φίλος κύριος Χ» το 2016 (εκδ. Ερωδιός),
  • «Στις ώρες της Σιωπής μου» το 2019 την ποιητική συλλογή, (εκ. Ερωδιός),
  • “Τότε…στο Πολύχρονο» το 2020 (εκδ. Ερωδιός) και
  • «Όπως τότε, στον καιρό της Πανούκλας», το 2021 (εκδ. Ερωδιός).

Η Πατρίδα μου η Κασσάνδρα

Όσα έζησα, είδα ή άκουσα

  • Δαλαμάγκα Γεωργίου
  • Εκδοση : Θερμαϊκός 2011
  • ISBN: 978-960-9546-06-2
  • Παρουσίαση εδώ

Σήμερα η πατρίδα μου, η Κασσάνδρα, το πρώτο πόδι της Χαλκιδικής, έχει γίνει πασίγνωστη για τις πανέμορφες παραλίες της, τις πεντακάθαρες θάλασσες και το ευχάριστο κλίμα της… Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ποια ήταν η πραγματική κατάσταση και η ζωή των κατοίκων της προτού “ενσκήψει” ο τουρισμός. Είμαι επίσης βέβαιος ότι ελάχιστοι γνωρίζουν κάτι για την ιστορία της και συγκεκριμένα για το μεγάλο Χαλασμό της Κασσάνδρας, που έγινε από τους Τούρκους το 1821. Ύστερα απ’ το Χαλασμό ολόκληρη η χερσόνησος έμεινε έρημη για κάποια χρόνια και όταν με σουλτανικό φιρμάνι επιτράπηκε να επιστρέψουν οι πρώην μόνιμοι κάτοικοι, (όσοι είχαν επιζήσει), ήρθαν συγχρόνως μ’ αυτούς και πολλοί Έλληνες από άλλα μέρη της Πατρίδας μας, οι αποκαλούμενοι “ξωμερίτες”.

Έχω πολλές ενδείξεις ότι ανάμεσα στους τελευταίους ήρθε στην Κασσάνδρα και ο πρώτος άνθρωπος που είχε το επίθετό μου. Ήταν ο προ-προπάππος μου. Με αφετηρία εκείνη την εποχή, χρησιμοποιώντας τη φαντασία μου, αλλά και τις γνώσεις ιστορικών πηγών, περιέγραψα στο βιβλίο τη δεινή κατάσταση στην οποία εκείνος βρήκε τότε την νέα πατρίδα του. Από τότε η πρόοδος εκείνου συμβαδίζει με την ανάπτυξη του τόπου, η οποία στηρίχθηκε αποκλειστικά στην εργατικότητα και την αφοσίωση όλων των κατοίκων στη γη τους. Από τότε δημιουργήθηκαν τα μεγάλα χωράφια, οι ελαιώνες και τα αμπέλια τους. Ο προ-προπάππος μου ανδρώθηκε, πρόκοψε, ρίζωσε και δημιούργησε μεγάλη οικογένεια, τα μέλη της οποίας έπαιξαν κάποιο ρόλο σε όλη τη πορεία της Κασσάνδρας ως σήμερα.
Με δυο λόγια, στο βιβλίο μου “Η πατρίδα μου η Κασσάνδρα”, περιγράφω όσα φαντάστηκα, άκουσα και έμαθα γι’ αυτήν και όσα είδα και έζησα σ’ αυτήν.

Ο φίλος κύριος Χ

  • Δαλαμάγκα Γεωργίου
  • Έκδοση 2017 Ερωδιός
  • ISBN: 978-960-191-1
  • Σελίδες 266
  • Οπισθόφυλλο εδω

Μυθιστόρημα ….κείμενο από το οπισθόφυλλο

Όσοι με γνώριζαν από παλιά, δε μ’ αναγνωρίζουν πια. Άγνωστος είμαι και για όσους με γνωρίζουν για πρώτη φορά τώρα, αφού το παρελθόν μου είναι άγνωστο σ’ αυτούς. Παραμένω, λοιπόν, άγνωστος για πολλούς κι αν θέλεις είμαι ο κύριος X. Με βολεύει να κρύβομαι πίσω από την ανωνυμία μου. Κι εγώ ο ίδιος δε θέλω να θυμάμαι τα περασμένα. Ήταν τόσο λαμπερά, που ακόμα με τυφλώνουν και δε μ’ αρέσει να τα αντικρίζω ούτε στις αναμνήσεις. Ήταν τόσο επώδυνα που ακόμα με πληγώνουν και θέλω να τα ξεχάσω. Τώρα, που επανήλθα στην κανονική ζωή με τη βοήθεια των φίλων μου και τη φροντίδα της νέας γυναίκας μου, με ενδιαφέρει μόνο το μέλλον, και μάλιστα το μέλλον του αγαπητού μου γιου Αλέξανδρου.

Αυτά σκεπτόταν ο Ντίνος, όταν ένα απόγευμα, ύστερα από την αναχώρηση του γιου του για το εξωτερικό, καθόταν στο μικρό μπαλκονάκι του διαμερίσματος της γυναίκας του και ρέμβαζε απολαμβάνοντας τον καφέ του. Εκείνο το απόγευμα είχε τη διάθεση να φιλοσοφήσει και είχε θέσει στον εαυτό του την ερώτηση: Ποιος ήμουν τέλος πάντων;

Τότε…στο Πολύχρονο.

  • ΤΟΤΕ ΣΤΟ ΠΟΛΥΧΡΟΝΟ
  • Δαλαμάγκα Γεωργίου
  • 2020
  • Εκδόσεις Ερωδιός
  • Σελίδες 270
  • Πρόλογος εδώ

Ο Πρόλογος του Βιβλίου

Στα τελευταία εβδομήντα περίπου χρόνια έλαβαν χώρα πολλές αλλαγές στο χωριό μου, το Πολύχρονο. Το χωριό μεγάλωσε, επεκτάθηκε με δύο σχέδια επέκτασης, πυκνοκατοικήθηκε, έγινε αγνώριστο για κάποιον που το ήξερε από παλιά. Η μεταμόρφωσή του αυτή προέκυψε πρώτιστα από την έλευση του Τουρισμού, που άρχισε από τη δεκαετία του εξήντα και κορυφώθηκε έως τις μέρες μας. Ο Τουρισμός ήταν αυτός που επέβαλε να κτιστούν περισσότερα, μεγαλύτερα και εξοπλισμένα με σύγχρονα μέσα σπίτια. Η ανάπτυξη αυτή «τράβηξε», προσήλκυσε και πολλούς ανθρώπους από άλλες περιοχές της χώρας μας να έρθουν, να δουλέψουν και να εγκατασταθούν μόνιμα στο χωριό μου. Η εσωτερική αυτή μετανάστευση και ο Τουρισμός έφεραν θεαματική αλλαγή της ζωής του χωριού, η οποία μεταβλήθηκε ακόμα περισσότερο από την έλευση και των οικονομικών μεταναστών από τα όμορα Βαλκανικά κράτη.

Οι αλλαγές αυτές ήταν φυσιολογικό όχι μόνο να αλλάξουν τη ζωή, αλλά να επηρεάσουν και να μεταβάλουν τη νοοτροπία, τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης των μονίμων κατοίκων. Σε τέτοιες κοσμογονικές αλλαγές που φέρνουν ευμάρεια σε έναν τόπο και προμηνύουν ευχάριστη μελλοντική ζωή, είναι φυσιολογικό οι άνθρωποι να λησμονούν ή και να απεχθάνονται τα γεμάτα βάσανα περασμένα χρόνια. Η γνώση όμως του παρελθόντος ενός τόπου φωτίζει το παρόν και το μέλλον του. Για τους λόγους αυτούς στο βιβλίο αυτό, που το ονόμασα Τότε…, στο Πολύχρονο, προσπάθησα να αποτυπώσω τη ζωή των παλιότερων μόνιμων κατοίκων του χωριού με τη μορφή μικρών διηγημάτων, που το περιεχόμενό τους το βρήκα αποθηκευμένο στη μνήμη μου. Είναι δηλαδή περιστατικά που έζησα ο ίδιος ή άκουσα να έχουν συμβεί τότε και τα οποία αποθησαυρίστηκαν στη μνήμη μου. Άλλα διηγήματα, βέβαια, όπως και τα ποιήματα, είναι αποτέλεσμα της φαντασίας μου και της έμπνευσής μου και προέκυψαν πάλι από τον διαφαινόμενο ερχομό του Τουρισμού, από γεγονότα της απότομης εισβολής του σε έναν τόπο ανέτοιμο να τον δεχτεί ή από την αναστάτωση του αυτός θα έφερνε η έφερε στη νοοτροπία και στη συνεισφορά των κατοίκων του χωριού. (Βλέπε «Η παραθερίστρια», «Η αντιπαροχή», «Το παραλιακό προικώο της Παναγιώτας»). Η πυρκαγιά του 2006, με οδήγησε να αφιερώσω και σ’ αυτήν κάποια ποιήματα.

Η ανάγνωση του βιβλίου Τότε…, στο Πολύχρονο, θα δώσει την ευκαιρία στους νέους ανθρώπους, στους πολλούς νεοφερμένους ξένους, στους παραθεριστές, σ’ αυτούς που θα έρθουν στο άμεσο και στο απώτερο μέλλον ή και σ’ αυτούς που δεν έχουν ακόμα γεννηθεί, να πληροφορηθούν την ιστορία του χωριού.

Αποτόλμησα να γράψω το πόνημα αυτό, επειδή παρακολουθούσα πάντοτε την εξέλιξη του χωριού από κοντά, αφού δεν έλειψα ποτέ για μεγάλο χρονικό διάστημα απ’ αυτό και αφού, λόγω της ηλικίας μου, έζησα στο «τότε» και ζω και στο σήμερα. Το σήμερα είναι θαυμάσιο και φανερό σε όλους. Εγώ όμως επιστρέφω στο «τότε» από μια εσωτερική ανάγκη, που με υποχρεώνει να ζω νοερά λίγες στιγμές του. Αυτό μου συμβαίνει, παρότι γνωρίζω πως όλα έχουν αλλάξει και πως, επιστρέφοντας εκεί, δεν θα βρω κανένα από εκείνα που θυμάμαι και λαχταρώ να ξαναζήσω. Αυτό το δυνατό συναίσθημα της νοσταλγίας μου ήταν το κύριο κίνητρο για τη συγγραφή των στιγμιότυπων από την παλιότερη ζωή του χωριού μου, με τη διαφορά πως δεν ήταν νοσταλγία επιστροφής στον χώρο και στον χρόνο, αλλά κατάντησε μια ερωτική νοσταλγία που μεγάλωνε και ενισχυόταν συνεχώς από τη μεγάλη αγάπη που διαχρονικά ένιωθα και νιώθω για το χωριό μου. Γι’ αυτό η συγγραφή αυτού του βιβλίου, παρότι κουραστική, μου ήταν ευχάριστη.

Όπως τότε, στον καιρό της Πανούκλας.

  • ΟΠΩΣ ΤΟΤΕ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΠΑΝΟΥΚΛΑΣ
  • Δαλαμάγκας Γεώργιος
  • 2021
  • Εκδόσεις Ερωδιός
  • Σελίδες 162

….κείμενο από το οπισθόφυλλο

Oι άνθρωποι αρρώσταιναν και πέθαιναν κατά χιλιάδες σε πόλεις και σε χωριά, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Ο κορονοϊός δεν αστειευόταν. Σκότωνε χωρίς διακρίσεις πλούσιους και φτωχούς, μορφωμένους και αμόρφωτους. Και όμως υπήρχαν άνθρωποι που αμφέβαλλαν για την ύπαρξή του, που δεν εφάρμοζαν αλλά αντιμάχονταν τα προληπτικά μέτρα εναντίον του, που αρνιόνταν να εμβολιαστούν και απέτρεπαν και άλλους να το κάνουν, ενώ διαδήλωναν στους δρόμους για άσχετα θέματα. Κάποιοι συνέχισαν να ζουν με την εγωιστική τους αλαζονεία, τη ζηλότυπη νοοτροπία τους και με μοναδική επιδίωξη τον εύκολο πλουτισμό τους. Η αδιαφορία και η αναλγησία στον πόνο βασίλευε παντού κι ας θέριζε η αρρώστια κι ας πλάκωνε τις ψυχές ο φόβος της. Όταν εμφανίσθηκαν άνθρωποι φιλεύσπλαχνοι, έντιμοι, ικανοί και πρόθυμοι να βοηθήσουν, θεωρήθηκαν επικίνδυνοι και έπρεπε να εκτεθούν, να εξοντωθούν και να διωχθούν. Έτσι εύκολα ήρθε πάλι στην επιφάνεια η διχόνοια.

Η αντικοινωνική, παρανοϊκή και ανεύθυνη αντίδραση των ανθρώπων στη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού εκδηλώθηκε σε ολόκληρο το μεγαλείο της. Κατά τα άλλα, η προηγμένη ανθρωπότητα βρέθηκε απροετοίμαστη και ανίκανη να αντιπαρατάξει οποιοδήποτε αποτελεσματικό μέτρο εναντίον του αόρατου θανατηφόρου ιού. Έτσι οι σύγχρονοι άνθρωποι αντιδράσαμε, φερθήκαμε και ζήσαμε περίπου όπως και οι συνάνθρωποί μας στον καιρό των μεγάλων επιδημιών της πανούκλας.

Ένα προφητικό κείμενο, που λίγο πριν την έκδοσή του, έχει ήδη επαληθευθεί στις περισσότερες προβλέψεις του.

Στις ώρες της Σιωπής μου.

  • Ποιητική Συλλογή
  • Γεωργίου Δαλαμάγκα
  • Εκδόσεις Ερωδιός
  • Απρίλιος 2019
  • Σελίδες : 133
  • ISBN : 978-960-454-216-1

Πως να παρουσιάσω μια Ποιητική Συλλογή, δεν είχα τις γνώσεις και το ταλέντο να την κρίνω. Απλά επέλεξα τυχαία, αντί παρουσίασης, ένα από τα δεκάδες ποιήματα της Συλλογής, το αναρτώ μαζί τις ευχαριστίες της ΕΕΥΕΔ για την δωρεά των βιβλίων του, που κοσμουν πλέον την Βιβλιοθήκη μας :

Η ΑΠΕΛΕΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

Ήταν ελιά δεκάχρονη, στην άκρη φυτεμένη

κι έμεινε εκεί ακίνητη, «λεύτερη σκλαβωμένη».

Από παντού τη σκέπαζαν, την είχανε ζωσμένη,

βάτοι, κισσοί, αγριοτριανταφυλλιές,

την είχανε πνιγμένη.

Της έσφιγγαν τα κλώνια της, της κόβαν τον αέρα,

βογκούσε αυτή, ανήμπορη να κινηθεί πιο πέρα.

Πονούσε κι αναστέναζε, παρέλυαν τα μέλη,

τα φύλλα ξεραινότανε, ήτανε πια χαμένη.

Λουλούδια δύσοσμα, ανήθικοι ξένοι καρποί

ωρίμασαν πάνω στο δεντρί.

Σίγουρος θάνατος, αργός, θρίαμβος παρασιτικός

ήτανε τούτος ο πνιγμός.

Ξύπνησαν τότε συνειδήσεις κι αντανακλαστικά παλιά.

Έπνιγαν κι εμάς οι τύψεις κι ήλθε η ώρα για δουλειά.

Και αρπάξαμε τις τσάπες, κλαδοκόπους και τσεκούρια

και ματώσαμε τα χέρια.

Και νικήσαμε τα βάτια, διώξαμε κι όλα τ’ αγκάθια,

ξεριζώσαμε ευθύς κάθε σπόρο της ντροπής.

Και ξεχάσαμε τους πόνους, που ‘χαμε στους δύο ώμους

και στα χέρια και στα πόδια και στο σώμα μας παντού.

Κι ήταν τόση η χαρά μας, που το είπαμε κι αλλού!

Να την τώρα η ελιά μας λεύτερη και θαλερή.

Δεν θα αργήσει ο καιρός πάλι να καρποφορεί.

Πολύχρονο, Καλοκαίρι 2000


  • Επιμέλεια άρθρου : Τασιόπουλος Αργύρης
  • 5 Μαρτίου 2022

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: ΔΑΛΑΜΑΓΚΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ Η ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ, Ο ΦΙΛΟΣ ΚΥΡΙΟΣ Χ, ΟΠΩ΅ΤΟΤΕ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΠΑΝΟΥΚΛΑΣ, ΤΟΤΕ ΣΤΟ ΠΟΛΥΧΡΟΝΟ

Curriculum Vitae

3 ΣΧΟΛΙA

2022 Μαρ. 3

  • Παρουσίαση του βιβλίου
  • “Curriculum Vitae”
  • του Γιώργου Μηνόπουλου
  • από τον Νίκο Παπαγιαννόπουλο.

Ο Ταξίαρχος (ΥΙ) εα κ. Μηνόπουλος Γεώργιος (τάξη εισαγωγής ΣΙΣ 1958),

Ο μετέπειτα Καθηγητής Χειρουργικής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης,

Ο πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ,

Ο εκλεγμένος και απόλυτα πετυχημένος Υπερνομάρχης Έβρου-Ροδόπης,

Ο δικός μας συνάδελφος και φίλος, ο Γιώργος μας,

θα είχε πολλά να πει για τη ζωή του, που είναι γεμάτη δράση, πολυπραγμοσύνη, πρόοδο και μεγάλες επιτυχίες!

Οι εμπειρίες αυτής της ζωής αποτελούν χρήσιμα διδάγματα για νέους Στρατιωτικούς Γιατρούς, για Χειρουργούς, για Πανεπιστημιακούς, για Αυτοδιοικητικούς και για κάθε έναν που ξεκινώντας από ένα χωριό της Ελληνικής επαρχίας, ονειρεύεται πώς θα φτάσει στα πιο ψηλά σκαλοπάτια με ό,τι καταπιαστεί στη ζωή του. Μια λαμπρή πορεία ζωής, ένα φωτεινό παράδειγμα!

Ο Γιώργος Μηνόπουλος με το ταλέντο του στη γραφή, τη στρατιωτική μεθοδολογία και την ακαδημαϊκή πληρότητα κατέγραψε τα γεγονότα της ζωής του σε ένα βιβλίο “κόσμημα”, μεγέθους Α4 με 210 σελίδες, ιλουστρασιόν χαρτί και εκατοντάδες έγχρωμες φωτογραφίες, σκληρόδετο και καλαίσθητο, που σου προκαλεί αμέσως τη διάθεση να το ξεφυλλίσεις. Όταν το ξεφυλλίσεις, βρίσκεσαι παρέα με τον Γιώργο Μηνόπουλο, που εξιστορεί τη ζωή του με τόση ειλικρίνεια και φιλικό λόγο, με ζωντανές φωτογραφίες και ενδιαφέρουσες ανέκδοτες ιστορίες, που σε κερδίζει και δεν το παρατάς μέχρι να το τελειώσεις!

Ο τίτλος του είναι “Curriculum Vitae” που παραπέμπει σε Πανεπιστημιακό όρο “βιογραφικού”. Έχει στο εξώφυλλο δύο φωτογραφίες. Μία πρόσφατη του συγγραφέα και μία του Ιπποκράτη σαν βάση. Προδιαθέτει σε βιβλίο με ιατρικό κυρίως πνεύμα.

Ο Γιώργος Μηνόπουλος κατέγραψε τα γεγονότα της ζωής του ως δημόσιο πρόσωπο, τα εξέδωσε σε τόμο και τα προσέφερε δωρεάν σε φίλους, συναδέλφους, μαθητές του, ψηφοφόρους και συμπολίτες του, που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα γι’ αυτόν και το έργο του. Αποτελεί και προσφορά στον ιστορικό ερευνητή του μέλλοντος ως μία αξιόπιστη προσωπική αναφορά.

Το “Curriculum Vitae” του Γιώργου Μηνόπουλου υπάρχει ήδη στη φυσική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ με μία θερμή αφιέρωση στην Ενωσή μας και καλά λόγια για το έργο μας καθώς και σε ηλεκτρονική μορφή, στη διάθεση όλων των μελών της Ένωσης. Τον ευχαριστούμε θερμά και συνιστούμε σε όλους σας, αγαπητοί Συνάδελφοι, να το ανοίξετε ηλεκτρονικά και να ταξιδέψετε μαζί του. Πολλοί από εσάς θα δείτε και τον εαυτό σας σε κάποια από τις φωτογραφίες του!

Dr. Νικ. Παπαγιαννόπουλος


Παράθεση μερικών από τις πολλές φωτογραφίες από το βιλίο του, που αφορούν με την σταδιοδρομία του στο υγειονομικό.

1958
Η ορκωμοσία στη Σχολή
Μετά την ορκωμοσία οι συμμαθητές της Διμοιρίας με τον 6ετή
Επιλοχία μας Ι. Γερμάνη
Με τους Δασκάλους και τους μαθητές – μαθήτριες του Σχολείου της Κοτρωνιάς
Διαλείμματα δουλειάς στο 424 ΓΣΝΕ (οι συνάδελφοι Ευ. Βουγιούκας και Θ. Ιωαννίδης)
Συνάδελφοι του Χειρουργικού Τομέα (από αρ.: Σπ. Γεωργακής, ορθοπαιδικός . Χρ. Σαρηγιάννης,
θωρακοχειρουργός . Αν.Βρεφίδης, Διευθυντής Α’ Χειρουργικής Κλινικής . Γ. Μηνόπουλος, χειρουργός . Αν. Καλτσάς, χειρουργός . Μ. Φρούσιος, νευροχειρουργός . Στην πίσω σειρά : ειδικευόμενοι).
Ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του 424 ΓΣΝΕ με τον Διευθυντή Ταξχο.(ΥΙ) Χαϊδεμενάκη
Με Διοικητή τον Αρχ. Ι. Γαλάνη
Αποχαιρετώντας την άλλη μου Οικογένεια , το 216 ΚΙΧΝΕ
Ενθύμια από την Υπηρεσία . Τα συναισθήματα αλλού

  • Ο Γιώργος Μηνόπουλος δώρισε στην βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ και το βιβλίο του με τίτλο ” ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΟΡΘΟΠΡΩΚΤΙΚΟΥ ΣΩΛΗΝΑ, που σύντομα θα είναι διαθέσιμο και σε ηλεκτρονική μορφή.

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΕΕΥΕΔ, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ, ΜΗΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ “ΤΩΡΑ ΤΙ ΚΛΑΙΣ;”

2 ΣΧΟΛΙA

ΕΕΥΕΔ, 2022 Φεβ. 28

  • Παρουσίαση Βιβλίου
  • ΤΩΡΑ ΤΙ ΚΛΑΙΣ΄;
  • Εκδότης Ι. Παλέρμος
  • ISBN : 978-618-00-3437-0
  • Έκδοση 2021
  • Κιν. 693723305
  • ipalermos@yahoo.gr

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η αυτοβιογραφία του συγγραφέα με βιωματικά σχόλια, κρίσεις και συμπεράσματα από την προσωπική και. επαγγελματική ζωή του, που σχημάτισαν την προσωπικότητα και την βιοθεωρία του. Περιγράφει τα όνειρα, τις επιτυχίες και αποτυχίες, χαρές και λύπες, αστοχίες, την αγωνία του ανθρώπου, το παιχνίδι με τη μοναξιά και τον χρόνο. Αποκαλύπτει τις σχέσεις του με τους ανθρώπους και εξομολογείται για ότι έχει ή δεν έχει κάνει. Ο απολογισμός της ζωής του. (από το οπισθόφυλλο του Βιβλίου).


ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Αν και τρία χρόνια μικρότερος, συνέπεσα με τον Γιάννη Παλέρμο στην περίοδο φοιτησής μας στην ΣΙΣ. Το βιβλίο του με έφερε πίσω στην εποχή εκείνη. Οι νεότεροι θα δουν πτυχές της διαβίωσης στην Σχολή τα χρόνια εκείνα. Οι παλιότεροι θα διαπιστώσουν ότι έχουν ζήσει τις καταστάσεις που βίωσε και περιγράφει ο συγγραφέας χωρίς πουθενά να υπερβάλει. Ίσως αναγνωρίσουν τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στις βιωματικές του ιστορίες και ας μην αναφέρει παρά μονο ένα γράμμα από το επώνυμό τους. Θα διαπιστώσουν ότι έχουν νιώσει την ίδια χαρά της συναδελφικότητας, την λύπη και την οργή της αναίτιας τιμωρίας, της βάναυσης συμπεριφοράς μεγαλυτέρων Συναδέλφων, αλλά και την θλίψη της χαμένης νιότης.

Στην συνέχεια διαβάζουμε για την πορεία του στο υγειονομικό της Π.Α και στο Νοσοκομείο 251 ΓΝΑ και βλέπουμε μέσα από τις βιωματικές του ιστορίες , να πρωταγωνιστούν άνθρωποι και ανθρωπάκια που προκαλούν σεβασμό, γέλιο ή αγανάκτηση. Με έκπληξη διαπιστώνουμε πως ανάλογες καταστάσεις και προβληματισμούς με τον συγγραφέα βιώσαμε και εμείς.

Στο τέλος προβληματιζόμαστε μαζί με τον συγγραφέα που προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα “Τι είναι ευτυχία” και αν την νιώσαμε γυρίζοντας πίσω την σκέψη μας στο χρόνο.

Το βιβλίο του ανοίγει ένα παράθυρο πίσω στο χρόνο, μια καταγραφή μικρών γεγονότων, μια παρουσίαση της ζωής και των συνθηκών που επικρατούσαν στην κοινωνία. Μια περιγραφή τόπων (Θεσσαλονίκη, Σαλαμίνα, Γαλαξείδι κτλ). Είναι μια μικρή ψηφίδα στην ιστορία του τόπου μας που χωρίς την καταγραφή της θα χανόταν στο πέρασμα του χρόνου.

Απομόνωσα μία παράγραφο από τέλος του βιβλίου του σας την μεταφέρω “Πρέπει λοιπόν να το αποδεχθώ αφού το λένε τα πράγματα και ο ορισμός του γήρατος, η ποιοτική και ποσοτική ελάττωση των βιολογικών λειτουργιών πνευματικών και σωματικών του ανθρώπου. Αλλά το κυριότερο το λέει η απώλεια κομματιών του εαυτού μου, το σπίτι που μεγάλωσα δεν υπάρχει, οι άνθρωποι που με μεγάλωσαν δεν υπάρχουν, στη στρατιωτική Σχολή που είχα πετύχει ήταν η πρώτη ιδιοκτησία μου, δεν με ξέρει πια κανείς και με διώχνουν, στις μονάδες που υπηρέτησαν τα νιάτα μου οι φρουροί μου λένε τι θέλετε, στο νοσοκομείο που πέρασα τη ζωή μου με δημιουργική ισχύ μου λένε έχετε κλείσει ραντεβού κύριε; και στο εργαστήριο μου βλέπω διπλώματα, βραβεία, μηχανήματα αραχνιασμένα. Αυτά όμως ήταν η ζωή μου και τώρα όλα αραχνιασμένα. Καλώς τα γηρατειά λοιπόν, λυπημένος που ήρθαν αλλά χαρούμενος που θέλω να παλέψω πολλά χρόνια μαζί τους και ήδη ανακαλύπτω το μεγάλο φάρμακο, τον ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟ.“

Ευχαριστούμε τον Γιάννη Παλέρμο για την δωρεά του Βιβλίου του στην ΕΕΥΕΔ όπως επίσης και για την άδειά του να αναρτήσουμε κάποιες απο τις βιωματικές ιστορίες από την περίοδο φοίτησης του στην ΣΙΣ. Ήδη έχουν αναρτηθεί δύο βιωματικές ιστορίες του εδώ

Τασιόπουλος Αργύρης


Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: Παλέρμος, Τώρα τι κλαις

Ο εθνομάρτυρας Άγιος μητροπολίτης Δράμας – Σμύρνης Χρυσόστομος

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

Ο Ευάγγελος Β. Βασιλείου γεννήθηκε στο χωριό Κρηνίδα Σερρών στις 21 Οκτωβρίου 1940. Εισήλθε στην στην Στρατιωτική Ιατρική Σχολή το 1958 (ΑΜ 631). Αποφοίτησε το 1965 και έχει την ειδικότητα του παθολόγου – καρδιολόγου.


Παρουσίαση του Βιβλίου του, από τον Αντγο (ΥΙ) ε.α Αθανασιάδη Ιορδάνη

Ο αγαπητός συναδελφος και λόγιος κ Ευάγγελος Β. Βασιλείου πρόσφερε στην Ένωση το βιβλίο του με αγάπη κι εκτίμηση προς αυτή.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικό πονημα-μελέτη, σπάνιας επιμέλειας κι ευαισθησίας ,υψηλής τεκμηρίωσης και ανάδειξης του βίου και των πεπραγμένων του αθάνατου Ιερομαρτυρα Χρυσοστόμου.


Με γλαφυρό ύφος,εμβριθή εντρύφηση και επιμέλεια καταγράφει την θαυμαστή και λαμπρή πορεία ζωής του Εθνοϊερομαρτυρα Μητροπολίτου Δράμας και Σμύρνης εκ Τρίγλιας της Βιθυνίας ορμώμενου, από τη γεννησή του μέχρι το φοβερό του Μαρτύριο υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.
Περιγράφει τις εγκύκλιες σπουδές του στην Τρίγλια και μετέπειτα στη Θεολογική Σχολή Χάλκης του «αγχίνου και τολμηρού, φιλόπρωτου και ενθουσιώδους, φιλότιμου και οξύ, επίμονου και φίλλαλου» Χρυσοστόμου.
Ο ευθυτενής κέδρος της Εκκλησίας, σπουδάζοντας ενηλικιώνει το πνεύμα του με τα νάματα της σοφίας των αρχαίων Ελλήνων και των Πατέρων της Εκκλησίας, αυτό το ευγενές αμάλγαμα και κράμα του θαύματος του Ελληνικού πολιτισμού.
Εκθειάζει με κάθε λεπτομέρεια τους αγώνες του και τα πολλά και εκλεκτά έργα αναβάθμισης και πολιτισμού στο νομό Δράμας, όπως Σχολεία, Εκκλησίες, Εκπαιδευτήρια, Αναγνωστήρια και Ιδρύματα ευαγή.
Ταυτοχρόνως είναι πρωτεργάτης του Αγώνα για τη διάσωση της Μακεδονίας από τους Βούλγαρους κομιτατζήδες σε χρόνους σκληρούς με αγώνες που πότισαν τη μαρτυρική γη της Μακεδονίας με αίματα θυσίας των ηρωϊκών τέκνων της.
Με ιδιαίτερο παλμό και γοητευτικό χρωστήρα τον ακολουθεί στη Μικρά Ασία, όπου ως Μητροπολίτη Σμύρνης τον εκθειάζει και αναδεικνύει το μεγαλείο του όταν προκύπτουν τα φοβερά γεγονότα της καταστροφής κι ο Άγιος Πατέρας γίνεται ο πορφυρός Μάρτυρας υπέρ Πατρίδος και φωτεινός Ιερομαρτυρας υπέρ Πίστεως και βωμών προς δόξαντα του Έθνους και ομολογίας Πίστεως.
Έμεινε έως τέλους Ατρόμητος, γενναιόφρων, Ομολογητής της Πίστεως, υπέρμαχος και πρόμαχος, στηρίζοντας και εμψυχώνοντας το Λαό και προσφέροντας εαυτόν υπέρ του Ποιμνίου και της Εκκλησίας.
Ναι όντως
«Το Ελληνικόν Πνεύμα ελαξεύθη εις το μάρμαρον, εσμιλεύθη εις τους θριγκούς των ναών, εχαράχθη εις τον πάπυρον, έλαμψες εις τας δέλτους της Ιστορίας, εκράτησε τας επάλξεις του πολιτισμού, πριεσώθη δια της Παραδόσεως και κρύπτεται ακόμη εις τα σπλάγχνα της γης αναμένον την σκαπάνην του αρχαιολόγου», της Εκκλησίας βλαστέ και πύργε ασάλευτε, Ιερομάρτυς Χρυσόστομε και δι ´Υμών εις τα πέρατα της οικουμένης, όπου ανθεί κι ευωδιάζει κάθε ευκλεής καρπός εκ του ακανθίνου στεφάνου του Μαρτυρίου σου, Ιεράρχα πανοίδημε.
Αξίζει λοιπόν,να πορευθούμε την οδό της λεπτομερούς εξιστόρησης του βίου του καθότι με τη χάρη της γραφής του κ Βασιλείου θα αξιωθούμε να κοινωνήσουμε το γλεύκος των καρπών του Αγίου ανδρός,προς διδαχή και ενδυνάμωση όλων μας.
Η μεγάλη αγάπη του συγγραφέα για τον Άγιο, ο πλούτος των πηγών αναφοράς του με άρθρα ,επιστολές και συγγράματα και αρχεία διεθνούς εμβέλειας καθιστούν το βιβλίο επίτευγμα υψηλής γραφής και το αναδεικνύουν εξαιρετικό ιστορικό-θεολογικό πόνημα γλαφυρής λογοτεχνικής αξίας.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς κι ευχόμαστε στους αναγνώστες να ταξιδέψουν στο πέλαγος του λόγου του προς απολαβών τέρψεως και εμπειρίας πλούτου ιστορικών γνώσεων και θεολογίας του Εθνοϊερομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης.

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: library, natural

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΙΑΤΡΩΝ ΣΤΡΑΤΟΥ ΞΗΡΑΣ 1833-1986

2 ΣΧΟΛΙA

2021.12.13 –

Ο κ. Κυριακόπουλος Κωνσταντίνος, Υποστράτηγος ε.α, Νευροχειρουργός, μας απέστειλε πόνημά του με τον τίτλο “Κατάσταση Γιατρῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ“.   

Είναι κατάλογος των μονίμων Στρατιωτικών Ιατρών τού Στρατού Ξηράς (*) από το 1833 μέχρι το 1986. Τα στοιχεία που προέρχονται από την Ἐφημερίδα της Κυβερνήσεως καθώς και τις διάφορες ΕΔΥΣ, ΕΔΥΕΘΑ και τις διάφορες επετηρίδες. Η συγκέντρωση των στοιχείων, που είναι μοναδικά στην Ελληνική Βιβλιογραφία, απαίτησε από τον συγγραφέα πολύ μεγάλο χρόνο έρευνας.

Ο κ. Κυριακόπουλος παρέδωσε το έργο του στην Επιστημονική Ένωση Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων για να γίνει ελεύθερα προσβάσιμο από Συναδέλφους και μη, μέσα από την Ιστοσελίδα της. Αρχείο σε μορφή pdf ευρίσκεται στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ εδώ

Το έργο του περιλαμβάνει τους παρακάτω καταλόγους, στους οποίους σημειώσαμε, μέσα σε παρένθεση, τον αριθμό των καταχωρημένων Υγειονομικών Αξιωματικών σε αυτούς:

Βαβαροί Ιατροί (61)

‘Ελληνες Ιατροί (2.041) , περιλαμβάνονται υποκατάλογοι :

  • Ιατρών, ταξινομημένων με ΑΜ και ημερομηνία κατάταξης (1821).
  • Ιατρών που από τον Στρατό Ξηράς μετατάγησαν στο Πολεμικό Ναυτικό και Αεροπορία (17)
  • Ιατρών που περιλαμβάνονται στὴν Μεγάλη Στρατιωτικὴ καὶ Ναυτικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια, χωρὶς να ἀναφέρεται ὁ Α.Μ. καὶ η ἡμερομηνία κατατάξεως στὸν Στρατὸ Ξηράς. (203)

Νεκροί στους αγώνες του Έθνους, περιλαμβάνονται Αξιωματικοί Ιατροί, Κτηνίατροι και Φαρμακοποιοί, Μόνιμοι και Έφεδροι.

  • 1914-1916 (5)
  • 1917-1919 (28)
  • Εκστρατείας στὴν Οὐκρανία (1)
  • Νεκροὶ στὴν Μικρὰ Ἀσία
    • Φονευθέντες (13)
    • Εξαφανισθέντες (29)
    • Θανόντες (9)
  • 1940-1941 (18)
  • 1941-1944 (40)
  • 1944-1945 Δεκεμβριανά, Εμφύλιος (30)

* Η ΕΕΥΕΔ θα συντονίσει την σύνταξη αναλόγου καταλόγου για το Πολεμικό Ναυτικό και την Αεροπορία. θα συμπεριλάβει και τις λοιπές κατηγορίες Υγειονομικων Αξκων (Οδοντιάτρους Κτηνιάτρους, Φαρμακοποιούς και Νοσηλευτές).
Ευχαριστούμε τον Συνάδελφο κ. Κυριακόπουλο Κων.για την προσφορά του.

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: ΕΕΥΕΔ, ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ

ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ ΞΕΝΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

Κωνσταντίνος Γρ. Κυριακόπουλος.   
Νευροχειρουργὸς Ὑποστράστηγος ἐ. ἀ
2021.11.21
Βιογραφικό εδώ

Ο κ. Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος, εκτὸς ἀπὸ τὴν ἄσκηση τῆς Νευροχειρουργικῆς τὰ τελευταῖα 25 χρόνια ἀσχολείται καὶ μὲ τὴν ἱστορία τῆς Στρατιωτικῆς Ἰατρικῆς καὶ τὴν νεώτερη Ἑλληνικὴ Ἱστορία γενικώτερα. Εἶναι ἐκ τῶν συγγραφέων τῆς Ἱστορίας τοῦ 424 ΓΣΝΕ καὶ τῆς Ἱστορίας τῆς ΣΙΣ, βιβλίων ποὺ ἔχουν ἐκδοθεῖ ἀπὸ τὴν ΕΕΥΕΔ. Το παρόν πόνημα ἀποτελεῖ τμῆμα μεγάλης μελέτης του σχετικὰ μὲ τὴν προσφορὰ τῶν Ὑγειονομικῶν στὶς διάφορες φάσεις τῆς ζωῆς τοῦ Ἔθνους. Το παρόν τμῆμα τῆς μελέτης σε μορφή pdf μπορείτε να το δείτε εδώ.


Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ ’21 ὑπῆρξε γιὰ πολλούς ξένους κυρίως στρατιωτικούς τὸ ἐρέθισμα νὰ δοκιμάσουν τὴν τύχη τους στὴν νέα δημιουργουμένη κατάσταση. Οἱ ξένοι ἐθελοντές, ποὺ γενικῶς καλοῦνται φιλέλληνες, ἄρχισαν ἀπὸ τὸν πρῶτο κιόλας χρόνο τῆς Ἐπαναστάσεως νὰ κατεβαίνουν στὴν Ἑλλάδα. Ἡ περίοδος ὅμως τοῦ 1822-1823 ἦταν ἡ χειρότερη γιὰ αὐτοὺς τοὺς ξένους. Ἡ ἄγνοια τῆς τότε Ἑλληνικῆς παραγματικότητας ἀπὸ τὴ μιά, καὶ ἡ πηγαία γιὰ πολλοὺς ξένους ἀγάπη πρὸς τὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα ἔχει ἀνεβάσει τὸν τότε Ἕλληνα στὸ πάνθεο τῶν ἡρώων. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ὁ πηγαῖος ἐνθουσιασμὸς τῶν Ἑλλήνων γιὰ τοὺς ξένους τοὺς ἔχει προσδώσει τὸν τίτλο τοῦ «Φιλέλληνα».

Treiber Heinrich, Santore Santaroza,Thomas Gordon, Samuel Howel, Lord Byron

Στὴν πραγματικότητα ὅμως λίγοι ἀπὸ τοὺς λεγόμενους Φιλέλληνες διακατέχονταν ἀπὸ γνήσια ἀγάπη γιὰ τοὺς Ἕλληνες. Στὴν πλειονότητά τους ἦσαν τυχοδιῶκτες ξένοι ἀξιωματικοὶ, συνήθως ἀπότακτοι ἢ ἀπόστατοι ἀπὸ διάφορες χῶρες, εἴτε ἄνεργοι προσφέροντες τὴν τέχνην τους ἀδιαφοροῦντες σὲ ποιὸν τύραννο ἢ καταπιεσμένο προσφέρανε τὴν τέχνη τους, ἀρκεῖ νὰ κερδίσουν χρήματα, βαθμοὺς καὶ λάφυρα. Οἱ περισσότεροι ποὺ κατέβηκαν στὴν Ἑλλάδα ἦσαν ἐπικίνδυνοι, ἀγνοοῦσαν τὴν τέχνη τὴν ὁποία ἔλεγαν πὼς κατεῖχαν. Ἀγνοοῦσαν καὶ ποῦ πήγαιναν. Γιαυτὸ ὅταν βρέθηκαν στὴν σκληρὴ Ἑλληνικὴ πραγματικότητα ἄρχισαν νὰ δυσανασχετοῦν καὶ νὰ βρίζουν. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτος σκοτώθηκαν ἢ πέθαναν ἀπὸ λοιμώδη νοσήματα, ἄλλοι ἔμειναν χωρὶς λεφτά, χωρὶς τροφή, ροῦχα καὶ πολλοὶ πήραν τὸ δρόμνο τοῦ γυρισμοῦ γιὰ τὴν Πατρίδα τους.

Μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἀπογοητευμένοι, πικραμένοι καὶ στενοχωρημένοι μετατραπήκανε σὲ δυσφημηστὲς τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως καὶ τῆς Ἑλλάδας γενικώτερα. Ἔσπευσαν νὰ ἐκδόσουν τὶς ἐντυπώσεις τους, τὴ ζωή τους, τὶς περιπέτειές τους, τύπωσαν ἡμερολόγια, ἔστελναν ἐπιστολὲς καρτοῦσαν σημειώσεις, δημοσίευαν χρονικὰ καὶ τροφοδοτοῦσαν τὴν Εὐρώπη, οἱ κάτοικοι τῆς ὁποίας διψοῦσαν γιὰ περιπέτειες γιὰ τὴ γνώση τοῦ ἀγνώστου, μὲ διάφορα περιστατικὰ καὶ γεγονότα, τὰ ὁποῖα στὶς περισσότερες τῶν περιπτώσεων ἦσαν ἐντελῶς φανταστικά. Ὡστόσο πολλὰ ἀπὸ τὰ κείμενα τῶν ξένων εἶναι διαφημηστικὰ καὶ πραγματικοὶ θησαυροί. Καὶ τοῦτο διότι εἶναι γραμμένα ἀπὸ ἄτομα μὲ σεβασμὸ πρὸς τὸς ἑαυτό τους καὶ μᾶς παρέχουν ἀξιόλογες πληροφορίες, σωστὲς περιγραφὲς καὶ διαπιστώσεις. Σὲ μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ βρίσκουμε καλὲς περιγραφὲς τῶν συνθηκῶν τῆς Ὑγειονομικῆς Περιθάλψεως δοσμένες ἀπὸ γνῶστες τοῦ ἀντικειμένου, περιγραφὲς τῆς ψυχολογίας τῶν ἀρρώστων καὶ τῶν τραυματιῶν.

Ὑπῆρξαν πολλοὶ γιατροὶ ἐθελοντὲς καὶ μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς γράψανε ἤ ἐκδόσανε τὶς ἐντυπώσεις τους. Ἄλλοι προσφέρανε ἁπλῶς τὶς ἰατρικὲς ἐκδουλεύσεις τους καὶ τὸ ἐπάγγελμά τους ἦταν ἡ κυρία ἐνασχόλησή τους. Ὁ Γεώργιος Πουρναρόπουλος (Ἡ Ἰατρικὴ τοῦ Αγῶνος. Ἀθῆναι 1973) ἐδημοσίευσε τὰ ὀνόματα αὐτῶν ὅσα μπόρεσε νὰ συλλέξει τὰ ὁποῖα καὶ παραθέτουμε

  • Ἀαρὼν
  • Amster
  • Bailly
  • Ballot
  • Βαλτίσαρος Ἀνδρέας
  • Bayer
  • Beau
  • Bernardi
  • Bertrand
  • Beton
  • Βίγγος
  • Βλακίερος
  • Blondeau
  • Bohrman
  • Boldemann
  • Bonthron Alex
  • Boyon
  • Braidfield Henry
  • Bruno Francisco
  • «Γιέτος»
  • Chardonet
  • Dandrė
  • Danmas
  • Dumont
  • Elster
  • Embler
  • Fabricius
  • Fallon E.
  • Forti
  • Φρασινὲκ
  • Gaugenrieder
  • Getty ἢ Geddy John
  • Gosse Ἀνδρέας Λουδοβῖκος
  • Gasset Ed.
  • Hambel
  • Hamsel
  • Howe Samuel
  • Jebassen
  • Johansen
  • Johnson
  • Ἴγγ
  • Καδρῆ Τράσ(ι)τα
  • Κέλλι ἢ Κέλης Ἐρνέστος
  • Knöffel
  • Koering
  • Kosinski
  • Κούρταλης Χασὰν
  • Κρέϊμπερ
  • Kutzowski
  • Λορέντζος
  • Marchand
  • Mayer (Meyer) Ἰωάννης Ἰάκωβος
  • Μέλιγκ πιθανῶς ἴδιος μὲ τὸν ἑπόμενον:
  • Millingen Ἰούλιος
  • Μέτο Ὀστᾶ
  • Μίλλερ Ἰωάννης
  • Νίδερ Ξαβέριος
  • Νικόλα
  • Ντριτζᾶκο Γιούπη
  • Paulet
  • Raybot Maxime
  • Πέτκοφ
  • Post
  • Pouqueville
  • Quail John
  • Russ John
  • Samuel Giovanni
  • Santantonio Domenico
  • Σαρντοννὲ
  • Scambella
  • Schreiner
  • Sola Τita
  • Staeli
  • Striebeck
  • Torti
  • Treiber Heinrich
  • Vitali Καὶσαρ
  • Weissling
  • Zuccarini
  • Νὰ καὶ 5 φιλέλληνες Φαρμακοποιοὶ
  • Carlo Πέτρος
  • Fels Jun
  • Lebon
  • Lucae Ernst
  • Nagel Gust.

Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς προσφέρανε πράγματι στὴν Ἐπανάσταση καὶ στὰ χρόνια τοῦ Καποδίστρια. Ἀπὸ τοὺς παραπάνω πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι ὁ Σαρντοννὲ εἶναι ὁ ἴδιος μὲ τὸν Chardonet. Γιὰ μερικοὺς ἀπὸ αὐτοὺς ὁ Πουρναρόπουλος παραθέτει μερικὰ στοιχεῖα. Πρὲπει νὰ ποῦμε ὅτι ὁ Pouqueville δὲν προσέφερε σὰν γιατρὸς γιατὶ ἦταν πρόξενος τῆς Γαλλίας. Ἔγραψε τὴν Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, μὲ πάρα πολλὰ λάθη.

Παραθέτουμε στοιχεῖα γιὰ μερικοὺς ἀπὸ τοὺς παραπάνω καὶ γιὰ ἄλλους ποὺ δὲν περιλαμβάνονται στὸν κατάλογο.


Ἀγγελότης ἢ Ἀγγελέτος Νικόλαος.1

Διατάσσεται ὁ Φροντιστὴς τοῦ Ἄργους νὰ τοῦ χορηγεῖ «καθαρὸν ψωμὶ ἀναλόγως τοῦ ἐπαγγέλματός του». Ἀναφέρεται ἐπίσης μαζὺ μὲ τὸν ἰατρὸ Ἀναγνώστη Νικόλαο. Φαίνεται ὅτι ἦταν ξένος πιθανὸν Ἰταλὸς, διότι στὸ ὑπ’ ἀριθ. 1390 ἔγγραφο τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος ἀναφέρεται μὲ τὸ ὄνομα Angelleti. Σὲ ἀναφορά τους πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ἀπαντοῦν τὴν 22 Ἰουνίου 1824: «…εἴδομεν νὰ μᾶς γράφετε, ὅτι οἱ ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένοι παραμελοῦνται, καὶ ὅτι τοῦ καλοῦ ἰατροῦ χρέος ἄφευκτον εἶναι νὰ τοὺς ἐπισκέπτεται καὶ ἀμισθί. Περὶ μὲν τοῦ πρώτου σᾶς ἀποκρινόμεθα, ὅτι μὲ ὅλον ὅτι ἡ ὑπερτάτη Διοίκησις δὲν ἐνθυμήθη ποτὲ ἂν ὑπάρχωσιν ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένοι, ἂν ἔχωσι χρείαν ἰατρικῶν καὶ ἄλλων πολλῶν ἀναγκαίων οἷον πανιῶν διὰ τὰ δεσίματα τῶν πληγῶν, πανιῶν λινῶν διὰ ξανθά, ἀλοιφῶν διὰ τὰς πληγάς, κίναν διὰ ποτὸν καὶ πλύσιμον τῶν πληγῶν, οἱ ἰατροὶ ὅμως ἐπρομήθευσαν ὄχι μόνον αὐτὰ ὡς λέγετε ἄφευκτον χρέος των, τὰ ὁποῖα καὶ ἔπρεπε νὰ εἶναι καὶ πληρωμένα, ἀλλὰ ἐκτὸς τοῦ χρέους των ἐφρόντισαν νὰ τοὺς εὕρουν καὶ οἶκον ἔνθα ἔβαλαν ὅλους τοὺς ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένους, πρὸς περιποίησιν τῶν ὁποίων ἐδιώρισαν καὶ γυναῖκας μόνον καὶ μόνον διὰ νὰ μὴν παραμελῶνται ὡς λέγετε. Περὶ δὲ τοῦ δευτέρου, τῷ ὄντι ἱερὸν εἶναι νὰ ἐπισκέπτωνταί τινας ἀμισθί, ἀποβλέπων εἰς τὸ κοινὸν συμφέρον, ἀλλ’ ἆρά γε εἴμεθα εἰς κατάστασιν, ὥστε νὰ ἀντιπαραταχθῶμεν εἰς τὰ ἀναπόφευκτα ἔξοδα τῶν οἰκογενειῶν μας, ἢ ἐρωτώμεθα ἂν ἐπληρώθημεν δι’ ὅλας τὰς μέχρι τοῦδε γενομένας ἐκστρατείας κατὰ τὴν Χέρσον Ἑλλάδα καὶ Πελοπόννησον ὅπου ὁ μὲν ἐκεῖ, ὁ δὲ ἀλλαχοῦ ἐδούλευσε;…»

1 ΓΑΚ.Ὑπουργεῖο Πολέμου Φ.13.


Αὐγουστίνης Κλαύδιος Dr.1

Σὲ ἔγγραφο ἀπὸ τὸ Ἄργος τὴν 16ην Δεκεμβρίου 1830 κάτοικοι τῆς πόλεως ἀναφέρουν ὅτι κάποιος Ἰταλὸς ἐπαγγέλεται τὴν ἰατρικὴ καὶ ζητοῦν νὰ τοῦ ἐπιτραπῆ νὰ ἀσκεῖ τοῦτο καὶ στὴν πόλη τους καὶ νὰ τὸν πληρώνουν ἐκεῖνοι. Ἔχει σχέσεις μὲ ἀλλοεθνεῖς «…καὶ δὲν φαίνεται σκανδαλώδους πνεύματος». Ὁ Κλαύδιος ἐνοσήλευσε ἀρκετοὺς στρατιῶτες, ἐκτὸς τῶν πολιτῶν. Ὁ Διοικητικὸς Τοποτηρητὴς Ἄργους ὑπέβαλε τὴν 30ὴν Σεπτεμβρίου 1831 τὴν παρακάτω ἀναφορὰ2:

"ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ.
Ὁ Διοικητικὸς Τοποτηρητὴς Ἄργους
 Πρὸς τὴν Γραμματείαν τῶν Στρατιωτικῶν.

Ἀπὸ τὴν εἰς ἀντίγραφον συναπτομένην ἀναφορὰν τοῦ ἰατροῦ τῆς πόλεως κυρίου Κλαυδίου θέλει εὐαρεστηθῆ ἡ Γραμματεία νὰ παρατηρήσῃ τὴν αἴτησίν του. Ἡ Διοίκησις μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. (δὲν ὑπάρχει ἀρ. στὸ ἔγγραφο) ἐπιστολήν της διεύθυνε πρὸ καιροῦ εἰς τὴν Γραμματείαν ταύτην τὰ κατάστιχα τοῦ διαληφθέντος Ἰατροῦ, δι’ ὅσους ἐπισκέφθη κατὰ καιροὺς ἀσθενεῖς στρατιώτας ἐκ διαφόρων Ταγμάτων συνεπείᾳ διαφόρων διαταγῶν τῆς Γραμματείας.

Ἔχει δίκαιον νὰ πληρωθῇ τὰ ὅσα ἐξώδευσε, καὶ ἡ Γραμματεία σας εὐδοκιμήσῃ νὰ διατάξῃ, ὅπου ἀνήκει νὰ λάβῃ τὰ χρήματα διότι παρεκτὸς ὅτι στερεῖται καὶ αὐτὸς παρενοχλεῖται διὰ τὴν δεκάτην, καὶ ἀπὸ τοὺς ὅσοι ἔδωκαν εἰς αὐτὸν τὰ ἀιατρικὰ ταῦτα, ζητούντας τὴν πληρωμήν των.

Ἐν Ἄργει τῇ 30 Νοεμβρίου 1831
Ὁ Τοποτηρητὴς
ΤΣΥ. Ν. Μαυρομμάτης».

Ἡ Γραμματεία τῶν Στρατιωτικῶν ἐπεξεργάσθηκε τὸν λογαριασμό του καὶ τὴν 19ην Ἰανουαρίου 1832 ζητάει ἀπὸ τὸν Πρόεδρο τῆς Κυβερνήξσεως τὴν ἀξόφλησή του, ὁ ὁποῖος καὶ τὸν ἐνέκρινε.

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ. 258 Α.

2 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γραμματεία Στρατιωτικῶν Φ. 123.)


Arduan Paul.

Γάλλος φιλέλληνας γιατρός, ὁ ὁποῖος ἦλθε στὴν Ἑλλάδα τὸ 1825. Μετὰ τὴν Ἀνεξαρτησία παρέμεινε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἄσκησε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ γιατροῦ στὴ Σύρο κατὰ τὸ 1834. Τὸ 1836 ἦλθε στὴν Ἀθήνα μαζὺ μὲ τὸν καθηγητὴ Κωστῆ. Ἀκολούθως ἐπανῆλθε στὴν Μῆλο. Τὴν 8ην Αὐγούστου 1845 ὑπέβαλε ἀναφορὰ1 ζητώντας νὰ τοῦ ἐπιτραπεῖ ἐν ὄψει τῆς ἀναχωρήσεώς του ἐκτὸς Ἑλλάδος νὰ φέρει τὸ παράσημό του καὶ νὰ τοῦ χορηγηθεῖ τὸ ἀντίστοιχο δίπλωμα.

1 ΓΑΚ. Ἀριστεῖα Φ. 294Α.)


Bailly Martin Etiène.

Πρόκειται γιὰ Γάλλο γιατρό, ἀπεσταλμένο τοῦ Γαλλικοῦ κομιτάτου τοῦ Παρισιοῦ στὴν Ἑλλάδα γιὰ τὴν διαχείρηση τῆς παρεχομένης βοηθείας κυρίως τῆς ἰατροφαρμακευτικῆς. Φαίνεται, ὅτι ἦταν σκοτεινὴ φυσιογνωμία. Δὲν εἶχε καλὴ γνώμη γιὰ τοὺς Ἕλληνες. Γράφει ὁ Βαυαρὸς Συνταγματάρχης Karl Heideck1 ὅτι ὁ Bailly: «…μοῦ ἔδωσε μιὰ τόσο ἐλεεινὴ εἰκόνα τῶν κομμάτων, τῶν μηχανορραφιῶν καὶ τῶν φαυλοτήτων, τῆς ἀπάτης καὶ φιλοχρηματίας τῶν κομματαρχῶν…», καὶ εἶπε στὸν Heideck νὰ ξεχάσει τὰ περὶ πατριωτισμοῦ καὶ ἀρετῆς τῶν Ἑλλήνων. Εἶναι πρόκληση νὰ κρίνει τοὺς Ἕλληνες, ποὺ σὲ τελικὴ ἀνάλυση τὴν περίοδο ἐκείνη ἔπασχαν τόσο ἀπὸ τοὺς Αἰγυπτίοιυς καὶ τὸν Κιουταχῆ καὶ πεινοῦσαν, ὅταν ὁ ἴδιος ὅταν ἔμενε στὴν Ἑλλάδα δὲν ἔκαμε τίποτα ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ φατριάζει καὶ μηχανορραφεῖ2. Ὅπως γράφει ὁ Heideck ὁ Bailly ἦταν σκοτεινὴ μορφή, ἀδίστακτος κυνικὸς πράκτορας τῆς Γαλλίας, ἀξιοῦσε δὲ ἡ τριμελὴς ἐπιτροπὴ τῆς διαχειρίσεως τῶν ἀποστελλομένων ἐφοδίων νὰ τὰ μοιράζει μόνο σὲ ἀνθρώπους φιλικὰ προσκείμενους στὴ Γαλλία.

Ἀρχικὰ ἐχρησιμοποιεῖτο σὰν γιατρὸς τοῦ Τακτικοῦ Συντάγματος3 :

« Ἀρ. 14817 (Σχέδιον)
Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα

Ἐπειδὴ καὶ γενικῶς ἡ φροντὶς τῆς διατηρήσεως [τῆς] ὑγείας καὶ μερικώτερον ἡ περὶ τῆς ὑγείας τοῦ στρατιωτικοῦ εἶναι ἓν τῶν ἱερωτέρων χρεῶν

διατάττει

Αον Ὁ Κος Βαλλὺ διορίζεται νἀ ἀναλάβῃ τὴν διεύθυνσιν τῶν ὅσων ἀφορῶσι τὴν ὑγείαν τοῦ τακτικοῦ.

Βον. Ἡ πρώτη τῶν ἐργασιῶν θέλει εἶσθαι νὰ μεταβῇ εἰς Ἀθήνας καὶ συνεννοούμενος μετὰ τοῦ Συνταγματάρχου Κου Φαβιέρου νὰ ὀργανίσῃ τὴν σύστασιν Νοσοκομείου στρατιωτικοῦ εἰς ἐκείνην τὴν πόλιν.

Γον. Τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Πολεμικῶν νὰ ἐνεργήσῃ τὴν παροῦσαν διαταγὴν εὐκολῦνον εἰς τὸν Κον Βαλλὺ ὅλα τὰ μέσα τῆς ἐκτελέσεως τοῦ ἔργου εἰς τὸ ὁποῖον διορίζεται.

29 9μβρίου 1825. Ἐν Ναυπλίῳ».

Τὸ Ὑπουργεῖο τῶν Πολεμικῶν4 ἐκοινοποίησε τὴ διαταγὴ αὐτὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 13713 διαταγή του τῆς 25ης Νοεμβρίου 1825 :

«Περίοδος Γ’ Πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Κύριον Βαλλὺ

Ἀριθ. 13713

Ἐπειδὴ καὶ γενικῶς ἡ περὶ τῆς διατηρήσεως τῆς ὑγείας φροντὶς καὶ μερικώτερον ἡ περὶ τῆς ὑγείας τοῦ στρατιωτικοῦ εἶναι ἓν τῶν ἱερωτάτων χρεῶν.

Ἡ Σεβαστὴ Διοίκησις φροντίζουσα περισσότερον περὶ τούτου καὶ κρίνουσα ἄξιον, διὰ τὴν εἰς τὰ τοιαῦτα ἐμπειρίαν τὴν ἐξοχότητά σου. Μὲ Σεβαστὴν ἐπιταγὴν αὐτῆς ὑπ’ ἀριθ. 14.817 σὲ διορίζει νὰ ἀναλάβῃς τὴν διεύθυνσιν τῶν ὅσων ἀφορῶσιν εἰς τὴν ὑγείαν τοῦ τακτικοῦ καὶ ἀπελθὼν εἰς Ἀθήνας, καὶ συνεννοηθεὶς μετὰ τοῦ Συνταγματάρχου Κου Φαβιέρου νὰ ὀργανίσῃς τὴν σύστασιν Νοσοκομείου στρατιωτικοῦ εἰς ἐκείνην τὴν πόλιν· εἰς τὸ ὁποῖον θέλει εἰσέρχωνται ἅπαντες οἱ ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένοι στρατιῶται, διὰ νὰ πολαμβάνουσι τὴν ὑγείαν των μὲ τὴν ἀνήκουσαν περιποίησιν καὶ περίθαλψιν, παρὰ τῶν ἐν αὐτῷ διορισθησομένων ἰατρῶν καὶ ἐπιστατῶν.

Τὸ Ὑπουργεῖον τοῦτο σὲ εἰδοποιεῖ τὸν διορισμὸν τοῦτον τῆς Διοικήσεως, σοὶ ἐμπερικλείει καὶ προσκλητικὸν πρὸς τὸν Συνταγματάρχην Κύριον Φαβιέρον, καὶ διαταγὴν πρὸς τὸν Ἔπαρχον, καὶ Φρούραρχον τῆς πόλεως, καὶ Ἀκροπόλεως Ἀθηνῶν, διὰ νὰ σοὶ προμηθεύσῃ τὰ μέσα, καὶ νὰ συνεργήσωσιν ὅσον τὸ μέρος των, πρὸς τὴν ἐκτέλεσιν τοῦ ἔργου εἰς τὸ ὁποῖον διορίζεσαι.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 25 Νοεμβρίου 1825».

Ὅταν τὸ 1826 ἐδημιουργήθηκε τὸ Σῶμα τῶν Ἑπτανησίων διετάχθη ἀπὸ τὴν Γενικὴ Γραμματεία τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς5 ὁ Bailly σὰν μέλος τῆς τριμελοῦς διαχειριστικῆς Ἐπιτροπῆς νὰ τοὺς χορηγήση τὰ ἀπαραίτητα ἰατρικὰ εἴδη.

Τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1827 διορίσθηκε ἀπὸ τὴν Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ Διευθυντὴς τοῦ Νοσοκομείου Σαλαμῖνος6 μὲ τὴν παρακάτω διαταγή :

« Ἀριθ. 451 Ἑλληνικὴ Πολιτεία

Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ

Πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Ἰατρὸν Κύριον Βαλλὺ

Διορίζεσθε Διευθυντὴς τοῦ εἰς τὴν Νῆσον Σαλαμῖνα Νοσοκομείου πληγωμένων στρατιωτῶν, διὰ νὰ ἐπαγρυπνῆτε καὶ φροντίζετε περὶ τῶν ἀναγκαίων τῆς θεραπείας αὐτῶν.

Ἡ Κυβέρνησις γνωρίζουσα τὸν φιλελληνισμόν Σας καὶ τὰ εὐγενῆ αἰσθήματά Σας, δὲν ἀμφιβάλλει ὅτι θέλετε δεχθῆ καὶ ἐκπληροῖ τὸ ὁποῖον ἐπιφορτίζεσθε χρέος.

Τῇ 30 Ἀπριλλίου 1827. Ἐν Πόρῳ.

Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ

Ὁ Γ. Γραμματεὺς

Γ. Γλαράκης».

Συγχρόνως διατάχθηκε ὁ Ταγματάρχης Σονιὲρ7 (ὑποδιοικητὴς τοῦ Τακτικοῦ Σώματος) νὰ ἐπιτρέψει στὸν Bailly «…νὰ ἐκλέξῃ καὶ νὰ λάβῃ ἐκ τῶν αὐτόθι εὑρισκομένων Ἰατρικῶν, ὡς ἐπίσης καὶ χειρουργικῶν ἐργαλείων, ὅσα ἐγκρίνει».

Φαίνεται ὅμως, ὅτι ὁ Bailly πῆρε ὅλα τὰ ἰατρικὰ τοῦ Τακτικοῦ Συντάγματος, διὰ τοῦτο τὴν 24ην Μαΐου 1827 ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ8 τοῦ ἀπέστειλε τὴν παρακάτω διαταγὴ:

« Ἀριθ. 1094 Ἑλληνιὴ Πολιτεία
Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ
Πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Ἰατρὸν Κύριον Βαλλὺ

Τὸ Τακτικὸν Σῶμα παραπονεῖται, ὅτι ἐλάβατε ὅλον ἐν γένει τὸ ὑλικὸν καὶ τὰ ἐργαλεῖα τῆς φαρμακοποιίας, ἀπὸ τὰς ἀποθήκας καὶ τὸ Νοσοκομεῖον καὶ οἱ στρατιῶται τοῦ Σώματος μένουσιν ἤδη ὅλως διόλου στερημένοι τῶν ἀναγκαίων πρὸς θεραπείαν.

Ἡ Κυβέρνησις βλέπει τὸ ἀσύμφορον νὰ μένῃ ὁλοτελῶς ἀπρομήθευτον τὸ Τακτικὸν Σῶμα ἀπὸ τὰ ἄνω ῥηθέντα ἰατρικὰ καὶ ἐργαλεῖα, καὶ τοῦτο γνωρίζετε βεβαιότατα ὁ ἴδιος.

Ὅθεν παρακαλεῖσθε νὰ διατάξητε ὅπου παρεδώσατε αὐτὰ νὰ ἐπιστραφῇ ἀφεύκτως πρὸς χρῆσιν τοῦ σώματος, τοὐλάχιστον ἡ ἡμίσεια ποσότης ἐκ τῶν ἰατρικῶν ὁμοῦ μὲ τὰ ἐργαλεῖα τῆς φαρμακοποιίας.

Τῇ 24 Μαΐου 1827. Ἐν Πόρῳ.
Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ
Ὁ Γ. Γραμματεὺς Γ. Γλαράκης».

Τὴν ἐποχὴ αὐτὴ ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἀντιμετώπιζαν σοβαρὸ ἐπισιτιστικὸ πρόβλημα. Κατόπιν ἐνεργειῶν κυρίως τοῦ Eynard γιὰ τὴ διαχείρηση τῆς ἀποστελλομένης στοὺς Ἕλληνες βοηθείας ὁρίσθησαν σὰν διαχειριστὲς οἱ Συνταγματάρχης Heideck, ὁ Bailly καὶ ὁ Ἑλβετὸς γιατρὸς Gosse. Ὁ Bailly συμπεριφέρθηκε σὰν Γάλλος παρὰ σαν ἔντιμος καὶ δίκαιος ἐκπρόσωπος στὴ διαχείριση τῶν βοηθημάτων. Ἦταν φίλος τοῦ Δημητρίου Ὑψηλάντη.

Παρέμεινε στὴν Ἑλλάδα καὶ κατὰ τὴν Καποδιστριακὴ περίοδο, διορίσθηκε γιατρὸς τῶν στρατευματων τῆς Ἀνατολικῆς Ἐλλάδος μὲ τὴν ἑξῆς διαταγὴ9 τῆς 16ης Ἰουνίου 1828:

«208 Πρὸς τὸν Φιλέλληνα Ἰατρὸν Κ. Ε. Βαλλῆν

Ἡ ἀναπόφευκτος ἀνάγκη τοῦ νὰ ἐφοδιασθῇ τὸ σημαντικὸν κατὰ τὴν Ἀν. Ἑλλάδα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Στρατάρχου Ὑψηλάντη στρατόπεδον ἀπὸ ἄξιον ἰατρὸν καὶ ἀπὸ τὰ ἀναγκαῖα ἰατρικά, ἠνάγκασε πρὸ πολλοῦ τὸ Γεν. Φροντιστήριον νὰ προβάλῃ εἰς τὴν Κυβέρνησιν, ἔχον μάλιστα καὶ τὴν περὶ τούτου δι’ ἀναφορᾶς αἴτησιν τοῦ Στρατάρχου ὑμᾶς, καὶ ἔλαβεν εἰς ἀπάντησιν τὴν συγκατάθεσίν της μετὰ τῆς προσθήκης, ὅτι ἡ Α. Ε. ἦτον εἰς Ναύπλιον μὲ διαταγὴν του σᾶς ἐδιώρισε ἰατρὸν τοῦ κατὰ τὴν Ἀν Ἑλλάδα στρατοπέδου καὶ ὅτι ἐντὸς ὀλίγου θέλει μεταβῆτε ἐκεῖ διὰ ν’ ἀναδεχθῆτε τὸ βάρος τῆς ἐπισκέψεώς του.

Τὸ Γεν. Φροντιστήριον μετὰ χαρᾶς ἀνήγγειλε τὴν εἴδησιν ταύτην εἰς τὸν Στρατάρχην, ἡ ὁποία κὰι αὐτὸν καὶ τὸν στρατὸν ὅλον μεγάλως ἐχαροποίησε. Πρό τινων ἡμερῶν ὅμως δι’ ἀναφορᾶς του ὁ Στρατάρχης παραπονεῖται διὰ τὴν ἄργηταν καὶ ἐρωτᾶ πῶς τοῦτο ἀκολουθεῖ, προσθέτων ὅτι δι’ ἰδιαιτέρας πρὸς αὐτὸν γραφῆς τοῦ λέγετε, ὅτι τοιαύτη διασταγὴ δεν σᾶς ἐδόθη. Τὸ Γεν. Φροντιστήριον ἔχον ὑπ’ ὄψιν τὴν μεγίστην ἀνάγκην τοῦ νὰ ἐφοδιασθῇ τὸ στρατόπεδον ἀπὸ ἰατροχειροῦργον ἄξιον εἰς τὴν προκειμένην ἐκστρατείαν τὸν μάλιστα κατὰ συνέπειαν τῆς περὶ τούτου ἀποφάσεως τῆς Α. Ε. τοῦ Κυβερνήτου, σᾶς προσκαλεῖ διὰ τῆς παρούσης ὁποὺ χωρὶς ἀναβολὴν νὰ μεταβῆτε εἰς τὸ στρατόπεδον τῆς Ἀν. Ἑλλάδος θέλετε δὲ εἰδοποιήσει τὸ Γεν. Φροντιστήριον τὸ ποσὸν τῶν ἐξόδων ὁποὺ σᾶς ἀναγκαιοῦν διὰ τὴν προμήθεινα τῶν ἀναγκαίων διὰ νὰ σᾶς ἐμβάσῃ χρήματα…»

Ἐπειδὴ ὅμως ὑπῆρχε κατὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη μεγάλη χρηματικὴ δυσχέρεια τὸ Γενικὸ Φροντιστήριο10 τὴν 17ην Ἰουνίου 1828 ἀπευθύνεται μὲ νέο ἔγγραφο στὸν Bailly:

«214 Πρὸς τὸν Φιλέλληνα Ἰατρὸν Κ. Ε. Βαλλῆν

Μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 208 πρόσκλησιν τὸ Γεν. Φροντιστήριον διὰ τῆς ὑπηρεσίας ταύτης σᾶς ἔλεγε νὰ προβλέψετε τὰ ἀναγκαῖα Ἰατρικὰ διὰ τὸ στρατόπεδον τῆς Ἀν. Ἑλλάδος νὰ πέμψετε τὴν σημείωσιν τῶν ἐξόδων διὰ νὰ σᾶς ἐμβάσῃ τὰ περὶ τούτου χρήματα, χωρὶς νὰ ἐνθυμηθῇ, ὅτι ἀπὸ τὰ κατὰ καιροὺς παρὰ τῶν φιλελληνικῶν κομιτάτων σταλέντα εἰς παραλαβὴν καὶ διεύθυνσίν σας ἰατρικὰ ἠμπορεῖ νὰ σώζωνται εἰσέτι ἀπὸ τὰ εἰς τὴν ἐξουσίαν σας καὶ νὰ χρησιμεύσουν εἰς τὴν ἐνεστῶσαν σημαντικὴν τῆς Ἑλλάδος ἀνάγκην…» Στὴ συνέχεια τοῦ ὑπενθυμίζει ὅτι κανένας δὲν ἀμφιβάλλει γιὰ τὰ φιλελληνικὰ του αἰσθήματα καὶ ὅτι θὰ πρέπει νὰ ἐπιταχύνη τὴν μετάβασή του στὴν Ἀνατολικὴ Ἑλλάδα.

Βιογραφικὰ στοιχεῖα γιὰ τὸν Bailly μπορεῖ νὰ βρεῖ ὁ ἐνδιαφερόμενος στοῦ Γεωργίου Δημακοπούλου11, ὅπως αὐτὰ τοῦ παρεσχέθηκαν ἀπὸ τὴν Ὑπηρεσία Ἀρχείων τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τῶν Παρισίων καὶ τὸν διευθυντὴν τῶν Ἀρχείων τοῦ Νομοῦ Loir et Cher.

Σημαντικὴ ὑπῆρξε ἡ δράση του κατὰ τὴν ἐπὶ Καποδιστρίου κατὰ τὸ 1828 ἐκραγεῖσαν ἐπιδημίαν Πανώλους.

1Karl Heideck. Τὰ τῶν Βαυαρῶν Φιλελλήνων ἐν Ἑλλάδι κατὰ τὰ ἔτη 1826-1829. Ἐκ τῶν Ἀπο-μνημονευμάτων τοῦ Βαυαροῦ ἀντιστρατήγου ΚαρόλουΒαρώνου Ἄϊδεκ. «Ἁρμονία» τ. Α’ 1900, τ. Β 1901.

2 Κυριᾶκος Σιμόπουλος. Πῶς εἶδαν οἱ Ξένοι τὴν Ἑλλάδα τοῦ ’21. Τόμος Ε’. Ἀθήνα 1984, σ. 292

3 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 139.

4 ΓΑΚ. Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 140.

5 ΓΑΚ. Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 196.

6 ΓΑΚ, Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ. 224.

7 ΓΑΚ, Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ. 222.

8 ΓΑΚ, Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ. 233.

9 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 83.

10 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 83.

11Γεώργιος Δημακόπουλος Δ. Ἡ ἐπὶ τοῦ Ἀγῶνος ὑπὲρ τῆς Δημοσίας Ὑγείας Κυβερνητικὴ Πολιτική. «Ἐπιστημονικὴ Ἐπετηρὶς τῆς ΠΑΣΠΕ» 1971-1972, σελ. 257.

Bernardi.

Στὰ ΓΑΚ, στὸ Καποδιστριακὸ Ἀρχεῖο στὴ Γραμματεία τῶν Στρατιωτικῶν ὑπάρχει ἐντολὴ τοῦ Γεν. Φροντιστηρίου γιὰ μισθὸν τοῦ Ἰανουαρίου γιὰ φοίνικες 94.09. Ὁ Τράϊμπερ στὸ ἡμερολόγιό του ἀναφέρει:

«25 Μαΐου (1827).. Ἀφιξη τοῦ Δρος Bailli, ὁ ὁποῖος κάνει προτάσεις στὸ Δρα Dumont, στὸν Bernardi καὶ σὲ μένα γιὰ τὴν ἵδρυση ἑνὸς χειρουργείου στὴν Κούλουρη…» (Ἐρρῖκος Τράϊμπερ. Αναμνήσεις ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, σελ. 85.)


Βιτάλε Ἰωσήφ.

Ἱσπανὸς τὴν καταγωγή. Τὸ 1831 εὑρίσκονταν στὴ Καλαμάτα. Ὁ Διοικητὴς Ἀνδρούσης2 ἐζήτησε ἀπὸ τὸν Καποδίστρια νὰ τὸν χρησιμοποιήσει γιὰ τοὺς λεπροὺς. Τὸ ἔγγραφο (ΓΑΚ. Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ. 262, ἀρ, ἐγγρ. 222.) ἔχει ὡς ἑξῆς:

« Ἀριθ. 425. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ἐσωτερικὴ Πρὸς τὸν Σεβ. Κυνβερνήτην
Ὁ Διοικητὴς Ἀνδρούσης κτλ.

Εἰς Καλαμάταν διατρίβει Ἰατρὸς τις Ἱσπανὸς Ἰωσὴφ Βιτάλε καλούμενος.Πρὸς ἀποφυγὴν τῶν ἐξόδων, εἰς ἀποστολὴν ἐπίτηδες Ἰατροῦ ἀπὸ Ναύπλιον διὰ νὰ ἐπισκεφθῇ τοὺς ἐνταῦθα λεπρούς, ἡ Σεβ. Κυβέρνησις δύναται, ἐὰν ἐγκρίνῃ νὰ προσκαλέσῃ τὸν ῥηθέντα Ἰατρόν, καθὸ ἀρκετὰ εἰδήμονα, ὡς ἅδεται, εἰς τὴν ὁποίαν μετέρχεται ἐπιστήμην του, νὰ μεταβαίνῃ εἰς τὸ χωρίον Καλάμι καὶ ὅπου ἀλλοῦ ἐντὸς τοῦ Τμήματος τούτου ἐνυπάρχει ὑποψία τῆς Νόσου, διὰ νὰ κάμῃ τὰς περὶ αὐτῆς ἐπισκέψεις καὶ παρατηρήσεις του.

Διὰ τὸν κόπον του δὲ τοῦτον, ἄς γενῇ ὁποῖα ἀμοιβὴ εὔλογος παρὰ τῆς Σεβ. Κυβερνήσεως, διότι δὲν θέλει δαπανήσει πάρα πολλὰ ὀλίγας ἡμέρας· ἐνῶ τὸ πλέον μακρινὸν μέρος εἰς τὸ ὁποῖον εἶναι ἀνάγκη νὰ μεταβῇ δὲν ἀπέχει ἀπὸ τὴν Καλαμάταν περισσότερον τῶν πέντε ὡρῶν· τὸ δὲ Καλάμι περὶ τὴν ἡμίσειαν ὥραν.

Τὴν 24 Φεβρουαρίου 1831
Ὁ Διοικητὴς
ΤΣΥ Ἰωάννης Εὐγενίδης».

Βλακίερος Λορέντζος.

Ἄγγλος ἐθελοντὴς Ἰατρός. Πληροφορίες γιὰ αὐτὸν μᾶς δίδει τὸ παρακάτω ἔγγραφο (ΓΑΚ. Ὑπουργεῖον Ἐσωτερικῶν Φ. 69.) :

« Ἀριθ. 9141 Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Ἐσωτερικῶν
Πρὸς τὸ Σ. Ἐκτελεστικὸν Σῶμα

Ὁ Κύριος Treiber Ἰατρὸς τοῦ Συντάγματος καὶ ἰατρὸς τοῦ ἐδῶ Νοσοκομείου αἰτεῖ κατὰ τὸ ἐσώκλειστον ἶσον ἀναφορᾶς νὰ διορισθῇ ἰατρὸς συμβοηθὸς του. Τὸ Ὑπουργεῖον βλέπει δικαίαν τὴν αἴτησίν του καὶ γνωρίζον τὸν ἰατρὸν κύριον Λορέντζον Βλακίερον, νέον μὲ ἀναγκαίας χειρουργικὰς γνώσεις καὶ μὲ ἤθη χρηστὰ τὸν προβάλλει ὡς ἄξιον νὰ διορισθῇ εἰς τὸ ῥηθὲν ὑπούργημα.

Καθυποβάλλει δὲ τοῦτο εἰς τὴν ἐπίκρισιν τοῦ Σ. τούτου Σώματος.”

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 26 Ἰουνίου 1825
Εἰς ἀπουσίαν τοῦ Ὑπουργοῦ τῶν Ἐσωτερικῶν
Ὁ Γ. Γραμματεὺς
Γ. Γλαράκης».

Μπλοντώ.

Ἦταν ἀρχίατρος τοῦ κατὰ τὴν Ἀνατολικὴ Ἑλλάδα στρατοῦ, στρατάρχης τοῦ ὁποίου ἦταν ὁ Δημήτριος Ὑψηλάντης, ὅπως τοῦτο προκύπτει ἀπο τὴν ἑξῆς βεβαίωση *ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ. 229, ἀριθ. Ἐγγρ. 148.) :

« Ὁ μισθὸς τοῦ χειρούργου τοῦ ἐν Ἀμπελακίοις Νοσοκομείου διὰ διαταγῆς τοῦ κατὰ τὴν Α. Ἑλλάδα Στρατάρχου ηὐξήθη μὲ τὴν ποσότητα τῶν ἑξήκοντα γροσίων ἀριθ. 60, καὶ ὁ Κύριος Χρηστάκης Νικολαΐδης εἰς διάστημα πέντα μηνῶν, χρηματίσας χειροῦργος τοῦ Νοσοκομείου, ἔλαβε μόνον τὸν μισθὸν τοῦ Ἰατροῦ τῆς χιλιαρχίας. Ὅθεν, ὡς χειροῦργος τοῦ Νοσοκομείου, ἔχει νὰ λάβῃ διὰ πέντε μῆνας γρόσια τριακόσια, ἀριθ. 300. Πρὸς τούτοις, διὰ τὰ ἰατρικὰ ὁποὺ ἐξ ἰδίων του ἐξώδευσε εἰς ὅλον τὸ διάστημα τῆς διαμονῆς του εἰς τὸ Νοσοκομεῖον διὰ τριάντα ἕξι πληγωμένους, τῷ χρεωστοῦνται γρόσια 200 καὶ πρὸς ἔνδειξιν τῷ δίδεται τὸ παρὸν ἀποδεικτικόν.

τῇ 24 Φεβρουαρίου 1829

Ὁ ἀρχιιατρός.
Υ. Φ. Μπλοντώ.
Πιστοποιῶ τὰ ἄνω ὁ στρατάρχης.
Δ. Ὑψηλάντης.
ἐγκρίνεται.
ὁ Πληρεξούσιος Τοποτηρητὴς τῆς Κυβερνήσεως.
Τ.Σ.Υ. Α. Α. Καποδίστριας».

Bohrmann Edward

Μπόρμαν Ἐδουάρδος. Σὲ αἴτησή του1 τῆς 26ης Ὀκτωβρίου 1830 ἀπευθυνομένη στὸν Στρατηγὸ Γεράρδο (Gerhard) ἀναφέρει ὅτι ἀπὸ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1826 μέχρι τέλους Αὐγούστου 1827 ὑπηρέτησε στὰ ἄτακτα στρατεύματα σὰν χειρουργός. Ἀκολούθως στὰ Μέθανα στὸ Νοσοκομεῖο καὶ μετὰ στὸ Ναυτικό, ὅπου ἔμεινε ἀπὸ τὸν Μάρτιο τοῦ 1829 μέχρι τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1830.

Σχετικὰ μὲ τὴν ὑπηρεσία του στὸ Ναυτικὸ ἀναφέρονται στὸ παρακάτω ἔγγραφο2:

« Πρωτ. 5023 Πρὸς τὸν Βόρμαν

Ἐλήφθη ἡ ἀπὸ 4/16 Ἰουλίου ἀναφορὰ σου.

Ἡ Ὑπηρεσία αὕτη σπεύδει, ν’ ἀπαντήσῃ εἰς ἕκαστον τῶν ἐν αὐτῇ προβλημάτων, καὶ ἡ ἀπάντησίς της αὕτη οὖσα σύμφωνος σχεδὸν εἰς ὅλα μὲ τὴν αἴτησίν σου καὶ μὲ τὸ δίκαιον θέλει σᾶς εὐχαριστήσει.

1). Καὶ γνωρίζεσθε ὡς Ἰατροχειροῦργος τοῦ Ναυτικοῦ καὶ θέλετε λαμβάνει τὸν διωρισμένον μισθὸν 25 διστήλων κατὰ μῆνα.

2). Ἡ ἀρχαιότης σας εἰς τὴν Ὑπηρεσίαν λογίζεται ἀπὸ τὸν καιρὸν τοῦ διορισμοῦ σας ἐπὶ τῆς ἐπιχειρήσεως. Καὶ δὲν θέλι σᾶς ἀφαιρεθῆ.

3). Δέχεται εὐχαρίστως ἡ Ὑπηρεσία τὸ νὰ σᾶς εἰδοποιῇ πρὸ τριῶν μηνῶν ἐὰν δὲν ἔχῃ χρείαν τῆς ἐξακολουθήσεως τῶν ἰατροχειρουργικῶν ἔργων σας μὲ ἀμοιβαίαν ὑποχρέωσιν τοῦ νὰ κοινοποιῆτε τὴν ἀπόφασιν τῆς παραιτήσεώς σας, ἐὰν δὲν ἔχετε τὴν εὐχαρίστησιν νὰ ἐξακολουθήσετε τὰ χρέη σας πρὸ τριῶν μηνῶν ὡσαύτως. Ἄλλως ἡ μὲν Ὑπηρεσία αὕτη θέλει σᾶς πληρώσει τριμηνιαῖον μισθόν, ἄν ἀναιτίως θελήσῃ νὰ σᾶς ἀποβάλῃ, ἄν δὲ ἀναιτίως θελήσετε ν’ ἀναχωρήσετε ἄνευ εἰδοποιήσεως προλαβούσης, κατὰ τὴν Ἄνω διορίαν, θέλετε ὑποφέρει τὴν ζημίαν μισθῶν τριμηνιαίων.

4). Διὰ νὰ ᾖναι βάσιμος ἡ ἀποβολή σας ἐκ μέρους τῆς ὑπηρεσίας ταύτης, χωρὶς νὰ σᾶς πληρωθῇ τριῶν μηνῶν μισθός, πρέπει νὰ ἐπιστηρίζεται εἰς ἀπόφασιν Ἐπιτροπῆς, ἡ ὁποία, εἰ μὲν ἡ αἰτία περιορίζεται εἰς τὰ Ἰατροχειρουργικὰ χρέη σας, θέλει συντίθεται ἀπὸ τρεῖς Ἰατροχειρούργους, εἰ δὲ ἀφορᾶ ἄλλο ἔγκλημα ἢ πταῖσμα θέλει εἶναι τὸ μέγα πενταμελὲς συμβούλιον, τὸ ὁποῖον θέλει συστηθῆ μὲ ἰδιαίτερον διάταγμα τῆς Κυβερνήσεως. Δὲν εἶσθε ὑπόχρεως νὰ ὑπόκεισθε ἐπὶ πλοίου ἀμέσως εἰς ἄλλον παρὰ τὸν πλοίαρχον ἢ τὸν διοικοῦντα τὸ πλοῖον ἀξιωματικόν, ὀφείλετε δὲ νὰ γνωρίζετε, καὶ νὰ διατηρῆτε τὰς ἐκδεδομένας ἤ ἐκδοθησομένας διαταγάς, δι’ ὅσον ἀφορᾶ τὴν εὐταξίαν ἑκάστου πλοίου, ὡς ἔχων βαθμὸν ὑποπλοιάρχου εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ναυτικ<ὸν> καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ ἰατροχειροῦργοι.

5). Δὲν θέλετε στερηθῆ τοὺς μισθοὺς σας ἄν δι’ ἀσθένειαν, ἢ πληγὴν ἠθέλατε ἐμποδισθῆ πρὸς καιρὸν ἀπὸ τῶν χρεῶν σας τὴν ἐκπλήρωσιν.

6). Καὶ ἡ ὑπηρεσία αὕτη γνωρίζει τὸ δίκαιον καὶ ἐγγυᾶται τὸ νὰ λαμβάνετε τὸ ἥμισυ τοῦ μισθοῦ σας ἐφ’ ὅρου ζωῆς, ἄν πληγωθεὶς ἤθέλτε κατασταθῆ ἀπόμαχος.

Πόρος 12 Ἰουλίου 1829».

Παραθέσαμε ὅλο τὸ ἔγγραφο γιὰ νὰ διαπιστώσει ὁ ἀναγνώστης πόσο εἶχε μεταβληθῆ, στὴν ἐποχὴ τοῦ Καποδίστρια ὁ τρόπος ἐνεργείας, ἡ πρόβλεψη καὶ ἡ σωστὴ Διοίκηση, σὲ σύγκριση μὲ τὰ χρόνια τῆς Ἐπαναστάσεως κατὰ τὰ ὁποῖα ἐπικρατοῦσε ἀναρχία καὶ ἀκυβερνησία.

Τὴν αἴτηση τοῦ Μπόρμαν τῆς 26ης Ὀκτωβρίου 1830 ὁ Γεράρδος ὑπέβαλε στὸν Κυβερνήτη προτείνοντάς τον γιὰ γιατρὸ τοῦ τάγματος τοῦ Πυροβολικοῦ, ὅπου τὸν ἐτοποθέτησε ὁ Καποδίστριας μὲ τὴν παρακάτω διαταγὴ3 :

« Ἑλληνικὴ Πολιτεία

Ἀριθ. 124 Ὁ Κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος

Διατάττομεν

Α’. Ὁ Κύριος Βορμᾶνος πρώην ἰατρὸς ἐπὶ τοῦ Δικρότου “ ἡ Ἑλλάς“ ὀνομάζεται ἀξιωματικὸς ὑγειικὸςεἰς τὸ Πυροβολικὸν Τάγμα καὶ ἐπιφορτίζεται τὴν ὑγειικὴν ὑπηρεσίαν κατὰ τὸ Φρούριον τῆς Ναυπλίας.

Β’ὁ ἐπὶ τῶν Στρατιωτικῶν Γραμματεὺς θέλει διακοινώσει τὸ παρὸν Διάταγμα πρὸς τὸν Στρατηγὸν Γεράρδον, ὅστις ἐπιφορτίζεται τὴν ἐκτέλεσιν

Ἐν Ναυπλίῳ Ὁ Κυβερνήτης

τὴν 3 Νοεμβρίου 1830 ΤΣΥ. Ι. Α. Καποδίστριας».

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 254.

2 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 83, ἀπὸ τὸ πρωτόκολλο τῆς Ναυτικῆς Ὑπηρεσίας.

3 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον. Γενικὴ Γραμματεία Φ 255.


Bojon (Boyon Friedriech).

Καταγότανε ἀπὸ τὴ Νυρεμβέργη, εἶχε δὲ ὑπηρετήσει στὸ προσωρινὸ Νοσοκομεῖο τοῦ Ναυπλίου, ὅπως ἀναφέρει στὴν αἴτησή του πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα γιὰ τὴ δημιουργία Νοσοκομείυ. Κατέβηκε στὴν Ἑλλάδα μὲ τὴ Γερμανικὴ Λεγεῶνα. Δὲν ἀληθεύει τὸ ἀναφερόμενο ἀπὸ τὸν Γ. Πουρναρόπουλο1, ὅτι «ἔπεσετὴν 16-12-1822 κατὰ τὴν ἐπίθεσιν ἐναντίον τοῦ φρουρίου τοῦ Ναυαρίνου».

Νοσοκομεῖο ὑποτυπωδῶς ὀργανωμένο λειτούργησε μετὰ τὸ 1824. Τὸ πρῶτο Νοσοκομεῖο λεγότανε «Νοσοκομεῖον τῶν ἐνδεῶν καί πληγωμένων». Πρόταση γιὰ τὴ δημιουργία ἀμιγοῦς στρατιωτικοῦ νοσοκομείου ἔγινε γιά πρώτη φορά ἀπό τόν Friedrich Bojons2. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως τὰ δημιουργηθέντα νοσοκομεῖα ἦσαν μικτά, δηλ. ἐνοσήλευαν τραυματίες καὶ ἀσθενεῖς, στρατιῶτες καὶ πολίτες. Πρέπει ἐξ ἄλλου νὰ τονισθῆ, ὅτι σχεδὸν ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἦσαν «στρατιῶτες».

Ὁ Bojons ἔφθασε στὴν Ἑλλάδα μαζὺ μὲ ἄλλους Γερμανούς Φιλέλληνες τὸ 1822, ζήτησε δὲ ἀπὸ τὸν τότε ὑπουργό τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ τοῦ Πολέμου Ι. Κωλέττη νὰ τοῦ ἀνατεθῆ ἰατρικὴ ὑπηρεσία. Ὁ Κωλέττης τοῦ πρότεινε νὰ ἐνταχθῆ μαζὺ μὲ τοὺς ἄλλους Γερμανοὺς στό Σῶμα τοῦ Νικηταρᾶ, ὁ ὁποῖος ὅπως τοὺς ἐβεβαίωσε «ἦταν ὁ πιὸ ἀνθρωπιστὴς Ἑλλην».

Ἡ ἀφήγηση τῆς διαμονῆς του στὴν Ἑλλάδα ὑπὸ μορφὴν ἐπιστολῶν μαζὺ μὲ ἄλλα ἐνθυμήματα καὶ χρονικὰ ἐκδόθηκε τὸ 1824.3

Ἔχοντας ζήσει προφανῶς τὶς δυσχέρειες ἑνὸς γιατροῦ κατὰ τὶς διάφορες μάχες καὶ βλέποντας τὴν παντελῆ ἔλλειψη νοσοκομείων ὑποβάλλει στὴ Διοίκηση τὴν ἑξῆς ἀναφορά:

« Ὑπερτάτη Διοίκησις

Εἶναι περιττὸν νὰ ἐκθέσω πόσον ἀναγκαία εἶναι ἡ σύστασις ἑνὸς Νοσοκομείου, διότι ἡ Ὑπερτάτη Διοίκησις γινώσκει καλῶς, τὴν ἐκ τούτου πηγάζουσαν ὠφέλειαν.

Τὸν παρελθόντα χρόνον ἐσυστήθη ἐδῶ ἓν μικρὸν Νοσοκομεῖον εἰς το ὁποῖον ἐχρημάτισα ὡς ἰατρὸς ὀκτὼ μῆνας, εἰς μίαν ἐποχὴν πολὺ ἐναντίαν διὰ τοιούτους ἐπωφελεῖς σκοποὺς μὲ τὸ νὰ ἔλειπαν ἡ προστασία καὶ ἡ πατρικὴ βοήθεια μιᾶς Δικαίας Διοικήσεως, καί μ’ ὅλον τοῦτο ἀπήλαυσαν τήν ὑγείαν των περίπου τῶν τετρακοσίων ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἂν τοῦτο ἔλειπεν ἐχάνοντο βεβαίως.

Νῦν δέ, ὅπου ἡ Ἑλλάς χαίρει τὴν σύστασιν μιᾶς Διοικήσεως, ἥτις ἀπήλαυσε καὶ μέσα καὶ εὐκολίας δύναται νὰ ὠφελήσῃ καὶ εὐεργετήσῃ διὰ τοιαύτην σύστασιν κρίνω διὰ χρέος μου ἱερόν, ὡς πατριώτης καὶ φιλάνθρωπος νά προβάλω εἰς τὴν ὑπερτάτην Διοίκησιν τὴν σύστασιν ἑνὸς Ἐθνικοῦ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου.

Εἰς τὴν πατρίδα μου ὠφέλησα πολλοὺς χρόνους δουλεύοντας εἰς τοιαῦτα Νοσοκομεῖα. Διὰ τοῦτο προσφέρω καὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα τὴν δούλευσίν μου, καὶ παρακαλῶ τὴν ὑπερτάτην Διοίκησιν νὰ μὲ προστάξῃ

Ναύπλιον 20 Ἰουλίου 1824
Μὲ ὅλον τὸ Σέβας
Friedrich Bojons
Φρειδερῖκος Μπογιὼνς» (σημ Ἑλληνικά)

Ἐπειδὴ δὲν δόθηκε καμμία ἀπάντηση στὴν παραπάνω ἀναφορά, γι αὐτὸ ἐπανῆλθε μὲ νέα ἀναφορά του4

« Πρὸς τὸ Σεβαστὸν Έκτελεστικὸν Σῶμα.

Ὁ ὑποφαινόμενος εἶχον τὴν τιμὴν νὰ ἀναφέρω ἤδη πρὸ ὄχι ὀλίγου καιροῦ εἰς τὸ Σεβαστὸν Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, τὴν σύστασιν ἑνὸς στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου καὶ γυμνασμένος ὢν εἰς τὰ παρόμοια νὰ προσφέρω τὴν δούλευσίν μου, πλὴν ἄχρι τῆς ὥρας δὲν ἠξιώθην καμμιᾶς ἀποφάσεως.

Παρακαλῶ λοιπὸν τὸ Σεβαστὸν Ἐκτελεστικὸν Σῶμα διὰ νὰ ταχύνῃ τὴν ἀπόφασιν ταύτην, καὶ μάλιστα ἂν ἡ προσφερθεῖσα ἀτομική μου εἰς τοῦτο ἐκδούλευσις εἶναι δεκτή, πρὸς κυβέρνησίν μου.

Μένω μέ ὅλον τὸ προσῆκον σέβας
Ναύπλιον 25 Αὐγούστου 1824
Ὁ ἰατρός καί χειροῦργος
Φρ. Μπογιών».

Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1824 (προφανῶς παρακινημένος ἀπὸ τὸν Byron) ἀναχώρησε γιὰ τὸ Μεσολόγγι, ὅπου συναντήθηκε μὲ τὸν Ἄγγλο Συνταγματάρχη L. Stanhope. Συνενοήθηκε μαζύ του νὰ δημιουργἠσουν τυπογραφεῖο καὶ Νοσοκομεῖο στὸ Ναύπλιο. Τὸν ἐφοδίασε ὁ Stanhope μὲ φάρμακα, τὰ ὁποῖα καὶ ἔφερε στὸ Ναύπλιο. Ἐπειδὴ ὁ Stanhope σκόπευε νὰ ἔλθει ὁ ἴδιος στὸ Ναύπλιο συμφώνησε νὰ τὰ φέρει ὁ ἴδιος. Τὴν συνέχεια τὴ μαθαίνουμε ἀπὸ γράμμα τοῦ Stanhope στὸν Bojons5:

« Πρὸς τὸν Ἰατρὸν Bojons στὸ Ναύπλιο ( NapolidiRomania)6.
Ἁθῆναι τῇ 25 Φεβρουαρίου 1824
8 Μαρτίου

Ἀγαπητὲ Κύριε Bojons

Ἐπειδὴ πληροφορήθηκα γιὰ τὸν ἐμφύλιο πόλεμο μεταξύ τῶν Ἑλλήνων στὸ Μωριά….. ἀνέβαλα τὴν ἄφιξή μου ἐκεῑ μεταβάλλοντας τὸ ταξίδι μου ἔτσι ἐγὼ θὰ εὑρίσκωμαι ἐδῶ καὶ ὄχι στὸ Ναύπλιο καὶ τὸ Κρανίδι… ἔτσι ἐσὺ προσπάθησε νὰ ἀναλάβεις τὰ καθήκοντά μου καὶ τὸ τυπογραφεῖο καὶ τὰ φάρμακα τὰ ὁποῖα ἀνήκουν στὸν Ἀγγλικὸ λαὸ θὰ στὰ στείλω ἐκεῖ… Ἐὰν προκύψουν δυσκολίες στὴ μεταφορὰ τοῦ τυπογραφείου καὶ τῶν ἰατρικῶν… δίδεις ἐκ μέρους μου τοὺς χαιρετισμοὺς μου στὸ στρατηγὸ Κολοκοτρώνη καὶ ἐξ ὀνάματός μου παρακάλεσέ τον νὰ τὶς διευθετήσει…

Υ.Γ. Ἂν ἐπιθυμεῖς νὰ ἀναλάβης τὴν ἵδρυση ἑνὸς νοσοκομείου στὸ Ναύπλιο, ὅπως ἔχουμε συζητήσει καὶ κάτω ἀπὸ τὶς προϋποθέσεις τὶς ὁποῖες σὺ γνωρίζεις, μπορεῖς νὰ πάρεις τὸ ἕνα τρίτο τῶν ἰατρικῶν, καὶ νὰ τὸ γνωστοποιήσης στὸν κόσμο…»

Προφανῶς ἡ αἴτησή του στὴ Διοίκηση τὸ 1824 γιὰ τὴν ἵδρυση στὸ Ναύπλιο Νοσοκομείου, ἔγινε μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴ συζήτηση καὶ συμφωνία μὲ τὸν Stanhope.

Ὅπως ἀναφέρεται στὸ ἡμερολόγιο τοῦ Treiber7:

«Βoyon. Γιατρὸς ἀπὸ τὴ Βυρτεμβέργη, πέθανε τὸ Νοέμβριο τοῦ 1824 στὸ Ναύπλιο» Δὲν ἀναφέρεται ἡ αἰτία.

1 Γεώργιος Πουρναρόπουλος: Ἡ Ἰατρικὴ τοῦ Ἀγῶνος. Ἀθῆναι 1973, σελ. 143.

2 Γενικά Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους (ΓΑΚ), Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ. 56 καί Ἐκτελεστικὸ Σῶμα Φ.5

3 Γιά τόν Bojons ἀναφέρουν πολλὰ οἱ Barth Wilhelm Kehring Korn Max. Die Philellenenzeit. 1960 Max Hüber Verlag München σελ.78-79. Ἰατρὸς καὶ χειρουργὸς ἀπὸ τὸ Wüttenberg. Ταξίδευσε τὸ 1824 (Ἰανουάριος) μαζὺ μέ τον Treiber, τον von Dittmar καὶ ἄλλους ἀπὸ τὸ Ναύπλιο στὴν Τριπολιτσᾶ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ξεκίνησαν νὰ πᾶνε στὸ Μεσολόγγι γιὰ νὰ ἐνταχθοῦν σὰν γιατροὶ στὸ ἀπὸ τὸν Byron δημιουργούμενο Πυροβολικὸ τμῆμα. Δέν πῆγε ὅμως καὶ γύρισε πίσω στὸ Ναύπλιο, ὅπου καὶ πέθανε. Ὁ Τράϊμπερ γράφει στό ἡμερολόγιό του (σελ. 62): 5-12-1824 Φθάνουμε στὸ Ναύπλιο. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς συμπατριῶτες μου εἶναι ἄρρωστοι ἀπὸ διαλείποντας πυρετούς. Πολλοὶ πέθαναν κατὰ τὴν ἀπουσία μου ὅπως οἱ Boyon, Specht. Ὁ Bojon φαίνεται πὼς πέθανε τόν Νοέμβριο τοῦ 1824 καὶ ἀναφέρεται ἀπό τὸν Treiber δυὸ ἀκόμη φορές. Τὴν μιὰ τὴν 23 Νοεμβρίου 1823 καὶ τὴν ἄλλη τὴν 1 Ἰανουαρίου 1824 στὴν πορεία τους γιὰ τὸ Μεσολόγγι γιὰ νὰ καταταγοῦν στὸ Σῶμα τοῦ Βύρωνα.

4 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικόν Σῶμα Φ.19 (Τό ἔγγραφο τοῦτο ἔχει ἀντιγραφεῖ ἀπό τόν Γιάννη Βλαχογιάννη καί βρίσκεται στό Ἀρχεῖο του στὰ ΓΑΚ κυτίον Δ 56).

5 Leicester Stanhope: Greece in 1823 and 1824 being a service of Letters and other documents on Greek Revolution, written during a visit to that country. London 1824. σελ. 131-132.

6 =Ναύπλιο.

7Ἐρρῖκος Τράϊμπερ. Ἀναμνήσεις ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, Ἀθήνα 1960 σελ 160.


Bοντάρος Ἰωσὴφ1.

Στὰ ΓΑΚ στὴ Συλλογὴ τοῦ Ἀνδρ. Μάμουκα ὑπάρχει ἔκθεση ἐξετάσεως μάρτυρος. Παραθέτουμε ἔνα κομμάτι ἀπὸ αὐτὴ στὸ ὁποῖο παρουσιάζεται ἡ συμμετοχὴ του στὴν Ἐπανάσταση.:

«Ἐν Ἑρμουπόλει Σύρου σήμερον τὴν 28 Μαΐου 1866… Προσῆλθεν ἕτερος μάρτυς, ὅστις κατέθεσεν ὅτι ὀνομάζεται Ἰωσὴφ Βοντάρος· γεννηθεὶς εἰς Γένουαν τῆς Ἰταλίας· κατοικῶν ἐνταῦθα, ἐτῶν 70. Ἰατρὸς καὶ Χριστιανός. Γνωρίζει τὸν Ἀνδρ. Μάμουκαν μεθ’ οὗ δὲν ἔχει συγγένειαν… Κατέθεσεν, ὅτι περὶ τὰ τέλη τοῦ 1824, ἦλθεν ἐνταῦθα, ἦτο δὲ ἰατρὸς τοῦ Γεωργίου Εὐμορφοπούλου…»

1 ΓΑΚ, Συλλογὴ Ἀνδρ. Μάμουκα, κυτίον 118, Ἀριθ. 213.


Bruno Francis

ἢ Βροῦνος Φραγκῖσκος. Ἰταλὸς γιατρός, ποὺ ἀνῆκε στὴν συνοδεία τοῦ Lord Byron κατὰ τὴν ἄφιξή του στὸ Μεσολόγγι. Ὅταν τὸ 1823 ἀφίχθη ὁ τελευταῖος στὴν Ἑλλάδα, ὁ Bruno μόλις εἶχε ἀποφοιτήσει ἀπὸ τὴν Ἰατρικὴ Σχολή. Ὅπως ἀναφέρει ὁ Pietro Gamba συνοδὸς καὶ φίλος τοῦ Lord Byron ὁ μισθός του εἶχε συμφωνηθῆ σὲ 100 λίρες ταξίδευε δὲ μὲ τὴν νοοτροπία ὑπηρέτη, ὅπως δὲ τοῦ ἐξομολογήθηκε, τὸν πρῶτο καιρὸ φοβόταν μήπως μὲ τὸ παραμικρὸ ἰατρικὸ λάθος, ρίξει ἐναντίον του ὁ Lord Byron τὰ δυὸ σκυλιά του γιὰ νὰ τὸν καταξεσχίσουν1. Ἡ ὑπηρεσία του κοντὰ στὸν Byron λόγω τοῦ δυστρόπου τοῦ χαρακτῆρα τοῦ τελευταίου ἦταν περιπετειώδης. Οἱ συνεχεῖς παρακλήσεις του νὰ τοῦ δίνει τὰ φάρμακα, ποὺ εἶχε ἀνάγκη πολλὲς φορὲς ἦσαν χωρὶς ἀποτέλεσμα καὶ τότε ὁ Byron τὸν ἔβριζε ἤ τὸν πέταγε ἔξω ἀπὸ τὸ δωμάτιό του. Ὁ Pietro Gamba στὴν περιγραφὴ τοῦ ταξιδίου τοῦ Byron στὴν Ἑλλάδα καὶ κυρίως ἀπὸ τὴν Κεφαλλωνιὰ στὸ Μεσολόγγι γράφει ὅτι ὁ Bruno ἔτρεχε σὰν «κυνηγημένο ποντίκι» κατὰ τὴ διάρκεια τῆς τρικυμίας. Ὁ ἄλλος γιατρὸς ποὺ ἀνῆκε στὴ συνοδεία τοῦ Byron ἦταν ὁ Ὁλλανδὸς Julius Millingen. Μεταξὺ αὐτῶν τῶν δύο γιατρῶν ξέσπασε διαμάχη γιὰ τὸ ποιὸς εὐθυνόταν γιὰ τὸ θάνατο τοῦ Byron. Ὁ Bruno κατηγόρησε τὸν Millingen, ὅτι ἀρνήθηκε τὴν φλεβοτομία καὶ ἀφαίμαξη, ἡ ὁποία καθυστέρησε νὰ γίνει. Ὁ Millingen τὸν κατηγόρησε, ὅτι δὲν γνώριζε Ἀγγλικὰ καὶ ἔτσι δὲν μπορεῖ νὰ γνωρίζει τί εἶπε ὁ Millingen στὸν Byron, καὶ ὅτι μισοῦσε τοὺς Ἄγγλους γιατρούς. Γράφει ὁ Millingen2 :

«… Αὐτὸς ὁ στενοκέφαλος καὶ φθονερὸς ἄνθρωπος ἐμπόδισε τὸν Byron νὰ καλέσει ἀμέσως παρὰ τὴν ἐπιμονή μου, ἐμένα ἢ ἄλλους γιατροὺς τοῦ Μεσολογγίου γιὰ συμβούλιο. Ἄν τὸ ἔκανε θὰ εἶχε ἀποσείσει κάθε εὐθύνη. Ἀλλὰ ἀπὸ ματαιοδοξία λησμόνησε τὸ χρέος του ἀπέναντι στὸν ἄρρωστό του, ἀκόμη καὶ στὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του. Γιατὶ ἐγὼ ἐξέτασα τὸν λόρδο Byron μόνον ὅταν τὸ ζήτησε ὁ ἴδιος, χωρὶς νὰ παρευρίσκεται ὁ Δόκτωρ Bruno…»

Ἰατρικὴ ἀντιζηλία, ἢ λόγοι οἰκονομικοί; Στὶς κρίσεις τοῦ Millingen ὁ ἀναγνώστης πρέπει νὰ εἶναι ἐπιφυλακτικός, διότι τὸ χρῆμα ὑπῆρξε ὁ κύριος ὁδηγός του στὶς πράξεις του καὶ τὶς ἐνέργειὲς του.

Ἐπειδὴ ὁ Millingen καὶ ὁ Bruno ἀλληλοκατηγοροῦνται πρέπει νὰ τονισθεῖ ὅτι στὴν περίπτωση τοῦ Byron δὲν ὑπῆρξε ἰατρικὸ σφάλμα. Ἐπ’ αὐτοῦ ἔχουμε τὴν μαρτυρία τοῦ Συνταγματάρχη L. Stanhope3, ποὺ γράφει:

«Τοὺς γνώρισα καὶ τοὺς πέντε (σ. γιατροὺς τοῦ Βύρωνα) τὸν Millingen, τὸν Bruno, τὸν Treiber, τὸν Meyer, τὸν Λουκᾶ Βάγια. Ὅλοι τους καλοὶ ἐπιστήμονες, εἰλικρινεῖς μὲ σημαντικὲς ἱκανότητες…»

Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Βύρωνα παρέμεινε στὸ Μεσολόγγι, ὅπου ἀσκοῦσε τὴν ἰατρικὴ στοὺς πολίτες. Ὅπως γράφει ὁ Μαρῖνος Γερουλάνος4 «Ὁ ἰατρὸς Δρ. Φραγκίσκος Μπροῦνο ἦτο Ἰταλὸς Φιλέλλην5 καὶ ἐχρημάτισεν ἰδιαίτερος ἰατρὸς τοῦ Βύρωνος, μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ὁποίου παρέμεινεν καὶ εἰργάσθη ὡς ἰατρὸς ἐν Μεσολογίῳ. Τὸ πρωτότυπον τῆς πινακίδος, ἔντυπον ἐπὶ ἁπλοῦ χάρτου, οὗτινος αἱ διαστάσεις εἶναι 28,5 χ 22,5 ἑκ.μ. εὑρίσκεται εἰς τὰ Ἀρχεῖα τοῦ Ἀγῶνος…» 6

Κατὰ τὴν ἔλευση στὴν Ἑλλάδα τοῦ ἀτμοκινήτου πλοίου «ἡ Καρτερία» κατόπιν προτάσεως τοῦ Κυβερνήτη του τοῦ Ἄγγλου Hastings ὁ Bruno διορίσθηκε ἰατροχειρουργὸς τοῦ πλοίου μὲ τὴν ἑξῆς διαταγὴ τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Ἑλλάδος7:

« Ἀριθ. 2931 Ἡ Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ τῆς Ἑλλάδος
Διατάττει
Αον. Ὁ κύριος Φραγκίσκος Βροῦνος (Francis Bruno) διορίζεται ἰατροχειροῦργος ἐν τῷ ἀτμοκινήτῳ ἡ Κ α ρ τ ε ρ ί α.
Βον. Ὁ Γενικὸς Γραμματεὺς νὰ ἐνεργήσῃ τὴν παροῦσαν διαταγὴν
Ἐν Ναυπλίῳ τὴν 7 Σεπτεμβρίου 1826.
Ὁ Πρόεδρος
Ἀνδρέας Ζαήμης
Γεώργιος Σισίνης, Δ. Τσαμαδός, Α. Μοναρχίδης, Ἰωάννης Βλάχος Ἀναγνώστης Δηλιγιάννης Παναγιώτης Δ. Δημητρακόπουλος
ΤΣΥ Ὁ Γεν. Γραμματεὺς
Γ. Γλαράκης».

Τὴν αὐτὴ ἡμερα ὁ Γεν. Γραμματεὺς τοῦ ἐκοινοποίησε τὴν διαταγὴ τοῦ διορισμοῦ του γράφοντάς του:

« Σπεύδω νὰ σᾶς ἀναγγείλω τοῦτο, εὔελπις ὢν, ὅτι θέλετε ἐκπληρώσει τὰ χρέη σας κατὰ τὴν ὑπόληψιν, τὴν ὁποίαν ἡ Διοίκησις ἔχει διὰ τὸ ὑποκείμενόν σας…»

Στὸ «Καρτερία» παρέμεινε γιὰ μικρὸ χρονικὸ διάστημα. Τὸν ἀκολούθησε σὰν γιατρὸς της ὁ Howe ὁ ὁποῖος διορίσθηκε τὴν 10ην Ὀκτωβρίου 1826. Ἐπειδὴ δὲν ἄντεχε τὴν ναυτικὴ ζωὴ ἐγκαταστάθηκε στὸ Ναύπλιο καὶ ἀνέλαβε χρέη γιατροῦ τοῦ ἐκεῖ Νοσοκομείου. ὁ Tomajo Pertini 8, ἀντιπρόσωπος τοῦ Eynard στὴν Ἑλλάδα τὸν θεωρεῖ καλὸ γιατρὸ ποὺ ἐργάζεται δωρεὰν.

Σχετικὰ μὲ τὸν θάνατό τοῦ Fr. Bruno, καὶ τὶς ἐναντίον τοῦ Στεφανίτζη κατηγορίες τοῦ Bailly, ὅτι τὸν ἐδηλητηρίασε ὁ ἀναγνώστης παραπέμπεται στὴν ἐργασία τοῦ Τραιντάφυλλου Σκλαβενίτη9.

Ὁ Bruno εἶχε πεθάνει τὴν 23ην Φεβρουαρίου 1827. Τὰ ἀνακύπτοντα προβλήματα συζητάει ὁ Σκλαβενίτης. Δὲν μποροῦμε νὰ εἴμαστε κατηγορηματικοί, ἄν δηλαδὴ τὸν ἐδηλητηρίασε ὁ Π. Στεφανίτζης, ὅπως ἀφήνει νὰ ἐννοηθεῖ στὴν κατάθεσή του ὁ Bailly. Ὁ Bailly εἶναι ἀξιόπιστος; Μήπως ἐπειδὴ ὁ Στεφανίτζης ἦταν ὁ ἐπίτροπος τῆς διαχειρίσεως τῆς περιουσίας τοῦ Bruno καὶ ὄχι ἐκεῖνος; Μήπως ὑπῆρχε ἀνταγωνισμὸς σχετικὰ μὲ τὴν ἐπιστασία τοῦ Νοσοκομείου; Εἶναι ἀπορίας ἄξιο, πῶς ἐνῶ τὸ Νοσοκομεῖο τοῦ Ναυπλίου δὲν εἶχε πόρους, ὅλοι ἐπιθυμοῦσαν νὰ ἀναλάβουν τὴν ἐπιστασία του. Ὑπῆρχε διαμάχη γιὰ τὴν ἐνοικίαση τοῦ κανταρίου τοῦ Ναυπλίου καὶ τῶν Μύλων. Μήπως ἡ καταγγελία σχετιζότανε μὲ αὐτή; Στὰ ἐρωτήματα αὐτὰ δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαντήσει κάποιος μὲ σιγουριά.

1 Harold Nocolson. Byron, The last Journey, April 1823-April 1824. London, 1824, σελ. 99.

2 Julius Millingen. Memoirs of the Affairs Grece etc. London 1831 σελ. 135-136.

3 Leicester Stanhope: Greece in 1823 and 1824 being a servies of Letters and other documents on Greek Revolution, written during a visit to that country. London 1824. σελ. 550.

4Μαρῖνος Σ Γερουλάνος. Ἡ Συμβολὴ τῶν Ἰατρῶν εἰς τὴν Παλιγγενεσίαν τοῦ Ἔθνους. Πα-νηγυρικοὶ Λόγοι Ἀκαδημαϊκῶν γιὰ τὴν 25η Μαρτίου 1821 καὶ 28η Ὀκτωβρίου 1940. Ἐπιμέλεια Πέτρου Χάρη. Ἀθῆναι 1977. σελ. 216.

5 Μὲ τὸ νὰ χαρακτηρίζωνται «Φιλέλληνες» ὅλοι οἱ ξένοι ποὺ βρέθηκαν στὴν Ἑλλάδα κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως εἶναι τουλάχιστον ὄχι ὀρθὸ. ·Ὁ Βruno ἦταν ὄχι φιλέλληνας. Παρέμεινε στὴν Ἑλλάδα διότι εἶχε ὄφελος.

6 Ἡ πινακίδα αὐτὴ εἶναι ἡ ἑξῆς :

«ΕΔΩ ΔΙΔΕΤΑΙ
ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ
ΒΟΗΘΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΠΤΩΧΟΥΣ ΔΩΡΕΑΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟΝ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΝ
ΔΟΚΤΟΡΑ ΚΥΡΙΟΣ Φ. ΒΡΟΥΝΟΣ».

7 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ 197.

8Κωνσταντῖνος Α. Βακαλόπουλος. Ἡ Ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα ἠπειρωτικὴ καὶ Αἰγαῖο μεταξὺ 1826-1829. [Σύμφωνα μὲ νέες ἄγνωστες πηγὲς καὶ ἄλλα ἀρχειακὰ στοιχεῖα], Θεσ-σαλονίκη 1976 σελ. 42.

9 Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης. Συμβολὴ στὴ Βιογραφία τοῦ Πέτρου Στεφανίτζη. Μνήμων, τ. Α’ 1971, σελ. 53-73.


Chardonet1.

Τὸ 1839 τοῦ ἀπενεμήθη τὸ Ἀργυρὸ ἀριστεῖο ( 14/26 Μαρτίου), διότι ὑπηρέτησε ἰατρὸς 2ας τάξεως( Medecin de 2 Classe). Σύμφωνα μὲ τὰ ὑπάρχοντα ἔγγραφα ὑπηρέτησεν ὡς ἑξῆς:

  • 1-1-1827 ἕως 31 Μαΐου 1827 Ἰατρὸς τῶν τακτικῶν στρατευμάτων ὑπὸ τὴν Συνταγματάρχην Gordon.
  • Τὴν 1-6-1827 ὑπὸ τὸν Church στὴ Σαλαμίνα, ὅπου ἔμεινε μέχρι τὴν 1 Ὀκτωβρίου 1827.
  • Στὰ στρατεύματα τῆς Δυτικῆς Ἑλλάδος ἀπὸ 1 Ἰανουαρίου 1828 μέχρι 15 Ὀκτωβρίου 1829.
  • Ὑπηρέτησε στὸ Νοσοκομεῖο τῆς Πάτρας ἀπὸ τὶς 16 Αὐγούστου 1829 μέχρι τὴν 25 Μαΐου 1831.

Κατὰ τὸ 1828 καὶ 1829 ὑπηρέτησε ὑπὸ τὸν στραρηγὸ Denzel.

1 ΓΑΚ. Ἀριστεῖα. Φ. 16.


Dumont1.

Σὲ ἔγγραφο τῆς Ἀντικυβερνητικῆς Ἐπιτροπῆς ἀναφέρεται:

« Ὁ Κ. Δουμόντ (Dumont) διορίζεται ἰατροχειροῦργος τοῦ κατὰ τὴν Σαλαμίνα Νοσοκομείου τῶν Πληγωμένων καὶ ἀσθενῶν στρατιωτῶν 18 Μαΐου 1827 ἐν Πόρῳ».

Κατατάγηκε στὸν Ἑλληνικὸ Στρατὸ κατὰ τὴν Ὀθωνικὴ Περίοδο καὶ ἀργότερα ἔγινε γιατρὸς τῶν Ἐπαρχιῶν.


Elster Johann Daniel.

Kαταγότανε ἀπὸ τὸ Βενχάουζεν τῆς Θουριγίας τῆς Πρωσσίας, ὅπου γεννήθηκε τὴν 16ην Σεπτεμβρίου 1798. Σπούδασε ἀρχικὰ Θεολογία καὶ ἀργότερα Ἰατρική. Πρὶν ὅμως πάρη τὸ δίπλωμά του ἀποφάσισε νὰ μεταβῆ στὴ Νότιο Ἀμερικὴ καὶ νὰ συμμετάσχη στὸν ἀγῶνα ὑπὲρ τῆς ἀνεξαρτησίας ἐναντίον τῶν Ἱσπανῶν. Στὴν Γαλλία στὴν ὁποία πῆγε παρὰ τὶς προσπάθειές του νὰ καταγεῖ σὰν ἐθελοντὴς κατετάγη στὴν Λεγεῶνα τῶν Ξένων καὶ πῆγε στὴν Κορσική. Μετὰ ἀπὸ πολλὲς προσπάθειες ξαναγύρισε στὴ Γερμανία καὶ πῆρε τὸ δίπλωμα τῆς Ἰατρικῆς. Εἶχε τὴν ἀτυχία σὲ μιὰ μονομαχία νὰ τραυματίσει σοβαρὰ τὸν ἀντίπαλό του, ὥστε κινδύνευε νὰ κατηγορηθεῖ γιὰ δολοφονία. Ἔφυγε καὶ πῆγε ἀρχικὰ στὴν Χαϊλδεμβέργη καὶ μετὰ στὸ Μάννχάϊμ ὅπου ἦλθε σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ Ἑλληνικὸ Κομιτᾶτο καὶ ἔφυγε γιὰ τὴν Ἑλλάδα μὲ τὴν Γερμανικὴ Λεγεώνα τοῦ Στρατηγοῦ Normann. Ἀρχικὰ βρέθηκε στὴν Πολιορκία τῆς Μονεμβασίας, ἀργότερα στοὺς Μύλους τοῦ Ἄργους καὶ μετὰ στὴν Κόρινθο. Ἐχρημάτισε γιατρὸς τοῦ Ὀδυσσέα Ἀνδρούτσου καὶ τοῦ Νικήτα Σταματελόπουλου. Ἀργότερα σὰν γιατρὸς τῆς Γερμανικῆς Λεγεῶνος ἔλαβε μέρος στὴ μάχη τοῦ Πέτα, ὅπου διεσώθη καὶ ἀργότερα ἔμεινε σὰν γιατρὸς στὸ Μεσολόγγι. Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Στρατηγοῦ Normann, ὁ ὁποῖος ἦταν γιὰ αὐτὸν μεγάλη ἀπώλεια, παρέμεινε γιὰ λίγο διάστημα γιατρὸς τοῦ Μαυροκορδάτου καὶ κατόπιν ταξίδευσε γιὰ τὴν Κεφαλλωνιὰ καὶ ἐπὸ ἐκεῖ γιὰ τὴν Γαστούνη καὶ διὰ μέσου τῆς Ὀλυμπίας γιὰ τὴν Τριπολιτζᾶ. Ἀρνήθηκε νὰ ἀναλάβει τὴν ὑγειονομικὴ Ὑπηρεσία τοῦ Σώματος τοῦ Κολοκοτρώνη καὶ στὴν Ὕδρα ἀνέλαβε τὴν ὑγειονομικὴ ὑπηρεσία τοῦ Μιαούλη καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας, ὅπου ὅμως ἔμεινε ὄχι γιὰ πολὺ χρονικὸ διάστημα καὶ ἀκολούθως μετέβη στὴν Ἀθήνα, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ ἀρνήθηκε νὰ γίνει γιατρὸς τῶν εὑρισκομένων στὴν Ἀκρόπολη στρατευμάτων. Μετὰ ταῦτα μετέβη στὴν Σύρο. Δὲν προσέφερε ἄλλες ὑπηρεσίας στοὺς Ἕλληνες.

Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1840 ὁ Τράϊμπερ2 ὑπέβαλε ἐκ μέρους του αἴτηση γιὰ τὴν χορήγηση ἀριστείου τοῦ Ἀγῶνος καὶ τὴν 8/20 Φεβρουαρίου 1840 τοῦ ἐχορηγήθη τὸ ἀργυροῦν διότι σύμφωνα μὲ τὴν ἀπόφαση ὑπῆρξε φιλέλληνας Ἰατροχειρουργὸς ὁ ὁποῖος συμμετέσχε στὶς μάχες Κομποτίου καὶ Πέτα σὰν Ἰατροχειρουργὸς τῆς Γερμανικῆς Λεγεῶνος καὶ ἀργότερα πρὸς ὑποστήριξιν φιλελλήνων Ἀξιωματικῶν. Εἶναι ἰσόβαθμος Ἀξιωματικοῦ. Ἔλαβε το Ἀργυρό.

1 ΓΑΚ. Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη. Δ 83.

2 ΓΑΚ, Ἀριστεῖα Φ. 51.


Φερλῖνος.

Πρόκειται γιὰ Ἰταλὸ γιατρό, ὁ ὁποῖος ἐπὶ Καποδιστριακῆς Περιόδου εὑρίσκονταν στὴν Ἑλλάδα. Στὸ παρακάτω ἔγγραφο ἀναφέρεται περὶ αὐτοῦ1:

« Ἰατρός τις Ἰταλὸς κ. Φερλῖνος, παριστάνει εἰς τὸ Γεν. Φροντιστήριον τὴν ὁποίαν ἔχει ἐπιθυμίαν νὰ ὑπηρετήσῃ μὲ τὴν τέχνην του τὴν Ἑλλάδα, ἐντός τινος φρουρίου αὐτῆς, ἢ εἰς ἓν τῶν δύω στρατοπέδων τῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος.

Τὸ Γεν. Φροντιστήριον πορισθὲν ἀρκετὰς πληροφορίας περὶ τῆς διαγωγῆς καὶ ἐμπειρίας τούτου τοῦ Ἰατροῦ, καὶ βεβαιωθὲν περὶ τῆς προθυμίας του διὰ νὰ ἰδῇ τὸν ἑαυτόν του εἰς ὑπηρεσίαν Ἐθνικὴν, καθυποβάλλει γνώμην, ὅτι ἤθελεν εἶναι καλὸν νὰ συστηθῇ κατ’ εὐθεῖαν παρὰ τῆς Κυβερνήσεως πρὸς τὸν Ἀρχιστράτηγον Τσοὺρτς διὰ νὰ τὸν δεχθῇ ὡς Ἰατρν ὑπαγόμενον ὅμως εἰς τὸν πρῶτον τοῦ κατὰ τὴν Δυτικὴν Ἑλλάδα Στρατοπέδου Ἰατρόν. Δὲν προβάλλει νὰ διορισθῇ εἰς τὸ κατὰ τὴν Ἀνατολικὴν Ἑλλάδα Στρατόπεδον, διότι εἰς αὐτὸ εὑρίσκονται ἀρκετοὶ Ἰατροί. Ὁ προσδιορισμὸς δὲ τοῦ μηνιαίου μισθοῦ του δὲν θέλει ὑπερβαίνει ἐκεῖνον τῶν τῆς δευτέρας τάξεως Ἰατρῶν εὑρισκομένων παρὰ τῷ Στρατοπέδῳ ἐκείνῳ.

Τῇ 6 9μβρίου 1828 Τὸ ἐπὶ τῶν Στρατοπέδων τῆς Ξηρᾶς
Ἐν Αἰγίνῃ Μέλος τοῦ Γεν. Φροντιστηρίου
Ὑπογρ. Ἀνδρ. Μεταξᾶς».

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 151.


Gaugenrieder

Γκάουγκεν-Ρίντερ. Γερμανὸς ἀπὸ τὸ Augsburg. Κατὸ τὸ 1822 ἦταν γιατρὸς τοῦ Σώματος τοῦ Νικηταρᾶ. Κατὰ τοὺς Barth καὶ Kehring1 τὸ ἀρχεῖον τῆς πόλεως τοῦ Augsburg θεωρεῖ ὅτι πρόκειται περὶ τοῦ γνωστοῦ χειρουργοῦ Ingaz Gaugenriether καὶ ὁ ὁποῖος κατὰ τὸ 1819 βρίσκοταν στὸ Ὁμοσπονδιακὸ Γερμανικὸ Σῶμα τὸ ὁποῖο εὑρίσκετο στὴν Ἱσπανία. Τὸ 1824 εὑρίσκετο στὴν Ἑλλάδα καὶ μὲ διαταγὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος ὁρίσθηκε γιατρὸς τοῦ Στρατοπέδου τῶν Παλ. Πατρῶν2:

« Περίοδος Β' Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ἀριθ. 4144 Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα
Πρὸς τὸ Ὑπουργεῖον τοὺ Πολέμου

Διατάττεται τὸ ὑπουργεῖον τοῦτο νὰ διορίσῃ τὸν Γερμανὸν Κάουκεν Ρίντερ Ἰατρὸν εἰς τὸ Στρατόπεδον Π. Πατρῶν καὶ νὰ τὸν ἐφοδιάσῃ μὲ τὰ ἀναγκαῖα συστατικὰ εἰς τὸν Ἀρχηγόν. Πρὸ πάντων νὰ τὸν διατάξῃ νὰ ἐπιμεληθῇ νὰ εὐαρεστήσῃ καὶ ἡ Διοίκησις θέλει τὸν εὐχαριστήσει.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 24 Αὐγούστου 1824.
Ὁ Πρόεδρος
ΤΣΥ Γεώργιος Κουντουριώτης
Παναγιώτης Μπότασης
Ἰωάννης Κωλέττης
Πανοῦτζος Νοταρᾶς 
Ὁ Προσ. Γεν. Γραμματεὺς Π. Γ. Ῥόδιος».

Μετὰ τὸν διορισμό του ὁ Gaugenrieder, ὑπέβαλε τὴν 25ην Αὐγούστου 1824 τὴν παρακάτω ἀναφορὰ3 : (Διορθοῦνται τὰ ὸρθογραφικὰ λάθη).

« Σεβαστὸν Ἐκτελεστικὸν Σῶμα.

Διετάχθην παρὰ τῆς ὑπερτάτης Διοικήσεως νὰ ὑπάγω εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς Πάτρας ὡς Ἰατρός. Καὶ ἐπειδὴ ἐπιθυμῶ νὰ ἐκπληρώσω τὰ χρέη μου ἀκριβῶς ἀναφέρω, εἰς τὴν ὑπερτάτην Διοίκησιν κατὰ χρέος μου τὰ ἀκόλουθα :

Αον. Χρειάζομαι μίαν ποσότητα 400 ἢ 500 γροσίων διὰ πρόβλεψιν τῶν ἀναγκαίων Ἰατρικῶν δι’ ἕνα στρατιωτικὸν Σῶμα.

Βον. Χονδρὸν πανὶ διὰ νὰ δένω τὰς πληγὰς τουλάχιστον 30 τριάντα πηχῶν.

Γον. Καὶ διὰ νὰ δυνηθῶ νὰ ὑπάρξω παρακαλῶ νὰ μοὶ δοθῇ τριῶν μηνῶν μισθὸς ἐμπροστὰ διὰ νὰ προβλέψω εἰς τὰ ἀναγκαῖα εἰς τὸ Στρατόπεδον, καὶ εἰς τὴν προφύλαξιν τοῦ σώματός μου ὡς κρίνετε ὑποκάμισον, κάππαν διὰ νὰ σκεπάζωμαι καὶ τέλος.

Ἐλπίζω νὰ εἶναι γνωστὸν εἰς τὴν Ὑπερτάτην Διοίκησιν, ὅτι ὅσον καιρὸν δουλεύω εἰς τὴν Ἑλλάδα δὲν ἔλαβον οὐδὲ ὀβολὸν διὰ τοὺς μισθούς μου, καὶ δὲν ἀρκεῖ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ ἔχασα εἰς διαφόρους ἐκστρατείας καὶ τὰ πράγματά μου καὶ ὅλα μου τὰ ἰατρικά, δι’ ὃ καὶ παρακαλῶ τῇ Ὑπερτάτῃ Διοίκησιν (sic) νὰ ἤθελε μὲ βοηθήσει κατὰ τὸ παρὸν καὶ θεραπεύσει ἀπὸ τὴν μεγάλην χρηματικὴν χρείαν καὶ ἐγὼ θέλω κάμει τὂ χρέος μου, ὡς καὶ μέχρι τώρα δὲν ἔλειψα.

Ναύπλιον τῇ 25 Αὐγούστου 1824 
Μένω μ’ ὅλον τὸ Σέβας
Doctor Gaugenrieder».

Δὲν ἀναφέρει στὴν παρπάνω ἀναφορὰ σὲ ποιὰ ἄλλα σώματα πλὴν τοῦ Νικήτα ὑπηρέτησε. Ἀπὸ τὴν ἀναφορὰ του προκύπτει ὅτι ἐπρόκειτο γιὰ σεμνὸ καὶ ὑποτασσόμενο στοὺς νόμους γιατρό.

Ἐξ ἄλλου μὲ τὸ ὑπ’ ἀριθ. 421 ἔγγραφό του τῆς 26ης Αὐγούστου 1824 πρὸς τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονομίας, προφανῶς μετὰ τὴν παραπάνω ἀναφορὰ του, τὸ διατάσσει νὰ τοῦ χορηγηθοῦν γιὰ τὶς ἀνάγκες του 150 γρόσια.

Ὅταν τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1824 διαλύθηκε τὸ Στρατόπεδο τῆς Γαστούνης καὶ ἀνασυστήθηκε τὸ Στρατόπεδο τῶν Παλ. Πατρῶν μὲ ἀρχηγοὺς τοὺς Ἀνδρέα Λόντο καὶ Δημτράκη Πλαπούτα, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς καπεταναίους τοῦ στρατοπέδου τῆς Γαστούνης καὶ Πατρῶν ἔφυγαν μετὰ ἀπὸ διαταγὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος. Τὸν Νοέμβριο τοῦ 1824 ὁ Gaugenrieder ὑπέβαλε στὴ Διοίκηση μὲ ὄλα τὰ παρασταικά του τοὺς λογαριασμούς του. Δημοσιεύουμε αὐτή4:

« Σεβαστὸν Ὑπουργεῖον τῶν Πολεμικῶν

Κατὰ τὴν διαταγὴν τοῦ Σεμαστοῦ Ὑπουργείου ὑπ’ ἀριθ. 3573 τῇ 25 Αὐγούστου5 1824 ἀπέρασα ἀμέσως ἀπὸ τὸ Ναύπλιον εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, καὶ εἶμαι βέβαιος, ὅτι ἕως τὴν σήμερον ἐκτέλεσα τὰ χρέη τοῦ Ἰατροῦ καἰ Πατριώτου.

Τὰ ἔξοδα τὰ ὁποῖα ἤμουν βιασμένος νὰ κάμω, ὑπερβαίνουν τοὺς τρόπους μου, ὥστε συχνὰ εὑρισκόμουν εἰς λυπηρὰς περιστάσεις. Δὲν ἐλάμβανον ὡς οἱ ἐπίλοιποι ἀξιωματικοὶ τὸ καθημερούσιον γεμεκλίκι, καὶ ἀπὸ τοὺς ἰδίους μου τοὺς τρόπους ἀγόραζα τὰ ἰατρικὰ καὶ ἀναγακῖα ἐργαλεῖα. Παρακαλῶ λοιπὸν ταπεινῶς τὸ Σεβαστὸν Ὑπουργεῖον νὰ ὑπογράψῃ τὸν προσθεμένον λογαριασμὸν μου, διὰ νὰ λάβω ἀπὸ τὴν Σεβαστὴν Διοίκησιν τὴν ἐν αὐτῷ ποσότητα, ἐπειδὴ εὑρίσκομαι εἰς μεγάλην ἀνάγκην.

Χωρὶς νὰ προσθέτω ὅτι ἐδούλευσα 3 χρόνους εἰς τὴν Ἑλλάδα6 ἀμισθωτί, καὶ μὲ μεγάλην ἐπιμέλειαν, εἶμαι βέβαιος ὅτι ἡ Σεβαστὴ Διοιίκησις θέλει ἐξακούσει τὸ δίκαιόν μου ζήτημα καὶ θέλει ἐκπληρώσει τὸν μισθὸν καὶ τὰ ἔξοδα ὁποὺ κάμω διὰ τὰ ἰατρικὰ.

Μένων μὲ μέγιστον Σέβας
Πάντοτε ἕτοιμος εἰς τὰς προσταγὰς τοῦ Σεβαστοῦ Ὑπουργείου
Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 6 Νοεμβρίου 1824 Doctor Gaugenrieder».

Τὸ παρακάτω ἔγγραφο συνημμένο στὴν ἀναφορὰ ἀναφέρεται στὰ ἔξοδά του καὶ πόσους ἀρρώστους ἐθεράπευσε κατὰ τὴν πολιορκία τῆς Πάτρας :

« Κατάλογος τῶν Ἰατρικῶν, ὁποὺ ἔδωσεν ὁ ἰατρὸς Κύριος Κάουκεν Ῥίντερ, εἰς τοὺς ὁποίους ἐπεσκέφθη ἀσθενεῖς στρατιώτας τῶν διαφόρων σωμάτων τοῦ Στρατοπέδου ἀπὸ 12 Αὐγούστου7 μέχρι 17 Ὀκτωβρίου.

Ὅσα διὰ 54 ἀσθενεῖς στρατιώτας τῶν ἐξόχων στρατηγῶν Λόντου καὶ Νοταρᾶ καὶ λοιπῶν διαφόρων σωμάτων τοῦ Στρατοπέδου εἰς διάφορ χωρία γρ. 507:10

Ὅσα διὰ 22 ἀσθενεῖς στρατιώτας τῶν στρατηγῶν Πάνου Κολοκοτρώνη καὶ τοῦ ἀδελφοῦ του καπετὰν Γενναίου 98:20

Ὅσα διὰ τὸν καπετὰν Σκαλτζᾶν( μὲ διαταγὴν τῆς αὐτοῦ ἐξοχότητος τοῦ στρατηγοῦ Λόντου), ὁποὺ τὸν ἐπεσκέφθη<ν> εἰς τὴν ἀσθένιαν διὰ 20 : ἡμέρας 60.

Ὅσα διὰ 9 δράμια Κίνα Κίνα διὰ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ ἐξοχωτάτου στρατηγοῦ Λόντου. 4:20

Ὅσα διὰ 10 δράμια Κίνα Κίνα ὁμοίως διὰ τὸν ΣτρατηγὸνΝοταρᾶν καὶ διὰ 10 :δράμια Κρεμῶρι 5:30

676 :

Τὴν 17 8βρίου : 1824 Δεμέστιχα

Doctor Gaugenrieder Ἀνδρέας Λόντος

Διὰ τὴν ἄνωθεν ποσότητα ἔδωσα τοῦ ἰατροῦ διὰ προσταγῆς τοῦ Στρατηγοῦ Λόντου γρόσια διακόσια γρ. 200.

Τῇ 17 8βρίου 1824, Δεμέστιχα

Ὑπογρ. Ε Καλαμογδάρτης».

«Λογαρισαμὸς τοῦ Ἰατροῦ Κάουκενρίτερ διὰ τὰ εἰς πολιορκίαν ἔξοδευθέντα ἰατρικά, μισθὸν καὶ γιεμεκλίκια.

Ν ο.1 Α. Ἀπὸ 12 Σεπτεμβρίοου ἕως 17 Ὀκτωβρίου κατὰ τὴν ἀπόδειξιν Α΄ γρ. 676

Ν ο. 2 Ἀπὸ 17 Ὀκτωβρίου ἕως 25 κατὰ τὴν ἀπόδειξιν Β΄ 25

Νο. 3 Ἀπὸ 17 Ὀκτω[μ]βρίου ἕως 25 κατὰ τὴν ἀπόδειξιν Γ΄ 145

Ἡ ποσότης διὰ τὰ ἰατρικὰ 846

Γιεμεκλίκλια διὰ 43 ἡμέρας πρὸς 1 γρ. 43

Μισθὸς διὰ δύω μῆνας ἀπὸ 25 Αὐγούστου ἕως 25 Ὀκτω[μ]βρίου πρὸς 120 γρ. 240. Ὅλη ἡ ποσότης γρ. 1129.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 6 Νοεμβρίου 1824
DocteurGaugenrieder»

Ὑπάρχει καὶ ἕνα σημείωμα γιὰ τὴ χορήγηση ἰατρικῶν:

« Ἐξοχώτατε Sig. Ἰατρὲ

Ὁ ἀσθενὴς τοῦ παρόντος εὑρίσκετασι εἰς κατάστασιν ἀθλίαν, ὡς ὁ ἴδιος θέλει σᾶς πληροφορήσει στοματικῶς. Μὲ αὐτὸν παρακαλεῖσθε νὰ τοῦ στείλετε τὰ ἀναγκαῖα ἰατρικά, καὶ μένω

Τῇ 19 8βρίου 1824 Εἰς ἔλλειψιν τοῦ στρατηγοῦ Νοταρᾶ
Δεμέστιχα Ὁ ὑπασπιστής του Κ. Τζολακόπουλος»

Τὴν 9ην Νοεμβρίου 1824 τὸ Ὑπουργεῖο τοῦ Πολέμου μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 705 ἀναφορά του πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ζητάει τὴν ἐξόφληση τοῦ λογαριασμοῦ του.

Τὴν 26ην Νοεμβρίου 1824 μὲ ἄλλη ἀναφορὰ του ὁ Gaugenrieder8, ζητάει νὰ ἐξοφληθεῖ ὁ λογαριασμὸς του ἀνερχόμενος σὲ 356 γρόσια καὶ 20 παράδες, γιὰ τὸ διάστημα κατὰ τὸ ὁποῖο διετέλεσε Ἰατρὸς τοῦ Νοσκομείου τοῦ Τακτικοῦ Σώματος. Ἀναφέρει σὰν χρονικὸ διάστημα μεταξὺ 13ης Νοεμβρίου καὶ 10ης Δεκεμβρίου, χωρὶς νὰ ἀναφέρει τὸν χρόνο. Μᾶλλον πρόκειται γιὰ τὸ 1824. Καὶ σὰν Νοσοκομεῖο πρέπει νὰ θεωρήσουμε τὸ ἀναρρωτήριο τοῦ Τακτικοῦ Σώματος.

Τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα9 μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 2424 διαταγὴ του τῆς Γ’ Περιόδου τῆς 17ης Ἰανουαρίου 1825 διέταξε τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονμίας νὰ πληρώσει ἀπὸ τὶς Ἐθνικὲς Προσόδους 200 γρόσια γιὰ τὰ ἰατρικὰ ἔξοδα τὰ ὁποῖα ἔκαμε ἀπὸ 13 Νοεμβρίου μέχρι 10 Δεκεμβρίου 1824.

Μετὰ ἀπὸ τὴν παράθεση τῶν παραπάνω ἐγγράφων, δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ δεχθῆ τὴν ἄποψη τοῦ Ἀπ. Βακαλόπουλου10, γιὰ τὸν δῆθεν κατ’ αὐτὸν ἄγνωστο γιατρὸ Gaugenrieder.

1Barth Wilhelm Kehring Korn Max«Die Philellenenzeit». 1960 Max Hueber Verlag München 1960,σελ. 122-123.

2 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 56.

3 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 19.

4ΓΑΚ. Ὑπουργεῖον Πολέμου. Φ. 38. Τὸ ἴδιο ἔγγραφο ἐν ἀντιγράφω καὶ στὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα Φ. 36.

5Εἶναι ἡ διαταγὴ τοῦ Ὑπουργείου τῶν Πολεμικῶν μὲ τὴν ὁποία τοῦ ἐκοινοποιήθη ἡ παραπάνω διαταγὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος.

6 Ἀνήκει ἑπομένως στοὺς πρώτους φιλέλληνες Ἰατρούς, ἔστω καὶ ἄν δὲν τὸν ἀναφέρουν οἱ ἀπομνημονευτὲς τοῦ Ἀγῶνα.

7 Προφανῶς πρόκειται περὶ λάθους κατὰ τὴν ἀντιγραφὴ, ἀφοῦ ὁ Gaugenrieder διορίσθηκε γιατρὸς τοῦ στρατοπέδου τὴν 25ην Αὐγούστου.

8 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 47.

9 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 53.

10 Ἀπόστολος Ε. Βακαλόπουλος :Ἱστορία τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ. Τ. ΣΤ’σελ. 291.


Gosse Andrè Louis.

Γιὰ τὴν ἀξιοπιστία τοῦ Ἑλβετου γιατροῦ Gosse μπορεῖ νὰ βρεῖ πολλὰ ὁ ἀναγνώστης στοῦ Κυριάκου Σιμόπουλου, ὁ ὁποῖος γράφει1: «... Εἶναι πολυπράγμων ἀλλὰ ματαιόδοξος. Μέ ἔπαρση ἀπαριθμεῖ τίς ἁρμοδιότητες ποὺ ἀπόκτησε στήν Ἑλλάδα… Ἰδιόρρυθμη ἡ προσωπικότητά του. Κατέχεται ἀπὸ διάφορες φοβίες ἐπηρεασμένος προφανῶς ἀπό ὕποπτους πληροφοριοδότες. Δὲν τολμᾶ νὰ προσφέρει τὶς ἰατρικές του ὑπηρεσίες ἐπειδὴ φοβᾶται γιὰ τὴ ζωή του σὲ περίπτωση ἀποτυχίας… Ἐξακολουθεῖ νά ἀποφεύγει τήν ἄσκηση τῆς Ἰατρικῆς. Τώρα ἀνακαλύπτει ἄλλη δικαιολογία. «Τί νά κάνω χωρίς φάρμακα, χωρίς ἐργαλεῖα, χωρίς μόνιμη κατοικία;»… Συμπαθεῖ τὴν ὑπόθεση τῶν Ελλήνων ἀλλά ὄχι τούς Ἕλληνες. Γράφει ὡστόσο ὅτι συνάντησε μερικούς «ἔντιμους Ἕλληνες ἀλλά ὀλίγους ἀπό τήν τάξιν τῶν ἐμπόρων»… Γνώρισε τὸν Καποδίστρια καί εἶχε πολλές συναντήσεις μαζύ του… Κατά τή γνώμη τοῦ Gosse ὁ Καποδίστριας δέν πίστευε στήν πρόοδο…»Πρέπει ἑπομένως νά δοῦμε μέ κάποιο σκεπτικισμό τά ὅσα γράφει ὁ Gosse. Ὑπῆρξε ἀπεσταλμένος τῶν Φιλελληνικῶν Κομιτάτων τῆς Εὐρώπης καὶ σὰν φίλος τοῦ Eynard ἀπόλαυε τῆς ἐμπιστοσύνης τοῦ Καποδίστρια. Συμμετέσχε στὴν ἀντιμετώπιση τῆς ἐπιδημίας τῆς Πανώλους τοῦ 1828, ὄχι βέβαια στὸν βαθμὸ ποὺ ὁ ἴδιος ἀναφέρει, ὅπως τοῦτο προκύπτει ἀπὸ τὰ ἀρχεῖα τῆς Κυβερνήσεως. Καὶ ἐνῶ ὁ Καποδίστριας τὸν ἐκτιμοῦσε πολὺ ἄς δοῦμε πὼς τὸν σκιαγράφησε ἐκεῖνος, σὰν μεγάλος θαυμαστὴς ποὺ ἦταν τοῦ Ἄγγλου Ναυάρχου Κόχραν. Γράφει ὁ Κωνστ. Βακαλόπουλος2: «...Στὸ πρόσωπο τοῦ Κυβερνήτη ἀναγνώριζε ἕναν ἄνδρα μεγάλης ἱκανότητος, ἀλλὰ συγχρόνως καὶ ἕναν πανοῦργο καὶ φιλόδοξο διπλωμάτη, ὁ ὁποῖος μεταχειριζόταν τοὺς ἀνθρώπους σὰν ὄργανα, ποὺ τὰ ἔπαιζε στὰ χέρια του καὶ τὰ παραμέριζε ὅταν δὲν εἶχε πιὰ τὴν ἀνάγκη τους…» ὅταν ἐκφράζεται μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο γιὰ τὸν Καποδίστρια θέλει νὰ μᾶς πείσει γιὰ τὴν ἀξιοπιστία του καὶ τὴν ἀξία τοῦ Κόχραν; Τὰ ὅσα ἑπομένως γράφει στὴν αὐτοβιογραφία του πρέπει νὰ τὰ δεῖ κάποιος μὲ μεγάλο σκεπικισμό. Σχετικὰ μὲ τὰ ὅσα προσέφερε στὴν Ἑλλάδα τὰ παίρνουμε ἀπὸ ἕνα μικρὸ πόνημα τοῦ Ν. Τομπάζη3:

«Ἀνεχώρησα λοιπὸν ὑπὸ τὴν ἰδιότητα ταύτην (σ. πράκτορος τῶν Φιλελληνικῶν Κομιτάτων) τὸν Δεκέμβριον τοῦ 1826, διῆλθον τὴν Ἰταλίαν… Ὅτε ἀπεβιβάσθην εἰς τὴν Ἑλλάδα, ὅπου εἶχον προηγηθῆ ὁ κ. δόκτωρ Βailly καὶ ὁ συνταγματάρχης deHeideck οἱ δύο συνάδελφοί μου εἰς τὴν φιλελληνικὴν Ἐπιτροπήν, εὗρον τὸν ἀτυχῆ τόπον ἕρμαιον ἐμφυλίων διενέξεων· αἱ ἀτυχίαι εἶχον συντρίψει τὸ θάρρος τῶν προκρίτων..». Ἀκολούθως μιλάει μὲ θαυμασμὸ γιὰ τὸ ἴνδαλμά του τὸν Κόχραν, ποὺ οἱ Ἕλληνες τὸν χρυσοπληρώσανε γιατὶ τὸν περίμεναν σὰν τὸν ἀπὸ μηχανῆς Θεὸ. Καὶ συνεχίζει: «…Ἔκτοτε ἔλαβον τὴν θέσιν τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτρόπου (Commissaire) τοῦ στόλου καὶ ἠσχολήθην εἰς τὴν εἰς Πόρον μεταφορὰν τῶν ἀποθηκῶν καὶ προμηθειῶν μας…»Περιγράφει ὅτι ἀσχολία του ἦταν τὰ διοικητικὰ καὶ ἐπισιτιστικὰ θέματα τοῦ Στόλου καὶ συνεχίζει: «... Αἱ διοικητικαὶ αὗται ἀσχολίαι δὲν μὲ ἐμπόδιζαν νὰ ἀσκῶ τὸν ἰατρικὸν προορισμόν μου. Ἄλλοτε χειροῦργος ἄλλοτε παθολόγος ἢ φαρμακοποιός, ἐνοσήλευσα τὸν Καραϊσκάκην θανασίμως πληγωθέντα καὶ παρευρέθην εἰς τὰς τελευταίας στιγμὰς τοῦ Ναπολέοντος, υἱοῦ τοῦ Λουκιανοῦ4. Ἀπὸ τὴν ὑπογραφὴν ἐγγράφων, τροφοδοσιῶν ἤ τὴν διανομὴν πυροβόλων, σφαιρῶν ἢ εἰς ἐπισκέψεις πυρεσσόντων, χρέη ἀντίθετα πολλάκις δὲ πολὺ δυσάρεστα, καὶ πάντοτε ἐπίπονα…». Μιλάει γιὰ τὰ διοικητικά του ἐπιτεύγματα, γιὰ τὶς προσπάθειές του νὰ μαζέψει βοήθεια γιὰ τὴν ἐκστρατεία τῆς Χίου, ὅπου ὅμως δὲν πέτυχε τίποπτε. Σχετικὰ μὲ αὐτὴ του τὴν ἀποστολὴ ὁ J. Miller5 ἀναφέρει:

«…Δεκεμβρίου 17 (ν. ἡ.) 1827. Ὁ Δόκτωρ Γκόσσε μὲ ἐνημέρωσε νωρὶς τὸ πρωὶ πληροφορώντας με ὅτι ἐπρόκειτο νὰ μεταβεῖ στὴν Κέρκυρα καὶ θὰ μποροῦσε νὰ πάρει μαζύ του καθε ποσότητα προμηθειῶν, ποὺ θὰ μποροῦσα νὰ τοῦ παράσχω καὶ τὶς ὁποῖες θὰ ἔδιδε στοὺς ἀδυνάτους ποὺ εἶχαν καταφύγει στὸ νησὶ Κάλαμο…»

Μετὰ τὴν ἄφιξη στὴν Ἑλλάδα τοῦ Κυβερνήτη Ἰωάννη Καποδίστρια, καὶ μετὰ τὴν ἀναχώρηση τοῦ ἰνδάλματός του Κόχραν ὑπέβαλε στὸν Κυβερνήτη τὴν παραίτησή του, ἡ ὁποία ὅμως δὲν ἔγινε ἀποδεκτή. Γράφει στὴ συνέχεια :

«...Ἐχρειάσθη λοιπὸν νὰ διατηρήσω ἐπί τινα καιρὸν τὴν θέσιν τοῦ μέλους τῆς Ἐπιτροπῆς τῶν Ναυτικῶν, καὶ ἴσως θὰ ἐβιαζόμην νὰ ἐξακολουθήσω ἀσχολίας ἀντιθέτους εἰς τὴν κλίσιν καὶ εἰδικότητά μου, ὰν ἡ Πανώλης, ἥτις ἐνέσκηψεν αἰφνιδίως εἰς Αἴγιναν καὶ Ὕδραν, δὲν μὲ ἐπανέφερε φυσικῶς εἰς τὴν εὐνοουμένην σφαῖράν μου.

Εἶχε μεγάλην σπουδαιότητα διὰ τὴν Κυβέρνησιν ἡ προφύλαξις τοῦ Πόρου, λιμένος τοῦ Ναυτικοῦ καὶ ἐντευκτηρίου τῶν συμμάχων πολεμικῶν πλοίων ἐκ τοῦ ἐπείγοντος κινδύνου, διὸ καὶ ἐπεδίωξα τὸν σκοπὸν τοῦτον. Οἱ ἰατροὶ τοῦ τόπου εἶχον ἀμφιβολίας περὶ τοῦ τρόπου θεραπείας τῆς νόσου, καὶ ἡ ἐφαρμογὴ τῶν ἰατρικῶν θεωριῶν μου εἰς τὴν πανώλην προσείλκυσε τὴν προσοχὴν των καὶ ἐδικαιολόγησε τὰς προβλέψεις μου μὲ τρόπον θριαμβευτικόν.

Δὲν ἐπρόφθασαν νὰ ἐξαλειφθῶσιν οἱ σοβαροὶ φόβοι τοὺς ὁποίους μᾶς ἐπροξένησεν ἡ ἐμφάνισις τῆς Αἰγυπτίας μάστιγος, ὅταν ἐπιδημία κακοήθους πυρετοῦ παρουσιάσθη εἰς Πόρον, ἥτις καὶ πάλιν μοὶ ἔδωκεν ἀσχολίας· ἀλλ’ ἡ ὑγεία μου, ἥτις μέχρι τοῦδε εἶχεν ἀνθέξει εἰς δέκα καὶ ὀκτὼ μηνῶν κόπους καὶ παντὸς εἴδους στερήσεις, δὲν ἄνθεξεν εἰς τοιαύτην ὑπερβολὴν ἀσχολιῶν, καὶ εἰς τὴν ἐπορροὴν τῶν μιασμάτων καὶ τοῦ φλογορροῆ ἡλίου. Ὑπέκυψα καὶ εἶναι θαῦμα πῶς ἐσώθην…»

Ὁ Gosse ἀπέτυχε στὴ διάγνωση τῆς Πανώλους τοῦ Ἀπριλίου 1828, ἐπὶ Καποδιστρίου, πρᾶγμα ποὺ ἔκαμε ὁ Ἕλληνας γιατρὸς Σπυρίδων Καλογερόπουλος.

Τὸ 1829 ἐπανῆλθε στὴν Ἑλβετία. Ὀνομάσθηκε ἐπίτιμος δημότης τοῦ Πόρου, μὲ ὅλα τὰ διακιώματα τοῦ αὐτόχθονος Ποριώτη πολίτη.

1Κυριᾶκος Σιμόπουλος. Πῶς εἶδαν οἱ Ξένοι τὴν Ἑλλάδα τοῦ ’21. Τόμος Ε’. Ἀθήνα 1984 passim.

2 Κωνσταντῖνος Α. Βακαλόπουλος. Ἡ Ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα ἠπειρωτικὴ καὶ Αἰγαῖο μεταξὺ 1826-1829. [Σύμφωνα μὲ νέες ἄγνωστες πηγὲς καὶ ἄλλα ἀρχειακὰ στοιχεῖα], Θεσσαλονίκη 1976 σελ. 196.

3 Ἰάκωβος Ν. Τομπάζης. Ὁ Φιλέλλην Ἑλβετὸς Ἰατρὸς Ἀνδρέας Λουδοβῖκος Γκός. Ἐν Ἀθήναις 1910.

4 Ἦταν Γάλλος ἐθελοντὴς δόκιμος τοῦ Ναυτικοῦ, ὑπηρετοῦσε δὲ στὴ φρεγάδα ” Ἑλλάς“. Τραυματίσθηκε θανασίμως στὴν κοιλιά, ὅταν προσπαθώντας νὰ κρεμάση τὰ ὅπλα του καὶ ἕνα πιστόλι του ἐκπυρσοκρότησε.

5 Jonathan Miller P. The Condition of Greece in 1827 and 1828 etc. New York, 1828 σελ. 158.


Λεοπόλδος.

Ἀγνώστου ἐπωνύμου1 καὶ χώρας καταγωγῆς. Σὲ ἔγγραφο τῆς Γεν. Γραμματείας τῆς Ἐπικρατείας πρὸς τοὺς κατὰ τόπους Ἐκτάκτους Ἐπιτρόπους καὶ Διοικητὰς ἀναφέρεται :

«Σᾶς διευθύνονται ἀντίτυπα ἰδιαιτέρας ἐπιστολῆς τοῦ Ἰατροῦ Κυρίου Λεοπόλδου, διὰ τὰ περὶ χρήσεως τοῦ Βισμουθίου ὡς ἰατρικοῦ ἐννατίον τῆς χολοῤῥοίας καὶ παρακαλεῖσθε νὰ δημοσιεύσετε πρὸς ἅπαντας τοὺς ὑπὸ τὴν διοίκησίν σας κατοίκους.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 18 Αὐγούστου 1831
Ὁ Γραμματεὺς τῆς ἘπικρατείαςΝ. Σπηλιάδης».

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 273. ἀριθ. ἐγγρ. 140.


Κοζιάσανης Ἀλέξανδρος1.

Σύμφωνα μὲ ἔγγραφο τοῦ Ἀρχείου τοῦ Γιάννη Βλαχογιάννη πρόκειται γιὰ Πολωνὸ Γιατρό :

« 140.……..Ὁ ἐπιφέρων τὸ παρὸν κ. Ἀλέξανδρος Κοζιάσανης Ἰατρὸς καὶ χειροῦργος, ἐκ Βαρσοβίας, ἐλθὼν εἰς τὴν Ἑλλάδα, διὰ νὰ συναγωνισθῇ ὑπὲρ πατρίδος κατετάχθη εἰς τὸ Σῶμα τῶν Φιλελλήνων, συνεκστράτευσε δὲ μετ’ αὐτῶν εἰς τὴν κατὰ τὴν Δυτικὴν Ἑλλάδα γενομένην ἐκστρατείαν, ὅπου εὑρεθεὶς εἰς διαφόρους ἀκροβολισμοὺς κατὰ τῶν ἐχθρῶν, ἐπολέμησε καὶ εἰς τὴν τοῦ Πέτα μάχην καὶ ἐνταῦθα, ἠχμαλωτίσθη παρὰ τῶν ἐχθρῶν· εἶτα δὲ πάλιν ἐλευθερωθεὶς ἀπέρασεν εἰς τὴν ἐλευθέραν Ἑλλάδα, διὰ νὰ συναγωνισθῇ μὲ τοὺς ἀδελφούς του.

Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν τῶν ἐκδουλεύσεών του πρὸς τὴν πατρίδα τοῦ δίδεται τὸ παρὸν μαρτυρικόν.

1823 Ἰουλίου 16 Τριπολιτζᾶ. Α. Μαυροκορδᾶτος. 
Τ.Σ. Ἶσον ἀπαράλλακτον τῷ πρωτοτύπῳ
Ὁ Γεν. Γραμματεὺς τοῦ ὑπουργείου Πολέμου
Δημ Τομαρᾶς».

1 ΓΑΚ, Ἀρχ. Γιάννη Βλαχογιάννη Φ. 23 ἀριθ. ἐγγρ. 140.


Millingen Julius

Μίλλινγκεν Ἰούλιος. Ὁλλανδοεγγλέζος γιατρὸς ποὺ βέθηκε κοντὰ στὸ Λόρδο Βύρωνα στὸ Μεσολόγγι καὶ τὸ θάνατό του. Λέγεται πὼς μετὰ τὸ θάνατο τοῦ τελευταίου ἔστειλε λογαριασμὸ γιὰ τὴ συμμετοχή του στὰ τελευταῖα στάδια τῆς ζωῆς τοῦ Lord Byron, ποὺ ἀνερχότανε σὲ 200 γκινέες1 ποσὸ τεράστιο καὶ ἐπειδὴ ἐχολιάσθηκε δυσμενῶς εἶπε «λόρδοι δὲν πεθαίνουν κάθε μέρα». Πρόκειται γιὰ ἀρριβίστα μισθφόρο, ἀντικειμενικὸς σκοπὸς τοῦ ὁποίου ἦταν ὁ πλουτισμός. Ἐστερεῖτο παντὸς ἴχνους ἀνθρωπισμοῦ. Μισέλληνας, ποὺ δὲν ἐδίστασε νὰ ἀλλάξει στρατόπεδο ἀκολουθήσας τὸν Ἰμπραὴμ μετὰ τὴν ἅλωση τοῦ Ναυαρίνου κατὰ τὸ 1825, ἐπειδὴ τοῦ πρόσφερε διπλάσιο μισθό.

Ἄς παρακολουθήσουμε τὴ σταδιοδρομία του. Τὸ 1823, ὅταν τὸ τότε, γιὰ σκοποὺς τῆς προωθήσεως τῆς Ἀγγλικῆς πολιτικῆς στὴν Ἑλλάδα, συσταθὲν Ἁγγλικὸ Φιλελληνικὸ Κομιτᾶτο τοῦ Λονδίνου, ἔστειλε στὴν Ἑλλάδα σὰν ἐκπρόσωπό του τὸν Λόρδο Βύρωνα, ἀναζητοῦσε γιατροὺς γιὰ νὰ τοὺς στείλει στὴν Ἑλλάδα. Ἕνας μόλις ἀποφοιτήσας, ἀπὸ τὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Ἐδιμβούργου νέος γιατρὸς ὁ Julius Millingen ὑπέβαλε ὑποψηφιότητα. Λόγω τῆς φύσεως τοῦ χαρακτῆρα του εἶχε κατορθώσει νὰ ἔχη καλὲς συστάσεις. Τὸ κομιτᾶτο τὸν ἐσύστησε στὸ Βύρωνα. Φθάνει στὴν Κεφαλλωνιὰ τὸν Νοέμβριο τοῦ 1823, ἀφοῦ δὲ ἀπὸ ἐκεῖ πῆρε συστατικὸ ἀπὸ τὸν Βύρωνα πέρασε στὸ Μεσολόγγι, ὅπου πίστευε πὼς θὰ εἶχε τὴν εὐκαιρία πλουτισμοῦ. Αὐτὸς ὁ τυχοδιώκτης ἐνοχλοῦσε τὸ Κομιτάτο γιὰ αὔξηση τοῦ μισθοῦ του, ἐνῶ πίστευε πὼς θὰ ἔπαιρνε ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες μισθό2. Γράφει στὸ Βύρωνα ἀπὸ τὸ Μεσολόγγι «χίμαιρες ἀποδείχθηκαν οἱ ἐλπίδες μου, ὅτι θὰ ἔπαιρνα μισθὸ ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες» καὶ ὅπως γράφει ὁ Th. Moore ὁ Byron ἔγραψε στὸ περιθώριο τῆς ἐπιστολῆς: «καὶ πάλι καλὰ ποὺ εἶναι γιατρός, κάπως μπορεῖ νὰ ἐξοικονομηθῇ…» Στὸ Μεσολόγγι θὰ ἀσκήσει τὴν ἰατρική. Στὸ βιβλίο του «MemoirsoftheAffairsofGreece» τὸ ὁποῖο διακρίνεται γιὰ τὸν μισελληνισμό του βρίσκουμε πολλὰ στοιχεῖα γιὰ τὴν κατάσταση τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἐνῶ στὴν ἀρχὴ ἦταν ἀνίκανος γιατρός, ἐν τούτοις κατηγοροῦσε τοὺς ἄλλους γιὰ ἀνικανότητα. Τοῦτο δὲν ἀποτελεῖ θέμα τοῦ παρόντος.

Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Βύρωνα κατέβηκε στὸ Μωριᾶ καὶ ἔγινε γιατρὸς τῶν πολιορκηθέντων ἀπὸ τὸν Ἰμπραὴμ στὸ Ναυαρῖνο Ἑλλήνων. Μετὰ τὴν κατάληψη τοῦ Κάστρου αὐτοῦ ἀπὸ τὸν τελευταῖο θὰ διαπραγματευθεῖ τὴν τύχη του.

Ἄς δοῦμε πῶς τὸν κρίνει γιὰ τὴ στάση του αὐτὴ ὁ Howe3«… Μεταξὺ τῶν αἰχμαλώτων ἦτο καὶ ὁ δόκτωρ Μίλλιγκεν ἀποσταλεὶς πρὸ δεκαοκτὼ μηνῶν ὑπὸ τῶν ἐν Λονδίνῳ κομιτάτων. Ὁ Ἰμβραὴμ Πασσᾶς τοῦ προσέφερε 300 φράγκα μηνιαίως διὰ νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὴν ὑπηρεσίαν του καὶ 50 ὡς δῶρον. Ἐκεῖνος ὑπῆρξεν ἀρκετὰ μικροπρεπὴς νὰ δεχθῆ δυσφημήσας οὕτω τὸ ὄνομα τοῦ φιλέλληνος καὶ ἀτιμάσας τὸ ἰδικὸν του… Τὸ διάβημά του αὐτὸ εἶναι τοῦ ἰδίου χαρακτῆρος, καίτοι σοβαρώτερον, πρὸς ἄλλα τινὰ προηγούμενά του…». Καὶ ὁ Γιάννης Μακρυγιάννης4 γράφει: «…Εἴχαμεν ἕναν γιατρὸν Ἄγγλον· τὸν πλερώναμεν κι’ αὐτὸν ἐγὼ καὶ ὁ Μπεηζαντὲς (σ. Γ. Μαυρομιχάλης) ἀπὸ πεντακόσια γρόσια τὸν μῆνα…Καὶ μᾶς πέθανε τοὺς συντρόφους. Καὶ μαρτύρησε ὅλην τὴν ἔλλειψη ὁπούχαμε εἰς τὸ κάστρο· τὴν εἶπεν μὲ τὴν γλῶσσαν του εἰς τὸν Φραντσέζο ὅταν ἦλθε μὲ τὸν Χατζηχρῆστον. Ἤθελα νὰ τὸν σκοτώσω τὸν ἄτιμον· δὲν μ’ ἄφησαν. Ὕστερα πῆγε μὲ τὸν Ἰμπραὴμ…» Ὁ ἴδιος ὁ Millingen γράφει γιὰ αὐτή του τὴν μεταβολὴ στρατοπέδου «Ἦταν μιὰ ἐνστικτώδης ἐνέργεια. Ἔπρεπε νὰ ἐπιζήσω.» Ὁ Trelawny5 σὲ γράμμα του στὴν London Literary Gazette γράφει:«Ἀπὸ τοὺς 3000 αἰχμαλώτους τοῦ Ναυαρίνου ἕνας μόνον ὑπῆρξε ἀρκετὰ ταπεινός, ὥστε νὰ ἐγκαταλείψει τὴν ὑπόθεση ποὺ ὑπηρετοῦσε καὶ πληρωνόταν γιὰ αὐτὸ καὶ νὰ λιποτακτήσει στὸν ἐχθρὸ. Αὐτὸς ἦταν ὁ Millingen. Ἀπὸ τότε τὸ ὄνομά του μνημονεύεται στὴν Ἑλλάδα μὲ γενικὸ ἀποτροπαιασμὸ. Ἄς τοῦ δώσουμε τὴν εὐκαιρία νὰ ἀνασκευάσει αὐτὲς τὶς κατηγορίες ἢ νὰ μείνη γιὰ πάντα μὲ τὸ στίγμα τοῦ ἐλεεινοῦ ψεύστη». Αὐτὰ τὰ γράφει ἕνας Ἄγγλος ποὺ πολέμησε γιὰ τὴν Ἑλλάδα.

Ἀλλὰ ὀ πληρωμένος δεν ἔχει ἰδεολογία. Ἀλλαξοπιστεῖ εὔκολα. Καὶ ὁ Millingen θὰ περάση στοὺς Τούρκους τοὺς ὁποίους ὑπηρέτησε σὲ ὅλη τὴ ζωὴ του πιστά. Αὐτὰ προκύπτουν ἀπὸ τὰ ὅσα γράφει ὁ Σπ. Μαυρογένης θαυμαστὴς τοῦ Millingen6:

«…Καὶ ὄντως, τῶν περὶ τὸν Σουλτάνον, περὶ τῆς ἐκλογῆς τῶν συγκληθησομένων ἰατρῶν πρὸς συμβούλιον Ἰατρικόν, συσκεφθέντων, καὶ ἐκάστου τούτων ἰατρόν τινα, ἐκ τῶν δοκίμων καὶ τῶν τῷ Βασιλεῖ κἄπως γνωστῶν, προτείναντος, κοινῇ ἀπεφασίσθη, πρῶτον μὲν τὸν νῦν μακαρίτην Ἰούλιον Μίλλινγκεν, τὸν Ἄγγλον τὸν ἐξ Ὁλλανδίας τὸ γένος ἕλκοντα, ὡς vanMillingen μὲν τὸν τοῦ Λόρδου Βύρωνος εὐφυᾶ ὑπάρξαντα ἰατρόν, καὶ τῶν ἀρχαιολογικῶν ἀναδίφων (σὲ ὑποσημείωση ἀναφέρεται στὸν πατέρα του) τὸν σὺν τὸ ὀξύνοϊ ἐκείνῳ καὶ ἀρίστῳ τῶν Ἄγγλων ποιητῇ, περιφανεῖ τὸ γένος καὶ ἔνθοϊ φιλέλληνι, εἰς Ἑλλάδα εἰκοσαετῆ ἔτι ὄντα, ἐπὶ τῆς μεγάλης τῶν Ἑλλήνων Ἐπαναστάσεως, κατὰ τὸ 1822ον σωτήριον ἔτος, πρὸς τὸ ὑπὲρ τῆς ἀνεξαρτησίας τούτων μοχθήσασθαι καὶ ὑπὲρ ταύτης χρήμασί τε καὶ λόγοις καὶ ποιήσεσί τε καὶ πεζοῖς ξυγγράμμασι ἀγωνίσασθαι, ὁρμήσαντι, τὸν μετὰ τὸν πρόωρον, τοῦ μεγαλοφυοῦς ἐκείνου ποιητοῦ θάνατον, εἰς τὸ τῶν Ὀθωμανῶν ἀντιμέτωπον στρατόπεδον, πρὸς πλείονα τοῦ Βίου ἄνεσιν αὐτομολήσαντα ἔνθα ὁ τοῦ ἐκ Καβάλλας τῆς Μακεδονίας Μεχμὲτ Ἀλῆ, τοῦ τότε Νομάρχου, καὶ ἔπειτα αὐτονόμου Κράντορος τῆς Αἰγύπτου πρωτογενὴς υἱὸς Ἰβραχὶμ Πασσᾶς ἠρχιστρατήγει, ἔπειτα εἰς Προῦσαν τῆς Βιθυνίας προσφυγόντα, καὶ τελευταῖον εἰς Κωνσταντινούπολιν ἐγκαταστάντα μονίμως, καὶ τὴν ἰατρικὴν κατὰ τετταρακονταετίαν καὶ ἔτι πρός, εὐδοκόμως πάνυ, ἀσκήσαντα… καὶ μέχρι θανάτου, ἐν τοῖς ἀνακτόροις ἐμμίσθως ἰατρεύσαντα…τρὶς ἀλληλοδιαδόχως, καθ’ ὅλον τοῦτο τοῦ βίου διάστημα, τῶν εὐγετῶν ἢ διαστασῶν, καὶ πολιαρίθμως τεκνοποιήσαντα…».

1 Woodhouse C. M. The Philellenes. London 1969. σελ. 116.

2 Thomas Moore. The Life, Letters and Journals of Lord Byron. London 1893: σελ. 603.

3Σάμουελ Χάου: Ἡμερολόγιο ἀπό τόν Ἀγῶνα 1825-1829. Εἰσαγωγή μέ παρουσίασηἀνεκδότων ἀποσπασμάτων ὑπό Ὁδυσσέως Δημητρακοπούλου. Βιβλιοθήκη Ἱστορικῶν Μελετῶν. Ἐκδ. Νότης Καββαδίας. Ἀθήνα 1971, σελ. 40, 22 Μαΐου 1825.

4 Ἰωάννης Μακρυγιάννης “Ἀπομνημονεύματα” Β’ Ἔκδοσις, τ. Α’1947, σελ. 244.

5 Edward Trelawny: Letters of Edward Trelawny. Ed. H. Baxton, London 1910, σελ. 154.

6 Σπ. Μαυρογένης. Βίος Κωνσταντίνου Καραθοδωρῆ. Παρίσιοι, 1885, σελ. 66.


Russ.J. D.

Ἀμερικανὸς γιατρὸς ποὺ συνόδευσε τὴν Ἀμερικανικὴ βοήθεια κατὰ τὸ 1827 καὶ ἡ ὁποία εἶχε σταλεῖ στὴν Ἑλλάδα ὑπὸ τὸν Ἀμερικανὸ Συνταγματάρχη P. Miller. Γιὰ τὴν συμβολὴ τοῦ Russ στὴν ἀποστολὴ αὐτὴ ἔχουμε στοιχεῖα ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Jonathan P. Miller1. Γράφει ὁ P. Miller:

«27 Δεκεμβρίου 1827

Τὸ Ἀμερικανικὸ Νοσοκομεῖο.2

Ἐπισκεπτόμενος σήμερα τὸ Νοσοκομεῖο, εὐχαριστήθηκα πολὺ μὲ τὴν ἐμφάνισή του. Οἱ ἀσθενεῖς καὶ οἱ πληγωμένοι ὑπὸ τὴν φροντίδα τοῦ δόκτορος Russ ἦσαν πολὺ καλὰ τακτοποιημένοι, καθαροὶ ἀπολαμβάνοντας τὶς ἀνέσεις. Πληροῖ ὅλες τὶς ἀπαιτήσεις ὅσων τὸ ἐπισκέπτονται… Μολονότι δὲν προβλεπότανε ἡ ἵδρυσή του ἀρχικά, ἀπεδείχθη ἀναγκαὶο λόγω τῶν περιστάσεων καὶ πολλοὶ ἀπὸ τοὺς δωρητὲς ὑπολογίζονται νὰ βοηθήσουν σὲ τέτοιες περιστασεις. Αὐτὴ ἡ ἀνάγκη ὀφείλεται στοὺς δόκτορες Χάου καὶ Ράς, γιὰ τὶς προσπάθειές τους νὰ θέσουν σὲ λειτουργία καὶ τὴν παροχὴ τῶν ἰατρικῶν τους ἱκανοτήτων στὴν ἀνακούφηση τῶν ἀρρώστων. Ὁ δόκτορ Χάου ἔχει φύγει γιὰ τὶς ΗΠΑ καὶ τ Νοσοκομεῖον βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὶς φροντίδες τοῦ δόκτορος Russ…» Σὲ ὑποσημείωση δίνει λίγα βιογραφικὰ γιὰ τὸν δόκτορα Russ:

« Ὁ I. P. Russ, δόκτωρ τῆς ἰατρικῆς εἶναι πολίτης τῆς Μασσαχουσέτης καὶ σπούδασε στὸ Κολλέγιο τοῦ Yale στὸ Κοννέκτκατ. Ὁ πατέρας του πέθανε, ὅταν ἦταν μικρὸς καὶ τοῦ ἄφησε ἕνα σημαντικὸ χρηματικὸ ποσό, χάρη στὸ ὁποῖο μπόρεσε νὰ ταξιδεύσει στὴν Εὐρώπη. Εἶναι ἀξιοθαύμαστος γιὰ τὶς φυσικὲς καὶ ἐπίκτητες ἱκανότητές του, γιὰ τὶς ὁποῖες ἔγινε γνωστός. Σὰν ἐπαγγελματίας μιὰ μέρα θὰ γίνει ἕνας ἀπὸ τοὺς διακεκριμμένους τῆς ἐπιστήμης του. Ὅταν προσεκλήθη, ἀπὸ τὸ κομιτᾶτο τῆς Βοστώνης, νὰ ἔλθει σὰν συνοδὸς τῆς βοήθειας, ποὺ θὰ στελνότανε μὲ τὸ πλοῖο δέχθηκε μὲ εὐχαρίστηση καὶ πρόσφερε τὶς ὑπηρεσίες του στὸ φιλελληνικὸ κομιτᾶτο τῆς Βοστώνης καὶ ἔχει ἀφιερώσει τὸν ἑαυτό του στὴν ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων του τῆς ἀντιπροσώπευσης καὶ δείχνει ζῆλο ποὺ σπάνια συναντᾶ κανείς.

JonathanP. Miller».

1 Jonathan P. Miller. The Condition of Greece in 1827 and 1828. New York 1828, p. 152.

2 Πρόκειται γιὰ τὸ Νοσοκομεῖο τὸ ὁποῖο ἐδημιουργήθη στὸν Πόρο ἀπὸ τὸν S. Howe, μὲ χρήματα καὶ ὑλικὰ τῆς Ἀμερικανικῆς Ἀποστολῆς.


Samuelo Giovanni

Σαμουὴλ ἢ Σαμοΐλης Ἰωάννης1. Σύμφωνα μὲ ἀπόφαση τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος :

« Περίοδος Β' Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ἀριθ. 1950 Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα
Διατάττει

α΄ Ὁ ἰατρὸς Κύριος Σαμοΐλης διορίζεται νὰ ἀπέλθῃ εἰς Φρούριον Νεοκάστρου ἔνθα νὰ ἐπισκέπτεται τοὺς ἐκεῖ ἀσθενοῦντας στρατιώτας τῆς Διοικήσεως.

β΄ Τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Πολεμικῶν νὰ ἐνεργήσῃ τὴν διαταγὴν ταύτην.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 17 Ἰουνίου 1824.
Ὁ Πρόεδρος
ΤΣΥ Γεώργιος Κουντουριώτης
Παναγιώτης Μπότασης
Ἰωάννης Κωλέττης
Ὁ Προσ. Γεν. Γραμματεὺς Π. Γ. Ῥόδιος».

Ὁ Σαμοΐλης ἐζήτησε μὲ ἀναφορά του γιὰ τὴν ἐκτέλεση τῆς ἀποστολῆς του νὰ τοῦ καταβληθοῦν γιὰ τὶ ἰατικὰ 100 γρόσια καὶ 3 ἄλογα γιὰ τὴν μεταφρὰ τόσον αὐτοῦ ὅσον καὶ τῶν 2 στρατιωτῶν βοηθῶν του. Τὸ Ὑπουργεῖο Πολέμου μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 1730 ἀναφορά του τῆς Β’ Περιόδου τῆς 19ης Ἰουνίου 1824 πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα2, ἐζήτησε νὰ ἐγκριθεῖ ἡ αἴτησή του. Γιὰ τὴν ὑπηρεσία του στὸ Νεόκαστρο τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 9949 διαταγή του πρὸς τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονομίας τῆς 24ης Ἰουλίου 18253 τὸ διατάσσει «… νὰ δοθῇ εἰς τὸν Κύριον Ἰωάννην Σαμουὴλ χρηματίσαντα Ἰατροχειορῦργον εἰς τὸ φρούριον τοῦ Νεοκάστρου γρ. χίλια ἑξακόσια δέκα τέσσαρα ἀριθ. 1614, διὰ ἕνδεκα μηνῶν μισθὸν καὶ πληρωμὴν τῶν ὅσων ἰατρικῶν ἐξώδευσεν…»

Τὴν 27ην Σεπτεμβρίου 1824 ἀπὸ τὸ Νεόκαστρο ὑπέβαλε ἀναλυτικὸ λογαριασμὸ τῶν ἀσθενησάντων στρατιωτῶν ἀπὸ 13 ἕως 27 Σεπτεμβείου. Τὰ ἔξοδά του ἀνῆλθαν σὲ γρ. 116 καὶ 30.

Κατὰ τὴν κατάληψη τοῦ Νεοκάστρου ἀπὸ τὸν Ἰμπραὴμ ἔχασε τὰ χειρουργικά του ἐργαλεῖα. Γιὰ τὸν λόγον αὐτὸν τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 13642 διαταγή του τῆς 22ας Ὀκτωβρίου 1825 πρὸς τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονομίας4 δίδει ἐντολὴν νὰ τοῦ χορηγηθοῦν 300 γρόσια γιὰ τὴν ἀντικατάστασή τους.

Ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 291 Διαταγὴ το Γενικοῦ Γραμματέα τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς5 τὴν 10η Ἰουνίου 1826 ἦταν γιατρὸς ἐνὸς τάγματος τοῦ Τακτικοῦ. Μὲ τὴν διαταγὴ αὐτὴ διατασσότανε ὁ Ἐπιστάτης τοῦ Νοσοκομείου Ναυπλίου Ν. Γερακάρης νὰ χορηγήσει στὸν ταγματάρχη Σωνιὲρ ἰατρικὰ «πρὸς χρῆσιν τῶν στρατιωτῶν τοῦ τακτικοῦ Τάγματος».

1 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 10. Ἀρ. Ἐγγρ. 1237. Τὸ ἴδιο ἔγγραφο στὸ ΓΑΚ, Ὑπουργεῖον Πολέμου Φ. 11.

2 ΓΑΚ, Ὑπουργεῖον Πολέμου, Φ. 11.

3 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 103.

4 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 132.

5 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 187.


Στράϊμπερ Κάρολος1.

Γερμανὸς ἀπὸ τὸ Ἀνοβερο. Τοῦ ἐχορηγήθη τὸ ἀργυροῦν ἀριστεῖον μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 4068 διαταγὴ διότι συνεισέφερε εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς Ἀνεξαρτησίας Ἀγῶνα. Τὸ 1840 διέμενε στὴν Αἴγυπτο. Ὑπηρέτησε σὰν γιατρὸς ὑπὸ τὸν Συνταγματάρχη Balesta. Ὑπέβαλε πιστοποιητικὸ ὑπογραφόμενο ἀπὸ τὸν κατὰ τὸ 18241825 Γραμματέα τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος Π. Γ. Ρόδιο. Δὲν εἶχε ὑποβάλει αἴτηση στὴν πρώτη Ἐπιτροπὴ τῶν Ἀριστείων, διότι βρίσκοταν ἐκτὸς Ἑλλάδος.

1 ΓΑΚ, Ἀριστεῖα Φ. 48.


Τέντελ Ροβέρτος1.

Ἄγγλος γιατρός, ὁ ὁποῖος τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1824 βρίσκοταν στὸ στρατόπεδο τῆς Γαστούνης.

Ὑπάρχει ἰατρικὴ γνωμάτευσή του γιὰ τὸν μισθοδότη τοῦ Στρατοπέδου Γαστούνης :

«Βεβαιώνω ὁ ὑπογεγραμμένος, ὅτι ὁ μισθοδότης Κύριος Μιχαὴλ Βασιλείου εἶναι εἰς κακὴν κατάστασιν τῆς ὑγείας του καὶ ὅτι ἡ κράσις του δὲν συγχωρεῖ νὰ διατρίψῃ περισσότερον εἰς αὐτὸ τὸ κλῖμα, ὅθεν ἀφεύκτως πρέπει νὰ ἀλλάξῃ καὶ νὰ ὑπάγῃ εἰς κἀνένα ὑγιἐστερον, ὡσὰν ἐκεῖνο τῆς τριπολιτζᾶς, διὰ νὰ ἀποφύγῃ τὴν μεγάλην αὐτοῦ ἀδυναμίαν ἀπὸ τὴν ὁποίαν πάσχει.

Γαστούνη 12 Ὀκτωβρίου 1824. 
Ροβέρτος Τέντελ
Ἰατρὸς Ἄγγλος».

1 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 29.


Treiber Heinrich

Τράϊμπερ Ἐρρῖκος. Εἶναι ὁ γνωστότερος στρατιωτικὸς γιατρὸς καὶ θεωρεῖται ὁ ἱδρυτὴς τοῦ ὑγειονομικοῦ. Ἦταν σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς θητείας του διευθυντὴς τοῦ Ὑγεινομικοῦ καὶ Πρόεδρος τῆς ΑΣΥΕ. Γεννήθηκε τὸ 1796 στὸ Meiningen τῆς Σαξωνίας. Ἦταν γιὸς τοῦ Φαρμακοποιοῦ τῆς Αὐλῆς. Σπούδασε Ἰατρικὴ στὰ Πανεπιστήμια τῆς Ἰένας, τοῦ Βύρτσμπουργκ καὶ Μονάχου καὶ τὸ 1819 μετέβη στὸ Παρίσι, ὅπου καὶ εἰδικεύθηκε στὴ Χειρουργική. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς εἰδικεύσεώς του ἐξερράγη ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση καὶ ἀκολούθησε μαζὺ μὲ ἄλλους φοιτητὲς καὶ τὸ 1822 ἔφθασε στὴν Ἑλλάδα. Κατὰ τὴν παραμονή του ἄρχισε νὰ κρατάει Ἡμερολόγιο, τὸ ὁποῖο ἐξέδωσε ὁ ἀπόγονός του1 Χρ. Ν. Ἀποστολίδης. Στὴν Ἑλλάδα κατετάγη τὸ 1822 στὸ Τακτικὸ Σῶμα2. Τὸ ἡμερολόγιό του ἀρχίζει ἀπὸ τὴν 12ην Ἰανουαρίου 1822. Γιὰ τὴν παραπέρα γνώση τῆς βιογραφίας του ὁ ἀναγνωστης παραπέμπεται στὸ βιβλίο τοῦ Ἀποστολίδη.

Γράφει ὁ Τράϊμπερ ὅτι τὸν Μάρτιο 1822 ἦταν βαρειὰ ἄρρωστος3. Σχετικὰ μὲ τὴν ἀρρώστια του ὑπάρχει τὸ παρακάτω ἔγγραφο4 :

«Ἀρ. 61. Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ὁ Μινίστρος τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ Προσωρινὸς Μινίστρος τοῦ Πολέμου
Πρὸς τὸν Μινίστρον τῆς Οἰκονομίας.

Ἐπειδὴ ὁ Τράϊμπερ Γερμανὸς εἶναι βαρέως ἀσθενὴς νὰ τῷ δοθῶσι κατὰ παρὸν γρόσια εἴκοσι πέντε, διὰ νὰ ἐμπορέσῃ νὰ πάρῃ ὅσα ἰατρικὰ καὶ παρόμοια χρειάζεται.

Ἐν Κορίνθῳ τῇ 11 Μαρτίου 1822 Ὁ Μινίστρος τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ Προσωρινὸς Μινίστρος τοῦ Πολέμου

Ἰωάννης Κωλέττης. “

Σύμφωνα μὲ τὶς σημειώσεις του τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1825 ἱδρύθηκε τὸ Νοσοκομεῖο τοῦ Ναυπλίου, στὸ ὁποῖο ἐχρημάτισε γιατρός. Κατὰ τὸν Ἰούνιο 1825 ὅταν ἦταν γιατρὸς τοῦ Νοσοκομείου καὶ τοῦ Τακτικοῦ Σώματος γράφει στὶς ἀναμνήσεις του (σελ. 63.) :

«…Ἰούνιος… Ἔχω πολλοὺς τραυματίες νὰ περιποιηθῶ…» Ὑπέβαλε ἀναφορὰ ζητώντας βοηθό. Τὸ Ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 1941 ἀναφορά του πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ἐζήτησε νὰ τοποθετηθεῖ ὁ Ἄγγλος Βλακίερος.

Τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ἀπάντησε ὡς ἑξῆς :

« Περίοδος Β' Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ἀριθ. 1950 Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα

Πρὸς τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Ἐσωτερικῶν

Εἰς ἀπάντησιν τῆς ὑπ’ἀριθ. 1941 ἀναφορᾶς του εἰδοποιεῖται τὸ ὑπουργεῖον, ὅτι ἐδιωρίσθη ἰατρὸς καὶ χειροῦργος τοῦ ἐνταῦθα Νοσοκομείου ὁ Κύριος Λουκᾶς Βάγιας, ὁ δὲ Κύριος Τράϊμπερ θέλει περιοσισθῆ εἰς τὴν ἐπίσκεψιν μόνον τῶν ἀρρώστων τοῦ Συντάγματος.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 29 Ἰουνίου 1824.
Ὁ Ἀντιπρόεδρος
ΤΣΥ Παναγιώτης Μπότασης
Ἀναγνώστης Σπυλιωτάκης
Ἰωάννης Κωλέττης
Ἐν ἀπουσίᾳ τοῦ Γεν. Γραμματέως
Γ. Πραΐδης».

Αὐτὴν τὴν ἀλλαγὴ ὁ Τράϊμπερ δὲν τὴν ἀναφέρει στὸ ἡμερολόγιό του, ἐνῶ ἀναφέρει τὴν ἀντικατάσταση τοῦ Γ. Ροδίου στὴν διοίκηση τοῦ τακτικοῦ Σώματος ἀπὸ τὸν Γάλλον Fabvier.

Ἡ ἀναφορὰ ποὺ ἔγινε ἡ αἰτία τῆς ἀντικαταστάσεώς του ἀπὸ τὸ Νοσοκομεῖο δὲν βρέθηκε Ὑπάρχει ὅμως πιθανὴ προηγούμενη ἀναφορά του, χωρὶς ἡμερομηνία5:

« Πρὸς τὸ ἔξοχον Ὑπουργεῖον τοῦ Πολέμου

Εἶναι σχεδὸν ἕνας μῆνας ὁποὺ ἰατρεύω τοὺς πληγωμένους καὶ μὲ μεγάλην μου εὐσπλαγχνίαν τοὺς περιποιοῦμαι. Βλέπω ὅμως ὅτι ὁ κύριος Ἐπιστάτης τοῦ Νοσοκομείου δὲν λαμβάνει καμμίαν φροντίδα διὰ νὰ στέλνῃ τὰ χρειαζούμενα δι’ αὐτοὺς μαλακτικὰ μοὶ χρειάζονται· στέλνω εἰς αὐτόν, αὐτὸς προσηλώνεται εἰς τὰ ἐδικά του συμφέροντα καὶ ἀντὶς νὰ εὐπρεπίσῃ τὸ Νοσοκομεῖον τὸ ἐγκατάλειψε τελείως6 καὶ ἂν δὲν ἔχωμεν τὰ χρειαζόμενα δὲν ἠμποροῦμεν νὰ ἰατρεύσωμεν μὲ τὰ ψέμματα.

Ὁ Ἰατρὸς τοῦ Συντάγματος καὶ Νοσοκομείου
Dr. Treiber».

Ὑποστήριξε τὴν Γερμανικὴ Λεγεῶνα κατὰ τὴν μάχη τοῦ Πέτα (16 Ἰουλίου 1822), ἐκεῖ ἔχασε ὅλα τὰ χειρουργικά του ἐργαλεῖα καὶ ἐκινδύνευσε νὰ συλληφθεῖ αἰχμάλωτος κατόρθωσε ὅμως νὰ ἀποφύγει αὐτὸ καὶ ἀκολούθως μετὰ ἀπὸ περιπέτειες ἔφθασε στὰ Σάλωνα καὶ μέσω τῶν Κραβάρων τῶν Δελφῶν, τῆς Γραβιᾶς, Λειβαδιᾶς τελικὰ τὴν 24η Σεπτεμβρίου ἔφθασε στὴν Ἀθήνα. Ἀκολούθως μαζὺ μὲ τὸν Ἑλβετὸ καθηγητὴ Stäheli ἐπισκέφθηκε τὶς ἀρχαιότητες τῶν Ἀθηνῶν. Ἀργότερα μετέβη στὴ Σαλαμίνα καὶ τὸν Ἰσθμὸ τῆς Κορίνθου, ἐνῶ ἐργαζότανε σὰν γιατρὸς τοῦ τακτικοῦ, τὸ ὁποῖο πολιορκοῦσε τὸ Ναύπλιο. Μετὰ τὴν κατάληψη τοῦ Ναυπλίου ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες τὴν νύκτα τῆς 11ης πρὸς τὴν 12η Δεκεμβρίου 1822 ἔμεινε στὸ Ναύπλιο. Καθ’ ὅλον τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1823 ὁ Τράϊμπερ κατετρύχετο ἀπὸ ὑψηλὸ πυρετό. Τέλος κατὰ τὸν Φεβρουάριο βρῆκε σπίτι. Ἐκεῖ ἄσκησε τὴν ἰατρικὴ ἰδιωτικῶς. Ἀφοῦ πληροφορήθηκε ἀργότερα τὴν ἄφιξη τοῦ Λόρδου Βύρωνα στὸ Μεσολόγγι καὶ τὴν ἀπὸ μέρους τοῦ τελευταίου σχεδιαζομένη δημιουργία στρατιωτικῆς μονάδος, ἀποφάσισε μαζὺ μὲ ἄλλους νὰ μεταβοῦν στὸ Μεσολόγγι, πρᾶγμα ποὺ ἔκανε. Δὲν προσελήφθη σὰν γιατρὸς τοῦ Βύρωνα, ἀλλὰ ἄσκησε τὸ ἐπάγγελμά του. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Βύρωνα προέβη σὲ βαλσάμωμα τοῦ πτώματος τοῦ τελευταίου μαζὺ μὲ τὸν δόκτορα Τorti. Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1824 ἀνέλαβε πάλι τὴν θέση του σὰν γιατρὸς τοῦ Τακτικοῦ Σώματος καὶ ἀφοῦ ἔμεινε γιὰ μεγάλο διάστημα στὸ Ναύπλιο, ὅταν τὸ τακτικὸ μεταστάθμευσε στὴν Ἀθήνα τὸ ἀκολούθησε.

Τὸ 1826 ἦταν γιατρὸς τοῦ Τακτικοῦ. Τὸ Μάρτιο τοῦ 1826 κατὰ τὴν ἀποτυχημένη ἐκστρατεία καὶ ἀπόπειρα ἐκπορθήσεως τοῦ Κάστρου τῆς Καρύστου οἱ ἀπώλειες ἦσαν πολὺ σημαντικὲς γιὰ τοὺς Ἕλληνες.7 Τὰ ὅσα ἀναφέρει ὁ Βυζάντιος ἀποτυπώνουν τὴν ὀργάνωση τῆς ὑγειονομικῆς περιθάλψεως κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως:

«Οἱ πληγωμένοι ἐνταῦθα ὑπέστησαν τὰ πάνδεινα, διότι οὐδεὶς ἐφρόντιζε περὶ τῆς μεταφορᾶς αὐτῶν εἰς τὸ στρατόπεδον, ὅπερ ἔκειτο οὐ μακρὰν τοῦ τόπου τῆς ἐφόδου, ἤτοι ἑνὸς τετάρτου τῆς ὥρας. Οἱ πληγωμένοι ὅθεν ἐπορεύοντο ἐκεῖσε, ὅπως ἐδύναντο, ἄλλοι μὲν συρόμενοι, ἄλλοι δὲ βοηθούμενοι ὑπὸ τῶν τυχόντων προσήρχοντο πρὸς τὸν ἐκεῖ χειροῦργον. Τὸ δὲ θέαμα τῆς πρώτης βοηθείας τῶν πληγωμένων παρὰ τοῦ ἀρχιχειρούργου Τράϊμπερ ἦτο φρικῶδες. Περίπου διακόσιοι πληγωμένοι κείμενοι ἐκτάδην ἐντὸς περιβολίου λεμονεῶνος ἐξέβαλον γοερὰς φωνὰς, ἰδίως οἱ πληγωμένοι ἐκ σφαίρας πυροβόλων. Ἐκεῖ φύλλον θύρας ἔκειτο ἐπὶ πετρῶν χρησιμεῦον ὡς τράπεζα, ἐπ’ αὐτῆς δὲ στρατιῶταί τινες τοῦ πυροβολικοῦ, ὧν, ὡς ἐρρέθη ἐν τῇ ἱστορίᾳ οἱ ἄξονες τῶν πυροβόλων εἶχαν θραυσθῆ ἐλάμβανον ἀνὰ ἕνα τῶν πληγωμένων χερσί τε καὶ ποσὶ καὶ κατέκλινον αὐτὸν ἐπὶ τῆς οὕτω κειμένης τραπέζης. Ὁ δὲ εἰρημένος ἀρχιχειροῦργος ἔχων ἀνασεσυρμένας τὰς χειρίδας τοῦ ἰματίου του καὶ κρατῶν μάχαιραν ἀνὰ χεῖρας ὅλως καθημαγμένος ἔτεμνεν ἀνηλεῶς τὰ προσβληθέντα μέρη τοῦ πληγωθέντος καὶ εἶτα ἐπέδενε ταῦτα. Ἀνασυρομένου τούτου ἐκ τῆς τραπέζης ἐτίθετο ἄλλος καὶ οὕτω καθεξῆς… Εἶτα δέ ἕκαστος ἀπεσύρετο, ὅπως ἠδύνατο καὶ μετὰ πολλῶν κόπων καὶ βασάνων ἀφικνεῖτο εἰς τὴν παραλίαν, ἔνθα ὁ Δημήτριος Καλλέργης ἐπεβίβαζε τοὺς πληγωμένους ἐπὶ τῶν ἐκεῖ ἐλλιμενιζομένων πλοίων, τὰ ὁποῖα ἔφερον αὐτοὺς εἰς τὰς παρακειμένας νήσους Ἄνδρον καὶ Κέαν…..» Τὴν 13ην Ἰουνίου ἔγινε ἀποδεκτὴ ἡ παραίτησή του ἀπὸ τὸ Τακτικό.

Τὴν 13η Ἰουλίου 1826 διορίσθηκε μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 1701 Διαταγὴ τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς γιατρὸς τοῦ Στρατοπέδου τῶν Δερβενίων8. Τὴν αὐτὴν ἡμέραν ἡ Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ ἀπευθύνεται στὸν Γάλλο Ἰατρὸ Bailly καὶ τοῦ ζητάει νὰ προμηθεύσει τὸν Τράϊμπερ μὰ διάφορα Ἰατρικά9:

« Ἀριθ. 1700 Ἡ Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ τῆς Ἑλλάδος

Πρὸς τὸν Φιλέλληνα Ἰατρὸν Κ. Βαλῆ.

Παρακαλεῖσθε νὰ δώσητε εἰς τὸν Ἰατροχειροῦργον Κ. Τρίμπερ τὰ ἀναγκαῖα ἰατρικὰ ὅσα ἐγκριθοῦν, ὅτι θέλουν ἐπαρκέσει διὰ τὸ στρατόπεδον τῶν Δερβενίων τοῦ ὁποίου διωρίσθη ἰατρός, ἀπὸ ἐκεῖνα δὲ τὰ ἰατικά, ὅσα εὑρίσκονται εἰς χεῖρας σας σταλθέντα εἰς χρῆσιν τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὴν φιλελληνικὴν ἑταιρείαν τοῦ Παρισιοῦ.

13 Ἰουλίου 1826
ὁ ΠρόεδροςἈπὸ Βούρτζιον Ναυπλίου
 Ὁ Γεν. Γραμματεύς».

Ὁ Τράϊμπερ συνέχισε νὰ προσφέρει τὶς ὑπηρεσίες του στὴν Ἐπανάσταση. Ἀκολούθως ἔλαβε μέρος στὴν ἐκστρατεία τῶν Ἀθηνῶν ὑπὸ τὸν Καραϊσκάκη. Ἀκολούθως ὅπως αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὸ ἡμερολόγιό του ὑπῆρξε γιατρὸς τοῦ ἀτμοκίνητου «Καρτερία» ὑπὸ τὸν Ἄγγλο Ἄστιγγα, κυβερνήτη τοῦ ἀτμοπλοίου. Στὸ ἡμερολόγιό του περιγράφει ἐκτενῶς τὶς πολεμικὲς καὶ ναυτικὲς ἐπιχειρήσεις γιὰ τὸ διάστημα ἀπὸ τὸν Ἰούνιο τοῦ 1827 μέχρι τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1828.

Κατὰ τὴν Καποδιστριακὴ περίοδο παρέμενε στὸ Ναύπλιο ὅπου καὶ ἄσκησε τὴν ἰατρική. Δὲν εἶχε δράση ἰδιαίτερη σὰν γιατρὸς τοῦ στρατοῦ. Ἁπλῶς ὁ Heideck τὸν πρότεινε στὸν Καποδίστρια σὰν γιατρὸ τοῦ Νοσοκομείου τοῦ Ναυπλίου10:

«Μετάφρασις Ὁ Συνταγματάρχης Ἑϊδὲκ

Ἀριθ. 206. Πρὸς τὴν Α. Ε. τὸν Κυβερνήτην τῆς Ἑλλάδος

Ναύπλιον τὴν 1/23 Ἀπριλίου 1828

Κατὰ τὰς προφορικὰς διαταγὰς τῆς Ὑμετέρας Ἐξοχότητος λαμβάνω τὴν τιμὴν νὰ βάλω ὑπ’ ὄψιν Της τὴν κατάστασιν τῶν ἀξιωματικῶν (Etàts majors) τῶν διαφόρων φρουρίων τοῦ Ναυπλίου… μετὰ τῶν μισθῶν, τοὺς ὁποίους κρίνω ἀναλόγους ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος εἰς τὴν ἀνάγκην τῶν πρὸς τὸ ζῆν καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο εἰς τὴν ἔλλειψιν τῶν προσόδων τῆς Κυβερνήσεως

Α’)…

Ζ’) Νοσοκομεῖον.

Ἕνας διευθυντὴς τοῦ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου τάλλαρα 20

Σημ. Ὁ Κύριος Τράϊμπερ, ἐπιτήδειος ἰατρὸς καὶ χειροῦργος, καὶ γνωρίζων τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν ἠμπορεῖ νὰ διορισθῇ εἰς τοῦτο τὸ ὑπούργημα…»

1 Ἐρρῖκος Τράίμπερ. Ἀναμνήσεις ἀπὸ τἢν Ἑλλάδα 18221828. Ἀνέκδοτο Χρονικὸ τοῦ Ἀγῶνος. Βιογραφικὲς καὶ ἐπεξηγηματικὲς σημειώσεις Δρος Χρ. Ν. Ἀποστολίδη. Ἀθῆναι Σεπτέμβριος 1960.

2 Ἀρχεῖα Ἑλληνικῆς Παλιγγενεσίας τ. 1, 272.

3 Ἐρρῖκος Τράίμπερ., ὅπ. παρ. σελ. 42.

4 ΓΑΚ, Ὑπουργεῖον τῆς Οἰκονομίας, Φ. 3.

5 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 56.

6Ἐπειδὴ τὸ ἔγγραφο ἔχει ἀντιγραφῆ ἀπὸ βοηθὸ τοῦ Γ. Βλαχογιάννη γράφει ἀπὸ παρανάγνωση προφανῶς ἐμπαταλειψεθελήσει

7 Χρῖστος Βυζάντιος: Ἱστορία τῶν κατὰ τὴν Ἐπανάστασιν Ἐκστρατειῶν καὶ Μαχῶν ὧν συμμετέσχεν Ο ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ἀπὸ τοῦ 1821 μέχρι τοῦ 1833. Ἀπομνημονεύματα Ἀγωνιστῶν ’21, τ 10, σελ. 279280 σημ.10.

8 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 191.

9 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 191.

10 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 50.


Zucarine

ἢ Τσουκερίνης1. Γιὰ τὸν Τσουκερίνη ἔχουμε πληροφορίες ἀπὸ τὸ παρακάτω ἔγγραφο : « 2801 17926 (Σχέδιον)

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
Τῇ 18/30 Μαΐου 1830
Τῷ Στρατοπεδάρχῃ Τρέζελ

Ὁ Ἰατρὸς Ζουκαρίνης ἦλθεν εἰς τὴν Ἑλλάδα μὲ δείγματα εὐνοίας τιμητικὰ παρὰ τῆς Αὐτοῦ Μεγαλειότητος τοῦ Βασιλέως τῆς Παβαρίας.

Μετῆλθεν τὴν ἰατρικὴν εἰς τὸ Τακτικὸν Σῶμα καὶ ὑπηρέτησεν ὡς ἀρχίατρος. Ἐπιθυμοῦντες ἤδη νὰ δώσωμεν εἰς τὸν Ἰατρὸν Ζουκαρίνην ἐνέχυρον τιμῆς τὴν ὁποίαν ἐπιθυμοῦμεν εἰς τὴν ἐξακολούθησιν τῆς ὑπηρεσίας του, σᾶς δίδεται τὸ κῦρος Κύριε Στρατοπεδάρχα τοῦ νὰ ἀναγνωρίζεται ὡς ἀρχίατρος. Εὐελπιστοῦντες νὰ διατάξωμεν περὶ τῆς ὀνομασίας καὶ διπλώματός του, ὅτε διατάξεις ὁριστικαὶ θέλουσι συμπληρώσει τὸν ὀργανισμὸν ὅλων τῶν κλάδων τῆς στρατιωτικῆς ὑπηρεσίας.

Ὁ Κυβερνήτης
Ι. Α. Καποδίστριας».

Ὑπάρχει ἐπίσης ἐντολὴ πληρωμῆς του τοῦ Ἰανουαρίου 1830, γιὰ τὸν μισθό του ποὺ ἀνέρχεται σὲ 350 φοίνικες τὸν μῆνα.

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 240, ἀρ. ἐγγρ. 89.


Μωαμεθανοὶ Γιατροί.

Ὑπῆρξαν ὁρισμένοι μωαμεθανοὶ γιατροὶ οἱ ὁποῖοι ἐλαυνόμενοι εἴτε ἀπὸ ἀνάγκη, εἴτε ἀπὸ φιλάνθρωπα αἰσθήματα προσχωρήσανε στὰ Ἑλληνικὰ στρατεύματα καὶ προοσφέρανε τὶς ὑπηρεσίες τους. Αὐτοὶ ἦσαν ὁ Κούρταλης Χασάν, ἀπὸ τὴν Εὔβοια, ὁ Μέτος Ὀστᾶ Μπραχόπουλος ἀπὸ τὴν Κυπαρισσία καὶ ὁ Ντριτσᾶκος Γιούπης ἀπὸ τὴν Καστανιτσα Λακεδαίμονος. Δὲν θὰ ἀναφερθοῦμε σὲ αὐτούς.


Η προσαρμογή της μελέτης στην ιστοσελίδα ίσως αλλοίωσε το πρωτότυπο κείμενο. Θα παρακαλούσαμε τους μελετητές του να ανατρέξουν στην ηλεκτρονική μας βιβλιοθήκη για να δουν το αρχικό κείμενο σε μορφή pdf αρχείου.


  • O πρόλογος και οι φωτογραφίες προσετέθησαν στο παρόν άρθρο από την ΕΕΥΕΔ.

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: 1821, ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΙΑΤΡΙΚΗ, ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

ΤΟ ΟΧΙ ΤΗΣ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

7 ΣΧΟΛΙA

ΕΕΥΕΔ, 2021.10.24

– ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ “ΟΜΙΛΗΤΟΥ”

Δημήτριος Θ.  Kαραμήτσος

Ομότιμος Καθηγητής Α.ΠΘ, Συγγραφέας.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη  στις 12/12/1941. Αποφοίτησε πρώτος τον  Nοέμβριο του 1965 από την  Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ.  Έφεδρος ανθυπίατρος 1966-1968.

Aγροτικός ιατρός 1968-1970. Ειδικότητα Παθολογίας σε Α΄ Παθολ. Κλινική (AXEΠA) 1970-1973. Παν/κός βοηθός το 1972, υπότροφος του IKY για Διαβητολογία (Λονδίνο) 1974-1975. Διδάκτωρ της ΙΣ AΠΘ με άριστα το 1978, Επιμελητής στη B’ Προπ. Παθ. Kλιν. 1979, Λέκτορας AΠΘ 1983,

Eπίκουρος καθηγητής 1985, Aναπληρωτής καθηγητής 1993 Παθολογίας -Διαβητολογίας. Tακτικός καθηγητής ΑΠΘ το 2003. Διευθυντής της A’ Προπ. Παθολ. Kλινικής ΑΠΘ από 2004-2008. Ίδρυσε το Διαβητολογικό Kέντρο στο Iπποκράτειο Nοσοκομείο (1990). Επέβλεψε σε 12 διδακτορικές διατριβές και εκπαίδευσε 33 γιατρούς στη Διαβητολογία. Yπήρξε πρόεδρος της Διαβητολογικής Eταιρείας B. Eλλάδας, και επί 9 έτη διευθυντής σύνταξης στα «Eλληνικά Διαβητολογικά Xρονικά».

Γενικός γραμματέας της Ιατρικής Εταιρείας Θεσσαλονίκης σε δύο θητείες. Συμμετείχε σε 250 ιατρικές δημοσιεύσεις (45 σε διεθνή περιοδικά) με άνω των 1.500 διεθνών αναφορών. Είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Προάσπισης Μακεδονίας Θράκης. Δημοσίευσε 6 ιατρικά βιβλία. Επίσης 7 μη ιατρικά που είναι:

  • Χρονογραφήματα ενός γιατρού. Εκδ. Univ. Studio Press, Θεσσαλονίκη 2001.
  • Η πόλη μας κι εμείς άλλοτε και τώρα. Θεσσαλονίκη 1941-2005. Εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2005.
  • Οικογένεια Μπαρλαμπά (Μυθ/μα). Εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2010.  
  • Ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Πολιτική και στρατιωτική. Α΄τόμος 1897-1941. Eκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2016.
  • Ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Πολιτική και στρατιωτική. Α΄τόμος 1942-1967. Eκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2017.
  • Χρονογραφήματα, δοκίμια  και άλλα. Εκδ. Εχέδωρος 2017
  • Α brief history of Greece 1941-1499. Εκδ. International Hellenic Association via Amazon 2020.

Η «Διαβητολογία» του παρέχεται δωρεάν από το ιστολόγιό του:  dtkaram.webpages.auth.gr 


ΤΟ ΟΧΙ ΤΗΣ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ, ΜΙΑ ΛΑΜΠΡΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Εκλεκτοί αναγνώστες της Ε.Ε.Υ.Ε.Δ.

Ευχαριστώ τον πρόεδρο και το ΔΣ της Επιστημονικής Ενώσεως Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας μας, για τη μεγάλη τιμή που μου έκαναν να μου αναθέσουν να ετοιμάσω για ανάρτηση στον ιστότοπό τους τον επετειακό πανηγυρικό λόγο της 28ης Οκτωβρίου. Όμως, για να μιλήσουμε πλήρως για την επέτειο του ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου 1940, πρέπει να αναφερθούμε στα προηγηθέντα 5 χρόνια. Έτσι θα γίνουν κατανοητά: γιατί ψηφίστηκε από τη Βουλή ο Ι. Μεταξάς ως πρωθυπουργός και γιατί έκανε δικτατορία με τη συμφωνία του βασιλιά Γεωργίου του Β’, ποιο ήταν το διεθνές περιβάλλον και ποιες οι σχέσεις της Ελλάδας με Γερμανία, Ιταλία, Βρετανία, Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία και Τουρκία, ποια ήταν η ηθική και πολεμική προετοιμασία της χώρας, ποια η εξωτερική της πολιτική και πώς διεξάχθηκε ο νικηφόρος πόλεμος προς την επιτιθέμενη Ιταλία.

Βουλευτικές εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936

Οι εκλογές στις 26 Ιανουαρίου 1936 έγιναν με απλή αναλογική και υπηρεσιακή κυβέρνηση Ι. Δεμερτζή, αλλά οι δυο μεγάλες παρατάξεις του Εθνικού Διχασμού μοιράστηκαν τις ψήφους. Το ΚΚΕ πέτυχε να εκλέξει 15 βουλευτές. Εκ των πραγμάτων έπρεπε να γίνει κυβέρνηση συνεργασίας των δυο μεγάλων αστικών κομμάτων, πράγμα που θα έβαζε τέρμα και στον Εθνικό Διχασμό. Αναγκαστικά ο βασιλιάς έδωσε παράταση στον βίο της υπηρεσιακής κυβέρνησης Δεμερτζή.

Προνουνσιαμέντο στρατού της 5ης Μαρτίου 1936

Οι στρατηγοί ανησυχούσαν­ για τη συμμετοχή του ΚΚΕ στις απο­φάσεις (σύμφωνο Σοφούλη με Σκλάβαινα του ΚΚΕ για το προεδρείο της Βουλής). Στις 5 Μαρτίου ο αντιστράτηγος Παπάγος (υπουργός Στρατιωτικών) κοινοποίησε στον βασιλιά Γεώργιο Β΄ τις αντιρ­­ρήσεις των στρατηγών­ για τις ενδεχόμενες πολιτικές εξελίξεις ­­(προνουνσιαμέντο­). Μετά την αποχώρηση του Παπάγου ο βασιλιάς κ­άλεσε τον Ι. Μεταξά (αρχηγό του κόμματος των Ελευθεροφρόνων) και τον όρκισε­ υπουργό Στρατιωτικών. Ο νέος υπουργός πήγε ­στο υπουρ­γείο του και κατέστειλε­ το υπό εξέλιξη κίνημα με κλήση των διοικητών Αθηνών και Πειραιώς στο γραφείο του και με τηλε­φω­νή­ματα στους διοικητές των μεγάλων μονάδων. Αργότερα ορκίστηκε και αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως, οπότε ισχυροποιήθηκε περισσότερο.

Ο Ελ. Βενιζέλος, παρά το ότι ήταν πολιτικά αντίθετος του Μεταξά, επιδοκίμασε αυτές τις πρώτες ενέργειες του βασιλιά Γεωργίου Β΄ και την ανάθεση του υπουργείου Στρατιωτικών στον Ι. Μεταξά με επιστολή του προς τον Κανακάρη-Ρούφο που τελείωνε «[…]από μέσα από την καρδιά μου αναφωνώ ζήτω ο Βασιλεύς»

Πρωθυπουργία Ι. Μεταξά

Στις 13 Απριλίου 1936 πεθαίνει από ανακοπή καρδιάς ο υπηρεσιακός πρω­­­­θυπουργός Κ. Δεμερτζής, ο οποίος από καιρό είχε προβλήματα υγείας. Ο βασιλιάς ορκίζει πρωθυπουργό τον αντιπρόεδρο της κυβέρ­­νη­σης Ι. Μεταξά, ο οποίος εμφανίζεται στη Βουλή και παίρνει ψήφο εμπι­στο­σύνης, με αρνητικές ψήφους μόνο από τους 15 βου­λευ­τές του ΚΚΕ, και τριών ακόμη (των Γ. Παπανδρέου, Αλ. Πα­πα­ναστασίου και Αλ. Μυ­λω­νά).

Η Βου­λή δέχθηκε να κυβερνάει ο Με­τα­ξάς με διατάγματα και κλειστό το Κοι­νο­βούλιο έως τις 30 Σεπτεμ­βρίου, δηλαδή επί πέντε μήνες. Αυτό ήταν μια ντε φάκτο ανα­γνώ­ριση κοινοβουλευτικής χρεωκοπίας. Ο Με­τα­ξάς άλλο που δεν ήθε­λε. Στις εκλο­γές είχε βγάλει μόνο επτά βουλευτές, όμως, θα κυ­βερ­νούσε άνετα με την έγκριση της μεγάλης πλειο­ψηφίας της Βουλής. Στις 17 Μαΐου 1936 απεβίωσε αιφνιδίως από καρδιακή ανακοπή ο Π. Τσαλ­­δά­ρης. 1 (Σημείωση 1 Το 1936 ήταν έτος θανάτων πολ­λών πολι­τι­κών αρχηγών. Τον Φεβρουάριο πέθανε ο Γ. Κονδύλης, τον Μάρτιο ο Ελ. Βε­νι­ζέλος, τον Σεπτέμβριο ο Αλ. Ζαΐ­μης, τον Νοέμβριο ο Αλ. Παπα­να­στασίου. Ο πολιτικός κόσμος αυτόν τον χρό­­νο έμεινε πολύ φτω­χότερος.)

Αιματηρά γεγονότα Θεσσαλονίκης

Στις 8 και 9 Μαΐου 1936 συνέβησαν αιματηρά γεγονότα στη Θεσ­σα­λονί­κη με αφορμή μια απεργία καπνεργατών που ζητούσαν αύξη­ση των μι­σθών τους. Προηγήθηκε κα­τά­λη­ψη ενός εργοστασίου και μεγάλη συγκέ­ντρωση εργατών. Σκοτώθηκαν 12 άτομα και τραυ­μα­τίστηκαν πολ­λά άλλα. Ακολούθησαν απεργίες και άλλων κλά­δων ερ­γατών, κα­θώς και επεισόδια στην κηδεία των θυμάτων με επιπλέον πυ­­ροβολισμούς και θύματα. Μια μονάδα στρατού μετακινήθηκε από τη Λάρισα στη Θεσσαλονίκη και έτσι επήλθε κάπως η τάξη.

Το διεθνές περιβάλλον το 1936

Στα περισσότερα κράτη της Ευρώπης­ το 1936 υπήρχαν δικτατορικά καθεστώτα. Στη Γερμανία είχε επικρατήσει από το 1933 ο φιλοπόλεμος Χίτλερ (εθνι­κο­σοσιαλιστής, εθνικιστής και ρατσιστής) και στην Ιταλία κυβερνούσε από το 1922 ο υπερφίαλος φασίστας Μουσολίνι. Η Γερ­μανία κατά τις απόψεις του Χίτ­λερ έπασχε:

α. Από έλ­λειψη ζωτικού χώρου.

β. Από την εξουθενωτική συνθήκη των Βερσαλλιών (1919) της λήξης του πολέμου, με την οποία όντως η Γερμανία απώλεσε έδαφος και όλες τις αποικίες της και υποχρεώθηκε σε περιορισμό της δύναμης του στρατού της.

γ. Εξαιτίας των Εβραίων, οι οποίοι είχαν το χρή­μα και την οικονομία στα χέρια τους.

Η δικτατορία Μεταξά

Η Γενική Συνο­μο­σπον­δία Ερ­γατών Ελλάδος και η Κομμουνιστική Συνομοσπονδία προκήρυξαν για τις 5 Αυγούστου 1936 πανελλαδική απεργία (πρώτη φορά «πανελλαδική» στα μέχρι τότε ελ­ληνικά χρονικά), ενώ είχαν προ­ηγηθεί τα αιμα­­­τηρά γεγονότα της Θεσσαλονίκης. Στις 4 Αυγούστου 1936, παραμονή της απεργίας ο Μεταξάς —με τη σύμφωνη γνώμη του βασιλιά Γεωργίου Β΄— ανέστειλε ορι­σμέ­να άρθρα του Συντάγματος και κήρυξε δικτατορία με δικαιο­λο­γία την αντι­με­τώ­πιση του κομμουνιστικού κινδύνου και την πρό­ληψη των ταραχών που ήταν πιθανό να συμβούν κατά την απερ­γία. Ακολούθησαν συλ­λή­­ψεις, εκτοπίσεις πολιτικών και κομ­μου­νιστών, αναστολή λειτουργίας κομ­μάτων, καθώς και λο­γο­κρισία Τύ­που και ραδιοφώνου. Ο βασιλιάς Γεώρ­γιος ανέφερε τότε στον Βρετανό πρεσβευτή Ουοτερλόου ότι η εκτροπή από τις δημο­κρατικές δια­δι­κα­σίες θα ήταν προσωρινή!

Ο Μεταξάς ανέλαβε να διευθύνει πολλά υπουργεία και ήταν πο­λύ συγκεντρωτικός και καχύποπτος προς όλους. Ο βασιλιάς Γεώρ­γιος δεν συμφωνούσε σε όλα με τον Μεταξά, θεωρούσε την κυβέρνησή του παροδική, και για αυτόν τον λόγο ο δικτάτορας ένιωθε ανα­σφά­λεια. Ο Μεταξάς κατάργησε τους προσκόπους και ίδρυσε τον Νοέμβριο του 1936 την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΟΝ). Ο διάδοχος Παύλος ενοχλήθηκε, αλλά­ τελικά δέχθη­κε και έγινε γενικός αρχηγός της ΕΟΝ τον Δεκέμβριο του 1938, οπό­τε ο προσκοπισμός ενσωματώθηκε πλήρως στην ΕΟΝ. Τον Μάρτιο του 1940 ανήκαν στη νεολαία 675.000 νέοι και 328.098 νέες.

Οι πολιτικοί μετά από τον αρχικό αιφνιδιασμό συνασπίστηκαν και άρ­­χισαν να ενεργούν εγγράφως κατά του καθεστώτος της 4ης Αυ­­γού­στου. Ό­λους τους διαμαρτυ­ρο­μέ­νους ο υπουργός Ασφαλείας Κ. Μα­νια­δά­­κης τους έστειλε εξορία σε μικρά νησιά. Ο Μεταξάς ήταν παρά τις φοβίες του ακλό­νη­τος και πο­λυ­πράγμων. Ασχολήθηκε με την εξωτερική πολιτική, την παι­­δεία, τα εκκλησιαστικά, την οργάνωση του στρατού και τα οικο­νο­μι­κά. Κύ­ριο στήριγμά του ήταν η ιδρυθείσα από τον ίδιο ΕΟΝ, με την οποία προ­σπα­θούσε να αυξήσει το εθνικό φρόνημα, αλλά και την προ­σωπική του προ­­βολή και δημοτικότητα που ήταν χαμηλή. Η αλήθεια είναι ότι ο λαός δεν αντιδρούσε στη δικτα­τορία. Είχε κουραστεί από τα πολλά κι­νήματα και τις προσωπικές επι­διώξεις των πολιτικών και ενδια­φε­ρόταν κυρίως για τη βελτίωση της κα­τά­στασής του. Ο Μεταξάς θεωρούσε την κυβέρνησή του δρόμο προς τον απο­­κα­λού­μενο «Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό» (Ο πρώτος πολιτισμός υπήρξε στην αρχαιότητα και ο δεύτερος στο Βυζάντιο).

Από λόγο του Μεταξά: «Θέλομεν να κάμωμεν πολιτισμόν Ελλη­νι­κόν. Δεν θέ­λομεν τους ξένους πολιτισμούς. Θέλομεν ιδικόν μας πο­λι­τισμόν, τον οποίον να τον ωθήσωμεν και να τον κάμωμεν ανώ­τερον από όλους τους πο­λιτισμούς[…]».

Όμως, όπως σε όλα τα δικτατορικά καθεστώτα καλλιεργήθηκε η προ­σωπολατρία για τον Μεταξά (αναφερόταν ως πρώτος αγρό­της, πρώ­τος εργάτης και άλλες προπαγανδιστικές υπερβολές). Το κρατικό ραδιόφωνο υμνούσε συνεχώς το καθεστώς και τυπώθηκαν χιλιάδες φυλ­λάδια και διάφορα­ προπαγανδιστικά βι­βλία

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν μια προσωπική βασιλικής εγκρί­­σεως δικτατορία, αλλά δεν ήταν στρατιωτικό ή φασιστικό ή ναζιστικό καθε­στώς. Ο Με­ταξάς δεν είχε πίσω του κάποιο φασιστι­κό κόμμα να τον στηρίζει, ούτε είχε ρατσιστική τάση με την έννοια της αντιεβραϊ­κής πολιτικής. Αντι­θέ­τως μάλιστα διέλυσε την ρατσιστική αντισημιτική οργάνωση ΕΕΕ. Επίσης το κα­θεστώς του Μεταξά δεν είχε εθνι­κι­στι­κές επε­κτατικές τάσεις, όπως ο Μου­σολίνι και ο Χίτλερ. Υπήρ­χαν μόνο μερικά εξω­τερικά κοινά ση­μεία με το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, οι πα­ρε­λάσεις, οι στο­λές της ΕΟΝ, ο χαιρετισμός με ανύψωση όλου του χε­ριού. Σαφώς όμως το καθεστώς της 4ης Αυγού­στου ήταν μια σκληρή δικτατορία αστυνομικού κράτους που είχε πε­ρι­­στείλει τις πολιτικές ελευθερίες των πολιτών.

Το κα­θεστώς που επέβαλε ο Μεταξάς ήταν ελληνοκεντρικό και με την ΕΟΝ απέβλεπε στη σκληραγώγηση του σώματος των νεαρών Ελ­λή­νων με σπαρτιατική αγω­­γή και στην τόνωση του εθνικού φρονήματος που ήταν απαραίτητο εν όψει του επερχόμενου πολέμου. Την εποχή αυτή (1936) η Ελλάδα κινδύ­νευε από τις επεκτατικές τά­σεις της Ιταλίας που ήδη κατείχε τα Δωδεκάνησα και είχε καταλάβει την Αιθιοπία.

Πεπραγμένα δικτατορίας Μεταξά

Ο Μεταξάς υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος κυβερνήτης. Πήρε σειρά από φιλολαϊκά μέτρα όπως: καθιέρωσε οκτάωρη εργασία για προστασία των εργα­ζο­μένων και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ξεκίνησε τη λειτουργία του ΙΚΑ (Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφα­­λί­σεων),1 πίεσε τους βιομηχάνους να μη κάνουν απολύσεις, καθιέρωσε ένα ελάχιστο ημερομίσθιο, ίδρυσε την Εργατική Εστία, ρύθμισε με διακανονισμό τα αγροτικά χρέη, δημιούργησε τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, διαμοίρασε δημόσιες γαίες σε ακτήμονες αγρότες, τόνωσε την παραγωγή καπνού (κύριο εξαγωγικό προϊόν), του ελαιολάδου και του οίνου. Επιδίωξε την αυτάρκεια της χώρας σε τρόφιμα. Ρύθμισε την πληρωμή τόκων σε ομολογιούχους μέχρι το 40% αλλά αρνήθηκε περισσότερο. Καθιέρωσε τη νεοελληνική δημοτική με τη γραμματική Μανόλη Τριανταφυλλίδη και επέτυχε σημαντική μείωση των αναλφα­βήτων­.2 Απαγόρευσε τη χρήση του σλαβικού ιδιώματος και της βλάχικης γλώσσας σε δη­­μό­­σ­ιους χώρους. Κυνήγησε πολύ τους σε παρανομία κομμουνιστές με μο­χ­λό τον υφυ­­πουργό Ασφαλείας Κ. Μανιαδάκη (πρώην στρατιωτικό και φίλο του Μεταξά) εφαρ­­μόζοντας τον «ιδιώνυμο» νόμο του Ε. Βενιζέλου.

Λειτούργησε τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό από το Ζάππειο, αλλά επέβαλε λογοκρισία Τύπου και ραδιοφώνου. Έκανε ανοίγματα στην εξωτερική πολιτική με Σερβία και Τουρ­­κία. Αναμίχθηκε στα εκκλησιαστικά πράγματα και βοήθησε στην εκλογή ως αρχιεπισκόπου Αθηνών του Χρύσανθου Φιλιππίδη (είχε προηγουμένως σπουδαία δράση ως Μητροπολίτης Τραπεζούντος).

Δεν προχώρησε στη λύση του αποτακτικού ζητήματος που είχε δημιουργηθεί μετά τα στρατιωτικά κινήματα Πλαστήρα το 1933 και Βενιζέλου το 1935 (ήταν δύσκολο θέμα γιατί θα αντιδρούσαν οι βασιλόφρονες αξιωματικοί) και δεν απέφυγε τα λάθη στην αντιμετώπιση πολι­τι­­κών του αντιπάλων, π.χ., ο θάνατος στην εξορία του Α. Μι­χα­λακόπουλου από πνευμονία καθώς άργησε να μεταφερθεί για νο­ση­λεία στην Αθήνα.

Προετοιμασία του πολέμου

Η κυβέρνηση Μεταξά προετοίμασε τη χώρα για επικείμενο πόλεμο. Επειδή η Βουλγαρία είχε ηττηθεί από την Ελλάδα το 1913 και η απόσταση των συνόρων από τη θάλασσα ήταν μικρή, ο Μεταξάς φοβούμενος μελλοντική επίθεση των Βουλγάρων προχώρησε στην κατασκευή σειράς ισχυρών υπόγειων οχυρών στα σύνορα με Βουλγαρία που ονο­­μά­στη­καν «γραμμή Μεταξά». Το έργο των οχυρών ήταν το μεγαλύτερο τεχνικό έργο που είχε εκτελεστεί από το ελληνικό κράτος μέχρι τότε και όντως εξασφάλιζε την Ελλάδα από Βουλγαρική επίθεση. 3 Η χώρα από το 1923 μετά τη συνθήκη της Λοζάνης και μέχρι το 1935 έκανε πολύ λίγες παραγγελίες οπλικών συστημάτων και πιθανώς δικαιολογημένα, γιατί είχε άλλες προτεραιότητες (Στέγαση και περίθαλψη προσφύγων του 1922, καταπολέμηση ελονοσίας και φυματίωσης, πληρωμή πολεμικών χρεών, παγκόσμια οικονομική κρίση το 1929 και πτώχευση της το 1932), αλλά και γιατί οι κυβερνήσαντες τη χώρα δεν πίστευαν ότι θα συμβεί πόλεμος. Συχνά αναφέρεται από αριστερούς συγγραφείς ότι η κυβέρνηση Μεταξά δεν έκανε προμήθειες οπλικών συστημάτων ως όφειλε, αλλά απάντηση σε αυτές τις επικρίσεις έδωσε ο αρχιστράτηγος του πολέμου του 1940 Αλ. Παπάγος με το βιβλίο Ο ελληνικός στρατός και η προς πόλεμον προπαρασκευή του, εκδ. Πυρσός ΑΕ, Αθήνα 1945, (423 σελίδες), στο οποίο έχει καταγράψει τις προμήθειες όπλων πάσης φύσεως από το 1936 έως το 1940 και αναφέρει όλα τα ποσά που δόθηκαν για όλες αυτές τις προμήθειες αναλυτικά. Ο Παπάγος, ο οποίος ανέλαβε την αρχηγία του ΓΕΣ τον Αύγουστο του 1936 αναφέρει ότι μέχρι το 1935 η χώρα ήταν πλήρως ευάλωτη και σε περίπτωση επίθεσης από τη Βουλγαρία […] «η κατάληψη της Μακεδονίας και της Θράκης υπό των Βουλγάρων ήτο ζήτημα στρατιωτικού μόνον περιπάτου μερικών Μεραρχιών των»! Ενδιαφέρον είναι ότι στο σχέδιο επιστρατεύσεως του 1930 υπολογιζόταν στρατός 600.000 ανδρών, αλλά μόνο 95.000 ζεύγη αρβυλών, 60.000 κράνη και 105.000 χλαίνες. Ας μην αναφερθούν οι τότε ελλείψεις σε όπλα, τεθωρακισμένα, μηχανοκίνητα, την αεροπορία και το ναυτικό.

Κατά την περίοδο 1935-1940 πα­ραγ­γέλ­θηκαν σημα­ντι­κές πο­σό­τητες όπλων, από την κυβέρνηση Μεταξά, τα οποία όμως παρα­δό­θηκαν μόνο εν μέρει ή κάποια­ δεν πρό­λαβαν να παραδοθούν ποτέ, λόγω των αναγκών των εμπόλεμων κρατών, δεδομένου ότι υπήρχαν παραγγελίες στη Βρετανία και τη Γερμανία. Μ­ε την κατασκευή των οχυρών κατέστη ­δυνατό να χρησιμοποιηθεί πολύς στρατός στην Αλβανία, χω­­ρίς να κινδυνεύει η χώρα από την επίθεση της Βουλ­γαρίας. Σημαντικό στοιχείο για την αντιμετώπιση επίθεσης από τα σύ­νο­ρα με την Αλβανία ήταν και η ταχύτητα με την οποία θα ολο­κλη­ρω­νόταν η γενική επι­στρά­τευση. Στον τομέα αυτόν έγινε πολύ καλή δουλειά από τον αρχιστράτηγο Παπάγο και εφαρμόστηκε εγκαίρως με απόλυτη επιτυχία η επιστράτευση με το σύστημα των ατομικών προσκλήσεων.

Στις 26 Ιανουαρίου 1940 υπογράφηκε συμ­φω­νία Ελ­λάδος-Μ. Βρετανίας με την οποία καθιερώνονταν οι εξα­­γω­­γές στη Βρε­­τα­νία χρωμίου, κολοφωνίου, και καπνών αξίας 500.000 λιρών ετη­σίως. Έτσι, η Ελλάδα θα περιόριζε κάπως τις εξαγωγές προς τη Γερ­μα­νία. Επί­σης η Ελλάδα ανέλαβε την υποχρέωση να συστήσει στους εφο­πλι­­­στές να ναυλώσουν για κάποιο διάστημα 60 πλοία τους στο βρε­τα­νι­κό υπουρ­γείο Ναυτιλίας. Τον Απρίλιο του 1940 ο Με­ταξάς δήλωσε στον Βρε­τανό πρέσβη ότι σε σχέση με επικείμενη επί­θεση της Ιταλίας «[…]έχω από­φασιν να αντι­στα­θώ μέχρι εσχά­των[…]προτιμώ την τελείαν κατα­στροφήν διά τον τό­πον μου παρά την ατίμωσιν.

Ενδιαφέρουσα είναι η παρακάτω δήλωση του Μεταξά προς τον ναύαρχο Α. Σακελλαρίου που έγινε πριν από τον πόλεμο: «[…] Η θέσις μας είναι πα­ρά το πλευρόν της Αγγλίας και επάνω σε αυ­τήν τη βάση θα συνε­χί­σωμεν τα σχέδια του Επιτελείου μας[…] Με τους Γερμανούς κανείς λαός δεν μπορεί να ζήσει. Είτε ως σύμμα­χοι είτε ως εχθροί αν πέσωμεν στα χέρια τους, θα μας γδάρουν, θα μας κλωτσήσουν και ούτε αναπνοήν δεν θα μας αφήσουν να πά­ρω­με»!4

1 Το ΙΚΑ είχε ψηφιστεί από τον Ε. Βενιζέλο, αλλά δεν είχε μέ­χρι τότε εφαρμοστεί.

2 Το ποσοστό αναλφαβητισμού στην Ελλάδα ήταν 41% το 1928 και έγινε 27 % το 1940.

3 Είναι γεγονός ότι στα οχυρά της γραμμής Μεταξά δαπανήθηκαν πολλά χρή­ματα, αλ­λά μετά την κα­τα­σκευή των οχυρών ο στρατός της Βουλγαρίας μόνος του ήταν πλέον αδύνατο να πε­ράσει.

4 Ο Μεταξάς, που έκανε στρατιωτικές σπουδές στη Γερ­μανία, ­στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήθελε να μείνει η Ελλάδα ουδέτερη. Γι’ αυτό­ θεω­ρού­νταν γερμανόφιλος. Όμως στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο κατ’ επανάληψη δήλωσε στους Βρετανούς ότι η Ελλάδα θα πολεμήσει στο πλευρό της Αγγλίας ακόμη και εναντίον των Γερμανών.

Η έναρξη του παγκοσμίου πολέμου

Στις 7 Απριλίου 1939 οι ιταλικές δυνάμεις κατέλαβαν την Αλ­βα­νία, χωρίς να προβληθεί καμιά αντίσταση και καθαίρεσαν τον από το 1928 αυτοανακηρυχθέντα βασιλιά Αχμέτ Ζώγου, ο οποίος μαζί με την έγκυο σύζυγό του κατέφυγαν αρχι­κά στην Ελλάδα. Οι Αλ­βα­νοί δέχθηκαν τους εισβολείς σαν ελευ­θε­ρω­τές και οι Ιταλοί άρ­χι­σαν να τους οργανώνουν σε στρα­τιωτικές μονάδες.

Στις 23 Αυγούστου του 1939 υπογράφηκε το σύμφωνο μη επι­θέ­σεως Γερ­μανίας-ΕΣΣΔ (Σοβιετικής Ενώσεως) με υπογραφές των υπουργών ­Μολότοφ και Ρίμπεντροφ­. Μυστικά τμή­ματα της συμφωνίας αυτής προέβλεπαν τον διαμε­λισμό της Πολωνίας και τη δημιουργία σφαιρών επιρροής των συμβαλλόμενων μερών στις χώ­­ρες της Ευρώπης. Με το σύμ­φω­νο αυτό μπορούσε ο μεν Χίτλερ να αφοσιωθεί σε άλλα μέ­τω­πα του πολέμου, αλλά και η Σοβιετική Ένωση έβρισκε χρόνο να ετοι­μαστεί για τα δυσκο­λό­τερα. Η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία, με την οποία είχε εδαφικές διαφορές από τη λήξη του προηγούμενου πολέμου, λόγω του διαδρόμου του Ντάντσιχ­ που της είχε δοθεί. Συ­νέχισε το 1940 με εισβολές και καταλήψεις στην Δανία, Ολ­λαν­δία, στο Βέλγιο και στη Γαλλία. Σύμ­μαχος του Χίτλερ στην Ευρώπη ήταν πλέον η Ιταλία του Μουσολίνι. Η Ρωσία κατέλαβε μέρος της Ανατολικής Πολωνίας και δολοφόνησε χιλιάδες αιχμαλώτους στο δάσος του Κατίν. Ο Β΄ Παγκό­σμιος Πόλεμος ήταν γεγονός. Τα ευρωπαϊκά κράτη καταλαμβάνονταν από τον γερμανικό στρατό με τα ταχύτατα τανκς Panzer σε λίγες μέρες έκαστο. Για τη Δανία χρειάστηκαν μόλις 6 ώρες.

Η ασφάλεια του καθεστώτος

Εκ των απορρήτων συνεργάτης του Μεταξά ήταν ο υφυπουργός Ασφαλείας Κ. Μανιαδάκης­ που είχε άριστο δίκτυο πληροφοριών και δημι­ούρ­γησε πλα­στό δεύτερο ΚΚΕ αλλά και πλαστό Ριζο­σπά­στη. Με τις μεθό­δους αυτές το ΚΚΕ κυριολεκτικά εξαρθρώθηκε και τα ηγετικά στε­λέχη του συνελήφθησαν εκτός από λίγους. Ο Μανιαδάκης βρήκε στοιχεία για συ­­­­νωμοσία εναντίον του καθεστώτος στην Κρήτη, στην οποία συμμετείχε ο τραπεζίτης Τσουδερός, ο οποίος απολύθηκε ως διευθυντής της Τραπέζης της Ελλάδος και η εξέγερση αντιμετωπίστηκε εύκολα. Άνδρες του Μανιαδάκη συνέλαβαν ομάδα τροτσκιστών φοι­τητών με­ταξύ των οποίων ήταν και ο γιος του Γεωργίου Παπανδρέου, Ανδρέας. Ανα­κρινόμενος στην ασφάλεια ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε όλες τις σχε­­τικές πληροφορίες για τους συντρόφους του, οι οποίοι και συνε­λή­φθησαν. Με­ταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο μετέπειτα φιλόσοφος ­Κορνήλιος ­Κα­στοριάδης,­ ο οποίος δεν μίλησε έκτοτε με τον παλαιό φίλο του. Ο Μανιαδάκης πληροφορήθηκε μια συνωμοσία γερμανόφιλων Ελ­λή­νων, η οποία και πατάχθηκε λίγες ημέρες πριν να εκδηλωθεί, μετά την κήρυξη του ελληνο­ϊτα­λι­κού πολέμου.

Η εξωτερική πολιτική της 4ης Αυγούστου

Ο Μεταξάς άσκησε με αρκετή επιτυχία την εξωτερική πολιτική της χώρας. Έκανε σαφές στους Βρετανούς ότι συντάσσεται μαζί τους (σε αυτό συμφωνούσε και ο βρετανοτραφής­ βασιλιάς Γεώρ­γιος) και προ­σπά­θησε να αποδεσμευτεί από τη γερμανική οικο­νομική εξάρτηση, αλλά αυτό ήταν πολύ δύσκολο. Η Γερμανία αγό­ραζε καπνά από την Ελ­λάδα, η οποία έπαιρνε σε αντάλλαγμα γερμανικά όπλα. Η Βρετανία απορροφούσε­ τα καπνά της Ινδίας, η οποία ανήκε στη «βρε­τα­νική κοι­νο­πολιτεία» και δεν μπο­ρούσε να πάρει ταυτόχρονα και τα ελ­ληνικά.

Η ελληνική κυβέρνηση με διπλωματικές επαφές επέτυχε να κάνει ο Τσάμπερλεν­ δηλώσεις στη Βουλή των κοινοτήτων (Απρίλιος 1939) ότι «αν η Ελλάδα ή η Ρουμανία δεχθούν επίθεση η Βρε­τανία θα παράσχει κάθε βοήθεια που θα είναι δυ­νατόν να δώσει».

Εκτός από την καλλιέργεια καλών σχέσεων με τη Βρετανία ο Με­­τα­ξάς επιχείρησε να συνάψει και επίσημη συμμαχία, όμως οι Βρε­τανοί δεν αποδέχθηκαν την πρόταση, διό­τι μπορούσε να εμπλέ­ξει σε πόλεμο τη Βρετανία και διότι ο Τύπος τους δεν έβλε­παν με συμπάθεια μια στενή σύνδεση με χώρα δικτατορική. Ως εναλλακτική λύση ο Με­τα­ξάς πρότεινε την οικονομική ενίσχυση της Ελ­λάδας, ώστε να βελ­τιώσει την αεροπορία της και το ναυτικό της. Οι Βρετανοί όμως ούτε και έτσι είχαν τη δυνατότητα να βοηθήσουν, γιατί πρωτίστως έπρε­πε να οργανώσουν τον δικό τους στρατό και την οικονομία τους. Ο Μεταξάς υπέγραψε με την Τουρ­κία πρόσθετο σύμ­φωνο φιλίας και πή­γε ο ίδιος στην κηδεία του Κε­μάλ Ατα­τούρκ. Αναβάθμισε τις σχέσεις με τη Ρουμανία και τη Γι­ου­γκο­σλα­βία. Αύξησε κάπως τις εμπορικές συ­ναλ­λαγές με τη Βουλ­γα­ρία και απέ­φυγε όσο ήταν δυνατό να ενοχλεί την Ιταλία, η οποία επεδίωκε την ιτα­λοποίηση των Δωδεκανησίων και είχε δεί­ξει τις κακές προθέσεις της απέ­να­ντι στην Ελλάδα πολλές φορές, αλ­λά και με την κατάληψη της Αλβανίας το 1939.

Ο τορπιλισμός της «Έλλης»

Στις 15 Αυγούστου του 1940, στην Τήνο που εόρταζε τη γιορτή της Με­γα­λόχαρης, και ενώ στην προκυμαία υπήρχε ήδη πολύς κό­σμος, ένα ιταλικό υποβρύχιο εξαπέλυσε τρεις τορ­πίλες κατά του αντιτορπιλικού «Έλλη». Η μία τορπίλη έπληξε το πλοίο στο μηχα­νο­στά­σιο και υπήρξαν 9 νεκροί και 24 τραυματίες. Οι άλλες δύο τορπίλες εξερ­ράγησαν στην προκυμαία χωρίς ευτυ­χώς να προκαλέσουν θανάτους, εκτός από έναν λόγω ανακοπής καρ­διάς. Το πλοίο αναπόφευκτα βυ­θί­στηκε. Όπως έγινε αργότερα γνωστό, τη διαταγή να γίνει ο τορ­πι­λισμός την έδωσε ο διοικητής Δωδεκανήσων Ντε ­Βέκι ένας φανατικός φασίστας μέχρι τρέλας. 1

Το φασιστικό κα­­θεστώς του Μουσολίνι είχε συχνά διακηρύξει την πρόθεσή του να δημιουργήσει μια νέα «Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία», θεωρώντας τη Με­­σόγειο «Mare Nostrum» (θάλασσά μας). Με την υλοποίηση αυ­τού του σχεδίου η Ελ­λά­δα θα ήταν επαρχία που θα ανήκε στην ιτα­λι­κή αυτοκρατορία. Πέραν αυτού του γενικού «σχεδίου-οράματος», ο Μου­σολίνι είχε «προη­γού­μενα» με την Ελλάδα από το 1923, όταν βομ­βάρδισε και κατέλαβε προσω­ρινά την Κέρ­­κυ­ρα, αλλά υποχρεώθηκε να αποχωρήσει.

Η ΩΡΑ ΤΟΥ «ΟΧΙ» ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ

Μετά τον τορπιλισμό της «Έλλης» δόθηκαν οδηγίες στον Τύπο να αρχίσει αρθρο­γρα­φία τόνωσης του ηθικού των Ελλήνων. Τον Αύγουστο 1940 η ελληνική κυβέρνηση άρχισε την επιστράτευση εφέδρων με ατομικές προσκλή­σεις και με­τα­κίνησε ένα Σώμα στρατού προς τα ελληνο­αλβα­νι­κά σύνορα. Στις 23 Αυγούστου ξεκίνησε η επιστράτευση της 8ης και 9ης Μεραρχίας. Ο Με­ταξάς δεν δεχόταν τη μικρή βοήθεια που πρό­τειναν να στείλουν οι Βρε­τανοί, για να μη δώσει αφορμή για επί­θεση της Ιταλίας. Η ελλη­νική αντικατασκοπεία πληροφορήθηκε ότι η επίθεση της Ιταλίας θα γινόταν με­ταξύ 26-28 Οκτωβρίου. Ο Μεταξάς απομάκρυνε από την κυβέρνηση υπουργούς, οι οποίοι του φά­νη­καν ητ­τοπαθείς ή γερ­­­μανόφιλοι. Είχε πά­­­ρει την απόφασή του και είχε τη συμφωνία του βα­σιλιά Γεωρ­γίου του Β΄ για τη συμπαράταξη με την Αγγλία που είχε κυριαρχία στη θάλασσα. Η Ελλάδα, κατά τον Μεταξά που τώρα ακολουθούσε την πολιτική του Βενιζέλου, ως ναυτική χώρα με εκτεταμένα παράλια και πολλά νησιά, έπρεπε να είναι μαζί με την θαλασσοκράτειρα Βρετανία.

Το ιταλικό τελεσίγραφο

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο πρεσβευτής Γκράτσι ζήτησε να δει επει­γό­ντως τον Έλληνα πρωθυπουργό στις τρεις η ώρα μετά τα με­σά­νυχτα στο σπίτι που κατοικούσε στην Κη­φι­σιά, όπου τού επέδωσε το ιταλικό τελεσίγραφο. Με αυτό η Ιτα­λία ζητούσε να καταλάβει λιμάνια και αεροδρόμια για πολεμικούς σκο­πούς.

Από το τελεσίγραφο: «[…]Εάν τα ιτα­λικά στρα­τεύ­ματα ήθελον συνα­ντή­ση αντίστασιν, η αντίστασις αυτή θα καμφθή διά των όπλων και η Ελ­ληνική Κυβέρνησις θα φέρει τας ευθύνας, αι οποίαι ήθελον προ­κύ­ψει εκ τούτου».

Ο Μεταξάς διάβασε και απέρριψε αμέσως το τελεσίγραφο με τα λόγια «Alors c’ est la guerre» (Λοιπόν, έχουμε πόλεμο!). Ήταν το ΟΧΙ της Ελ­λάδος στον υπερόπτη Μουσολίνι. Αμέσως μετά άρχισε η κινητοποίηση της χώρας. Η απόφαση αυτή του Μεταξά ήταν εκ των προτέρων ειλημ­μέ­νη. Την επίθεση της Ιταλίας την περίμενε και είχε δηλώσει σε σύσκε­ψη στρα­τηγών δυο χρόνια νωρίτερα ότι η Ελλάδα θα συμπα­ρα­ταχ­θεί με τη Μ. Βρετανία. Επίσης μια μέρα μετά τον τορπιλισμό της «Έλ­λης» από ιτα­λικό υποβρύχιο που έγινε στις 15 Αυγούστου στην Τήνο είπε στο Υπουργικό Συμβούλιο:

«Ενώπιον αυτής της καταστάσεως, η πολιτική της Ελλάδος είναι καθαρά. Εκατό τοις εκατό, χωρίς επιφυλάξεις και χωρίς παζαρέματα, είμεθα παρά το πλευρόν της Αγγλίας. […] Η πο­λι­τική των υπο­χω­ρήσεων δεν φέρει πουθενά. Έχομεν­ το παράδειγμα της Ρου­μανίας και του ­Πεταίν. Έστω και αν νικήση ο Άξων­, που το θεωρώ για πολ­λούς λόγους αδύνατον, οι Γερμανοί θα μας σεβασθούν πολύ ­πε­ρισ­σό­τερον και ως τιμίους εχθρούς και ως Έθνος που απέδειξεν­ πως έχει δι­καιώ­ματα να ζη ελεύθερον­, παρά ως συμμάχους της τελευταίας στιγ­μής με προ­βα­δί­ζοντας τους Ιταλούς και τους Βουλγάρους, με τας γνωστάς εδαφικάς­ αξιώσεις εναντίον μας […] Εάν νικήση η Μεγάλη Βρε­τανία, όπως πιστεύω, το μέλλον μας εις την Ανατολικήν ­Μεσόγειον είναι βεβαίως περίλαμπρον­. Και τα πλέον τολμηρά μας όνειρα ασφαλώς θα πραγματοποιηθούν. Είναι μια κα­μπή της ιστορίας μας, η οποία παρουσιάζεται ίσως κάθε πεντακόσια έτη […] Θα θέσωμεν την δόξαν πρώτην και ύστερα τη νίκην […]».

Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 οι Έλ­ληνες ξύπνησαν με τα στρατιωτικά εμβατήρια που με­τέ­διδε το ραδιό­φω­νο. Ο κόσμος ξεχύθηκε με ενθουσιασμό στους δρό­μους και άρχισε η φανερή πλέον επιστράτευση. Η Ιταλία επιτέθηκε μέσω Αλβανίας στην Ελλάδα, μισή ώρα πριν να λήξει το τελεσίγραφο! Το υψηλό ηθικό των Ελλήνων φάνηκε από την πρω­τοφανή προθυμία με την οποία προσέτρεξαν οι νέοι άν­θρωποι στην επι­στράτευση. Ο τορπιλισμός της «Έλλης» είχε προετοιμάσει την κοινή γνώ­μη και είχε πει­σμώσει τον ελληνικό λαό.

1Ο Ντε Βέκι ανήκε στην τετρανδρία του φασιστικού κόμματος. Ο Μουσολίνι τον έστει­­­λε να διοικεί τη Ρόδο για να μη τον έχει πάνω στο κεφάλι του. Η προσπάθειά του να ιταλοποιήσει­ τους Ροδίους ήταν εξωφρενική. Κυνήγησε τα ελ­λη­νικά σχολεία και εκκλησίες με φανατισμό μέχρι παραφροσύνης.

Η άμυνα του Κατσιμήτρου στο Καλπάκι

Ο διοικητής της 8ης Μεραρχίας, υποστράτηγος Κατσιμήτρος, απο­φά­σισε εγκαίρως να αμυνθεί ανυποχώρητα βορείως των Ιωαννίνων κατά μή­κος του ποταμού Καλαμά και εγκατέστησε το επιτελείο του στο Καλ­πάκι. Με πείσμα και συστηματικότητα επί μήνες οργάνωνε άριστα την το­πική άμυ­­να με κρυμμένα πολυβολεία, ορειβατικά πυροβόλα και αντι­αρματικά έργα.

Αρχικά οι ελληνικές δυνάμεις προκαλύψεως στα σύνορα βάσει σχε­δίου συμπτύχθηκαν και οι Ιταλοί κατέλαβαν εύκολα την Κό­νι­τσα που βρί­σκεται πολύ κοντά στα σύνορα. Η ελληνική άμυνα στη γραμμή Γράμ­μος-Σταυρός-Σμόλικας σχεδόν κατέρρευσε χωρίς να προ­βληθεί μεγάλη αντίσταση ενώπιον της ιταλικής υπεροχής. Σύμ­φωνα με τα επιτελικά σχέ­δια, όταν θα ολοκληρωνόταν η επι­στράτευση θα άρχιζε η ελληνική αντε­πίθεση. Η συνεχιζόμενη βρο­χή και η αύξηση του νερού στον ποταμό Καλαμά συνέβαλαν, ώστε να ­αχρηστευτεί στις 5 Νοεμβρίου μέσα στην κοί­τη του ποταμού με­γάλη μηχανοκίνητη μονάδα Ιταλών —άρματα και μοτοσικλέτες— βαλλόμενη συνεχώς από όλμους και το πυροβολικό. Ο ­Κα­τσι­μήτρος­ είχε σε εμφανή θέση επίτηδες μερικά πολυβολεία χωρίς κά­λυψη παραλλαγής και χωρίς στρατιώτες, στα οποία τα αερο­πλά­να και το πυροβολικό των Ιταλών έριχναν πυρά χωρίς βλα­πτι­κό απο­τέ­λεσμα. Όταν εμφανίζονταν ιταλικά αναγνωριστικά αερο­πλά­να, το ελλη­νι­κό πυροβολικό σιγούσε για να μην εντοπιστεί και λίγο αργότερα έστελ­νε πά­λι τις οβίδες του εύστοχα στους Ιταλούς. Οι διαταγές του Πα­πάγου ήταν να επιδιωχθεί επιβράδυνση της πορείας του εχθρού αλλά όχι μάχη στα σύνορα. Ο Κατσιμήτρος­, όμως, πίστευε στις δυνατότητες των αν­δρών του και στην εκμετάλ­λευση των τοπικών συνθηκών ­γι’ αυτό και ­απάντησε σε μήνυμα του Γενικού Επιτελείου Στρατού: «Μπορώ να βεβαιώσω υπευθύνως τον κύριο Αρχηγό του Γε­νικού Επιτελείου, και το τονίζω ιδιαιτέρως, ότι οι Ιταλοί δεν θα πε­ρά­σουν το Καλπάκι».

Η άμυνα του Δαβάκη στην Πίνδο

Κατά το διήμερο 28-29 Οκτωβρίου, οι λίγες δυνάμεις του απο­σπά­σμα­τος Πίνδου δεν μπόρεσαν να αναχαιτίσουν τις πενταπλάσιες και ισχυ­ρές δυνάμεις της Μεραρχίας «Τζούλια». Δημιουργήθηκε ρήγ­μα, κυ­ρίως στην κοι­λάδα του Αώου. Οι Ιταλοί αλπινιστές της «Τζού­λια» είχαν προ­χωρήσει δημιουργώντας έναν βαθύ θύλα­κα και το από­σπα­σμα της Πίνδου δεχόταν ισχυρή πίε­ση. Υπήρχε πρό­βλη­μα με την επι­μελητεία του ελληνικού στρα­τού και ο εφοδιασμός με τρο­φές και πυ­ρο­μαχικά ήταν λόγω του καιρού δυσχερής. Ο συνταγματάρχης Δαβάκης έκανε έκκληση στον τοπικό πλη­θυ­σμό των ορεινών χωριών να βοηθήσει τον στρατό. Οι γυ­ναίκες των χωριών της Πίνδου ανταποκρίθηκαν στο κά­­λεσμά του και με­­τέ­φεραν στις πλάτες τους τρόφιμα, υγειονομικό υλι­κό και πολε­μο­φό­δια στους στρατιώτες του Δαβάκη.

Ο Κ. Δαβάκης ανα­κλή­θηκε στην ενερ­­­γό δράση το 1940 και ανέλαβε τη διοίκηση του απο­σπά­σμα­τος Πίνδου, όπου ερ­­­γά­­σθηκε ετοιμάζοντας την ελληνική άμυνα. Το από­σπα­σμά του διέθετε μόνο τέσ­σε­­ρα ορεινά πυροβόλα. Παρ’ όλα αυτά, αντιμετώπισε εντέλει επιτυχώς τη Μεραρχία Αλ­­πι­­­νιστών «Τζούλια» που διέ­θετε 15.000 άνδρες, είκοσι πυροβόλα, και την αερο­πο­­ρική υποστήριξη. Στα σχέδια του ελληνικού επιτελείου δεν θεωρήθηκε πιθανό να δεχ­θεί ο στρατός επί­θεση στον ορεινό όγκο της Πίνδου και γι’ αυτό το συγκρότημα Δα­­­βάκη ήταν αδύναμο σε άνδρες και οπλικά μέσα. Ο Δαβάκης αργότερα πνίγηκε σε ναυάγιο ιταλικού πλοίου το 1942, με το οποίο μεταφερόταν ως όμηρος στην Ιταλία.

Τα ιταλικά τμήματα έφθα­σαν ως τη Σα­μαρίνα, το Δίστρατο και τη Βωβούσα (βρίσκεται 20 χλμ βόρεια του Με­τσόβου). Την 1η Νοεμβρίου, οι δυνάμεις του Β΄ ΣΣ επι­τέθηκαν κατά του αριστερού πλευρού του ιταλικού θύλακα στην Πίνδο, αλ­λά την ίδια μέρα τραυματίστηκε σοβαρά με σφαίρα στον πνεύμονα ο Δα­βάκης και αντικαταστάθηκε από τον ταγματάρχη Ιωάννη Κα­ραβία που μόλις είχε φτάσει εκεί. Ο υπο­στράτηγος Βραχνός της 1ης Μεραρχίας έφτασε σύντο­μα σε βοήθεια του αποσπά­σμα­­τος Πίνδου.

Όσο αυξάνονταν οι ελληνικές δυνάμεις στην Πίν­­δο άρχισε να νιώθει την πίεση η Μεραρχία «Τζούλια». Από την 3η Νο­ε­­μ­βρίου οι Ιταλοί αλπι­νιστές άρχισαν να δέχονται πυρά από όλες τις πλευρές από μονάδες που έφθαναν στην περιοχή. Στις 3 Νοεμβρίου ανα­κα­τα­λήφθηκε η Σαμαρίνα και στις 4 Νοεμβρίου η Βωβούσα. Η υπερβολική διείσ­δυ­ση των αλπινιστών ήταν τώρα μειονέκτημα. Ο ελ­ληνικός στρατός βαθμιαία περικύ­κλω­σε τη Μεραρχία «Τζούλια» και οι αλπινιστές της πολέμησαν σκληρά για να σωθούν. Στις 8 Νο­εμβρίου οι Ιταλοί υπο­χώρησαν κατά μή­κος της βόρειας όχθης του ποταμού Αώου προς την Κό­νιτσα, όπου είχε φτάσει και η Μεραρχία «Μπάρι». Στη ΒΔ Μα­κε­δονία από την 1η έως 5η Νοεμβρίου ο ελλη­νικός στρα­τός κατα­λάμ­­βανε υψώματα μέσα στο αλβανικό έδαφος.

Η χρησιμοποίηση της αεροπορίας

Την πρώτη μέρα του πολέμου η ιταλική αεροπορία βομβάρδισε την Πά­τρα, τον Πειραιά, το Τατόι, τη διώρυγα της Κορίνθου και τη ναυτική βά­ση της Πρέβεζας προκαλώντας θύματα στον άμαχο πλη­θυσμό. Την 1η Νο­εμβρίου βομβαρδίστηκαν η Θεσσαλονίκη, η Κέρ­κυρα, η Κόρινθος και η Λάρισα με συνέπεια αρκετούς νεκρούς και τραυματίες. Τα πε­ρισ­σότερα ημιυπόγεια δια­με­ρί­σμα­τα χρησίμευαν ως καταφύγια.

Η αεροπορία της Ελλάδας ήταν αριθμητικά ανεπαρκής. Ωστό­σο, μερικά ελληνικά βομβαρδιστικά προσέφεραν καλή βοήθεια βομ­βαρ­­­δί­ζοντας ιταλικούς σχηματισμούς­. Επίσης με τα εύστο­χα πυρά των ελ­­ληνικών αντιαεροπορικών πυροβόλων καταρ­ρίφ­θη­καν αρκετά ιταλικά αεροπλάνα.1 Η Ελλάδα περίμενε πολύ με­γαλύτερη ενίσχυση από τη Βρε­­­τανία, η οποία όμως, λόγω της σχε­δια­ζόμενης επίθεσης στο μέτωπο της Αφρικής έδωσε μικρή και εντε­λώς ανεπαρκή βοήθεια. Στα μέσα Νο­εμ­­βρίου διατέθηκαν στην Ελ­λά­δα τρεις μοίρες βρετανικών καταδιωκτικών και βομ­βαρ­­δι­στικών αερο­πλά­νων, ενώ μια μοίρα βομβαρδιστικών από την Αίγυ­πτο άρ­χισε να δρα εναντίον των Ιταλών. Στα μέσα Νοεμβρίου επίσης έφτα­­σαν στην Αθήνα 2.200 άνδρες αεροπορικής υποστήριξης και 310 αυτο­­κί­­νητα της αεροπορίας, καθώς και 400 αυτοκίνητα και 2.000 άν­δρες μη­χανικού, διαβιβάσεων και αντιαεροπορικής άμυνας.

Οι Ιταλοί αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι περίπατος

Στις 5 Νοεμβρίου με βολές του ελληνικού πυ­ρο­βο­λι­κού καταστράφηκε μια υπό κατασκευήν γέφυρα του Κα­λαμά. Από τις βρο­χές το πλάτος του ποταμού αυξήθηκε από τα 30 σε 70 μέτρα. Την ίδια μέρα ένα ιταλικό σήμα ανέφερε: «Είμαστε υποχρεωμένοι να αναστείλουμε τις επιχειρήσεις, αναμένοντας ενι­σχύσεις. Οι Έλληνες που είναι γνω­στοί για το πείσμα και την επιμονή τους, οργά­νω­σαν από τον καιρό της ειρήνης το τραχύ και ανώμαλο έδα­φος της Ηπεί­ρου με τέτοια με­θο­δικότητα και επιμέλεια, ώστε ο κάθε βρά­χος να απο­τελεί μια φω­λιά πολυβόλου και κάθε σπήλαιο μια θέση άμυ­νας».

Στις 7 Νοεμβρίου ο Πράσκα έστειλε τηλεγράφημα στον υπουργό Πο­λέμου: «Η επίθεσή μας εμποδίστηκε από εχθρική αντίσταση στοπ φρούδες ελπί­δες για επίτευξη στόχου μέχρις αφίξεως άλλων μεραρ­χιών».

Στο παραλιακό μέτωπο τις πρώτες ημέρες οι Ιταλοί κατά­φε­ραν να κυ­ριεύσουν την κωμόπολη Φιλιάτες και να μπουν στην Ηγου­με­νίτσα. Δεν μπόρεσαν, όμως, να προχωρήσουν πιο κάτω, κα­­θώς οι προ­ω­θού­με­νες ελληνικές δυνάμεις της επιστράτευσης τους ανέ­κο­ψαν.

Την 8η μέρα του πολέμου η πρωτοβουλία περιήλθε στον ελ­λη­νι­κό στρατό. Στις 12 Νοεμβρίου αυτομόλησε λόχος Αλβανών με τους αξιω­μα­τικούς τους. Πολλοί άλλοι Αλβανοί λιποτακτούσαν, όσο φαινόταν η αδυ­ναμία των Ιταλών να υπερισχύσουν. Στις 13-14 Νο­­εμβρίου άρχισε η ελ­λη­νική προώθηση πέραν των συνόρων.

Το Γ΄ ΣΣ επιτέθηκε στην τοποθεσία Μόροβα-Ιβάν που είχε τον έλεγ­­χο του δρόμου προς Κορυτσά. Στις 17-18 Νοεμβρίου άρχισαν να υποχωρούν οι Ιταλοί.­ ­ Στις 18 Νοεμβρίου 1940 ο υποστράτηγος Χαρ. Κατσιμήτρος σε διαταγή του ­έλεγε: «­Η μεραρχία αναλαμβάνει από σήμερον γενικήν ­αντεπίθεσιν εφ’ ­ολο­κλήρου του μετώπου». Στις 21 Νοεμβρίου καταλήφθηκε η Μόροβα.

Στην Ήπειρο οι άνδρες του Α΄ ΣΣ κατέλαβαν στις 20 Νοεμβρίου το στενό του Δελβινακίου και στις 22 μπήκαν μέσα στην Αλβανία. Στις 22 Νοεμβρίου, οι ελληνικές δυνάμεις του παραλιακού μετώπου ελευ­θέρωσαν τις Φιλιάτες. Από αυτή την ημέρα γενικεύθηκε η υπο­χώρηση των Ιτα­λών.

Ο ελληνικός στρατός προοδευτικά απελευθέρωσε ελληνικές πό­λεις της Β. Ηπείρου όπως την Κορυτσά (22 Νοεμβρίου), Πό­γρα­δετς (30 Νο­εμ­βρίου), Πρεμετή (3 Δεκεμβρίου), το λιμάνι στους Άγιους Σαράντα (6 Δε­κεμβρίου), το Αργυρόκαστρο (8 Δεκεμβρίου), τη Χειμάρρα (22 Δεκεμ­βρίου). Σιγά-σιγά όμως η ελληνική προ­έλαση επιβραδύνθηκε. Με­τά από πολλή προσπάθεια καταλή­φθη­κε και η Κλεισούρα (10 Ια­νου­α­­ρίου 1941). Σε μάχες εκ του συ­στά­δην οι Έλληνες πολεμούσαν με εφ’ όπλου λόγχη και την πο­λε­μι­κή κραυγή «αέρα»! Σε πολλά σημεία —ιδίως σε αγώνα για κατάληψη υψωμάτων— οι μάχες ήταν εκατέρωθεν πολυ­αίμα­κτες. Οι Ιταλοί προσπάθησαν επίμονα να ανακαταλάβουν την Κλει­σού­ρα, αλλά απέ­τυ­­χαν. Το Γ΄ ΣΣ συνέλαβε σε αυτές τις επιχειρήσεις πάνω από 1.000 Ιταλούς.

Οι μεταφορές μέσω Αδριατικής

Στις 11-12 Νοεμβρίου 1940 οι Βρετανοί έκαναν επίθεση στο λιμάνι του Τάραντα με αεροπλάνα που ξεκίνησαν από το αεροπλα­νο­φόρο «Ιλού­στριους». Εξουδετερώθηκε από την επίθεση οριστικά ένα θω­ρηκτό και έπαθαν σοβαρές βλάβες άλλα δυο. Ωστόσο δεν υπήρ­­­ξε ανά­λογη συνέχεια, οπότε ο Μουσολίνι μπό­ρεσε να στείλει στην Αλ­βανία (μέχρι τον Απρίλιο του 1941) διά θα­λάσσης 56.000 άνδρες, 15.000 οχή­μα­τα, 83.000 ζώα μεταφοράς (άλογα και μουλάρια) και 705.000 τόνους υλικού. Με την αεροπορία με­ταφέρθηκαν στην Αλβανία άλλοι 70.000 άνδρες. Η Ιταλία είχε πλέον υπεροχή σε κάθε είδος που εκφράζεται στους πολέμους με αριθ­μούς, ίσως όχι, όμως, στο ηθικό. Αν εξαιρέσουμε τους φα­να­τικούς φασιστές, οι λοιποί στρατιώτες δεν καταλάβαιναν για ποιο λό­γο βρίσκο­νταν και πολεμούσαν στα βουνά της Αλβανίας.

1Σύμ­φωνα με δη­μοσίευση στην ΕΣΤΙΑ τις πρώτες 7 μέρες του πολέμου καταρ­ρίφ­θη­καν 22 ιταλικά αερο­πλάνα και 4 ελληνικά.

Το ελληνικό ναυτικό

Το ελληνικό ναυτικό υστερούσε σημαντικά απέναντι στο ιταλικό λόγω μι­κρότερου αριθμού πλοίων και υποβρυχίων, αλλά και της πα­λαιότητας των σκαφών. Ωστόσο, συνέβαλε σημαντικά στην προ­ώθηση μονάδων στο μέτωπο (περίπου 80.000 άνδρες) και είχε ση­μαντικές επιτυχίες ενα­ντίον των εφοδιοπομπών των Ιταλών.

Το υποβρύχιο «Παπανικολής», βύθισε δυο μεγάλα μεταγωγικά στα ανοιχτά του Αυλώνα. Το υπο­βρύ­­χιο «Πρωτεύς», βύ­­­θισε ιταλικό μεταγωγικό που μετέφερε στρατιώτες στην Αλβανία, αλ­λά βυ­θί­στηκε και το ίδιο από εμβολισμό. Το υπο­βρύχιο «Λάμπρος Κα­τσώ­­νης», κατέστρεψε εχθρικό πε­τρε­­λαι­ο­φόρο. Ο «Παπανικολής» βύθισε στην περιοχή του Μπρίντεζι κι άλ­­λο ιτα­λικό μεταγωγικό. Το υπο­βρύ­χιο «Νηρεύς βύθισε ένα ιτα­λικό μεταγωγικό. Ανάλογες επιτυχίες με επι­­θέσεις σε με­ταγωγικά πλοία των Ιταλών είχαν το τορπιλοβόλο «Σφεν­δόνη», το αντιτορπιλικό «Ψα­­ρά και το υποβρύχιο «Τρίτων».

Στις 28 Νοεμβρίου ο διοικητής των Δωδεκανήσων Ντε Βέκι έγινε δε­κτός από τον Μουσολίνι στο Παλάτσο Βενέτσια και έγραψε ότι του είπε: «Θέλω να σου πω ότι τον πόλεμο τον έχεις χάσει. Ότι νικηθήκαμε από τους Έλληνες, αυτό είναι το τέλος μας. Εάν τυχόν θα κερδίσουν τον πό­λεμο οι Γερμανοί, θα τον έχει κερδίσει ο Χίτλερ, όχι βέβαια συ, και θα το αντι­ληφθείς».

Ο πόλεμος συνεχίζεται – Θαυμασμός των συμμάχων

Οι εφημερίδες των ελεύθερων ευρωπαϊκών χωρών καθώς και της Αμε­ρι­κής δημοσίευαν ύμνους για την αναπάντεχη ελληνική αντί­στα­ση στην επί­θεση της φασιστικής Ιταλίας. Πολλοί πολιτικοί έκα­ναν δη­λώσεις θαυ­μα­σμού για την ανδρεία των Ελλήνων και την τα­πείνωση του Μουσολίνι και δεν θα τις επαναλάβω εδώ. Ωστόσο, κλα­σική έμεινε η φράση του Βρε­τα­νού πρωθυ­πουρ­γού Ουίνστον Τσώρτσιλ: «Από δω και πέρα δεν θα λέμε ότι πολεμούν οι Έλληνες σαν ήρωες, αλλά οι ήρωες πο­λε­μούν σαν Έλλη­νες»!

Κοινός αντίπαλος το πολικό κρύο και τα χιόνια

Στη συνέχεια ο πολύ βαρύς χειμώνας και το άφθονο χιόνι καθή­λω­σαν τους αντιπάλους στα βουνά της Αλβανίας. Οι αντιμαχόμενοι είχαν τώρα να αντιμετωπίσουν έναν κοινό εχθρό, τον χει­μώ­να που ήταν ο βαρύτερος στην Αλβανία τα τε­λευ­ταία 50 χρόνια, οπότε οι δυο στρατοί παρέμειναν καθηλωμένοι.

Σχε­δόν όλοι οι φαντάροι είχαν κολλήσει ψείρες που τους βασάνιζαν συ­νε­­χώς. Πολλοί Έλληνες έπαθαν κρυοπαγήματα με αποτέλεσμα γάγγραινα στα πό­δια και από αυτούς οι περισσότεροι ακρω­τη­ριάστηκαν. Γιατροί, νοσηλευτές και νοσηλεύτριες έκα­ναν υπεράνθρωπες προ­σπάθειες στα ορεινά χειρουργεία. Πολ­λές γυναίκες ερυθρο­σταυ­ρί­τισ­σες συ­­­νέδραμαν στο στρατιωτικό ιατρι­κό προσωπικό. Στα μετόπισθεν χιλιάδες γυναίκες έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και μπλού­­ζες και τις έστελναν στο μέτωπο μέσω της οργάνωσης «Φα­νέλα του Στρατιώτη».1 Στην Αθήνα οι θεα­τρικές επιθεωρήσεις και τα τραγούδια της Σοφίας Βέμπο ανέβαζαν το ηθικό του ταλαι­πω­ρούμενου ελλη­νι­κού λαού. Όμως, εκτός από τις φονικές σφαί­ρες και τις οβίδες, η πα­γωνιά σκότωνε τα μεταφορικά ζώα και εξα­κο­λουθούσε να προκαλεί ακρωτη­ρια­σμούς από κρυοπαγήματα στους φαντάρους.

Επικίνδυνη στασιμότητα

Ο Μεταξάς ανησυχούσε για την αποτελμάτωση των επιχειρήσεων, δεδο­­μένου ότι ο Μουσολίνι εξακολουθούσε να στέλνει στρατό και εφό­­δια στην Αλβανία. Ως παλιός επιτελικός αξιωματικός ήθελε να ενη­με­ρώ­νεται λε­πτο­μερώς για την πρόοδο των μαχών στα βουνά της Αλβανίας, αλλά δυ­σφο­ρούσε γιατί ο Παπάγος είχε έδρα για τη διεύθυνση των επι­χει­ρήσεων την Αθήνα, ενθυμούμενος την προω­θη­μένη θέση του επιτελείου με τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο στους βαλ­κανικούς πολέμους.

Στις 4 Δεκεμβρίου ο υπουργός στρατηγός Σορίτσε τηλεφώνησε στον Τσιάνο και του είπε πως «[…]κάθε στρατιωτική ενέργεια είναι αδύνατη και η κατάσταση μόνο πολιτικώς μπορεί να λυθεί». Στις αρχές Δεκεμβρίου ο στρατηγός Σοντού έστειλε τηλεγράφημα στον Μουσολίνι και ζητούσε «να επιδιωχθεί πολιτική λύση για την Ελληνοϊταλική σύρραξη». Είναι φανερό πως ο Ιταλός στρατηγός είχε αντιληφθεί την αποτυχία της επίθεσης και προέβλεπε δυσμενείς εξελίξεις για τον ιταλικό στρατό.

Τον Δεκεμβρίο του 1940 οι Ιταλοί οχυρώθηκαν γύρω από τον λιμένα του Αυλώνα και πιο ανατολικά στο Τεπελένι. Οι αντικειμενικοί στόχοι της ελληνικής αντε­πίθεσης είχαν επιτευχθεί μόνο μερικώς.

Στην Αθήνα έγινε στις αρχές Ιανουαρίου 1941 μια ελληνοβρετανική σύ­σκε­ψη με συμμετοχή του Βρετανού στρατηγού Ουέιβελ. Ο Πα­πά­γος —για αντι­­μετώπιση της πιθανολογούμενης γερμανικής επί­θε­σης— ζητούσε βρε­τα­νική ενίσχυση από εννέα μεραρχίες και ο Με­ταξάς ήθελε δέκα, ενώ οι Βρε­τανοί μπορούσαν να στείλουν 2 ή 3 το πολύ κι αυτές μετά από δυο μή­νες. Δήλωσαν πως ήταν σε θέση να στεί­λουν γρήγορα μόνο μια μονάδα τεθωρακισμένων από 60 άρμα­τα, ένα σύνταγμα πυροβολικού κι ένα μικτό αντιαρματικό-αντι­αερο­πορικό σύνταγμα. Αυτά ο Μεταξάς και ο Παπάγος τα θεώρησαν «ψι­χία» τελείως ανεπαρκή για την αντιμετώπιση γερμανικής επί­θε­σης. Ο Μεταξάς πάντως τους δήλωσε ότι η Ελλάδα θα αντιτάξει άμυ­­να και στους Γερμανούς, δεν ήθελε όμως την αποστολή «μι­κρής μόνο βρε­τα­νικής δύναμης» για να μη δοθεί αφορμή και προκληθεί τα­χύτερα η ανα­με­νό­με­νη επέμβασή των Γερμανών πριν να καθαρίσει οριστικά το μέτωπο με τους Ιταλούς.

Τους Έλληνες στρατηγούς απασχολούσε η ανα­με­νό­με­νη επίθεση της Γερ­μα­νίας γιατί τότε ο στρατός στην Αλβανία θα έμενε ξε­κρέ­μα­στος. Η στα­σιμότητα στο μέτωπο είχε αρχίσει να δη­μιουργεί μια γκρίνια των επι­κε­φαλής των προωθημένων μονάδων προς το επιτελείο και τον Πα­πάγο.

Η εαρινή επίθεση

Ο Μουσολίνι υπολόγιζε πολλά στην προετοιμαζόμενη επίθεση της άνοι­ξης και ενίσχυε διαρκώς με όπλα και άνδρες τον ιταλικό στρα­τό. Μά­­λι­στα μετέβη ο ίδιος στην Αλβανία, όταν θα άρχιζε η μεγάλη και πολυδιαφημισμένη εαρινή επίθεση της Ιτα­λίας. Από τις 9 Μαρ­τίου χιλιάδες οβίδες πυροβολικού και βλή­μα­τα όλμων εκτο­ξεύ­θηκαν από τους Ιταλούς, που επιπλέον βομ­βάρ­διζαν τις ελληνικές θέσεις και με 300 περίπου αεροπλάνα τους. Οι Έλληνες, όμως, είχαν σκάψει βα­θιά ορύγ­ματα και έτσι οι απώλειες που προκάλεσε η ιταλική επί­θεση ήταν δυσα­νά­λογα πολύ λίγες ως προς τη δύναμη πυρός. Οι Ιτα­λοί είχαν συγκε­ντρώσει απέναντι στους Έλληνες διπλάσιο αριθμό με­ραρ­χιών, αλλά τελικά απέτυχαν και εγκατέλειψαν τις επιθέσεις μετά από 17 ημέ­ρες. Οι Έλληνες εφάρμοζαν την τακτική της «ενεργητι­κής άμυ­νας». Έτσι, όταν έκαναν επίθεση οι Ιταλοί σε ένα ύψωμα, μό­λις έπαυαν τα πυ­ρά υποστήριξης του πυροβολικού και των όλ­μων, δέχο­νταν ξαφνικά την επίθεση των Ελλήνων που ήταν ξεκού­ρα­στοι. Με τις αντε­πι­θέσεις αυτές οι Έλληνες αιφνιδίαζαν τους Ιτα­λούς που υποχω­ρούσαν.

Ο Μουσολίνι έμεινε 18 μέρες στην Αλβανία και μετά την απο­τυχία της εαρινής επίθεσης έφυγε απογοητευμένος. Μέχρι τότε, λό­γω της δυ­σμενούς εξέλιξης του πολέμου στην Αλβανία, άλλαζε κάθε τό­σο τους στρατηγούς του μετώπου. Κατά σει­ράν είχαν χρησιμο­ποιη­­θεί ο Πράσκα, ως στρατηγός της εισβολής και έπειτα ο Σοντού. Την εαρι­νή επί­θεση οργάνωσε ο Καμπαλέρο που είχε αναλάβει στις 30/12/1940.

Οι Ιταλοί είχαν περισσότερα σύγχρονα όπλα, όπως άρματα και αερο­­πλάνα. Η έλλειψη αρμάτων από την ελ­λη­­νική πλευρά οδήγησε στην επιλογή των βουνών ως πεδίο προώ­θη­σης και μάχης. Οι ελληνικοί όλμοι και το ορειβατικό πυ­ρο­βολικό έκαναν πο­λύ καλή δουλειά. Στην εαρινή επίθεση η ελληνική πλευρά είχε 5.200 απώ­­λειες (1.200 νεκρούς και 4.000 τραυματίες), ένα­ντι 12.000 συνολικά Ιτα­λών —νεκρών και τραυματιών— σύμφωνα με στοιχεία του Καμπαλέ­ρο. Όμως, στον πόλεμο αυτόν υπήρχαν πολλά θύματα από κρυο­πα­­γή­μα­τα πέραν των θυμάτων από τα όπλα της εποχής.

Θάνατος του Ι. Μεταξά

Στις 29/1/1941 πέθανε ο Ι. Μεταξάς μετά από ασθένεια δέκα ημερών που είχε κρατηθεί μυστική. Η αιτία θανάτου ήταν ­περιαμυγ­δαλικό­ από­στημα, το οποίο αν και διανοίχθηκε (ίσως με καθυστέρηση) δεν ιάθηκε­. Η κατά­στα­ση χειρο­τέ­ρευ­σε επει­δή συνυπήρχε σακχαρώδης διαβήτης και εξε­λίχθηκε σε ση­ψαι­μία και νε­φρι­κή ανεπάρκεια. Ο θάνατος από περιαμυγδαλικό απόστημα σε εποχή άνευ αντιβιοτικών ήταν δύσκολο να αποφευχθεί.2 Ο ελλη­νικός λαός που πληροφορήθηκε από το ραδιόφωνο και τις εφη­με­­ρίδες τον θάνατο του Μεταξά κυ­ριο­λεκτικά πάγωσε. Είχε ένα αίσθημα σι­­γου­ριάς με αυτόν τον ηγέτη μετά το μεγάλο «ΟΧΙ» με το οποίο είχε ταυ­τιστεί. Ένιωσε να χάνει τον προστάτη του και κυριολεκτικά σύσσω­μος παρα­κο­λού­θησε στην Αθήνα την κηδεία του. Ο Μεταξάς δεν είχε λαϊ­κό έρεισμα και έπαιρ­νε μικρό ποσοστό ψήφων στις εκλογές. Όμως πα­ρά την αντί­θεση στη δικτατορία, ο λαός μετά το ΟΧΙ είχε ταχ­θεί στο πλευ­ρό του απέναντι στην επίθεση της Ιταλίας και εφάρμοσε το ΟΧΙ στην πράξη με μοναδικό τρό­πο που προκάλεσε τον θαυμασμό σε φί­λους και εχθρούς. Ο Μίκης Θε­ο­δωράκης περιέγραψε ότι στην Τρί­πολη την ημέ­ρα της κηδείας του Με­τα­ξά ακούγονταν κλάματα του κόσμου από μεγά­λη απόσταση. Ο ιστορικός συγγραφέας ­Ζαούσης­ γράφει: «[…]η λύ­­πη για τον θάνατο ενός δικτάτορα ποτέ δεν υπήρξε τόσο αυθε­ντική[…] η κη­δεία του Μεταξά ήταν πραγ­μα­τικά και όχι φραστικά πάν­δη­μη». Ο ναύαρ­χος Αλ. Σακελλαρίου γράφει για τον Μεταξά ότι: «[…]παρά τα ελατ­τώ­ματά του και τα τυχόν σφάλματά του ήταν μια από τις ισχυρότερες διάνοιες που εγνώρισε­ ποτέ ο τόπος». Στο Λονδίνο τα κυβερνητικά κτήρια έβαλαν μεσί­στιες τις σημαίες συμ­με­τέ­χοντας έτσι στο πένθος των Ελλήνων, όπως είχαν κάνει και για τον Γάλλο στρατηγό Φος­.

Ο Παν. Κανελλόπουλος έγραψε για τον Ι. Μεταξά ο οποίος μάλιστα τον είχε εξορίσει: «Πρέπει να είμεθα χωρίς άλλο ευγνώμονες εις τον Ιωάννην Με­ταξά, διότι είπεν ολομόναχος στο σκοτάδι της νυκτός το μέγα ΟΧΙ».

Ο βασιλιάς Γεώργιος —γνωρίζοντας ότι πεθαίνει ο Μεταξάς— είχε προ­­ετοιμαστεί και χωρίς καθυστέρηση διόρισε πρωθυπουργό τον νομικό και τραπεζίτη Αλ. Κορυζή προς μεγάλη έκπληξη πολ­λών στρατιωτικών, αλ­­λά και των πολιτών. Η επιλογή του Κορυ­ζή δεν αντιπροσώπευε ένα ίσο μέγεθος, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρχε διαθέσιμη και πρόθυμη αντίστοιχη προ­σω­πικότητα. Ο Κορυζής ήταν έντιμος άνθρωπος, αλλά δεν είχε τη στόφα ηγέτη και σε σύγκριση με τον αποθανόντα Μεταξά φαινόταν πολύ λίγος.

Όμως, με τον θάνατο του Μεταξά, ενώ τερμάτισε τον βίο του το προσωποπαγές καθεστώς της 4ης Αυγούστου, δεν απο­κα­τα­στά­θηκε ο κοινοβουλευτισμός και παρέμενε σε εκκρεμότητα η θέση του βα­σι­λιά Γεωργίου, ο οποίος είχε ανεχθεί την εκτροπή και συνέβαλε στη δι­κτα­τορία. Η Ελλάδα για να μεταβεί από την ανωμαλία στην ομα­λότητα θα περνούσε —δυστυχώς— μέσα από τις συμπληγάδες πέτρες του Εμφύ­λιου Πολέμου. Ακόμη και ο ίδιος ο Μεταξάς έγραψε στο ημερολόγιό του ότι «αν πέσει η δικτατορία θα ακολουθήσει το χάος».

Κινήσεις για συνθηκολόγηση με μεσολάβηση Γερμανίας

Πριν ακόμη από τον θάνατο του Μεταξά άρχισαν κάποιες παρα­σκη­­­νια­κές κινήσεις για συνθηκολόγηση με την Ιταλία, με τη μεσο­λά­βη­ση της συμ­μάχου της Γερμανίας. Η λογική των προτάσεων ήταν ότι η Ελλάδα θα κρατούσε τη Βό­ρεια Ήπειρο και η Ιταλία θα μετέφερε τον στρατό της από την Αλβανία στη Β. Αφρική. Η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε ή δεν ξεκίνησε εγκαίρως, ώστε να μπορεί να προ­λά­βει την απόφαση του Χίτλερ για την επίθεση στην Ελλάδα. Το σχέ­διο «Μαρίτα», όπως ονομάστηκε η επιχείρηση εναντίον της Ελ­λά­δας, είχε πλέον δρο­μολογηθεί.

Οι επιστολές Ζαχαριάδη και η στάση του ΚΚΕ στον πόλεμο

Ο γενικός γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ ευρισκό­μενος στα κρατητήρια της Ασφάλειας έστειλε επιστολές στον Μα­νιαδάκη και στον Μεταξά. Στην πρώτη επιστολή της 31ης Οκτω­βρίου 1940 έγραφε με­­ταξύ άλλων: «Στον πόλεμο αυτό που τον διευ­θύνει η κυβέρνηση Με­ταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επι­φύ­λαξη». Στη δεύτερη επιστολή που στάλ­θηκε στις 26 Νοεμβρίου 1940 ο Ζα­­χα­ριάδης άλλαξε στάση και ζη­τούσε να σταματήσει η Ελλάδα τον πό­λε­μο με την Ιταλία και να επιδιώξει τη μεσολάβηση της Σοβιετικής Ένω­σης για την ειρήνευση, καθώς και ο στρατός μας να επι­στρέψει στα σύ­νορα. Η αλλαγή γραμμής ίσως οφείλεται στο ότι ίσχυε ακό­μη το σύμ­φωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ. Μια τρίτη επιστολή απηύ­θυνε ο Ζαχα­ριά­δης στους δικούς του, κατηγορώντας τους για απόκλιση από τη γραμμή του κόμματος.

Στο στρατόπεδο της Ακροναυπλίας, είχαν φυλακιστεί από τον Μα­­νια­­δάκη περίπου 600 μέλη του ΚΚΕ. Ανάμεσά τους βρίσκονταν πολλά ηγε­­τικά στελέχη του κόμματος. Περιέργως όταν οι φύλακες της Ακρο­ναυ­­πλίας είχαν αφοπλιστεί από τους Ιταλούς, οι φυλα­κι­σμένοι Κομ­μου­νιστές με εντολή του Γ. Ιωαννίδη (Νο 2 του ΚΚΕ) δεν επιχείρησαν να αποδράσουν! Όταν οι Βούλγαροι ζήτησαν να απε­λευ­θε­ρω­θούν οι σλαβόφω­νοι της Ακροναυπλίας, μαζί με αυτούς απε­λευ­θε­ρώ­θη­κε και ο Ανδρέας Τζή­μας, ο οποίος έπειτα είχε ηγετικό ρόλο στην αντιστασιακή οργάνωση ΕΑΜ.

Συζητήσεις και διαφωνίες με Βρετανούς

Ο Χίτ­λερ μέσω δια­φό­ρων «ταχυ­δρό­μων», απειλούσε ότι θα εισβάλει στην Ελλάδα, αν αυτή δεχθεί στρα­τιωτική βοήθεια από τη Μ. Βρετανία. Σε συσκέψεις με τον στρατηγό Ουέιβελ­ στις 13 Ιανουαρίου του 1941 ο Μεταξάς διαβεβαίωσε τους Βρετανούς πως η Ελλάδα—αν δεχόταν επί­θεση— θα πολεμούσε και τους Γερμανούς. Ο Με­ταξάς ανέφερε με έμφαση ότι θα δε­χόταν οποιασδήποτε έκτα­σης βρε­τα­νική βοήθεια, μόλις οι Γερμανοί περ­νούσαν τον Δούναβη ή τα σύνορα με τη Βουλγαρία. Άλλη μια παρά­μετρος στο στρα­τη­γι­κό σκάκι των Βαλ­­κανίων ήταν η στάση της Γιουγκοσλαβίας,­ στην οποία υπήρχε πολιτική αστάθεια.

Τον Φεβρου­άριο ­έγιναν νέες συσκέψεις Βρετανών με την ελληνική πλευρά. Στις 2 Μαρτίου ο Ήντεν­ επέστρεψε στην Αθήνα από την Άγκυρα, όπου ήπιε το πικρό πο­τήρι της ουδετερότητας της Τουρκίας, και ζήτησε να εκκενωθεί από στρατό αμέσως η Ανα­το­λι­κή Μα­κεδονία και Θράκη, για να σχηματιστεί η νέα γραμμή άμυ­­νας στον Αλιάκμονα. Οι Έλληνες επιτελείς διαφώνησαν. ­­Ο Παπάγος ζητούσε να απο­βι­βαστούν βρε­τα­νι­κές δυνάμεις στη Θεσσαλονίκη και αυτές να ενισχύσουν την άμυ­να των συ­νό­ρων προς Βουλγαρία και Γιουγκοσλαβία. Οι Βρε­τα­νοί αντιδρούσαν γιατί δεν διέθεταν δυνάμεις. Τελικώς ο Πα­­πάγος δέ­χθηκε να σχηματιστεί μια δεύ­τερη γραμμή άμυνας από Έλ­ληνες και Βρε­τανούς χωρίς να κε­νω­θούν τα οχυρά. Για σίγουρη άμυνα αν προ­χω­ρούσαν νικηφόρα οι Γερμανοί θα ίσχυε η «γραμμή του Αλιάκ­μονα». Εκεί θα συγκε­ντρώ­νονταν δυο νέες ελληνικές μεραρχίες, δυο βρε­τανικές με­ραρ­­χίες (αυστραλέζικη και νεοζηλανδική) και μια βρετανική ταξιαρχία τε­­­θω­ρακισμένων. Ο Παπάγος δεν δέχθηκε να αδυνατίσει η θέση του στρατού στην Αλβανία ούτε να εγκαταλειφθεί η γραμμή Μεταξά, γιατί θα έπεφτε το ηθικό του ελληνικού στρατού. Στις 7 Μαρτίου τα πρώτα βρετανικά στρα­τεύματα απο­­βι­βάστηκαν στα λιμάνια του Πειραιά και του Βόλου. Τότε οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να καταλάβουν την Ελλάδα, για να βοηθήσουν στην αποτυχημένη μέχρι τότε προσπάθεια του Μουσολίνι. Η επίθεση των Γερμανών ξεκίνησε χωρίς προειδοποίηση στις 6 Απριλίου του 1941. Η Ελλάδα αμύνθηκε όσο ήταν δυνατό επί 52 ημέρες. Στη γραμμή Μεταξά φονεύθηκαν περισσότεροι Γερμανοί από όσους έχασαν τη ζωή τους σε όλη τη Γιουγκοσλαβία. Αλλά αυτή η φάση του πολέμου μπορεί να παρουσιαστεί με άλλη ευκαιρία.

1 Για την ενίσχυση του στρατού με ρουχισμό λειτούργησε στη διάρκεια του πολέμου ο ορ­γανισμός «Η φανέλα του Στρατιώτη» με εθελόντριες (ιδρύθηκε το 1939 στην Αθήνα).

2Έκτοτε κυκλοφό­ρη­σαν πολλές ανυ­πόστατες φήμες για τον θάνατο του Μεταξά, μεταξύ των οποίων ότι τον δο­λο­φόνησαν οι Άγγλοι που βέβαια είναι προϊόν φαντα­σίας.

Επίμετρο

Η προετοιμασία της Ελλάδας για πόλεμο και η απάντησή της με το ΟΧΙ του Μεταξά και με τον παλλαϊκό πόλεμο1 που ακολούθησε στην επίθεση της Ιταλίας, είναι από τα ιστορικά γεγονότα, για τα οποία μπορεί να είμαστε οι Έλληνες υπερήφανοι. Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια από την Αριστερά να παύσει ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου και να αντικατασταθεί από «γιορτές απελευθέρωσης», με επιχείρημα ότι όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες γιορτάζουν την απελευθέρωσή τους και όχι την έναρξη του πολέμου. Όμως σε εκείνες τις μέρες μόνο η Ελλάδα αντέταξε ισχυρή άμυνα και απαιτήθηκαν συνολικά 7 μήνες για την κατάληψή της, με συμμετοχή μάλιστα εκτός από την Ιταλία και της Γερμανίας με την πανίσχυρη στρατιωτική μηχανή της. Οι ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορεί να είναι περήφανες για την αντιμετώπιση του «άξονα», όταν ο Χίτλερ τις κατακτούσε μέσα σε λίγες μόνο μέρες. Πώς να γιορτάσουν τα ευρωπαϊκά κράτη την αρχή του πολέμου που γι’ αυτές τις χώρες είναι ιστορία ηττών;

Η προσπάθεια της Αριστεράς να παύσει να εορτάζεται το ΟΧΙ του 1940 οφείλεται στο ότι ο πρωθυπουργός του ΟΧΙ ήταν ο Ι. Μεταξάς, ο οποίος είχε εκμηδενίσει τότε τους κομμουνιστές, αφενός με τα ευφυή αστυνομικά μέτρα του υπουργού του Ι. Μανιαδάκη, αλλά και χάρη στα κοινωνικά φιλολαϊκά μέτρα που είχε λάβει. Ήταν βέβαια δικτάτωρ και αυτό δεν μπορούμε να το αλλάξουμε. Αυτό όμως δεν αποτελεί δικαιολογία για να αποσιωπούμε την ιστορική συμβολή του στο ένδοξο έπος του 1940 και να επικρατούν ιστορικά ψεύδη. Όμως, η Αριστερά έχει στόχο τη φαλκίδευση της ιστορίας με την προβολή ιστορικών ψευδών, όπως για παράδειγμα με μια απαράδεκτη αναθηματική πλάκα του Δήμου Θεσσαλονίκης (από τη δημαρχία Ι. Μουτάρη το 2016) που εκθειάζει τον «αντιστασιακό ΕΛΑΣ» για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης!!! Πώς όμως μπορεί να θεωρηθεί ότι γίνεται «απελευθέρωση» μιας πόλης ήδη ελεύθερης, καθότι έχει αποχωρήσει από την πόλη και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης ένα 24ωρο πριν από την είσοδο των ανταρτών; Η Θεσσαλονίκη είχε απελευθερωθεί με την οικειοθελή αποχώρηση των Γερμανών λόγω της πορείας του πολέμου και δεν υπήρξε ήττα των Γερμανών από τον ΕΛΑΣ που οδήγησε στην απελευθέρωσή της. Για σύγκριση θυμηθείτε το 1912, τότε που η Θεσσαλονίκη παραδόθηκε με έγγραφη συμφωνία, αφού είχαν προηγηθεί σκληρές μάχες στο Σαραντάπορο και τα Γιαννιτσά. Η παράδοση υπογράφηκε από τον Οθωμανό διοικητή Ταχσίν πασά και τους επιτελείς του αρχιστρατήγου (τότε διαδόχου) Κωνσταντίνου, Β. Δούσμανη και Ι. Μεταξά, με τη συμμετοχή του διπλωματικού υπαλλήλου (τότε δεκανέα) Ίωνα Δραγούμη, ο οποίος έγραψε στα γαλλικά τη συμφωνία. Αυτή μάλιστα, ήταν όντως «απελευθέρωση» από την οθωμανική κατοχή της ιστορική πόλης της Θεσσαλονίκης. Για άλλη απελευθέρωση μεταγενέστερα δεν είναι δυνατόν να επαίρεται κανείς. Είμαστε όμως υπερήφανοι για το ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου και αυτήν γιορτάζουμε με εθνική ανάταση.

1 Εκτός από το μέτωπο στην Αλβανία με τον στρατό, λειτούργησε στις πόλεις αεράμυνα με Έλληνες κάποιας ηλικίας, συμμετείχαν γυναίκες σε νοσηλευτικές υπηρεσίες, έγιναν μεταφορές εφοδίων από τις Ηπειρώτισσες, και λειτουργούσαν ομάδες ατόμων που συνέλεγαν και έστελναν ρουχισμό και δώρα στους στρατιώτες.

Ζήτω η 28η Οκτωβρίου του 1940

Ζήτω ο ένδοξος ελληνικός στρατός


Η “ομιλία” σε μορφή pdf αρχείου με σχετικούς χάρτες εδώ

Filed Under: ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΙΣΤΟΡΙΑ Tagged With: 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940, ΕΕΥΕΔ, ΚΑΡΑΜΗΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΟΧΙ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΟΛΟΓΙΑΣ και ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΕΥΕΔ 2021.10.02

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Φ. ΓΚΟΝΗ

ISBN 960-7081-94-3

Σελίδες 250

ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΛΙΤΣΑΣ

1997

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Η αρχική χειρουργική αντιμετώπιση απαιτεί ορθολογισμό, σύνεση και αποφασιστικότητα. Ορθή χειρουργική πράξη είναι η αποτελεσματική χειρουργική πράξη και μέτρο της αποτελεσματικότητας είναι η διάσωση  του τραυματία με την μικρότερη δυνατή αναπηρία.

Το βάρος της ευθύνης με οδήγησε, ενδοσκοπώντας τις γνώσεις και την εμπειρία μου, στην ανάγκη να διευρύνω τις επιστημονικές μου αναζητήσεις στον τομέα του τραύματος. Ταπεινή μου φιλοδοξία είναι να συμβάλω στην μεταφορά γνώσεων και εμπειριών που θα βοηθήσουν τους νέους συναδέλφους και θα συντελέσουν στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των τραυματιών στην ειρήνη και στον πόλεμο.

Προσπάθησα να καλύψω το σύνολο σχεδόν των κακώσεων που είναι άμεσα απειλητικές για την ζωή και να σκιαγραφήσω τις βασικές αρχές λειτουργίας στα διάφορα υγειονομικά κλιμάκια. Μερικά κεφάλαια είναι στα όρια του φάσματος των καθημερινών επιστημονικών δραστηριοτήτων του γενικού χειρουργού. Τούτο με βοήθησε να μην παρασυρθώ σε άκρως εξειδικευμένες γνώσεις, που αναμφίβολα είναι απαραίτητες στην οριστική και νηφάλια σντιμετώπιση των τραυματιών, αλλά που η πιστή εφαρμογή τους μπορεί να αποδειχθεί ατελέσφορη    ή και επιζήμια κατά την αρχική αντιμετώπιση μαζικών απωλειών. Το σύνολο των τραυματιών θα ωφεληθεί περισσότερο αν ο χειρουργός περιορισθεί σε εκείνα που πρέπει να κάνει και σε όχι σε εκείνα που μπορεί  να κάνει.

Βασικά βοηθήματα σε αυτή μου την προσπάθεια απετέλεσαν το Emergency War Surgery, NATO handbook, Field Surgery pocket book του Βρετανικού στρατού, το Students Manual του A.T.L.S καθώς και άλλα επιστημονικά συγγράμματα και ανακοινώσεις.

Με την ελπίδα ότι το πόνημα αυτό θα βοηθήσει τους νέους συναδέλφους στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των τραυματιών στην ειρήνη. Εύχομαι να μην προστεθούν γνώσεις και εμπειρίες από πολεμικές συγκρούσεις.

Γ.Φ.Γ


Η ΕΕΥΕΔ ευχαριστεί τον κ. Γεώργιο Γκόνη για την αποστολή ενός αντιτύπου στην βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΑΡΘΡΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ Tagged With: Γκόνης, Γκόνης Γεώργιος

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ από ΕΕΥΕΔ

1 Οκτ. 2021

  • ISBN: 978-960-14-2508-5
  • Συγγραφέας: ΓΚΟΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
  • Εκδοτικός οίκος: Α. Α. ΛΙΒΑΝΗΣ
  • Σελίδες: 280
  • Διαστάσεις: 17Χ24
  • Ημερομηνία Έκδοσης: Μάιος 2012

Ζούμε σε εποχή βαθύτατης και ίσως ανεξέλεγκτης κρίσης. Η επιχειρούμενη λογιστική θεώρηση της ”οικονομίας” αποκαλύπτει ότι τα συμπτώματα και τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου εκλαμβάνονται ως νόσοι, ενώ η βαθύτερη γενεσιουργός αιτία βρίσκεται κυρίως στην υστέρηση πνευματικότητας και στην έλλειψη νοηματοδότησης του βίου. Νόημα όμως δεν μπορεί να δοθεί αν δεν αναζητηθεί το ”γιατί” της ύπαρξης και δεν προσδιορισθούν αξίες και προτεραιότητες.

Μέσα από τις γραμμές του βιβλίου εγείρονται ερωτήματα και αναζητούνται απαντήσεις για το Θεό, τη φύση, τον άνθρωπο, τη ζωή και το θάνατο. Βάση εκκίνησης η τεκμηριωμένη γνώση και εργαλείο κατανόησης ο ορθός λόγος. Η επίγνωση ότι η λογική δεν είναι άσφαλτος οδηγός δεν αναιρεί την πεποίθηση ότι η λογικότητα είναι αρκετά επαρκής για την κατανόηση των ανθρωπίνων. Αποφεύγεται το μειονέκτημα της λεπτομερειακής μονομέρειας προς την οποία ρέπουν οι ”ειδικοί” και επιχειρείται, μέσα από την απλοποίηση, ολιστική θεώρηση των αλληλένδετων που συνθέτουν τον κόσμο.

Στόχος η πρόκληση ερωτημάτων και όχι η αποκρυστάλλωση συμπερασμάτων. Ζητούμενο ο περαιτέρω εξανθρωπισμός του ανθρώπου σε αρμονία με τη λοιπή έμβια και μη έμβια φύση. 


Σύντομη  παρουσίαση του βιβλίου από τον κ.  Αναστάσιο Μάνθο τ. Πρύτανη του Α.Π.Θ

1) Εντυπωσιακή η ασυμβατότητα της θεματικής επιλογής του συγγραφέα σε σχέση με τις επαγγελματικές του ενασχολήσεις. Από το γεγονός αυτό προκύπτει ότι οι προβληματισμοί και οι σκέψεις  που παρατίθενται στο βιβλίο του, έχουν μακρόχρονη εσωτερική διεργασία, που εκφράσθηκαν με υπέροχη αποτύπωση γραπτού λόγου.

2)  Η μεγάλη έκπληξη εντοπίζεται ότι το βιβλίο αποτελεί έκφραση προσωπικών ανησυχιών και αναζητήσεων, πέραν της εξαιρετικά χρονοβόρου επαγγελματικής του ενασχόλησης.

3)  Χαρακτηριστικά του βιβλίου

Δομή: Συνειρμική, η οποία κεντρίζει και συναρπάζει, με λογική τεκμηρίωση, σαφή εποπτική αλληλουχία, ενταγμένα σε οριοθετημένη πλαισιακή αρχή,

        Παρουσίαση: Εύληπτη παράθεση και εξαιρετικά λειτουργικά δομημένη παρουσίαση.

        Γλώσσα: Ρέουσα – ακριβής – πλαστική – έλλογη – γλαφυρή – επιστημονικά ακριβής, όντας αντίστοιχη των εννοιών που προσδιορίζει, παρά το γεγονός ότι είναι απλή, καθημερινή και άμεσα κατανοητή. Το στοιχείο αυτό είναι πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του βιβλίου.

4) Η Ολιστική Θεώρηση είναι μείζον στοιχείο του περιεχομένου, το οποίο δημιουργεί μια ειδική ειδοποιό διαφορά. Επιπλέον, το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί και συγγραφική καινοτομία.

5) Η επιστημονική προσέγγιση είναι αμέριστη, πλήρης και υψηλού επιπέδου, σε όλα τα αποδείξιμα στοιχεία του βιβλίου, αν και δεν περιλαμβάνονται τυπικές  βιβλιογραφικές αναφορές. Αντ’ αυτών υπάρχει αναφορά και παράθεση των πιο σημαντικών μέσα στο ίδιο το κείμενο.

6)  Έρευνα και υπέρβαση: Η ερευνητική αξιολόγηση και η αξιοποίηση των υπερβατικών καταστάσεων, αποτελεί μείζον βήμα, πέραν της επιστημονικής τεκμηρίωσης, αφού σε τέτοιες περιπτώσεις, οι υπερβατικές καταστάσεις,  στην καλύτερη περίπτωση αγνοούνται και στη χειρότερη λοιδορούνται.

7) Τίμια και εναγώνια καταγραφή  ευρύτερης αυτογνωσίας και ψηλάφησης του κόσμου  με  «συμβατή αντισυμβατικότητα»,    σε σχέση με το επαγγελματικό γνωστικό του αντικείμενο, τη Χειρουργική.

8) Ιατροφιλοσοφία: Η μόνη ανά τους αιώνες συνδυαστική ιδιότητα σε πολλούς γιατρούς. Ως ερμηνεία μπορεί να βασισθεί στην ιδιαίτερη ευαισθησία των ιατρών (ιδιαίτερα του συγγραφέα), προς την αιτιολόγηση και την ερμηνεία της ζωής, μέσα στο συμπαντικό περιβάλλον.

9) Τα δύο πρώτα κεφάλαια: Θέτουν με εκπληκτική ισορροπία  και γλαφυρότητα το πλαίσιο της κατανόησης και αλληλεξάρτησης, αλλά και την αναζήτηση, μέσω της λογικής, της επιστήμης, της διαίσθησης ή της  υπερβατικής προσέγγισης.

10) Το τρίτο κεφάλαιο: Προφανής κύριος στόχος του συγγραφέα είναι το τρίτο κεφάλαιο, το οποίο πραγματεύεται το θεμελιώδες και διαχρονικό ερώτημα   του ανθρώπου. Ο στόχος αυτός γίνεται με άριστο αλλά και επικαιροποιημένο συνδυασμό με τα σύγχρονα προβλήματα, όπως η ρύπανση, το πρόβλημα της πλανητικής μέσης θερμοκρασίας, και πολλά άλλα.

11) Μικρόκοσμος-Μεγάκοσμος: Καταγράφεται η κατάσταση περί την ζωή και τις αγωνίες της, μαζί με την ένταξή τους  στον μικρόκοσμο και η σχέση τους με τον μεγάκοσμο.

  12) Λειτουργικά Ορόσημα

Η καμπύλωση του χρόνου από την παρουσία μάζας και ενέργειας, ως προϋπόθεση ύπαρξης και στοιχειώδους κατανόησης.  Το ένστικτο της ηδονής και της επιβίωσης μέσω της χαράς της ύπαρξης. Άδηλη, αλλά πολλαπλή και τεράστια ετερότητα συμπεριφοράς, σε σχέση με την προφανή αλλά  μικρή σχετικά ετερότητα της μορφής και της γονιδιακής εξάρτησής της.

`13) Συνολική εκτίμηση της συγγραφής:

Έχει συνολικά  εύστοχη, λυσιτελή και απαρτιωμένη ανάλυση και  σύνθεση  του γενικού πλαισίου και των βιολογικών παραμέτρων, μαζί με τη λογική.  

Αποτελεί μια επιτυχή έκδοση, με πολλά καινοτόμα στοιχεία, πολύ χρήσιμη στην καθημερινότητά μας, που πραγματεύεται τα δεδομένα των επιστημών και κατορθώνει να τα ενσωματώσει στα διαχρονικά προβλήματα, στις αναζητήσεις και τελικώς στα υπαρξιακά άγχη του σύγχρονου ανθρώπου.


Η ΕΕΥΕΔ ευχαριστεί τον Συνάδελφο κ. Γεώργιο Γκόνη για την δωρεά του βιβλίου του το οποίο τώρα κοσμεί την βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.

Η παρουσίαση του βιβλίου σε μορφή acrobat (pdf) εδώ

Filed Under: ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tagged With: Αινίγματα Λογικών Προσεγγίσεων, Γκόνης, Γκόνης Γεώργιος

Η παρουσίαση του βιβλίου “Η Ιστορία της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής (Σ.Ι.Σ) Θεσσαλονίκης (1947-1970) – Η εμβληματική περίοδος της Ελληνικής Στρατιωτικής Ιατρικής”

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

Το Σάββατο 11 Μαρτίου 2017, στις 18.00, έλαβε χώρα στο φιλόξενο αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου/Παράρτημα Θεσσαλονίκης η παρουσίαση του βιβλίου “Η Ιστορία της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής (Σ.Ι.Σ) Θεσσαλονίκης (1947-1970) – Η εμβληματική περίοδος της Ελληνικής Στρατιωτικής Ιατρικής”, μια εκδήλωση, που οργανώθηκε την Επιστημονική Ενωση Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ) και από το Πολεμικό Μουσείο/Παράρτημα Θεσσαλονίκης, καθώς το βιβλίο αποτελεί εκδοτική προσπάθεια της ΕΕΥΕΔ.

Η αίθουσα ήταν κατάμεστη και οι εισηγητές συγκίνησαν με τους λόγους τους, φόρτισαν συναισθηματικά όλους τους παρόντες και σκόρπισαν υπερηφάνια αλλά και νοσταλγία.

Οι αναμνήσεις πετούσαν στην αίθουσα, πάνω από τα κεφάλια όλων και οι καρδιές σκιρτούσαν σε κάθε αναφορά των ομιλητών, που άλλοτε με ατελείωτο συναισθηματισμό και άλλοτε με χιούμορ, ταξίδεψαν τους παρόντες σε εποχές και στιγμές γεμάτες εικόνες και βιώματα.

Οπως ειπώθηκε από κάποιον από τους παρόντες……”Ηταν μια μαγική βραδυά !!”

Συγχαρητήρια σε όλους όσοι συνετέλεσαν στην επιτυχία αυτής της εκδήλωσης.

IMG_5264IMG_5270IMG_5269IMG_5266IMG_5273IMG_5275IMG_5278IMG_5279IMG_5284

Επεξήγηση φωτογραφιών :

1.και 2. Γενική άποψη της αίθουσας

3. Τα μέλη του Δ.Σ. της ΕΕΥΕΔ

4. Ο Ταξίαρχος κ. Αναστόπουλος Παναγιώτης, μέλος του Δ.Σ. του Πολεμικού ΜΟυσείου Αθηνών, προσφωνεί την εκδήλωση.

5. Ο Πρόεδρος της ΕΕΥΕΔ Γενικός Αρχίατρος ε.α. κ. Χρίστος Παπαγιάννης, αναφέρεται στο βιβλίο.

6. Ο Καθηγητής Αλέξανδρος Γαρύφαλλος, Πρόεδρος του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του Α.Π.Θ. κατά την εισήγησή του.

7. Ο Αρχίατρος κ. Παύλος Νταφούλης, Ψυχίατρος, παρουσιάζει την εισήγηση του Υποστρατήγου ε.α. κ Γρηγορίου Σκαμπαρδώνη, λόγω αδυναμίας του να παραστεί.

8. Ο Ταξίαρχος ε.α. κ. Γεώργιος Πολυράκης, συγγραφεύς, παρουσιάζει τηνδική του εισήγηση για το βιβλίο.

9. Στο τέλος της εκδήλωσης βραβεύθηκαν με τιμητικό δίπλωμα οι Μαθητές και Μαθήτριες της ΣΣΑΣ, που συνέβαλαν με τις προσπάθειές τους στην συγγραφή του βιβλίου.

Filed Under: ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Ακολουθειστε μας !

  • Email
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube

Προσφατα θεματα

ΑΡΧΕΙΟ ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ

Ολες οι Αναρτήσεις μας υπό μορφή καταλόγου ανερξαρτήτως κατηγορίας και μορφής. . … Διαβάστε παρακάτω...

Τα βιντεο της Ε.Υ.Ε.Ε.Δ.

Διαφορα

  • Αρχείο Αναρτήσεων
  • ΕΚΔΟΣΕΙΣ
  • Ε.Ε.Υ.Ε.Δ.
  • ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ
  • ΑΡΘΡΑ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Δημοσιευσεις

  • ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ
  • ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

Δικτυωση

  • Ε-Mail Ε.Ε.Υ.Ε.Δ.
  • Facebook
  • Twitter
  • YouTube

Τα Νεα μας

© Copyright 2014 Ε.Ε.Υ.Ε.Δ. · eeyed.gr · All Rights Reserved · Powered by artemons.com

 

Loading Comments...