• – 2022.12.14
• – ΕΕΥΕΔ

Στα πλαίσια δημοσιεύσεων αποσπασμάτων από βιβλία Συναδέλφων, η ΕΕΥΕΔ παρουσιάζει, από το βιβλίο του Λάμπρου Βαζαίου “Ο Οδυσσέας στις στήλες του Ιανού”, την αναφορά στον Αντώνη Μυτιληναίο.

O Κύριος Αντώνης Μυτιληναίος

Τον Αύγουστο του 2002, ταξιδεύοντας από τη Σαντορίνη στον Πειραιά, την επομένη της Παναγίας, γνώρισα τον κύριο Αντώνη Μυτιληναίο. Είχα την τύχη των τυχερών! Γνώρισα ένα από τα πιο ζωντανά κι αληθινά πρόσωπα της ιστορίας της εποχής μας!  

Στην τετράκλινη καμπίνα της Α΄ Θέσης, φτάνοντας στον Πειραιά, επικράτησε η συνηθισμένη κινητικότητα της αποβίβασης στο λιμάνι. Έτρεξα να βρω τον καμαρότο, που χατιρικά μου άνοιξε την ενδιάμεση πόρτα, για να κατέβω εύκολα στο γκαράζ αποφεύγοντας τον συνωστισμό της κεντρικής σκάλας. Γυρίζοντας, σε λίγα λεπτά, δεν βρήκα κανέναν, όλοι είχαν φύγει. Ήμασταν τελείως άγνωστοι μεταξύ μας, «μιας νύχτας τυχαίοι συγκοιμώμενοι». Συγχρόνως, όμως, διαπίστωσα πως έλειπε το μικρό μαύρο τσαντάκι, που για ευνόπτους λόγους είχα κρύψει στο συρτάρι του τραπεζιού της καμπίνας. Αστροπελέκι, κεραμίδα, συμφορά, δεν ήξερα τι να διαλέξω… Εκεί μέσα βρίσκονταν οι ταυτότητες, οι κάρτες, το δίπλωμα οδήγησης, γυαλιά, κλειδιά, όλα επιτέλους τα αξεσουάρ του σύγχρονου ανθρώπου.  

Δεν μου δόθηκε «η πολυτέλεια να παγώσω» στην ίδια θέση, όπως περιγράφουν τις ανάλογες καταστάσεις οι συγγραφείς . Έπρεπε να κατέβω γρήγορα για να πάρω το αυτοκίνητό μου.  Το πλοίο έφευγε αμέσως. Κατάφερα με τη βοήθεια του αρχικαμαρότου να βρω ονόματα των συγκατοίκων μου. Ένας αλλοδαπός και δύο Έλληνες, απολύτως άγνωστοι.   Κλοπή σίγουρα, αλλά ποιος; Οι Έλληνες, ο αλλοδαπός: Άντε βγάλε άκρη! Ούτε που θυμόμουν τα πρόσωπά τους, νύχτα είχαμε μπει στην καμπίνα. Το πήρα απόφαση, πάει, τελείωσε, χάθηκαν όλα. Μια τυπική δήλωση στο πλοίο και μετά στη Λιμενική Αστυνομία.  

Πέμπτη, 16 Αυγούστου 2002, ζέστη αποπνικτική, μου λείπουν τα πάντα, κλειδιά, λεφτά, ταυτότητες, γυαλιά. Στην Κλινική προγραμματισμένο χειρουργείο, γι’ αυτό άλλωστε γύρισα. Με δανεικά γυαλιά χειρουργώ! Ευτυχώς το Ιατρείο το ανοίγει η Γιούλη και η Λύρα είναι στην Αθήνα. Αρχίζω τις διαδικασίες «αποκατάστασης ζημιών». Στο «Αυγό του Κόκορα» η κόρη μου μου κάνει το τραπέζι. Το απόγευμα, στο ιατρείο, στενοχώρια, κατήφεια, απελπισία.

Κάποια στιγμή, η Γιούλη με ειδοποιεί ότι κάποιος άγνωστος κύριος επιμένει να μου μιλήσει αμέσως. Στο τηλέφωνο ακούω μια ευγενική, ζωηρή φωνή: «Λέγομαι Αντώνης Μυτιληναίος, ταξιδεύαμε μαζί, στην ίδια καμπίνα από τη Σαντορίνη, έχω το τσαντάκι που αφήσατε φεύγοντας από την καμπίνα το πρωί. Επειδή επιστρέφω απόψε πάλι στη Σαντορίνη, μπορείτε σε μία ώρα να είσαστε στο καφενείο του Λιμανιού για να το παραλάβετε;» Έμεινα άναυδος! Το τελευταίο πράγμα που περίμενα να ακούσω εκείνο το απόγευμα ήταν αυτό. Χωρίς καμιά χρονοτριβή, έτρεξα στο λιμάνι. Στο καφενείο του κεντρικού επιβατικού σταθμού, ένας καλοκαμωμένος, ηλικιωμένος κύριος καθόταν πολύ αναπαυτικά στην πολυθρόνα του. Έδειχνε, και προφανώς ήταν, πολύ κουρασμένος. Είχε τα πιο ζωηρά και καθαρά μάτια που έχω συναντήσει σε άνθρωπο της ηλικίας του. Με κατάλαβε αμέσως, με γνώρισε ίσως, και με πολύ εγκάρδιο τρόπο με φώναξε κοντά του. Είχα καιρό να χαρώ την εγκαρδιότητα ανθρώπου καλής ανατροφής και σειράς, που κάνει τη διαφορά με την οικειότητα, τον ενικό και όλα όσα γίνονται σε άλλες περιπτώσεις.

 Μου ζήτησε συγγνώμη που δεν σηκωνόταν, τον πονούσε το πόδι του. Συστηθήκαμε. ήμουν πραγματικά ζαλισμένος. Φαίνεται πως είχε αποτυπωθεί στο πρόσωπό μου η αγωνία της ημέρας. «Με συγχωρείτε που δεν σας τηλεφώνησα νωρίτερα. Ήμουν, όμως, πολύ πιεσμένος από άποψη χρόνου και κυρίως από την υποχρέωση να παραστώ στην κηδεία ενός στενού φίλου, στην άλλη άκρη, στο Ν. Ηράκλειο» μου είπε. Κατάλαβα ότι ήταν Καθολικός, εκεί βρίσκεται το Νεκροταφείο τους. Μου παρέδωσε το τσαντάκι ακέραιο. Το τηλέφωνό μου το βρήκε στις κάρτες που είχα μέσα. Πολύ απλά μου διηγήθηκε τη μικρή ιστορία του πλοίου. Φτάνοντας το πλοίο στο λιμάνι, επικράτησε η συνηθισμένη βιασύνη προετοιμασίας αποβίβασης και κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι είχε μείνει τελευταίος και ότι κάποιος συνεπιβάτης είχε ξεχάσει το τσαντάκι του στην καμπίνα.

Γνωριμία δεν είχε γίνει, ο χρόνος πίεζε, πήρε λοιπόν το τσαντάκι για να μην χαθεί, με σκοπό βρει κάποιο σημείο επικοινωνίας με τον κάτοχό του εντός της ημέρας. Έτσι και έγινε, μόνο που οι υποχρεώσεις και οι αποστάσεις της μεγαλούπολης δεν του επέτρεψαν πιο έγκαιρη επικοινωνία. Μιλήσαμε λίγο για διάφορα, όπως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Μου είπε ότι μένει μόνιμα στον Καναδά και ότι περνά αρκετούς μήνες τον χρόνο στη Σαντορίνη, στο  Φηροστεφάνι, στο οικογενειακό σπίτι. Ακόμη, ότι έχει τη χαρά να φιλοξενεί σχεδόν κάθε χρόνο παιδιά, γαμπρούς, νύφες και εγγόνια στο πατρογονικό του. Του είπα και εγώ τα δικά μου, τον ευχαρίστησα θερμά, πήρα το απολωλός και έφυγα ανακουφισμένος. Φτηνά τη γλίτωσα!

 Περνώντας οι ημέρες, άρχισα να έχω διάφορα ερωτηματικά, αρκετά γρήγορα όμως  κατάλαβα ότι το κύριο προβλημά μου ήταν να μάθω πιο πολλά για τον άνθρωπο που γνώρισα. Φαινόταν καθαρά ότι ήταν κάποιος με ιστορία πίσω του. Κάποιος καθόλου συνηθισμένος άνθρωπος. Κάτι μου θύμιζε το όνομά του, κάπου το είχα διαβάσει ή το είχα ακούσει. Η Ρένα, η αδελφή μου, ανέλαβε να καλύψει το κοινωνικό μέρος, στη Σαντορίνη, με την εθιμοτυπική επίσκεψή της αμέσως μόλις επέστρεψε ο κ. Μυτιληναίος, οι δικές μου όμως απορίες παρέμεναν. Εκείνη την εποχή έψαχνα τη βιβλιογραφία για κάποια στοιχεία της σύγχρονης ιστορίας. Στην πολύτιμη Ιστορία του Μαρκεζίνη, φυλλομετρώντας το αφιέρωμα στις προσωπικότητες της εποχής μας, συνάντησα το κεφάλαιο που αναφερόταν στη ζωή και τη δράση του Αντώνη Μυτιληναίου! Τέτοια σύμπτωση; Ποιος ήταν, λοιπόν, ο Αντώνης Μυτιληναίος; Από τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα πληροφορήθηκα πως ο άνθρωπός μας γεννήθηκε στη Σαντορίνη το 1921 από Καθολική οικογένεια. Ενθουσιώδης νέος, ζωηρός και, όπως άκουσα αργότερα, αρκετά ανυπότακτος, πήρε μέρος στον πόλεμο του 1940. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, εντάχθηκε στην Αντίσταση. Η ΠΕΑΝ του Κ. Περρίκου από την πρώτη σχεδόν ημέρα μπήκε δυναμικά στον Αγώνα. Η βόμβα που ανατίναξε την ΕΣΠΟ στις 20/9/1942, τίναξε στον αέρα τα σχέδια των Γερμανών για στρατολόγηση «Ελλήνων Ναζί» για τις ανάγκες του πολέμου. Τη βόμβα τοποθέτησε και πυροδότησε ο νεαρός Αντώνης. Στα ερείπια του κτιρίου της οδού Γλάδστωνος, μαζί με τα σχέδια των κατακτητών θάφτηκαν 29 «Έλληνες» προδότες και 43 Γερμανοί Στρατιωτικοί. Ο Ουλαμός Καταστροφών της ΠΕΑΝ υπήρξε πατριωτική, αντιστασιακή ομάδα υψηλής αποτελεσματικότητας.

Δημιουργήθηκε από νέους πολεμιστές του Μετώπου, με αρχηγό τον Κώστα Περρίκο. Ο Περρίκος, ευπατρίδης Αξιωματικός, είδος που στον καιρό μας «τελεί υπό εξαφάνιση», είχε την τύχη που “οι εξουσίες» επιφυλάσσουν σε όσους έχουν αξιακό σύστημα προσωπικά συγκροτημένο και όχι στην αγελαία βάση που συνιστάται. Πολύ λίγο μιλήσαμε για τους ανθρώπους που τίμησαν τη στολή, τον όρκο τους, την αποστολή τους. Τους ανθρώπους που δεν συνθηκολόγησαν, που πολέμησαν μέχρι τέλους. Αυτούς που δεν κινήθηκαν από φιλοδοξίες, ή συμφέροντα, ή ακόμη και από τη λαχτάρα κατάληψης της εξουσίας στο όνομα μιας ιδεοληψίας, ή ακόμη και ιδεολογίας. Η πολιτική και ιδεολογική πλατφόρμα της οργάνωσης ήταν απλή. Συνέχιση με κάθε τρόπο του πολέμου μέχρι την τελική νίκη, στο πλευρό των Συμμάχων ως δύναμη του Ελληνικού Στρατού «Υπό τας διαταγάς της νομίμου Ελληνικής Κυβερνήσεως». Τελεία και παύλα! Να τελειώσει με το καλό ο πόλεμος, να νικήσουμε, να ξαναφτιάξουμε την Πατρίδα και μετά τα βρίσκουμε, Έτσι απλά! Η τιμή της χώρας σώθηκε.

Μόνη, σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, η Ελλάδα δεν έδωσε στρατιώτες στον Άξονα. Το πλήγμα της ΕΣΠΟ ήταν πολύ σκληρό. Δεν υπήρξε μονάδα του Γερμανικού Στρατού με Έλληνες στρατιώτες, μοναδικό φαινόμενο σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μια σειρά σαμποτάζ, ένα δυναμικό δίκτυο πληροφοριών, καλά οργανωμένο δίκτυο διαφυγής στη Μ. Ανατολή, συμπλήρωναν τη δράση του Ουλαμού Καταστροφών. Φυσικά, κανείς δεν αρνείται το μαζικό κίνημα της Εθνικής Αντίστασης, που έγραψε σελίδες Δόξας στην Ιστορία. Τίμιοι πολίτες με αυτοθυσία και παλληκάρια πήραν στα χέρια τους την τύχη της πατρίδας. Τι κι αν είχαν διαφορετική θεώρηση ζωής, τι κι αν φαντάζονταν αλλιώτικη τη ζωή τους μετά τον πόλεμο… Οι τίμιοι ήταν τίμιοι, οι σκάρτοι ήταν σκάρτοι. Εκείνα τα χρόνια ο λαός μας προσπάθησε να κλείσει τους λογαριασμούς του με την ιστορία, τα δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Στον σκληρό αγώνα, τον άδικο, τον αδελφοκτόνο, χάθηκαν οι καλλίτεροι. Έτσι δυστυχώς γίνεται πάντα!

Η ΠΕΑΝ προδόθηκε, ο κακόψυχος θείος μας ο Εφιάλτης τριγυρνούσε ακόμη στα λημέρια μας. Οι αγωνιστές πέρασαν από τη φρίκη της ναζιστικής μοχθηρίας. Ο Κώστας Περρίκος, η Ιουλία Μπίμπα, ο Αντώνης Μυτιληναίος και άλλοι πολλοί δικάστηκαν στο Στρατοδικείο, το Γερμανικό Στρατοδικείο, που στεγαζόταν στο ιστορικό κτίριο του Παρνασσού. Δεν απολογήθηκαν, κατηγορητήριο απήγγειλαν, πατριωτισμό και ήθος δίδαξαν, τον σεβασμό ακόμη και των δικαστών τους κέρδισαν. Ποινή… η εσχάτη!

Ο Αντώνης Μυτιληναίος δεν ήταν εκεί. Είχε δραπετεύσει! Δεν ήταν εύκολο να τον κρατήσουν μέσα τα κάγκελα. Δεν είναι πολύ γνωστή η πορεία του τους επόμενους μήνες, Φαίνεται ότι τον συνέλαβαν πάλι και ότι φυσικά δραπέτευσε για άλλη μια φορά. Ο Κώστας Περρίκος και οι συνεργάτες του εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο. Η επιστολή (*) που άφησε στον μικρούλη τότε γιο του, θα άξιζε να βρίσκεται στα αναγνωστικά των Σχολείων μας. Φυσικά δεν είναι! Μιλάει για τον κόσμο μετά τον πόλεμο, για την Ειρήνη που πρέπει να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση φυλής, έθνους, τάξης. Ο γιος του είναι σήμερα ο δεύτερος στην ιεραρχία της Επιτροπής Ελέγχου Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, με την ευχή μάλλον του Πατέρα του.

Ο Αντώνης βρέθηκε στη Μ. Ανατολή. Κατετάγη στις ομάδες Καταδρομών του Βρετανικού Στρατού. Μάλλον βρέθηκε στο στοιχείο του. Τιμημένο και γεμάτο παράσημα τον βρίσκει το τέλος του Πολέμου. Εγκαθίσταται, ζει, εργάζεται και φτιάχνει οικογένεια στον Καναδά. Όταν τον γνώρισα, μοίραξε τον χρόνο του μεταξύ Καναδά και Σαντορίνης. Η αναβλητικότητα που προκαλείται από τη λεηλασία του χρόνου ήταν η αιτία που δεν ξαναειδωθήκαμε. Στις 13 Ιουνίου του 2003 ένα αγγελτήριο κηδείας και το ψήφισμα του Συλλόγου των Φίλων της ΠΕΑΝ, που κατέθετε στέφανον δάφνης, ανήγγειλαν τον θάνατό του. Λίγους μήνες μετά, σε μια επίσκεψή μου στο Β’ Νεκροταφείο, είδα έναν ανακαινισμένο τάφο απέναντι από τον δικό μας, τον οικογενειακό.

Το όνομα του Αντώνη Μυτιληναίου ήταν κάτω από τη φωτογραφία του, ως βετεράνου, με το πολιτικό του κοστούμι, όλα του τα παράσημα και τον μπερέ του καταδρομέα. Ο θείος ο Σπύρος απέναντι έχει καλή παρέα! Μάλλον θα τα κουβεντιάζουν. Να συναντήθηκαν άραγε στη Μ. Ανατολή; Ποιος ξέρει… Τέτοια σύμπτωση πάλι, Μικρός που είναι ο κόσμος Μήπως κάποιοι συναντιόμαστε συχνά; Μήπως ο Μεγάλος Τροχός σε κάποιες ψυχές κάνει χάρες; Ποιος να ξέρει… Αλλά ας το δούμε και διαφορετικά, μας χρειάζεται η απάντηση; Σε τι θα ωφελήσει; Καλά δεν είμαστε και έτσι, Τι λες, Κύριε Αντώνη; Έτσι ξεκούραστος που είσαι εκεί πάνω, σίγουρα τα βλέπεις πιο καθαρά τα πράγματα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΕΥΕΔ

1. Δείτε το σχετικό άρθρο με τίτλο “Κανοντας αντίσταση στο κέντρο της Αθήνας” στα ΝΕΑ εδώ

2. Η ΕΕΥΕΔ ανεκάλυψε την μνημειώδη επιστολή του Κώστα Περρίκου στα παιδιά του λίγο πριν την εκτέλεση του από τους Γερμανούς, σε άρθρο του Λάμπρου Βαζαίου στην ιστοσελίδα Infognomon : εδώ

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ
«Φεύγω με την ικανοποίηση πως αν δεν έκαμα το χρέος μου προς την πατρίδα όσο έπρεπε, πάντως το έκαμα όσο μπορούσα. Το χρέος αυτό δεν τελειώνει ποτέ. Αν ζούσα θα εξακολουθούσα την προσφορά μου και κατά την περίοδο της ειρήνης. Σεις που θα μείνετε δουλέψτε για να σταματήσουν οι πόλεμοι, να ευημερήσουν όλοι οι άνθρωποι, να ενωθούν τα κράτη της Ευρώπης, να ειρηνεύσει και να ευτυχήσει ο κόσμος. 
Δουλέψτε για να καταργηθούν οι τεχνητοί φραγμοί που παρεμποδίζουν και σε άπειρες περιπτώσεις ματαιώνουν την πρόοδο των αξιών. Αφιερώστε τη ζωή σας στην Ελλάδα και στην ανθρωπότητα.
Σύμφωνα με την απόφαση του Στρατοδικείου, ο πατέρας σας υπήρξε ένας εξαιρετικά επικίνδυνος εγκληματίας, ένας απαίσιος τρομοκράτης.
Αυτό όμως δεν ανταποκρίνεται προς την αλήθεια. Ο πατέρας σας είχε άλλες επιδιώξεις. Επίστευε σε υψηλά ανθρώπινα ιδεώδη. Η σκέψη του ξεπερνούσε τα στενά όρια της πατρίδος μας. Εκείνο που κυρίως τον χαρακτήριζε ήταν η αγάπη του προς όλους τους ανθρώπους χωρίς
εξαίρεση.
Βρέθηκε όμως στην δίνη του πολέμου. Και πιστεύοντας στα ιδανικά του ενόμισε πως θα μπορούσε να συμβάλει στην προπαρασκευή του κόσμου για την πραγματοποίηση της διεθνούς συνεργασίας που αποτελεί προϋπόθεση της ειρήνης και ευημερίας ολόκληρης της ανθρωπότητος. Εγκαταλείπω τον επίγειο κόσμο με το παράπονο δεν πρόφθασα να πραγματοποιήσω τους ανθρωπιστικούς πόθους μου.
Μου μένουν ακόμη λίγα λεπτά ζωής. Εγκαταλείπω τον κόσμο χωρίς μίση και κακίες. Αγωνίστηκα για την πατρίδα μου. Για την δικιά τους πατρίδα αγωνίζονται και εκείνοι οι οποίοι με καταδίκασαν. Θα ήθελα το αίμα μου να μην μας χωρίσει, αλλά να μας ενώσει με τους σημερινούς αντιπάλους».

• Η αναδημοσίευση αυτή πραγματοποιήθηκε με την άδεια του συγγραφέα.
• Ενσωμάτωση φωτογραφιών από ΕΕΥΕΔ
• Παρουσίαση της “Τριλογίας του Χρόνου και της ζωής” εδώ
• Βιογραφικό Λάμπρου Βαζαίου εδώ
• Κείμενο σε μορφή pdf στις “Βιωματικές Ιστορίες” και εδώ
• Επιμέλεια ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

• – 2022.12.17
• – Λάμπρος Βαζαίος
• – Βιωματική Ιστορία
• – Από Βιβλίο Ασυνήθιστες Μέρες – Απόκρημνα Χρόνια

Κατεβαίνοντας από την πλατεία Συντάγματος για το Μοναστηράκι διαλέγουμε έναν από τους δύο πολύ γνωστούς παλιούς δρόμους της Αθήνας, την οδό Ερμού ή την οδό Μητροπόλεως. Η εμφάνιση αλλά και η ατμόσφαιρα των δρόμων αυτών έχουν πολύ ενδιαφέρουσες εναλλαγές στην διαδρομή, αλλαγές που καθορίστηκαν με τον χρόνο και σίγουρα με τις ανάγκες κάθε περιόδου της καθαρά αστικής και εμπορικής τους χρήσης. Ξεκινούσαν ως εμπορικοί  δρόμοι, η Ερμού με τα παραδοσιακά καταστήματα μόδας και η Μητροπόλεως με τα εμβληματικά «γουναράδικα», τα «είδη ταξειδίου» την αντιπροσωπία της Parker και την Αγία Δύναμη, την κομψή Βυζαντινή εκκλησούλα που ανάβαμε το κεράκι μας οι μαθητές των γύρω σχολείων το πρωί των εξετάσεων και παίρναμε δύναμη! 

Αυτά μέχρι το ύψος της Μητρόπολης και πιο κάτω της πλατείας του Δημοπρατηρίου, για την οδό Μητροπόλεως και μέχρι την Καπνικαρέα για την οδό Epμού. Μέχρι εκεί το «ύφος» των χώρων αφορούσε σε αγοραστικό κοινό αστικό και μεσοαστικό, κυρίως στον γυναικείο πληθυσμό που «έδρασε» εκεί τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και περισσότερο βέβαια τον 20°. Στον Μεσοπόλεμο και μετά την Κατοχή η κοινωνική διαστρωμάτωση διατηρήθηκε δημιουργώντας κοινωνικούς αυτοματισμούς που την τελευταία δεκαετία του αιώνα όμως λειτούργησαν αντίστροφα. Το «κέντρο» έπαψε να είναι ελκυστικός χώρος κατοικίας και τα βόρεια κυρίως προάστεια συγκέντρωσαν τους ανθρώπους που κατοικούσαν παραδοσιακά στο κέντρο και όπως ήταν επόμενο και την ανάλογη εμπορική κίνηση. Πριν αυτές τις «ανατροπές» ύφους και κυρίως χρήσης, περπατώντας την Ερμού η την Μητροπόλεως ο διαβάτης καταλάβαινε πως το τοπίο άλλαξε από την Πλατεία Μητροπόλεως και την Καπνικαρέα και κάτω αντίστοιχα. Από εκεί λοιπόν και κάτω άρχιζε η «επικράτεια» των λαϊκών καταστημάτων επαρχιακών ειδών και «αξεσουάρ» που προσέλκυε και το ανάλογο κοινό. Μεγάλα καλά εφοδιασμένα καταστήματα χονδρικής και λιανικής με αλατζάδες, τα παραδοσιακά σαμπωτά τσεμπέρια με την εντυπωσιακή ποικιλία σχεδίων, χρωματιστές, βελέντζες, φλοκάτες και υφαντά μηχανής, τα απίστευτα σε σχέδια μεγάλα τετράγωνα πλουμιστά υφάσματα  ή βελουτέ τραπεζομάντηλα για το μεγάλο τραπέζι του κυρίως δωματίου του επαρχιακού και όχι μόνο σπιτιού.  Οι τραγιάσκες αγροτικού και εργατικού στυλ συμπλήρωναν τα εκθέματα των προθηκών.

Ιδιαίτερη όμως θέση είχαν οι μάλλινες φανέλες με μακρύ ή κοντό μανίκι που συνοδεύανε τα αντίστοιχα μακριά μάλλινα ανδρικά «σώβρακα». Ήταν λευκές, με οβάλ λαιμόκοψη.

Ήταν το απαραίτητο εσώρουχο των αγροτών και της εργατικής τάξης με το σπασμένο λευκό του φυσικού μαλλιού. Σφικτοϋφασμένες με απλό σχέδιο. Ήταν το κλασσικό ρούχο του χειρώνακτα, το ρούχο που φοριόταν «κατάσαρκα» χειμώνα-καλοκαίρι Οι χρήστες δεν αποχωριζόντουσαν ποτέ την «κατάσαρκη φανέλλα» τους, η μπλούζα εργασίας η το πουκάμισο φοριόντουσαν πάντα πάνω από την φανέλα. Τον χειμώνα ξόρκιζε το αγιάζι στο χωράφι η στην οικοδομή και προφύλαγε από «τα στηθικά» στο εργοστάσιο, ενώ απορροφούσε τον ιδρώτα το καλοκαίρι παρακάμπτοντας τους κινδύνους του καλοκαιρινού κρυολογήματος Ήταν δαπανηρό ρούχο η φανέλα, ήταν ακριβή, παράλληλα όμως ήταν πολύ ανθεκτική και συνήθως «κρατούσε μια ζωή»! Στην σύγχρονη εποχή έχει καταργηθεί στην αρχική μορφή της, αυτήν που περιέγραψα. Επιβιώνει σπανιότατα σε πολύ ηλικιωμένα άτομα συνδυαζόμενη συνήθως με το ανάλογο, μακρύ μέχρι τους αστραγάλους, σώβρακο! Έχει ακολουθήσει την πορεία και την διαδικασία της αλλαγής όλων των δεδομένων ενδυμασίας. Τα «ισοθερμικά» εσώρουχα την έχουν εκτοπίσει και η «αλλαγή» των όρων της χειρωνακτικής εργασίας (που λέγεται πλέον απασχόληση!), έδωσε την χαριστική βολή. Η μορφή και κυρίως η ατμόσφαιρα του εμπορικού κέντρου άλλαξαν τελείως. Τα καταστήματα που υπήρχαν και η τάξη τους στον κοινωνικό χώρο ανατραπήκανε. Δεν υπάρχουν τσεμπέρια ελληνικής κοπής δεν φοριούνται πια και κανείς δεν σκεπάζεται πλέον με χράμια και φλοκάτες! 

Η τελευταία φορά που είδα να φοριέται κατάσαρκα μάλλινη φανέλα ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η τραγική ιστορία που συνοδεύει αυτήν την εμπειρία συμπίπτει με το τέλος εποχής,  όχι κάποιας αθωότητας, αλλά της εποχής που η γενιά μου μισοπίστεψε πως μπορούσε ο κόσμος να γίνει καλλίτερος! Ήταν Πρωτομαγιά και εφημέρευα στην Πανεπιστημιακή Κλινική στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Μόλις είχε αρχίσει η βάρδια, ειδοποιήθηκα μαζί με τους συναδέλφους χειρουργούς ότι μόλις είχε διακομισθεί πολυτραυματίας σε βαριά κατάσταση. Έφθασα συμπτωματικά πρώτος στα εξωτερικά ιατρεία και αντιμετώπισα έναν μικρόσωμο ακαθόριστης ηλικίας άνθρωπο σε κατάσταση μετατραυματικού σοκ με αρχική διάγνωση βαριές κακώσεις του θώρακα και της λεκάνης από ατύχημα. Τον είχαν συνθλίψει δύο βαρέα οχήματα στο εργοτάξιο που εργαζόταν. Οι πρώτες προσπάθειες ανάταξης του σοκ είχαν κάπως αποδώσει και ο άρρωστος είχε πλέον επαφή με το περιβάλλον. Προσπαθώντας να εκτιμήσω τις κακώσεις άρχισα με την βοήθεια της προϊσταμένης να του αφαιρώ τα ρούχα. Φτάνοντας στην φανέλα πήρα το κυρτό ψαλίδι των επιδέσμων και άρχισα να την κόβω όπως κάναμε συνήθως για να μην μετακινούμε άσκοπα τον τραυματία. Εκείνη την στιγμή φαίνεται πως μόλις είχαν επανέλθει οι αισθήσεις του. Ενώ προσπαθούσα να  απελευθερώσω από τα ρούχα το σώμα του, άκουσα μια παραπονεμένη, μισοσβησμένη φωνή να διαμαρτύρεται …«όχι γιατρέ, μη μου κόβεις την φανέλα, δεν έχω άλλη, είμαι φτωχός, μη σε παρακαλώ μη...»! 

Κοίταξα τον άνθρωπο, δεν είχα ξαναδεί τόσο λυπημένο, τόσο σκαμμένο, τόσο βασανισμένο πρόσωπο. Δεν το έχω ξεχάσει από τότε, είναι από αυτά που μένουν ανεξίτηλα στην μνήμη, από αυτά που με κάνουν να αντιπαθώ το μνημονικό μου που δεν με αφήνει ποτέ να ηρεμήσω! Κοιτούσε παρακλητικά μια την προϊσταμένη,  μια εμένα και δεν παρακαλούσε για την ζωή του που έφευγε, δεν παραπονιόταν για τους πόνους, η φανέλα ήταν εκείνη την στιγμή το θέμα. Η φτώχεια και η ανέχεια είχαν τόσο βαθιά ποτίσει την ψυχή του που μόνο την δυστυχία της κομμένης, της κατεστραμμένης μοναδικής του φανέλας προσπαθούσε να διαχειριστεί. Κοιταχτήκαμε με την προϊσταμένη, είχαμε καταλάβει και οι δύο, είχαμε προς στιγμή παγώσει. Ενώ εγώ είχα μείνει εμβρόντητος με το ψαλίδι μετέωρο, εκείνη που συνήλθε πρώτη, μου το πήρε και με απαλές σχεδόν τρυφερές κινήσεις αφαίρεσε με προσοχή την φανέλα. Έσκυψε και του είπε κάποια καθησυχαστικά λόγια και διπλώνοντας με το ρούχο του έδειξε πως το έβαζε μαζί με τα υπόλοιπα, όσα του είχαμε ήδη βγάλει. Δεν μπορούσα για αρκετά λεπτά της ώρας να πάρω το βλέμμα μου από το πρόσωπό του. Φαίνεται πως κάποια πράγματα, κάποια λόγια της τα κατάλαβε και δεν μπορώ, μαζί με όλα τα άλλα, να ξεχάσω την αδιόρατη ανακούφιση που χαράκτηκε στο σκαμμένο του πρόσωπο. Το τραυματικό σόκ, παρά τις προσπάθειες επιτέθηκε πάλι και αυτήν την φορά τον πήρε από κοντά μας. Δεν γινόταν αλλιώς οι τραυματισμοί ήταν βαρύτατοι και δεν υπήρχε δυνατότητα επιβίωσης. 

Εκείνα τα τελευταία λεπτά όμως επικοινωνήσαμε και οι τρεις, ο τραυματίας η προϊσταμένη και εγώ. Επικοινωνήσαμε μυστικά, με σιωπηλές κραυγές, φωνάζοντας βουβά χωρίς ήχο όλα τα «Γιατί;», όλα τα ερωτηματικά της ζωής, της τύχης και της κοινωνίας! Μιλούσαμε, ασταμάτητα χωρίς ήχο αυτά τα ελάχιστα λεπτά γι όλα, για τα όνειρα που έκανε η δεν έκανε ο άνθρωπος αυτός, για την ζωή που μάλλον μητριά πρέπει να του στάθηκε. Για την προϊσταμένη που είχε φυλάξει κρυφή την ευαισθησία της στο μικρό δάκρυ που γυάλισε πίσω από τα γυαλιά της, όταν άκουσε εκείνο το παράπονο, όταν είδε εκείνο το θλιμμένο πρόσωπο. Για μένα που δεν είχα ξεχάσει πως να αποδελτιώνω τα αισθήματα και την ανθρωπιά που τελικά δεν την εκποίησα ποτέ, όσο κι αν μου έχει στοιχίσει αυτό! 

Δεν έμαθα, δεν ζήτησα να μάθω για τον άνθρωπο που πέθανε στα χέρια μας εκείνο το πρωί της Πρωτομαγιάς, ούτε το όνομα του ούτε τίποτε άλλο. Δεν χρειαζόταν, τα είχαμε πει όλα, τα είχαμε καταγράψει σωπαίνοντας! Ήταν η ζωή, ήταν η ανθρώπινη μοίρα, ήταν η τάξη που έβαζαν στα πράγματα οι δυνατοί, ήταν όλα όσα φόρτωναν απελπισία και πίκρα όσους δεν είχαν, όσους ήταν αδύναμοι, όσο δεν μπορούσαν, όσους ήταν νικημένοι από την αρχή, πριν καν πλησιάσουν στην αρένα. Δεν ξαναείδα, δεν έτυχε να ξαναδώ από τότε να φοριέται κατάσαρκα μάλλινη να φανέλα, φαίνεται πως έχει πάψει να χρειάζεται. Δεν ξέχασα όμως εκείνο πρωινό, εκείνο το παράπονο, εκείνο το σκαμμένο πρόσωπο, εκείνη την πίκρα. Δεν θέλησα ακόμη να μην θυμάμαι, ότι βρέθηκαν δύο άνθρωποι, η προϊσταμένη των ιατρείων και εγώ που καταλάβαμε αμέσως, που δεν χρειαστήκαμε εξηγήσεις, που καταφέραμε να ανθρωπέψουμε την πιο απάνθρωπη ώρα, την ώρα που πεθαίνει ο φτωχός Κάποιο δάκρυ προσπάθησε να γλυκάνει την δυστυχία που δεν άκουγε, δεν έβλεπε, δεν καταλάβαινε, που είχε παράλογα γαντζωθεί ο απελπισμένα φτωχός άνθρωπος σε μια μάλλινη φανέλα φορεμένη κατάσαρκα! 

• Αναδημοσίευση με την άδεια του Συγγραφέα
• Επιμέλεια ψηφιοποίησης – ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης
• Σε μορφή pdf : εδώ

• – 2022.11.16
• – Παρουσίαση Βιβλίου
• – ΕΕΥΕΔ

Γιώργος Δαλαμάγκας :

Απόφοιτος της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής , Τάξη 1958. Κατατάχθηκε στην Ελληνική Χωροφυλακή το 1964. Έλαβε την ειδικότητα Παθολογίας και Καρδιολογίας. Αποστρατεύθηκε στις 03-06-1987 με το βαθμό του ταξιάρχου του Υγειονομικού. Πλήρες Βιογραφικό του εδώ

Εχει να παρουσιάσει αξιόλογο συγγραφικό έργο. Έχει δωρήσει στην Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ σειρά Βιβλίων, παρουσιάσεις των βιβλίων αυτών είναι αναρτημένες στην Φυσική μας Βιβλιοθήκη.

---

• Το νέο βιβλίο του Γ. Δαλαμάγκα φέρει τον τίτλο

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΠΑΝΔΗΜΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ , ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ, ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΗ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ”

Μέσα σε λίγες σχετικά σελίδες παρουσιάζονται οι Πανδημίες που ενέσκηψαν στην ανθρωπότητα. Η ιδιότητα του ως ιατρού και συγγραφέα δίνει την δυνατότητα στον αναγώστη να αποκτήσει μια πληρη εικόνα χωρίς να χαθεί στις λεπτομέρειες. Αναρτήσαμε ήδη στην Ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη μια περίληψη του Βιβλίου, 27 σελίδων από την οποία παρουσιάζουμε εδώ την εισαγωγή της:

Οι άνθρωποι του 21ου αιώνα, τουλάχιστον αυτοί που ζούσαμε στις ανεπτυγμένες χώρες, πιστεύαμε ακράδαντα, πως ήμασταν προφυλαγμένοι και άτρωτοι από τις μικροβιακές λοιμώξεις. Ως τη στιγμή που εμφανίστηκε ο κορονοίός ποτέ δε φανταζόμασταν, πως θα εμφανιζόταν στις μέρες μας ένας άγνωστος θανατηφόρος ιός που θα αναστάτωνε τόσο πολύ τη ζωή μας, που θα έφερνε τόσο μεγάλο φόβο, τόσους πολλούς θανάτους και ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές σε τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους, την ηλικία τους, την οικονομική τους κατάσταση και την κοινωνική τους θέση. Η προηγμένη ανθρωπότητα του 21ου αιώνα βρέθηκε αμήχανη και άοπλη να αντιμετωπίσει την πανδημία του κορονοϊού. Τα όπλα που διέθετε ήταν άσφαιρα και άρα ανύπαρκτα. Ήταν ακριβώς τα ίδια που διέθεταν οι υπανάπτυκτες κοινωνίες των ανθρώπων των παλαιότερων εποχών, αφού επιδημίες ή πανδημίες δεν έπαψαν να εμφανίζονται κατά καιρούς από αρχαιοτάτων χρόνων στον πλανήτη και να προκαλούν τις ίδιες τρομακτικές συνέπειες. Οι άνθρωποι βρίσκονταν στο έλεος των επιδημιών και έφευγαν κατά σωρούς αβοήθητοι. Τα μέσα στα οποία κατέφευγαν και τότε οι αρχές ήταν ο άμεσος ενταφιασμός των πεθαμένων, ( υπήρξαν και μαζικές ταφές ), η καραντίνα των ασθενών ή των φορέων της νόσου και η σύσταση για αυστηρή τήρηση των κανόνων προφύλαξης από τους υγιείς.

Μαρτυρίες για την αναστάτωση, το φόβο και τον πανικό που έφερναν στις κοινωνίες οι πανδημίες, αλλά και γενικά για τη συμπεριφορά των ανθρώπων στη διάρκεια της κάθε επιδημίας και για τις μεθόδους με τις οποίες οι αρχές αντιμετώπιζαν όλες αυτές τις συνέπειες, έχουμε από πολλούς συγγραφείς και λογοτέχνες.

Από τα διηγήματα του Αλέξ. Παπαδιαμάντη (1851-1911), το «Βαρδιάνος στα Σπόρκα» και την «Χολεργιασμένη» , μαθαίνουμε, πως οι σύγχρονοί του έπαιρναν και τότε τα ίδια περίπου μέτρα με αυτά που παίρνουμε εμείς σήμερα και πως ούτε και οι σκέψεις τους ήταν πολύ διαφορετικές από τις δικές μας. Αξίζει να αναφερθεί η κατάθεση της μαρτυρίας του Παπαδιαμάντη για την επιδημία της χολέρας στα δυο παραπάνω βιβλία του. Ο άγιος των γραμμάτων μας δεν απέφυγε να ψέξει την ανικανότητα του Ελληνικού κράτους να αντιμετωπίσει το έκτακτο πρόβλημα της πανδημίας της χολέρας, αλλά και να στηλιτεύσει και τη συμπεριφορά κάποιων επιτήδειων, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι το φόβο, τον πανικό και την άγνοια των συνανθρώπων τους, πλούτιζαν. Για την ανικανότητα του κράτους, διαβάζουμε στο «Βαρδιάνος στα Σπόρκα»: «Θα έλεγέ τις, ότι η χώρα αυτή ηλευθερώθη επίτηδες, δια να αποδειχθή, ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν». Και για την συμπεριφορά των ανθρώπων: «..κακή υποψία, δυσπιστία και ιδιοτέλεια, χωρούσα μέχρι απανθρωπίας εβασίλευε πανταχού. Όλα ταύτα ήσαν εις βάθος, και ο φόβος της χολέρας ήτο εις την επιφάνειαν. Θα έλεγέ τις, ότι η χολέρα ήτο μόνο πρόφασις και ότι η εκμετάλλευσις των ανθρώπων ήτο η αλήθεια. Το δαιμόνιον του φόβου είχεν εύρει επτά άλλα δαιμόνια πονηρότερα εαυτού και είχε λάβει κατοχήν επί του πνεύματος των ανθρώπων..».

Στο διήγημα, «η Χολεργιαμένη», ο Παπαδιαμάντης εκφράζοντας ίσως και τα δικά του πιστεύω, οπωσδήποτε όμως διερμηνεύοντας τα αισθήματα του λαού, βάζει στο στόμα της πρωταγωνίστριάς του να φανερώνει, τον τρόπο με τον οποίο ο λαός ερμηνεύει τα «μυστήρια» φαινόμενα και τον τρόπο που ο ίδιος ο λαός τα θεραπεύει. Λέει η χολεριασμένη: «Σαν ήρθε η φοβερή χρονιά, που έφερε την κατοχήν των Αγγλογγάλλων και την χολέρα, που βάσταξε τρεις μήνες, κι έπαψε την ημέρα του Αγίου Φιλίππου, ύστερα από μεγάλη λιτανεία και δέηση που έκαμε ο λαός με τους παπάδες, με τα εικονίσματα, με Σταυρούς και με ξεφτέρια….». Και άλλοι λογοτέχνες αναφέρουν, ότι ο κόσμος τέτοιες καταστροφικές επιδημίες ή πανδημίες τις θεωρούσε θεόσταλτες τιμωρίες για τις αμαρτίες των ανθρώπων και γι’ αυτό έτρεχε σε εκκλησίες και μοναστήρια για να προσευχηθεί, ώστε να συγχωρεθούν οι αμαρτίες του και να σωθούν. Πολλοί δώριζαν και εκτάσεις τους στα μοναστήρια. Και ο Αλμπέρ Καμύ στον πρόλογο του μυθιστορήματος «Η Πανούκλα» λέει: «Υπήρξαν στον κόσμο τόσες “πανούκλες” όσοι και πόλεμοι, παρ’ όλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους». Άλλοι συγγραφείς που εμπνεύστηκαν από τις επιδημίες και έγραψαν γι’ αυτές ήταν: ο Βοκκάκκιος με το «δεκαήμερο», ο Ίνγκμαρ Μπέρκμαν με την «Έβδομη Σφραγίδα», ο Εμ. Λυκούδης με το «Η Ξένη του 1854», ο Τόμας Μανν με την ταινία «Θάνατος στη Βενετία» και άλλοι. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία, πως παθογόνοι μικροοργανισμοί εμφανίστηκαν κατά καιρούς στη γη μας και προκάλεσαν αρρώστιες που εξαπλώθηκαν με τη μορφή επιδημιών ή πανδημιών σε ολόκληρο τον πλανήτη, προκαλώντας το θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους, ανυπολόγιστες οικονομικές καταστροφές στον κόσμο, δυσάρεστες επιδράσεις στην ψυχολογία του και δυσμενείς επιπτώσεις στον πολιτισμό της κάθε εποχής. Να διευκρινισθεί, πως Επιδημία έχουμε όταν η εξάπλωση της νόσου περιορίζεται στην έκταση μιας περιορισμένης περιοχής ή μιας χώρας, ενώ Πανδημία έχουμε όταν η νόσος εξαπλώνεται στο χώρο μιας ή περισσοτέρων ηπείρων. Ο σύγχρονος άνθρωπος, που είχε στη διάθεσή του άφθονα αγαθά και πάμπολλα μέσα και που απολάμβανε ένα υψηλό επίπεδο υγιεινής ζωής, χάρη στις απίθανες κατακτήσεις του στους τομείς της Ιατρικής, της Τεχνολογίας και της Βιοτεχνολογίας, ήταν δύσκολο να πιστέψει, πως θα τον έβρισκε ένα τόσο μεγάλο κακό, για το οποίο δεν θα διέθετε το παραμικρό αποτελεσματικό μέσον για να το αντιμετωπίσει.

Και όμως η Πανδημία Covid-19 είναι γεγονός. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) το ανακοίνωσε στις 31-01-2020. Μέσα μόνο σε ένα μήνα ο ιός εξαπλώθηκε από την Κίνα, (από την πόλη Γιουχάν, όπου εδρεύει το Ινστιτούτο Ιολογίας, ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα κορονοϊών παγκοσμίως ) σε όλες τις ηπείρους και σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, αχρηστεύοντας τα υγειονομικά συστήματα και των πιο αναπτυγμένων χωρών, θανατώνοντας έως τώρα, πάνω από 5 εκατ. ανθρώπους, προσβάλλοντας άλλα 253 περίπου εκατ. ανθρώπους, 222 χωρών και διαλύοντας γιγάντιες και ευημερούσες οικονομίες. Στην Ελλάδα έως τώρα προσβλήθηκαν 808.297 άνθρωποι, πέθαναν 16.493 και ανένηψαν 718.363 περίπου. .[……….]

Δείτε το πλήρες κείμενο με γενικές παρατηρήσεις και αναφορές στις χειρότερες από τις θανατηφόρες, επιδημίες . Είναι αναρτημένο στην ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη εδώ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή
Ι. Πανδημίες και επιδημίες από μικρόβια
ΙΙ. Πανδημίες και επιδημίες από ιούς
Επίλογος
Βιβλιογραφία

ISBN13	9789604542697
Εκδότης	ΕΡΩΔΙΟΣ
Σειρά
Χρονολογία Έκδοσης	Ιανουάριος 2022
Αριθμός σελίδων	68
Διαστάσεις	17×12

Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

• – Παύλου Αχ. Νταφούλη Στρατ. Ιατρού
• – Δέλτος 23 (2002)29-32
• – Η Ιατρική στη Σύγχρονη Ιατρική Ιστορία (Δ’ Τόμος)

ΕΧΟΥΝ ΓΡΑΦΕΙ ΠΟΛΛΑ για τη διαφωνία του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Βασιλέως Κωνσταντίνου σχετικά με την πορεία που θα ακολουθούσε ο ελληνικός στρατός κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο και την πιθανότητα κατάληψης της Θεσσαλονίκης από τους Βουλγάρους. Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ο ακριβής ρόλος που διαδραμάτισε στα γεγονότα του Οκτωβρίου 1912 ένας Έλληνας γιατρός, ο Φίλιππος Νίκογλου. 

Ο Φίλιππος Νίκογλου γεννήθηκε στη Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1871. Φοίτησε στα περίφημα Ζαρίφεια Εκπαιδευτήρια της Φιλιππούπολης και σπούδασε ιατρική στη Γερμανία. Εγκαταστάθηκε στη Σόφια, όπου άσκησε την ιατρική ως χειρουργός. Το 1885 η πατρίδα του, η Ανατολική Ρωμυλία, προσαρτήθηκε από τη Βουλγαρία, ενώ από το 1908 οι κάτοικοί της έγιναν και τυπικά Βούλγαροι, ανεξαρτήτως εθνικού φρονήματος 

Κατά την επιστράτευση του βουλγαρικού στρατού στις 7 Σεπτεμβρίου 1912, ο Βούλγαρος υπήκοος Φίλιππος Νίκογλου παρουσιάστηκε ως έφεδρος υπίατρος στο Σαμακόβιον, όπου συγκροτήθηκε το κινητό χειρουργείο της VII βουλγαρικής μεραρχίας. Σε αυτό υπηρετούσαν 8 γιατροί, με διευθυντή τον Εβραίο αρχίατρο Αλκαλάη. Στις 5 Οκτωβρίου 1912 το Μαυροβούνιο, η Σερβία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Από τις πρώτες ημέρες των εχθροπραξιών ο Νίκογλου περιγράφει ως σοβαρά προβλήματα τη χολέρα που μεταδόθηκε στους Βούλγαρους από τους Τούρκους και τη δυσχέρεια στη μετακίνηση. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα χειρουργεία διέθεταν 18-20 άμαξες για τη μεταφορά των τραυματιών και 40-50 τραυματιοφορείς στρατιώτες, αλλά δυσκολεύονταν να ακολουθήσουν την ταχύτατη προέλαση των μαχομένων τμημάτων, η οποία υπαγορευόταν από στρατηγικούς και διπλωματικούς λόγους.

Η προηγηθείσα ελληνοβουλγαρική συνθήκη του Μαΐου του 1912 δεν προέβλεπε διανομή εδαφών μεταξύ των συμμάχων, οπότε ίσχυε η αρχή του τετελεσμένου γεγονότος. Στις 20 Οκτωβρίου λοιπόν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωνε τα Γιαννιτσά, οπότε η VII βουλγαρική μεραρχία προσπάθησε με κάθε τρόπο να φτάσει πρώτη στη Θεσσαλονίκη. Αλλεπάλληλα τηλεγραφήματα του πρωθυπουργού Βενιζέλου και του υπουργού των Εξωτερικών Λάμπρου Κορομηλά επέσπευσαν την πορεία του ελληνικού στρατού προς την Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα την απελευθέρωσή της στις 26 Οκτωβρίου, ημέρα εορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου. Οι πληροφορίες της κυβερνήσεως προέρχονταν από τον πρεσβευτή μας στη Σόφια Δημήτριο Πανά 

Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα ποιά ήταν η πηγή των πολύτιμων αυτών πληροφοριών του Πανά. Ο Κορομηλάς είχε επιφορτίσει τον τότε λοχαγό Αθανάσιο Σουλιώτη-Νικολαΐδη να παρακολουθεί την VII βουλγαρική μεραρχία του στρατηγού Θεοδορώφ. Ο Σουλιώτης είχε προηγουμένως διακριθεί για τη δράση του στην Οργάνωση Θεσσαλονίκης κατά τον Μακεδονικό Αγώνα και αργότερα στην Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως. Ο Σουλιώτης λοιπόν διορίσθηκε στρατιωτικός σύνδεσμος με τον σερβικό στρατό και εφοδιασμένος με τα κατάλληλα έγγραφα κατέφθασε στις 19 Οκτωβρίου στο Κιουστεντήλ, όπου στρατοπέδευε η σερβική μεραρχία του Στεφάνοβιτς, αλλά και η βουλγαρική του Θεοδορώφ. Μετά από συνεννοήσεις με Σέρβους και Βουλγάρους αξιωματικούς ο Σουλιώτης μετέβη στην Ανω Τζουμαγιά με σκοπό να συναντήσει τον εκεί ευρισκόμενο Θεοδορώφ, δεν κατόρθωσε όμως να συναντήσει τον Βούλγαρο στρατηγό.

«Εξερχόμενος του Φρουραρχείου», γράφει ο Σουλιώστης, «συνήντησα τον ιατρόν Νίκογλου, Ελληνα, υπηρετούντα ως έφεδρον παρά τω Βουλγαρικώ στρατώ. Ούτως προθυμότατα πλησιάσας με, μοί είπεν ότι από της αρχής του πολέμου όλαι αι εμπιστευτικαί διαταγαί συνίστων να καταβληθεί πάσα προσπάθεια, όπως οι μακεδονικαί πόλεις και προπάντων η Θεσσαλονίκη καταληφθώσι προ της καταλήψεως αυτών υπό των Ελληνικών στρατευμάτων. Μοί επεβεβαίωσεν ότι ο Βόρις μετά του στρατηγού Ράτζο Πετρώφ και του πρεσβευτού Στάντσεφ διήλθον εξ Ανω Τζουμαγιάς, προξενοδοχείον, όπου είχε καταλύσει, και στρατιώτας της βασιλικής φρουράς, οδηγούντας βασιλικήν άμαξαν, προωρισμένην δια την επίσημον είσοδον του διαδόχου της Βουλγαρίας εις Θεσσαλονίκην».

Ο Σουλιώτης προσπαθεί να τηλεγραφήσει κρυπτογραφημένες τις πολύτιμες πληροφορίες στην πρεσβεία μας στη Σόφια και στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα, φοβούμενος όμως τη βουλγαρική λογοκρισία και καθώς δεν λαμβάνει απάντηση, υποκρίνεται τον ασθενή. Ο Νίκογλου πιστοποιεί την ασθένεια και προτείνει επιστροφή του ασθενούς στη Σόφια.

Ο Βούλγαρος Φρούραρχος πείθεται εύκολα να ξεφορτωθεί τον ανεπιθύμητο Ελληνα αξιωματικό, και ο Σουλιώτης διασχίζει τα χιονισμένα βουνά, φτάνει στον πλησιέστερο σιδηροδρομικό σταθμό, παίρνει το πρώτο τραίνο για Σόφια και παρουσιάζεται στον πρεσβευτή της χώρας μας, στον οποίο εκθέτει τη διαμορφωθείσα κατάσταση. Ο στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας ταγματάρχης Αμβρόσιος Φραντζής τηλεγραφεί τις πληροφορίες με τους κώδικες κρυπτογράφησης στο Υπουργείο Εξωτερικών, και ο υπουργός Λάμπρος Κορομηλάς, πρώην Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη, ενημερώνει τον Βενιζέλο. Αξίζει να σημειωθεί πως όλα αυτά κατεγράφησαν από τον Σουλιώτη στις 27 Απριλίου 1931 σε σημείωμά του προς δημοσιογράφο, «ώστε η ιστορική αλήθεια να μη νοθεύεται». Ο Νίκογλου εξηγεί την εμπιστοσύνη του στον Ελληνα αξιωματικό, σημειώνοντας πως τον είχε συναντήσει παλαιότερα στη Σόφια, όπου ο Σουλιώτης γνώρισε τα μέλη της ελληνικής παροικίας, καλύπτοντας την εθνική του δράση εμφανιζόμενος ως ζωέμπορος.

Ο στρατηγός Βίκτωρ Δούσμανης υπηρετούσε κατά τους Βαλκανικούς πολέμους στο Γενικό Στρατηγείο δίπλα στον Διάδοχο-αρχιστράτηγο και είχε πλήρη ενημέρωση για τα τεκταινόμενα. Στα Απομνημονεύματά του επιβεβαιώνει τα γραφόμενα του Σουλιώτη-Νικολαΐδη.

Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος στα Απομνημονεύματά του επιβεβαιώνει και αυτός την δράση του Νίκογλου: «Είναι ανάγκη να εκτεθή δια ολίγων, πως ο Βενιζέλος έσχε την πληροφορίαν περί της προελάσεως των Βουλγάρων εις Θεσσαλονίκην. Εις τον βουλγαρικόν στρατόν είχε στρατευθεί κατά τον πόλεμον ο Βούλγαρος υπήκοος, αλλ’ ακραιφνής Ελλην ιατρός Φ. Νίκογλου. Ενεκα τυχαίας ακριτομυθίας Βουλγάρου επιτελούς εις Κότσανα, ο Νίκογλου ήκουσεν ότι ο στρατηγός Θεοδορώφ διετάχθη να βαδίση με την μεραρχίαν του δρομαίως προς Θεσσαλονίκην, όπως την καταλάβη πριν φθάση αυτόθι ο Ελληνικός στρατός. Ο Νίκογλου ειδοποίησεν αμέσως τον εν Βουλγαρία λοχαγόν Σουλιώτη-Νικολαΐδην, σύνδεσμον ημών, όστις ετηλεγράφησεν αμέσως προς τον υπουργόν των Εξωτερικών Κορομηλάν, να πληροφορήση επειγόντως τον Διάδοχον περί των ανωτέρω». Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά του στρατηγού στην άμεση πληροφόρησή του (για το γεγονός αυτό) από τον Βενιζέλο.

Ο Ιάσων Δημητριάδης τονίζει πώς, ενώ η διήγηση του Δούσμανη περί Νίκογλου είναι αληθής, αφήνεται να εννοηθεί από τον στρατηγό ότι η πληροφορία ελήφθη δέκα ημέρες νωρίτερα από την πραγματική ημερομηνία, προκειμένου ο Δούσμανης να δικαιολογήσει τις επιλογές του Επιτελείου. Για τον ρόλο του Νίκογλου, όπως προκύπτει από τις πηγές, γίνεται λόγος και από τους σύγχρονους ερευνητές, που ασχολήθηκαν με τον Μακεδονικό αγώνα και τους Βαλκανικούς πολέμους, όπως ο Μελάς, ο Ανεστόπουλος, ο Παπαγιαννόπουλος, ο Μέρτζος, ο Σερεπίσος, η Τζινίκου και ο Κουζινόπουλος.

Μετά την συνάντησή του με τον Σουλιώτη στην Ανω Τζουμαγιά ο Νίκογλου βρέθηκε στο Σιδηρόκαστρο, όπου, αφού εξασφάλισε διαμονή σε σπίτια για τους λοιπούς γιατρούς του χειρουργείου, ο ίδιος φιλοξενήθηκε στη Μητρόπολη. Εκεί πληροφορήθηκε από τον Ελληνα Μητροπολίτη την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Ελληνες. Κατά τη διαμονή του στη Μητρόπολη γράφει ότι θαύμασε την αξιοπρεπή και θαρραλέα στάση του Μητροπολίτη, ο οποίος αρνήθηκε να εγκαινιάσει χριστιανικό ναό σε ένα από τα τζαμιά της πόλης παρά την απειλητική απαίτηση Βουλγάρου κτηνιάτρου αξιωματικού. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη οι χριστιανικές Βαλκανικές χώρες ελευθέρωσαν τον τόπο για να είναι όλοι, και οι Μουσουλμάνοι δηλαδή, ελεύθεροι.

Το χειρουργείο, ακολουθώντας τη μεραρχία, όδευσε προς Θεσσαλονίκη και στρατοπέδευσε κοντά στον Λαγκαδά. Οι γιατροί εξασφάλισαν άδεια να εισέρχονται στην απελευθερωμένη από τους Ελληνες πόλη. Συχνά επισκέπτονταν το εστιατόριο «Ολυμπος-Παλάς», όπου μια μέρα ο Φιλιππουπολίτης διπλωματικός υπάλληλος Χήσης Χατζηβασιλείου αναγνώρισε τον Νίκογλου. Κατόπιν υποδείξεως του αξιωματικού Κωνσταντίνου Μαζαράκη, του θρυλικού Κεπετάν-Ακρίτα του Μακεδονικού αγώνα, ο Χατζηβασιλείου προσκάλεσε τον Νίκογλου σε γεύμα της οικογεγείας του ιατρού Δημητρίου Ζάννα, του γνωστού «ντοκτόρ-μπέη» της τουρκοκρατούμενης Θεσσαλονίκης. Στην οικία Ζάννα, πλησίον του Λευκού Πύργου, κατέλυαν, εκτός του Μαζαράκη, πολλοί Έλληνες αξιωματικοί, οι οποίοι ήσαν γνωστοί της οικογενείας από τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα. Μάλιστα, για λόγους ασφαλείας, έξω από την οικία υπήρχε φρουρός ένας από τους προσκόπους-αντάρτες Μακεδονομάχους, που είχε συγκροτήσει σε σώμα ο Μαζαράκης, και βοήθησαν σημαντικά τον Ελληνικό στρατό. Με ιδιαίτερη χαρά ο Νίκογλου αναγνώρισε στο πρόσωπο του αντάρτη-σκοπού τον συμπατριώτη του Τζουρίλα. Στο πλούσιο τραπέζι οι Ελληνες αξιωματικοί άντλησαν από τον Νίκογλου πολλές πληροφορίες για την οργάνωση και το ηθικό του βουλγαρικού στρατού και κυρίως των αξιωματικών, καθώς ήταν εμφανής στον ορίζοντα η επικείμενη ελληνο- βουλγαρική σύρραξη.

Κάποια από τα βουλγαρικά τμήματα, που κατέλυαν στη Θεσσαλονίκη, τελικώς μεταφέρθηκαν από τον ελληνικό στόλο στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) για να συμμετάσχουν στις εκεί εχθροπραξίες. Ο Νίκογλου στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης επιβιβάσθηκε στο θωρηκτό «Αβέρωφ». Τα πλήρωμα, μόλις συνειδητοποίησε πως ο αξιωματικός του βουλγαρικού στρατού ήταν Ελληνας, τον περιποιήθηκε ιδιαιτέρως, οι δε αξιωματικοί τοι πλοίου δεν παρέλειψαν να πάρουν και αυτοί με τη σειρά τους πληροφορίες για τον βουλγαρικό στρατό. Ο κυβερνήτης Σοφοκλής Δούσμανης σημειώνει στο ημερολόγιό του: «Πέμπτη, 15 Νοεμβρίου 1912. Ηρθαν να μας επι σκεφθούν και δύο αξιωματικοί του βουλγαρικού στρατού, ιατροί και οι δύο, εξ Αγχιάλου, ακραιφνείς πατριώται, βαρέως φέροντες ότι υπηρετούν υπό τους Βουλγάρους». Είναι βέβαιο πως, παρά τον αρχικό ενθουσιασμό για την ήττα των Τούρκων οι Ανατολικο-ρωμυλιώτες δεν μπορούσαν να διαγράψουν την απάνθρωπη συμπεριφορά των Βουλγάρων απέναντι στις άλλες εθνότητες και πρωτίστως απέναντι στους Έλληνες. Οι σφαγές και οι καταστροφές της Ανατολικής Ρωμυλίας του 1906 ήταν ακόμη νωπές.

Στο Θρακικό μέτωπο ο Νίκογλου συνάντησε τον συμπατριώτη του Απόστολο Δοξιάδη, ιατρό, έφεδρο και αυτόν στον βουλγαρικό στρατό. Ο Γ. Βεντήρης” αναφέρει ότι και ο Δοξιάδης μετέδωσε πληροφορίες για τις κινήσεις των βουλγαρικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη. Μετά την αποστράτευση ο Νίκογλου επέστρεψε στη Σόφια, όπου όμως έγινε γνωστή η δράση του, και το βουλγαρομακεδονικό κομιτάτο αποφάσισε την εξόντωσή του. Ενας Βούλγαρος γιατρός και καλός του φίλος τον ενημέρωσε για την προγραφή του από το κομιτάτο. Στις 20 Σεπτεμβρίου 1913 ο Νίκογλου κατέφυγε στη Θεσσαλονίκη και από εκεί στην Αθήνα. Συναντήθηκε πάλι με τον Σουλιώτη, ο οποίος ανέφερε τα συμβάντα στην Ανω Τζουμαγιά στον βασιλέα Κωνσταντίνο. Ο τελευταίος εξέφρασε την επιθυμία να γνωρίσει προσωπικά τον Νίκογλου, προσέθεσε μάλιστα ότι επεβάλλετο η απονομή σ’ αυτόν παρασήμου για τις προσφερθείσες υπηρεσίες του στην πατρίδα. Το ελληνικό κράτος δια χειρός βασιλέως Παύλου παρασημοφόρησε τον Νίκογλου το 1950! «Κάλλιο αργά παρά ποτέ», σχολιάζει ο Πάγκαλος”.

Η πόλη της Θεσσαλονίκης τίμησε τον Νίκογλου με την μετονομασία της οδού Ανακτόρων, στο ύψος της νέας παραλίας, σε οδό Φιλίππου Νίκογλου. Σήμερα, στην οδό Νίκογλου, στην έπαυλη του Ισραηλίτη τραπεζίτη Γιακώβ Μοδιάνο, που χρησιμοποιήθηκε και ως ανάκτορο από τον βασιλέα Κωνσταντίνο, στεγάζεται το Εθνικό και Λαογραφικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης. Οι γειτονικοί δρόμοι Ιατρού Ζάννα και Αθανασίου Σουλιώτη-Νικολαΐδη συμπληρώνουν τον ιστορικό συνειρμό.

Το 1953 ο Στενημαχίτης χειρουργός πέθανε πλήρης ημερών στην Αθήνα. Από τον τύπο παρομοιάστηκε με τον Γιάννη Γούναρη, τον κυνηγό του Ομέρ Βρυώνη, που στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου ειδοποίησε τους πολιορκημένους για την επικείμενη έφοδο των Τούρκων κατά τις ώρες της Χριστουγεννιάτικης ακολουθίας, με επακόλουθο την αποτυχία της εφόδου και τη λύση της πολιορκίας.

Αναμφισβήτητα, ο Φίλιππος Νίκογλου είναι ένας από τους ανθρώπους, στους οποίους η Ελλάδα και ιδιαίτερα η πόλη της Θεσσαλονίκης οφείλει ευγνωμοσύνη για τη στάση τους εκείνες τις κρίσιμες για το μέλλον της ιστορικές στιγμές. Και η μεγαλύτερη τιμή στην προκειμένη περίπτωση είναι η διατήρηση της μνήμης του ιατρού Φιλίππου Νίκογλου από την Ανατολική Ρωμυλία.

Δέλτος 23 (2002)29-32.

• Οι φωτογραφίες (πλην του Φ.Νίκογλου) προστέθηκαν από την ΕΕΥΕΔ
• Στο παραπάνω κείμενο δεν περιλαμβάνονται σχόλια και παραπομπές. Δείτε το πρωτότυπο κείμενο σε μορφή PDF στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.
• Επιμέλεια ψηφιοποίησης : Τασιόπουλος Αργύρης

2022.05.11

Όπως είναι αναμενόμενο το επιστημονικό δυναμικό των υγειονομικών των Ενόπλων Δυνάμεων, έχει ΄μια ζηλευτή συμμετοχή, πέρα από τον επιστημονικό τομέα, στα πολιτιστικά δρώμενα.

Είναι ένα τεράστιο έργο που είναι άγνωστο και που σίγουρα με την πάροδο του χρόνου θα λησμονηθεί. Η ΕΕΥΕΔ στα πλαίσια προβολής του, ζήτησε από τους Συναδέλφους να αποστείλουν τα βιβλία τους σε ηλεκτρονική ή φυσική μορφή. Υπάρχει ανταπόκριση, μικρή μέχρι στιγμής σε σχέση με το μέγεθος του επιστημονικού μας δυναμικού και του πνευματικού τους έργου. Ήδη Βιβλία Συναδέλφων κοσμούν την φυσική Βιβλιοθήκη μας οι οποία στεγάζεται στην Βιβλιοθήκη του 424 ΓΣΝΕ. Παράλληλα η ΕΕΥΕΔ οργάνωσε μια “ηλεκτρονική” επίσκεψη στην φυσική Βιβλιοθήκη όπου μπορείτε να δείτε τα Βιβλία που μας εμπιστεύτηκαν. εδώ

Ένα από τα Βιβλία είναι και οι ” Μνήμες Τρύγου στα Μεσόγεια Αττικής” του Συναδέλφου μας κ. Δ. Μπούκη.

Ας δούμε την παρουσίαση του Βιβλίου :

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΠΕΤΡΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Αντιπερφερειάρχη Ανατολικής Αττικής

ΜΝΗΜΕΣ ΤΡΥΓΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑ. Μια παράδοση χιλιάδων χρόνων που αφορά στην αμπελουργία στα Μεσόγεια έρχεται να ξαναζωντανέψει και να φέρει πάλι κοντά μας, με την έκδοση του βιβλίου-λευκώματος, ο ιατρός-ακτινολόγος Δημήτρης Μπούκης.

Η ιστορία της αμπελουργίας των Μεσογείων ξανάρχεται στη μνήμη μας μέσα από τις κιτρινισμένες και πολυκαιρισμένες φωτογραφίες αυτού του βιβλίου, εικόνες ξεχασμένες οι περισσότερες με το πέρασμα των χρόνων, που όμως, ολοζώντανες ξαναγεννιούνται χάρη στον φωτογραφικό φακό.

Πρόκειται για μια πολύτιμη έκδοση γεμάτη μνήμες για τα Μεσόγεια και τους κατοίκους της περιοχης, οι οποίοι μέσα από αυτό το βιβλίο έχουν τη δυνατότητα να θυμηθούν ή να γνωρίσουν τους ανθρώπους εκείνους που ασχολούνταν με την αμπελουργία και που παρά την κουραστική καθημερινότητά τους στο χωράφι, το αμπέλι και τα οινοποιεία, στέκονται χαμογελαστοί με καμάρι μπροστά στον φωτογραφικό φακό, ξεχνώντας για λίγο τον μόχθο και την αγωνία τους, τη λιτή και βασανισμένη ζωή τους.

Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία αλλά και οι μνήμες κάθε τόπου, όταν αυτές καταγράφονται και αναδεικνύονται, αποτελούν τη μεγαλύτερη παρακαταθήκη που μεταφέρεται απο τις παλαιότερες στις νεότερες γενιές.

Ιδιαιτερα δε για τα Μεσόγεια, η παράδοση του τρύγου, του μεσογείτικου κρασιού αλλά και γενικοτερα του τρόπου παραγωγής του, είναι μια οφειλόμενη υποχρέωση των νεότερων γενιών προς τους προγόνους τους, ένα μεγάλο κενό της πρόσφατης ιστορίας που δεν έχει αναδειχθεί μέχρι σημερα.

Αυτή τη μεγάλη υποχρέωση και ευθύνη ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο Δημήτρης Μπούκης, με το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που διαθέτει και τα εύστοχα σχόλια που το συνοδεύουν και παρουσιάζουν όλο τον κύκλο του αμπελιού και του τρύγου στην περιοχή μας.

Οι «Μνήμες Τρύγου» είναι ένα βιβλίο πραγματικά ανεκτίμητο που έχει φτιαχτεί με πολύ Κόπο και ακόμα περισσότερο μεράκι και το οποίο αποτελεί μια τεράστια συμβολή στην προσπάθεια για γνώση της ιστορίας των Μεσογείων και των συνηθειών των ανθρώπων της περιοχής, πολλές από τις οποίες έχουν εκλείψει στις μέρες μας.

Εύχομαι να ακολουθήσουν ανάλογες εκδόσεις που θα αναδείξουν την ιστορία αλλά και άλλες παραδοσιακές δραστηριότητες και τέχνες της περιοχής μας.

ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Στην έκδοση αυτή καταγράφεται η δομή του Μεσογείτικου τόπου, με τους ξεχωριστούς αμπελώνες, η όλη διαδικασία της αμπελοκαλλιέργειας, τα μέσα πραγμάτωσής της και, κυρίως, η διαδικασία του τρυγητού και της οινοποίησης, όπως γίνονταν πριν τη μηχανοκίνηση.

Κύριο στοιχείο στην προσπάθεια αυτή, υπήρξε η φωτογραφική απεικόνιση όλων των δεδομένων της ζωής και των διεργασιών που πραγματοποιούνταν στον Μεσογείτικο τόπο και που σήμερα, δυστυχώς, χάνονται. Απώλειες οφειλόμενες στις σύγχρονες ωφελιμιστικές εξελίξεις και στην ανθρώπινη αδιαφορία για τη διατήρηση των παραδόσεων. Όμως, οι παραδόσεις μας δίνουν τις ειδικές γνώσεις, τις πολλαπλές εμπειρίες και τις αναγκαίες βάσεις, για τη συνέχιση του αυθεντικού τρόπου ζωής των Μεσογειτών.

Καταγράφεται ό,τι χάθηκε και γίνεται προσπάθεια να περισωθεί, με κάθε τρόπο, ό,τι έχει απομείνει.

Η φωτογραφία, οι ειδικές γνώσεις, τα εναπομείναντα χρηστικά αντικείμενα και κάθε άλλο στοιχείο που μπορεί να μας στηρίξει στο μέλλον, ως ξεχωριστούς οινοπαραγωγούς, ως Μεσογείτες κάτοικους της αττικής γης, προβάλλονται και λαμβάνονται υπόψη, για μελλοντική αξιοποίηση.

Επιδιώκουμε τη δημιουργία ενός αναγκαίου Μουσείου αμπέλου και οίνου. Είναι απαραίτητη η διαφύλαξη, έστω και δια της καταγραφής, όλων των υπαρχουσών γνώσεων και στοιχείων. Να μην αφεθούν στη λήθη του χρόνου όσα πολύτιμα μας δόθηκαν από τους προγόνους μας.

Το Βιβλίο κοσμούν 124 Φωτογραφίες, ενδεικτικά παρουσιάζουμε μερικές από αυτές.

• Παρουσίαση βιβλίου σε μορφή pdf εδώ
• Φυσική Βιβλιοθήκη ΕΕΥΕΔ εδώ
• Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη ΕΕΥΕΔ εδώ
• Βιογραφικό κ. Δ. Μπούκη εδώ

• Εκδότης: ΑΩ Εκδόσεις
• Έτος:2015
• ISBN:9789609484602
• Σελίδες:144
• Εξώφυλλο:Σκληρό

Επεμέλεια ανάρτησης

Τασιόπουλος Αργύρης

Γ. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ

Θεόδωρου Φιλιππίδη

5 Απριλίου 2022

H διαχρονική σχέση των γιατρών με τη λογοτεχνία είναι ευρέως γνωστή και έχει επισημανθεί από πολλούς κριτικούς. Και είναι αμέτρητοι οι γιατροί που έμειναν στην ιστορία για το λογοτεχνικό τους κυρίως έργο, μολονότι υπηρέτησαν ευσυνείδητα και την ιατρική, ενίοτε μάλιστα με εξαιρετική επιτυχία που επισφραγίστηκε ακόμα και με βραβεία επιπέδου Nobel.

Πολλοί κριτικοί επίσης έχουν γράψει για την ευεργετική αλληλεπίδραση Ιατρικής-Λογοτεχνίας. O γιατρός και μέγας δραματουργός Αντον Τσέχωφ είπε το χαρακτηριστικό «η Ιατρική είναι η σύζυγός μου, αλλά πραγματικό έρωτα κάνω με τη Λογοτεχνία».

Βέβαια, από φιλοσοφική θεώρηση, η Ιατρική και η Λογοτεχνία χαρακτηρίζονται από μια κοινή κυρίαρχη ανθρωπιστική διάσταση και μοιάζουν μεταξύ τους, τόσο όσον αφορά στο αντικείμενο που διακονούν, όσο και στις ενέργειες, στις συμπεριφορές τους και στους επιδιωκόμενους στόχους. Έχει αποδειχθεί ότι αυτές οι δύο «Τέχνες» μπορούν να συμπορευτούν θαυμάσια και να αποτελούν πηγές έμπνευσης και ευαισθητοποίησης, αλληλεπιδρώντας στα επιστημονικά επιτεύγματα και στις ανθρωπιστικές αξίες. Η συνύπαρξη Ιατρικής και Λογοτεχνίας συνιστά ένα αδιάσπαστο «δίδυμο» που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ίδια τη ζωή και τη σταδιοδρομία του γιατρού ως θεραπευτή του σώματος και της ψυχής των συνανθρώπων του. Και πάλι ο ανεπανάληπτος Αντόν Τσέχοφ, στη σύντομη αυτοβιογραφία του, αναφέρει επί λέξει:«Είμαι βέβαιος πως το γεγονός ότι ασχολήθηκα με την Ιατρική έχει επηρεάσει σοβαρά τη λογοτεχνική μου δραστηριότητα. Αυτό έχει διευρύνει σημαντικά το πεδίοτων παρατηρήσεών μου και εμπλουτίσει τις γνώσεις μου, των οποίων την πραγματική αξία για μένα μόνον εκείνος που είναι ο ίδιος γιατρός μπορεί να καταλάβει».

Οι γιατροί που μεγαλούργησαν στα παγκόσμια λογοτεχνικά πεδία είναι πάρα πολλοί και ενδεικτικά μόνο αναφέρω (σε παρένθεση το [πιο γνωστό τους έργο) τους Φρανσουά Ραμπελέ (Γαργαντούας), Σόμερσετ Μομ, Άρτσιμπαλντ Κρόνιν, Άρθουρ Κόναν Ντόιλ (Σέρλοκ Χόλμς), Βασίλι Αξιόνοφ, Μάικλ Κράιτον (Τζουράσικ Παρκ), Στάνισλαβ Λεμ (Σολάρις), Ρίτσαρντ Χούκερ (συγγραφέας του ΜΑSH), Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, Άξελ Μούντε (το χρονικό του Σαν Μικέλε), Φρήντριχ Σίλλερ, Άντον Τσέχωφ και Σελίν Φερνάν (Ταξίδι στην άκρη της νυχτας). Στα δικά μας Ελληνικά Γράμματα άφησαν το δημιουργικό στίγμα τους επίσης πολλοί γιατροί και ενδεικτικά αναφέρω τους Αδαμάντιο Κοραή, Ιωάννη Βηλαρά, Παύλο Νιρβάνα, Μανώλη Αναγνωστάκη, Τάκη Σινόπουλο, Στέλιο Σπεράντσα, Γιώργο Χειμωνά, Ηλια Παπαδημητρακόπουλο. Ίσως όμως ο διασημότερος όλων να είναι ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, διαπρεπής διηγηματογράφος, από τους πλέον άξιους εκπροσώπους της Ελληνικής ηθογραφίας και λαογραφίας και ένας από τους πατέρες της Ελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας.

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας το 1865, σε μια περιοχή που εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα φτωχή, την μάστιζε η ελονοσία και επιβίωνε με την παραγωγή και το εμπόριο της σταφίδας. Ήταν ο μεγαλύτερος από τα συνολικά 8 άλλα αδέλφια του (4 αγόρια και 4 κορίτσια). Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στα Λεχαινά και το Γυμνάσιο στην Πάτρα, όπου γνωρίστηκε με τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Πιθανώτατα επηρεάστηκε σημαντικά από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των συμπατριωτών του και από τα προβλήματα που προέκυπταν από την ελονοσία και έτσι το 1883 άρχισε να φοιτά στην Ιατρική Σχολή Αθηνών από την οποία αποφοίτησε τον Δεκέμβριο του 1888. Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής ζωής είχε την ευκαιρία να γνωρίσει λογοτέχνες όπως τον Κωστή Παλαμά, τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο.

Το 1889 στρατεύτηκε (κληρωτός γιατρός) και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Μεσολόγγι και στη Λάρισα κυρίως, επιδιώκει να γνωρίσει από κοντά τη φτώχεια, τη μιζέρια, τις δεισιδαιμονίες και γενικότερα τις άθλιες συνθήκες ζωής της ελληνικής υπαίθρου. Επισκέπτεται πολλές φορές τα Κράβαρα και τη Θεσσαλική ύπαιθρο, συλλέγει λαογραφικό υλικό, πεποιθήσεις, εικόνες ζωής, ως γιατρός καταγράφει τις μύχιες επιθυμίες και ανησυχίες ενός λαού που έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του και αποτυπώνει την θλίψη του σε «Οδοιπορικές σημειώσεις», που δημοσιεύει σε έντυπα της εποχής, κυρίως με ψευδώνυμα. Η απογοήτευσή του γίνεται μεγαλύτερη από την διαπίστωση ότι στην παραγκωνισμένη επαρχία απουσιάζει πλήρως η στοιχειώδης ιατρική περίθαλψη, με αποτέλεσμα να λυμαίνονται τους χωρικούς οι τσαρλατάνοι και οι «μάγοι».

Την περίοδο της παραμονής του στο Μεσολόγγι αποθησαυρίζει από τα Κράβαρα υλικό που θα χρησιμοποιήσει αργότερα, σέ ένα από τα σπουδαιότερα έργα του, τη νουβέλα «Ο Ζητιάνος» που δημοσιεύεται αργότερα (το 1897). Οι επισκέψεις του στα Κράβαρα και στην υπόλοιπη ορεινή Ρούμελη διευκολύνονται και από τη συμμετοχή του στο «Συμβούλιο Επιλογής Οπλιτών».

Τις πρώτες εντυπώσεις του από το φαινόμενο της ζητιανιάς τις δημοσίευσε αμέσως στην Εφημερίδα προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις από τους απανταχού Κραβαρίτες, κάποιοι μάλιστα τον κάλεσαν σε μονομαχία, ενώ κάποιοι άλλοι έστειλαν επιστολές διαμαρτυρίας στην εφημερίδα του. Μάλιστα από το Στράτευμα του επιβλήθηκε και ποινή φυλάκισης 20 ημερών «διότι εξύβρισε ολόκληρον επαρχίαν». Από τη θητεία του στη Λάρισα, άντλησε επίσης χρήσιμο υλικό για τον Ζητιάνο, από τη Θεσσαλική και Ευρυτανική ύπαιθρο. Στον Ζητιάνο ο Καρκαβίτσας βγάζει πολύ θυμό και στηλιτεύει με άτεγκτο ρεαλισμό τους πολιτικούς της εποχής, τον χρηματισμό των κρατικών υπαλλήλων, τα δικαστήρια, τους τσιφλικάδες. Παράλληλα όμως προσφέρει ανεκτίμητης αξίας πληροφορίες για την ένδυση της εποχής, τις οικογενειακες σχέσεις, τα ήθη και έθιμα και τις δεισιδαιμονίες που κατακλύζουν την ελληνική επαρχία …

Κατά διάρκεια της θητείας του υπηρέτησε επίσης στην Αθήνα και στην Κέρκυρα, όμως φαίνεται ότι επεδίωκε μεταθέσεις στην επαρχία, όπου μπορούσε να συλλέξει υλικό για ό,τι ετοίμαζε. Την τάση του να ζητά μεταθέσεις και να μη «στεριώνει» σε ένα τόπο, ο ίδιος την ονόμασε «αειφυγία» και υπήρξε χαρακτηριστικό σχεδόν όλης της ζωής του.

Το 1891 τελειώνει η στρατιωτική του θητεία, απολύεται ως έφεδρος δόκιμος ιατρός, εγκαθίσταται για λίγο στα Λεχαινά ασκώντας το επάγγελμα του γιατρού και ταυτόχρονα περιοδεύει στην Πελοπόννησο στέλνοντας σχετικά άρθρα στο περιοδικό Εστία (του Γ. Δροσίνη) με διακριτή την κριτική ανθρωπιστική του ματιά στα κοινωνικά φαινόμενα της εποχής. Μάλιστα, σε ένα από τα άρθρα του για τις φυλακές του Ναυπλίου παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τότε σωφρονιστικό σύστημα της Ελλάδας. Έχει καταγραφεί και συμμετοχή του σε συλλαλητήριο των σταθερά αδικημένων σταφιδοπαραγωγών της Ηλείας.

Από τα τέλη του 1891 μέχρι και το 1894 τον βρίσκουμε γιατρό στο ατμόπλοιο Αθήναι της Πανελληνίου Ατμοπλοϊκής Εταιρείας, που εκτελεί δρομολόγια στη Μεσόγειο, στα παράλια της Μικράς Ασίας και στη Μαύρη Θάλασσα. Οι εμπειρίες από αυτά τα τέσσερα χρόνια συνεχών ταξιδιών καταγράφηκαν αρχικά στο ταξιδιωτικό ημερολόγιο του, με τον τίτλο Σ’ Ανατολή και Δύση και στη συνέχεια τροφοδότησαν την συλλογή διηγημάτων «Λόγια της πλώρης», που δημοσιεύτηκαν το 1899.

Η συλλογή αυτή είναι το γνωστότερο έργο του και ίσως η καλύτερη συλλογή του από τις συνολικά πέντε που δημοσίευσε. Σ΄’ αυτήν περιγράφει γλαφυρά αλλά και με ρεαλισμό τη βασανισμένη ζωή των ναυτικών μιας λίγο παλαιότερης εποχής. Απαθανατίζει ένα κόσμο που χανόταν και ζωντανεύει τις προλήψεις των ναυτικών, τον σκληρό αγώνα τους, τις παραδόσεις τους, τις χαρές και τις λύπες τους, φθάνοντας στην αποκορύφωση της διηγηματικής τέχνης. Όταν η Ατμοπλοϊκή Εταιρεία χρεωκοπεί, ο γιατρός Καρκαβίτσας, που είναι ήδη γνωστός και στους λογοτεχνικούς κύκλους, βρίσκεται για ένα διάστημα ως Γιατρός στην Άμπλιανη της Ευρυτανίας.

Το 1896 κατατάσσεται στον Ελληνικό Στρατό ως Ανθυπίατρος, σε ηλικία 31 ετών. Από τον Αύγουστο του 1896 και ως το 1921 υπήρξε μόνιμος αξιωματικός του ελληνικού στρατού, φθάνοντας ως το βαθμό του γενικού αρχίατρου (συνταγματάρχη). Με την ιδιότητα του Στρατιωτικού Γιατρού συνέχισε να ταξιδεύει με συνεχείς μεταθέσεις, που επιδίωκε ο ίδιος , όμως έζησε και τα μεγάλα γεγονότα που συντάραξαν τον Ελληνισμό.

Ως ανθυπίατρος ζεί το δράμα της ήττας του 1897 και πληγώνεται ανεπανόρθωτα επειδή επιπλέον ήταν και δεδηλωμένος οπαδός της Μεγάλης Ιδέας και είχε τον κρυφό και φανερό πόθο της εξύψωσης του Ελληνισμού και της πλήρους απελευθέρωσης των Ελλήνων. Την ίδια χρονιά βρέθηκε και ως Ανθυπίατρος στο Εκστρατευτικό Σώμα στην Κρήτη.

Ο Καρκαβίτσας ήταν σχετικά μικρόσωμος και ασθενικός. Στο Μητρώο του καταχωρούνται συχνά νοσήματα του ανώτερου αναπνευστικού, προβλήματα πνευμόνων κλπ, αργότερα όμως πιστοποιείται και γενικότερο πρόβλημα υγείας λόγω φυματίωσης, που βέβαια ήταν η μάστιγα της εποχής. Τα προβλήματα υγείας λίγο μόνον επηρέασαν τις δραστηριότητές του και συνέχισε με πάθος να επιτελεί τα καθήκοντά του ως Στρατιωτικός γιατρός και –θα έλεγα- με μεγαλύτερο πάθος να νοιάζεται και να δρά (και πολιτικά) για μια καλύτερη και μεγαλύτερη Ελλάδα, για μια καλύτερη γλώσσα, για καλύτερες συνθήκες Παιδείας και διαβίωσης των Ελλήνων. Ασπάζεται την προτροπή του Νικολάου Πολίτη και συμμετέχει στη συλλογή και δημοσίευση σπουδαίου Λαογραφικού έργου, καταγράφει Δημοτικά Τραγούδια (και τραγούδια του περιθωρίου). Παράλληλα ολοκληρώνει τον εν πολλοίς αλληγορικό Αρχαιολόγο (το 1904), προάγεται σε Υπίατρο, σιγά σιγά μειώνεται η λογοτεχνική παραγωγή του, όμως επιτελεί τα στρατιωτικά ιατρικά του καθήκοντα, επισκέπτεται το 1909 τη Σκιάθο (ως μέλος Στρατολογικής Επιτροπής) και εκεί συναντάται με τον Παπαδιαμάντη, οργανώνεται ως ενεργό μέλος στην ομάδα των Αξιωματικών (Στρατιωτικός Σύνδεσμος) που υποστήριξε το Κίνημα στο Γουδί του 1909, ενώ το 1910 συμμετέχει στην ίδρυση του Εκπαιδευτικού Ομίλου, μαζί με τον Ίωνα Δραγούμη, τον Λορέντζο Μαβίλη και άλλους, με σκοπό την αναμόρφωση της Παιδείας των Ελλήνων. Αγωνίζεται για την επιβολή της Δημοτικής Γλώσσας χωρίς ακρότητες, είναι ενεργό μέλος στην Εταιρεία της Εθνικής Γλώσσας και το 1911 επιβραβεύεται, μαζί με άλλους λογοτέχνες, με Κρατικό Βραβείο. Στα 1912 είναι ήδη Λοχαγός-Ιατρός και επί δύο χρόνια ζεί την εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων. Βρίσκεται σε συναισθηματική έξαρση, όμως ω στρατιωτικός γιατρός ζεί και την φρίκη των μαχών, αντιμετωπίζοντας νυχθημερόν τραυματίες με τα υποτυπώδη μέσα της εποχής.

Ο Σπύρος Μελάς τον συνάντησε στο μέτωπο και ο Καρκαβίτσας του διηγείται τις τρομακτικές στιγμές στη φονική μάχη των Γιαννιτσών, όπου περισυλλέγει και περιθάλπει τραυματίες κάτω από συνεχή πυρά πυροβολικού. Την ίδια περίοδο τα στρατεύματα ταλαιπωρούνται αφάνταστα και αποδεκατίζονται από επιδημία χολέρας. Στα έγγραφα της εποχής αναφέρεται η μετάβαση του Καρκαβίτσα στο Δεμίρ-Ισάρ (Σιδηρόκαστρο) για παραλαβή εμβολίων χολέρας. Η λήξη αυτών των πολέμων τον βρίσκει με επιδείνωση των προβλημάτων υγείας που πάντοτε είχε, επιβραβεύεται όμως το 1914 με προαγωγή στο βαθμό του Επιάτρου και το 1917 με το βαθμό του Αρχίατρου. Εν τω μεταξύ έχει αρχίσει η οδυνηρή περίοδος του Διχασμού και ο Καρκαβίτσας δεν αποδέχεται την προσχώρηση στην Προσωρινή Κυβέρνηση της Εθνικής Άμυνας του Βενιζέλου, αντιδρά και ως αποτέλεσμα της αντίδρασής του εκτοπίζεται πρώτα στην πατρίδα του τα Λεχαινά, μετά στη Γέρα της Μυτιλήνης κα, αμέσως μετά μεταφέρεται/φυλακίζεται στο Γεντί Κουλέ της Θεσσαλονίκης απ’ όπου σύντομα αποφυλακίζεται και αποστρατεύεται αυτεπάγγελτα με το Βαθμό του Αρχίατρου.

Τη διετία 1918-1920, παρά τα προβλήματα υγείας, δεν παραμένει αδρανής και με τον Ε. Παπαμιχαήλ, εκπονούν και παραδίδουν τα εξόχως διδακτικά Αναγνωστικά Δ’ και Ε’ Δημοτικού, που τις επόμενες δεκαετίες γαλούχησαν γενεές Ελληνοπαίδων.

Το 1920, μετά την εκλογική ήττα του Βενιζέλου, επανήλθε στο στρατό προαγόμενος σε Γενικό Αρχίατρο αλλά δύο χρόνια μετά με αίτησή του αποστρατεύτηκε για λόγους υγείας. Η υγεία του είχε επιδεινωθεί δραματικά κατά της περίοδο της εκτόπισης και στις 22 Οκτωβρίου του 1922 απεβίωσε στο σπίτι του στο Μαρούσι, πιθανώτατα από φυματίωση του λάρυγγα, σε ηλικία 57 ετών και αφού πρόλαβε να πληροφορηθεί την τραγική για τον Ελληνισμό κατάληξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας και την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας που τόσο τον είχε εμπνεύσει.

Ο Καρκαβίτσας δεν έκανε δική του οικογένεια. Για αρκετά χρόνια δεν παντρευόταν, επειδή κατά τα ήθη της εποχής έπρεπε να παντρευτούν πρώτα οι 4 αδερφές του, αργότερα δόθηκε με πάθος στην λογοτεχνία και στην ιατρική και ακολούθησαν οι εμπόλεμοι περίοδοι και τα προβλήματα της υγείας του. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του σύντροφός του στάθηκε η Δέσποινα Σωτηρίου, την οποία όρισε γενική κληρονόμο του, με διαθήκη που συνέταξε τέσσερις ημέρες πριν από τον θάνατό του.

Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, παρά τις αντιξοότητες, αγωνίστηκε σθεναρά και με πάθος και κατόρθωσε να καταγράψει τη ζωντανὴ Ελλάδα της εποχής του, την απεικόνισε πιστὰ καὶ μὲ ἐνάργεια στὶς σελίδες του και συνολικά θεμελίωσε τὸ διήγημα στην Ελλάδα, μαζὶ μὲ τὸν Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό, τον Βλαχογιάννη καὶ τὸν Κονδυλάκη. Η ταπεινή και βασανισμένη Ελλάδα στα τέλη του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20^ου στο έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα αποτυπώθηκε με τις χαρές και τους καημούς της, τη φτώχεια και τις πίκρες της, αλλά και με τα οράματά της. Ο νευρώδης, παραστατικός, γλαφυρός και ρεαλιστής Καρκαβίτσας άφησε σιην αιωνιότητα τις υπέροχες σελίδες του Ζητιάνου, αλλά και τα μοναδικά Λόγια της Πλώρης, χωρίς να υποτιμάται η συνεισφορά της Λυγερής, του Αρχαιολόγου και των Ταξιδιωτικών εντυπώσεών του.

ΚΥΡΙΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑ

• Η Λυγερή
• Ο Ζητιάνος
• Λόγια της Πλώρης
• Παλιές Αγάπες
• Ο Αρχαιολόγος
• Διηγήματα του Γυλιού
• Ταξιδιωτικά

• Το παραπάνω άρθρου σε μορφή pdf αναρτήθηκε στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη μας, εδώ
• Το Βιογραφικό Σημείωμα του Συγγραφέα Θ. Φιλιππίδη, εδ΄ώ .
• Τεχνική επιμέλεια ανάρτησης Α. Τασιόπουλος.

ΕΕΥΕΔ 30.03.2022

• – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
• – Σ’ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΚΑΡΚΙΝΕ
• – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΝΟΙΑ
• – Έκδοση 1η : ΣΕΠ. 2021
• – ISBN 978-618-5437-32-9

Ο Δημήτρης Αλειφερόπουλος ήταν πάντα ένας ξεχωριστός Συνάδελφος !  Αρχηγός τάξεως στην ΣΙΣ από την εισαγωγή του, Αρχηγός Σχολής και στην αποφοίτηση του! Με ένα μοναδικό παράστημα και απολλώνια ομορφιά, φάνταζε  σαν “μοντέλο” στη Θεσσαλονίκη !  Η φωτογραφία του με τη θερινή στολή εξόδου ήταν το κεντρικό θέμα στη βιτρίνα του μεγαλύτερου φωτογραφείου της πόλης εκείνη την εποχή, τέλη της δεκαετίας του 60. ‘Ηταν σοβαρός, τυπικός, άψογος, αυστηρός, απαιτητικός πρωτίστως από τον εαυτό του και ύστερα από όλους τους άλλους, ήταν Αρχηγός!  Ήταν πρότυπο, ήταν άπιαστος ! Την ίδια εποχή, η αδερφή του Μαρία Αλιφέρη μεσουρανούσε στα Media της Ελλάδας. Ήταν η εθνική Superstar και έμοιαζαν τόσο πολύ……

Ο   “απόμακρος” Αρχηγός της Σχολής ήταν πολύ προσηνής και φιλικός Συνάδελφος μετέπειτα ως γιατρός στο 401 ΓΣΝΑ.   Τότε τον γνώρισα καλά και απόλαυσα την συνυπηρέτηση μας στο ίδιο Νοσοκομείο. Όμως πάλι, νόμιζα ότι τον γνώρισα ……….. Όταν πήρα στα χέρια μου το βιβλίο του “Σε ευχαριστώ καρκίνε”  τότε τον γνώρισα πραγματικά !

Το βιβλίο είναι μία αυτοβιογραφία με μοναδική ειλικρίνεια με απολογητική διάθεση και με την ίδια πάντα αυστηρότητα προς τον εαυτό του. Προσεγγίζει τα γεγονότα της ζωής του με επιστημονική κριτική και ψυχαναλυτική μεθοδολογία. Οι ιδιαίτερες γνώσεις του στην κλασική ιατρική αλλά και στην παραψυχολογία μετατρέπουν το γραπτό του σε επιστημονικό δοκίμιο. Ο λόγος του είναι απλός αλλά και πλούσιος. Οι συμβολισμοί πολύ και βαθείς, ξεκινούν από το εξώφυλλο, όπου πάνω από μία γαλάζια ακρογιαλιά φαίνονται άχνα τα γαλάζια του μάτια……….   κάτω στην αμμουδιά μία κλεψύδρα μετράει το χρόνο και μια πυξίδα, δίπλα, το δρόμο τού πεπρωμένου. Στο οπισθόφυλλο έχει μία πολύ ζυγισμένη περίληψη του έργου που την καταθέτω αυτούσια στο τέλος.

 Το μυθιστόρημα του Δημήτρη Αλειφερόπουλου είναι προσιτό και οικείο σε όλους τους αναγνώστες. Όλοι έχουν μία ανάλογη ιστορία στη ζωή τους ή στη ζωή των δικών τους ανθρώπων. Ο πόνος της νόσου, οι εσωτερικές συγκρούσεις που επιφέρει και η αγωνία θανάτου είναι κοινή υπόθεση όλων μας. Για αυτό ο αναγνώστης ανακουφίζεται βλέποντας ότι στο θέμα της βαριάς νόσου δεν είναι μόνος του. Διαβάζοντας το  έργο του Δημήτρη Αλειφερόπουλου με τον αιχμηρό τίτλο  “Σε ευχαριστώ καρκίνε”  βλέπει πώς  από μία τέτοια περιπέτεια μπορεί να βγει στο τέλος νικητής και καλύτερος άνθρωπος.  Ο συγγραφέας δεν κρατάει τίποτα για τον εαυτό του. Ξεγυμνώνει την ψυχή του,  εκφράζει τις αγωνίες του, αναλαμβάνει τις ευθύνες του, γίνεται αυτόματα ένας δικός σου άνθρωπος ένας κολλητός σου φίλος. Και προπάντων ένας ειλικρινής φίλος  χωρίς καμία απολύτως σκοπιμότητα ή υστεροβουλία. Αυτά τα κατώτερα στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς δεν έχουν καμία ισχύ μπροστά στην αγωνία θανάτου και την νομοτελειακή κάθαρση. 

Προσωπικά διαβάζοντας   το βιβλίο του Δημήτρη Αλειφερόπουλου, παρακινήθηκα να τον προσεγγίσω και με την ιατρική μου σκέψη. Έβαλα πολλές φορές τον εαυτό μου στη θέση του κεντρικού ήρωα και σήκωσα τα διλήμματά του. Δεν είναι εύκολο, ούτε οι απαντήσεις είναι δεδομένες. Χρειάζεται μεγάλη εσωτερική μάχη για να επιλέξεις τη μία ή την άλλη αντίδραση. Από αυτήν την πρισματική γωνία το “Σε ευχαριστώ καρκίνε” είναι ένα βιβλίο για δύσκολους προβληματισμούς, τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο όσο και σε επιστημονικό. Η εμπειρία που βίωσε ο συγγραφέας προσφέρεται στους αναγνώστες σαν μία πρόκληση προβληματισμού και ίσως ευκαιρία για ένα καλό μάθημα ζωής

Ευχαριστώ.

Δρ. Παπαγιαννόπουλος Νικόλαος

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Μια ιστορία παρμένη από την πραγματική ζωή, άλλοτε τρυφερή, ρομαντική και ονειροπόλα και άλλοτε σκληρή, αμείλικτη και αδυσώπητη.Μια ιστορία όπου αληθινά γεγονότα και προσωπικά βιώματα αναμιγνύονται γλυκά με μυθοπλασία και μεταφυσικές αναζητήσεις.

Ο κεντρικός ήρωας, ο επιτυχημένος γιατρός Οδυσσέας Ευόρας, χτυπημένος ξαφνικά από τον καρκίνο στην κορύφωση της καριέρας του, μετεωρίζεται ανάμεσα στο σκληρό παρόν με πολύ πιθανό έναν επικείμενο θάνατο, και στο μακρινό παρελθόν, στους υπέροχους γονείς του, στα όμορφα παιδικά χρόνια της ξεγνοιασιάς, στα ρομαντικά εφηβικά και νεανικά χρόνια του έρωτα. Σε αυτό το γοητευτικό οδοιπορικό μέσα στο χρόνο, ο Οδυσσέας νιώθει την ανίκητη ανάγκη να κάνει χωρίς να κρύβεται, από τη μία μεριά σκληρές ενδοσκοπήσεις και καταδύσεις στα κατάβαθα της ψυχής του εκεί που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε φτάσει, και από την άλλη να κάνει ειλικρινείς απολογισμούς των πεπραγμένων του. Όμως συγχρόνως, το οδοιπορικό γίνεται και μια υπέροχη πτήση όπου ο Οδυσσέας θυμάται με ευγνωμοσύνη πόσο τυχερός και ευλογημένος υπηρξε στη ζωή του γιατί είχε ζήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα ζωή με πολλές διακρίσεις και καταξιώσεις, αλλά και πολλές περιπέτειες και εμπειρίες που δεν τον άφησαν ποτέ να πλήξει. Και κυρίως είχε αγαπήσει πολύ και είχε αγαπηθεί πολύ περισσότερα Και τέλος, μένοντας στο «Καθαρτήριο» για τουλάχιστον πέντε χρόνια όπου σχεδόν «στοίχειωσε», και αφού ανακάλεσε και αξιολόγησε τις ανθρώπινες αξίες και απαξίες και τις θρησκευτικές και κοινωνικές συμβάσεις στέκεται ξανά στα πόδια του, μαζεύει τα κομμάτια της ζωής του, «αυτομαστιγώνεται» αλύπητα και μετά εξηγεί de profundis γιατί νιώθει την ανάγκη να πει ξεκάθαρα και χωρίς φόβο: «Σ’ ευχαριστώ καρκίνε»

Από το βιβλίο του κ. Αλειφερόπουλου επιλέξαμε δύο ιστορίες, αφού εξασφαλίσαμε την άδειά του, τις αναρτήσαμε στις “Βιωματικές Ιστορίες” της Ιστοσελίδας μας. Τίτλοι τους :

• Ο Ηρακλής . Ενας μικρός γίγαντας (σελ. 237)
• Ο Αντωνίου (σελ. 248)

Ευχαριστούμε τον Συνάδελφο κ. Αλειφερόπουλο Δημήτρη για την δωρεά του Βιβλίου του στην Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.

Τεχνική επιμέλεια ανάρτησης Τασιόπουλος Αργύρης Γ. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ

EEYED

5 Μαρτίου 2022

Ανάμεσα στους υγειονομικούς αξιωματικούς, που διέπρεψαν και διαπρέπουν στον επιστημονικό τομέα, υπάρχουν πολλοί Συνάδελφοι που ξεχωρίζουν και σε άλλους τομείς. Μεταξύ αυτών και ο Γιώργος Δαλαμάγκας με αξιόλογο συγγραφικό έργο.

Είναι απόφοιτος στης Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής – Τάξη 1958 (ΑΜ 610). Μετά την αποφοιτησή του κατατάχθηκε στην Ελληνική Αστυνομία. Ειδικεύτηκε στην Καρδιολογία και είναι διδάκτωρ του Α.Π.Θ. Έχει μετεκπαιδευτεί στις αναίμακτες μεθόδους της Καρδιολογίας στην Αμερική και έχει δημοσιεύσει σε ιατρικά περιοδικά άρθρα σχετικά με την ειδικότητά του.

Παράλληλα με την πετυχημένη διαδρομή στην ιατρική, δοκίμασε τα φτερά του στην λογοτεχνία με το πρώτο του βιβλίο που είχε τον τίτλο « Η Επιστροφή» (Εκδ. Κώδικας) (1998). Συνέχισε με την  «Απροσδόκητη Ομολογία» το 2003 (εκδ. Ερωδιός), την «Κατεδάφιση» το 2006 (εκδ. Μαλιάρης-Παιδεία) το 2009, το «Και πέρα απ’ τη Μαύρη γραμμή» (εκδ. University Studio Press), το 2011.

Την 26 Φεβ.2022 δώρισε πέντε βιβλία του στην βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ:

•  «H Πατρίδα μου η Κασσάνδρα» το 2011 (εκδ. Θερμαϊκός),
• «Ο φίλος κύριος Χ» το 2016 (εκδ. Ερωδιός),
• «Στις ώρες της Σιωπής μου» το 2019 την ποιητική συλλογή, (εκ. Ερωδιός),
• “Τότε…στο Πολύχρονο» το 2020 (εκδ. Ερωδιός) και
• «Όπως τότε, στον καιρό της Πανούκλας», το 2021 (εκδ. Ερωδιός).

Η Πατρίδα μου η Κασσάνδρα

Όσα έζησα, είδα ή άκουσα

• Δαλαμάγκα Γεωργίου
• Εκδοση : Θερμαϊκός 2011
• ISBN: 978-960-9546-06-2
• Παρουσίαση εδώ

Σήμερα η πατρίδα μου, η Κασσάνδρα, το πρώτο πόδι της Χαλκιδικής, έχει γίνει πασίγνωστη για τις πανέμορφες παραλίες της, τις πεντακάθαρες θάλασσες και το ευχάριστο κλίμα της… Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ποια ήταν η πραγματική κατάσταση και η ζωή των κατοίκων της προτού “ενσκήψει” ο τουρισμός. Είμαι επίσης βέβαιος ότι ελάχιστοι γνωρίζουν κάτι για την ιστορία της και συγκεκριμένα για το μεγάλο Χαλασμό της Κασσάνδρας, που έγινε από τους Τούρκους το 1821. Ύστερα απ’ το Χαλασμό ολόκληρη η χερσόνησος έμεινε έρημη για κάποια χρόνια και όταν με σουλτανικό φιρμάνι επιτράπηκε να επιστρέψουν οι πρώην μόνιμοι κάτοικοι, (όσοι είχαν επιζήσει), ήρθαν συγχρόνως μ’ αυτούς και πολλοί Έλληνες από άλλα μέρη της Πατρίδας μας, οι αποκαλούμενοι “ξωμερίτες”.

Έχω πολλές ενδείξεις ότι ανάμεσα στους τελευταίους ήρθε στην Κασσάνδρα και ο πρώτος άνθρωπος που είχε το επίθετό μου. Ήταν ο προ-προπάππος μου. Με αφετηρία εκείνη την εποχή, χρησιμοποιώντας τη φαντασία μου, αλλά και τις γνώσεις ιστορικών πηγών, περιέγραψα στο βιβλίο τη δεινή κατάσταση στην οποία εκείνος βρήκε τότε την νέα πατρίδα του. Από τότε η πρόοδος εκείνου συμβαδίζει με την ανάπτυξη του τόπου, η οποία στηρίχθηκε αποκλειστικά στην εργατικότητα και την αφοσίωση όλων των κατοίκων στη γη τους. Από τότε δημιουργήθηκαν τα μεγάλα χωράφια, οι ελαιώνες και τα αμπέλια τους. Ο προ-προπάππος μου ανδρώθηκε, πρόκοψε, ρίζωσε και δημιούργησε μεγάλη οικογένεια, τα μέλη της οποίας έπαιξαν κάποιο ρόλο σε όλη τη πορεία της Κασσάνδρας ως σήμερα.
Με δυο λόγια, στο βιβλίο μου “Η πατρίδα μου η Κασσάνδρα”, περιγράφω όσα φαντάστηκα, άκουσα και έμαθα γι’ αυτήν και όσα είδα και έζησα σ’ αυτήν.

Ο φίλος κύριος Χ

• Δαλαμάγκα Γεωργίου
• Έκδοση 2017 Ερωδιός
• ISBN: 978-960-191-1
• Σελίδες 266
• Οπισθόφυλλο εδω

Μυθιστόρημα ….κείμενο από το οπισθόφυλλο

Όσοι με γνώριζαν από παλιά, δε μ’ αναγνωρίζουν πια. Άγνωστος είμαι και για όσους με γνωρίζουν για πρώτη φορά τώρα, αφού το παρελθόν μου είναι άγνωστο σ’ αυτούς. Παραμένω, λοιπόν, άγνωστος για πολλούς κι αν θέλεις είμαι ο κύριος X. Με βολεύει να κρύβομαι πίσω από την ανωνυμία μου. Κι εγώ ο ίδιος δε θέλω να θυμάμαι τα περασμένα. Ήταν τόσο λαμπερά, που ακόμα με τυφλώνουν και δε μ’ αρέσει να τα αντικρίζω ούτε στις αναμνήσεις. Ήταν τόσο επώδυνα που ακόμα με πληγώνουν και θέλω να τα ξεχάσω. Τώρα, που επανήλθα στην κανονική ζωή με τη βοήθεια των φίλων μου και τη φροντίδα της νέας γυναίκας μου, με ενδιαφέρει μόνο το μέλλον, και μάλιστα το μέλλον του αγαπητού μου γιου Αλέξανδρου.

Αυτά σκεπτόταν ο Ντίνος, όταν ένα απόγευμα, ύστερα από την αναχώρηση του γιου του για το εξωτερικό, καθόταν στο μικρό μπαλκονάκι του διαμερίσματος της γυναίκας του και ρέμβαζε απολαμβάνοντας τον καφέ του. Εκείνο το απόγευμα είχε τη διάθεση να φιλοσοφήσει και είχε θέσει στον εαυτό του την ερώτηση: Ποιος ήμουν τέλος πάντων;

Τότε…στο Πολύχρονο.

• ΤΟΤΕ ΣΤΟ ΠΟΛΥΧΡΟΝΟ
• Δαλαμάγκα Γεωργίου
• 2020
• Εκδόσεις Ερωδιός
• Σελίδες 270
• Πρόλογος εδώ

Ο Πρόλογος του Βιβλίου

Στα τελευταία εβδομήντα περίπου χρόνια έλαβαν χώρα πολλές αλλαγές στο χωριό μου, το Πολύχρονο. Το χωριό μεγάλωσε, επεκτάθηκε με δύο σχέδια επέκτασης, πυκνοκατοικήθηκε, έγινε αγνώριστο για κάποιον που το ήξερε από παλιά. Η μεταμόρφωσή του αυτή προέκυψε πρώτιστα από την έλευση του Τουρισμού, που άρχισε από τη δεκαετία του εξήντα και κορυφώθηκε έως τις μέρες μας. Ο Τουρισμός ήταν αυτός που επέβαλε να κτιστούν περισσότερα, μεγαλύτερα και εξοπλισμένα με σύγχρονα μέσα σπίτια. Η ανάπτυξη αυτή «τράβηξε», προσήλκυσε και πολλούς ανθρώπους από άλλες περιοχές της χώρας μας να έρθουν, να δουλέψουν και να εγκατασταθούν μόνιμα στο χωριό μου. Η εσωτερική αυτή μετανάστευση και ο Τουρισμός έφεραν θεαματική αλλαγή της ζωής του χωριού, η οποία μεταβλήθηκε ακόμα περισσότερο από την έλευση και των οικονομικών μεταναστών από τα όμορα Βαλκανικά κράτη.

Οι αλλαγές αυτές ήταν φυσιολογικό όχι μόνο να αλλάξουν τη ζωή, αλλά να επηρεάσουν και να μεταβάλουν τη νοοτροπία, τον χαρακτήρα και τον τρόπο σκέψης των μονίμων κατοίκων. Σε τέτοιες κοσμογονικές αλλαγές που φέρνουν ευμάρεια σε έναν τόπο και προμηνύουν ευχάριστη μελλοντική ζωή, είναι φυσιολογικό οι άνθρωποι να λησμονούν ή και να απεχθάνονται τα γεμάτα βάσανα περασμένα χρόνια. Η γνώση όμως του παρελθόντος ενός τόπου φωτίζει το παρόν και το μέλλον του. Για τους λόγους αυτούς στο βιβλίο αυτό, που το ονόμασα Τότε…, στο Πολύχρονο, προσπάθησα να αποτυπώσω τη ζωή των παλιότερων μόνιμων κατοίκων του χωριού με τη μορφή μικρών διηγημάτων, που το περιεχόμενό τους το βρήκα αποθηκευμένο στη μνήμη μου. Είναι δηλαδή περιστατικά που έζησα ο ίδιος ή άκουσα να έχουν συμβεί τότε και τα οποία αποθησαυρίστηκαν στη μνήμη μου. Άλλα διηγήματα, βέβαια, όπως και τα ποιήματα, είναι αποτέλεσμα της φαντασίας μου και της έμπνευσής μου και προέκυψαν πάλι από τον διαφαινόμενο ερχομό του Τουρισμού, από γεγονότα της απότομης εισβολής του σε έναν τόπο ανέτοιμο να τον δεχτεί ή από την αναστάτωση του αυτός θα έφερνε η έφερε στη νοοτροπία και στη συνεισφορά των κατοίκων του χωριού. (Βλέπε «Η παραθερίστρια», «Η αντιπαροχή», «Το παραλιακό προικώο της Παναγιώτας»). Η πυρκαγιά του 2006, με οδήγησε να αφιερώσω και σ’ αυτήν κάποια ποιήματα.

Η ανάγνωση του βιβλίου Τότε…, στο Πολύχρονο, θα δώσει την ευκαιρία στους νέους ανθρώπους, στους πολλούς νεοφερμένους ξένους, στους παραθεριστές, σ’ αυτούς που θα έρθουν στο άμεσο και στο απώτερο μέλλον ή και σ’ αυτούς που δεν έχουν ακόμα γεννηθεί, να πληροφορηθούν την ιστορία του χωριού.

Αποτόλμησα να γράψω το πόνημα αυτό, επειδή παρακολουθούσα πάντοτε την εξέλιξη του χωριού από κοντά, αφού δεν έλειψα ποτέ για μεγάλο χρονικό διάστημα απ’ αυτό και αφού, λόγω της ηλικίας μου, έζησα στο «τότε» και ζω και στο σήμερα. Το σήμερα είναι θαυμάσιο και φανερό σε όλους. Εγώ όμως επιστρέφω στο «τότε» από μια εσωτερική ανάγκη, που με υποχρεώνει να ζω νοερά λίγες στιγμές του. Αυτό μου συμβαίνει, παρότι γνωρίζω πως όλα έχουν αλλάξει και πως, επιστρέφοντας εκεί, δεν θα βρω κανένα από εκείνα που θυμάμαι και λαχταρώ να ξαναζήσω. Αυτό το δυνατό συναίσθημα της νοσταλγίας μου ήταν το κύριο κίνητρο για τη συγγραφή των στιγμιότυπων από την παλιότερη ζωή του χωριού μου, με τη διαφορά πως δεν ήταν νοσταλγία επιστροφής στον χώρο και στον χρόνο, αλλά κατάντησε μια ερωτική νοσταλγία που μεγάλωνε και ενισχυόταν συνεχώς από τη μεγάλη αγάπη που διαχρονικά ένιωθα και νιώθω για το χωριό μου. Γι’ αυτό η συγγραφή αυτού του βιβλίου, παρότι κουραστική, μου ήταν ευχάριστη.

Όπως τότε, στον καιρό της Πανούκλας.

• ΟΠΩΣ ΤΟΤΕ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΠΑΝΟΥΚΛΑΣ
• Δαλαμάγκας Γεώργιος
• 2021
• Εκδόσεις Ερωδιός
• Σελίδες 162

….κείμενο από το οπισθόφυλλο

Oι άνθρωποι αρρώσταιναν και πέθαιναν κατά χιλιάδες σε πόλεις και σε χωριά, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Ο κορονοϊός δεν αστειευόταν. Σκότωνε χωρίς διακρίσεις πλούσιους και φτωχούς, μορφωμένους και αμόρφωτους. Και όμως υπήρχαν άνθρωποι που αμφέβαλλαν για την ύπαρξή του, που δεν εφάρμοζαν αλλά αντιμάχονταν τα προληπτικά μέτρα εναντίον του, που αρνιόνταν να εμβολιαστούν και απέτρεπαν και άλλους να το κάνουν, ενώ διαδήλωναν στους δρόμους για άσχετα θέματα. Κάποιοι συνέχισαν να ζουν με την εγωιστική τους αλαζονεία, τη ζηλότυπη νοοτροπία τους και με μοναδική επιδίωξη τον εύκολο πλουτισμό τους. Η αδιαφορία και η αναλγησία στον πόνο βασίλευε παντού κι ας θέριζε η αρρώστια κι ας πλάκωνε τις ψυχές ο φόβος της. Όταν εμφανίσθηκαν άνθρωποι φιλεύσπλαχνοι, έντιμοι, ικανοί και πρόθυμοι να βοηθήσουν, θεωρήθηκαν επικίνδυνοι και έπρεπε να εκτεθούν, να εξοντωθούν και να διωχθούν. Έτσι εύκολα ήρθε πάλι στην επιφάνεια η διχόνοια.

Η αντικοινωνική, παρανοϊκή και ανεύθυνη αντίδραση των ανθρώπων στη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού εκδηλώθηκε σε ολόκληρο το μεγαλείο της. Κατά τα άλλα, η προηγμένη ανθρωπότητα βρέθηκε απροετοίμαστη και ανίκανη να αντιπαρατάξει οποιοδήποτε αποτελεσματικό μέτρο εναντίον του αόρατου θανατηφόρου ιού. Έτσι οι σύγχρονοι άνθρωποι αντιδράσαμε, φερθήκαμε και ζήσαμε περίπου όπως και οι συνάνθρωποί μας στον καιρό των μεγάλων επιδημιών της πανούκλας.

Ένα προφητικό κείμενο, που λίγο πριν την έκδοσή του, έχει ήδη επαληθευθεί στις περισσότερες προβλέψεις του.

Στις ώρες της Σιωπής μου.

• Ποιητική Συλλογή
• Γεωργίου Δαλαμάγκα
• Εκδόσεις Ερωδιός
• Απρίλιος 2019
• Σελίδες : 133
• ISBN : 978-960-454-216-1

Πως να παρουσιάσω μια Ποιητική Συλλογή, δεν είχα τις γνώσεις και το ταλέντο να την κρίνω. Απλά επέλεξα τυχαία, αντί παρουσίασης, ένα από τα δεκάδες ποιήματα της Συλλογής, το αναρτώ μαζί τις ευχαριστίες της ΕΕΥΕΔ για την δωρεά των βιβλίων του, που κοσμουν πλέον την Βιβλιοθήκη μας :

Η ΑΠΕΛΕΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ

Ήταν ελιά δεκάχρονη, στην άκρη φυτεμένη

κι έμεινε εκεί ακίνητη, «λεύτερη σκλαβωμένη».

Από παντού τη σκέπαζαν, την είχανε ζωσμένη,

βάτοι, κισσοί, αγριοτριανταφυλλιές,

την είχανε πνιγμένη.

Της έσφιγγαν τα κλώνια της, της κόβαν τον αέρα,

βογκούσε αυτή, ανήμπορη να κινηθεί πιο πέρα.

Πονούσε κι αναστέναζε, παρέλυαν τα μέλη,

τα φύλλα ξεραινότανε, ήτανε πια χαμένη.

Λουλούδια δύσοσμα, ανήθικοι ξένοι καρποί

ωρίμασαν πάνω στο δεντρί.

Σίγουρος θάνατος, αργός, θρίαμβος παρασιτικός

ήτανε τούτος ο πνιγμός.

Ξύπνησαν τότε συνειδήσεις κι αντανακλαστικά παλιά.

Έπνιγαν κι εμάς οι τύψεις κι ήλθε η ώρα για δουλειά.

Και αρπάξαμε τις τσάπες, κλαδοκόπους και τσεκούρια

και ματώσαμε τα χέρια.

Και νικήσαμε τα βάτια, διώξαμε κι όλα τ’ αγκάθια,

ξεριζώσαμε ευθύς κάθε σπόρο της ντροπής.

Και ξεχάσαμε τους πόνους, που ‘χαμε στους δύο ώμους

και στα χέρια και στα πόδια και στο σώμα μας παντού.

Κι ήταν τόση η χαρά μας, που το είπαμε κι αλλού!

Να την τώρα η ελιά μας λεύτερη και θαλερή.

Δεν θα αργήσει ο καιρός πάλι να καρποφορεί.

Πολύχρονο, Καλοκαίρι 2000

• Επιμέλεια άρθρου : Τασιόπουλος Αργύρης
• 5 Μαρτίου 2022

2022 Μαρ. 3

• Παρουσίαση του βιβλίου
• “Curriculum Vitae”
• του Γιώργου Μηνόπουλου
• από τον Νίκο Παπαγιαννόπουλο.

Ο Ταξίαρχος (ΥΙ) εα κ. Μηνόπουλος Γεώργιος (τάξη εισαγωγής ΣΙΣ 1958),

Ο μετέπειτα Καθηγητής Χειρουργικής Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης,

Ο πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ,

Ο εκλεγμένος και απόλυτα πετυχημένος Υπερνομάρχης Έβρου-Ροδόπης,

Ο δικός μας συνάδελφος και φίλος, ο Γιώργος μας,

θα είχε πολλά να πει για τη ζωή του, που είναι γεμάτη δράση, πολυπραγμοσύνη, πρόοδο και μεγάλες επιτυχίες!

Οι εμπειρίες αυτής της ζωής αποτελούν χρήσιμα διδάγματα για νέους Στρατιωτικούς Γιατρούς, για Χειρουργούς, για Πανεπιστημιακούς, για Αυτοδιοικητικούς και για κάθε έναν που ξεκινώντας από ένα χωριό της Ελληνικής επαρχίας, ονειρεύεται πώς θα φτάσει στα πιο ψηλά σκαλοπάτια με ό,τι καταπιαστεί στη ζωή του. Μια λαμπρή πορεία ζωής, ένα φωτεινό παράδειγμα!

Ο Γιώργος Μηνόπουλος με το ταλέντο του στη γραφή, τη στρατιωτική μεθοδολογία και την ακαδημαϊκή πληρότητα κατέγραψε τα γεγονότα της ζωής του σε ένα βιβλίο “κόσμημα”, μεγέθους Α4 με 210 σελίδες, ιλουστρασιόν χαρτί και εκατοντάδες έγχρωμες φωτογραφίες, σκληρόδετο και καλαίσθητο, που σου προκαλεί αμέσως τη διάθεση να το ξεφυλλίσεις. Όταν το ξεφυλλίσεις, βρίσκεσαι παρέα με τον Γιώργο Μηνόπουλο, που εξιστορεί τη ζωή του με τόση ειλικρίνεια και φιλικό λόγο, με ζωντανές φωτογραφίες και ενδιαφέρουσες ανέκδοτες ιστορίες, που σε κερδίζει και δεν το παρατάς μέχρι να το τελειώσεις!

Ο τίτλος του είναι “Curriculum Vitae” που παραπέμπει σε Πανεπιστημιακό όρο “βιογραφικού”. Έχει στο εξώφυλλο δύο φωτογραφίες. Μία πρόσφατη του συγγραφέα και μία του Ιπποκράτη σαν βάση. Προδιαθέτει σε βιβλίο με ιατρικό κυρίως πνεύμα.

Ο Γιώργος Μηνόπουλος κατέγραψε τα γεγονότα της ζωής του ως δημόσιο πρόσωπο, τα εξέδωσε σε τόμο και τα προσέφερε δωρεάν σε φίλους, συναδέλφους, μαθητές του, ψηφοφόρους και συμπολίτες του, που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα γι’ αυτόν και το έργο του. Αποτελεί και προσφορά στον ιστορικό ερευνητή του μέλλοντος ως μία αξιόπιστη προσωπική αναφορά.

Το “Curriculum Vitae” του Γιώργου Μηνόπουλου υπάρχει ήδη στη φυσική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ με μία θερμή αφιέρωση στην Ενωσή μας και καλά λόγια για το έργο μας καθώς και σε ηλεκτρονική μορφή, στη διάθεση όλων των μελών της Ένωσης. Τον ευχαριστούμε θερμά και συνιστούμε σε όλους σας, αγαπητοί Συνάδελφοι, να το ανοίξετε ηλεκτρονικά και να ταξιδέψετε μαζί του. Πολλοί από εσάς θα δείτε και τον εαυτό σας σε κάποια από τις φωτογραφίες του!

Dr. Νικ. Παπαγιαννόπουλος

Παράθεση μερικών από τις πολλές φωτογραφίες από το βιλίο του, που αφορούν με την σταδιοδρομία του στο υγειονομικό.

• Ο Γιώργος Μηνόπουλος δώρισε στην βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ και το βιβλίο του με τίτλο ” ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΟΡΘΟΠΡΩΚΤΙΚΟΥ ΣΩΛΗΝΑ, που σύντομα θα είναι διαθέσιμο και σε ηλεκτρονική μορφή.

ΕΕΥΕΔ, 2022 Φεβ. 28

• Παρουσίαση Βιβλίου
• ΤΩΡΑ ΤΙ ΚΛΑΙΣ΄;
• Εκδότης Ι. Παλέρμος
• ISBN : 978-618-00-3437-0
• Έκδοση 2021
• Κιν. 693723305
• ipalermos@yahoo.gr

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η αυτοβιογραφία του συγγραφέα με βιωματικά σχόλια, κρίσεις και συμπεράσματα από την προσωπική και. επαγγελματική ζωή του, που σχημάτισαν την προσωπικότητα και την βιοθεωρία του. Περιγράφει τα όνειρα, τις επιτυχίες και αποτυχίες, χαρές και λύπες, αστοχίες, την αγωνία του ανθρώπου, το παιχνίδι με τη μοναξιά και τον χρόνο. Αποκαλύπτει τις σχέσεις του με τους ανθρώπους και εξομολογείται για ότι έχει ή δεν έχει κάνει. Ο απολογισμός της ζωής του. (από το οπισθόφυλλο του Βιβλίου).

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Αν και τρία χρόνια μικρότερος, συνέπεσα με τον Γιάννη Παλέρμο στην περίοδο φοιτησής μας στην ΣΙΣ. Το βιβλίο του με έφερε πίσω στην εποχή εκείνη. Οι νεότεροι θα δουν πτυχές της διαβίωσης στην Σχολή τα χρόνια εκείνα. Οι παλιότεροι θα διαπιστώσουν ότι έχουν ζήσει τις καταστάσεις που βίωσε και περιγράφει ο συγγραφέας χωρίς πουθενά να υπερβάλει. Ίσως αναγνωρίσουν τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στις βιωματικές του ιστορίες και ας μην αναφέρει παρά μονο ένα γράμμα από το επώνυμό τους. Θα διαπιστώσουν ότι έχουν νιώσει την ίδια χαρά της συναδελφικότητας, την λύπη και την οργή της αναίτιας τιμωρίας, της βάναυσης συμπεριφοράς μεγαλυτέρων Συναδέλφων, αλλά και την θλίψη της χαμένης νιότης.

Στην συνέχεια διαβάζουμε για την πορεία του στο υγειονομικό της Π.Α και στο Νοσοκομείο 251 ΓΝΑ και βλέπουμε μέσα από τις βιωματικές του ιστορίες , να πρωταγωνιστούν άνθρωποι και ανθρωπάκια που προκαλούν σεβασμό, γέλιο ή αγανάκτηση. Με έκπληξη διαπιστώνουμε πως ανάλογες καταστάσεις και προβληματισμούς με τον συγγραφέα βιώσαμε και εμείς.

Στο τέλος προβληματιζόμαστε μαζί με τον συγγραφέα που προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα “Τι είναι ευτυχία” και αν την νιώσαμε γυρίζοντας πίσω την σκέψη μας στο χρόνο.

Το βιβλίο του ανοίγει ένα παράθυρο πίσω στο χρόνο, μια καταγραφή μικρών γεγονότων, μια παρουσίαση της ζωής και των συνθηκών που επικρατούσαν στην κοινωνία. Μια περιγραφή τόπων (Θεσσαλονίκη, Σαλαμίνα, Γαλαξείδι κτλ). Είναι μια μικρή ψηφίδα στην ιστορία του τόπου μας που χωρίς την καταγραφή της θα χανόταν στο πέρασμα του χρόνου.

Απομόνωσα μία παράγραφο από τέλος του βιβλίου του σας την μεταφέρω “Πρέπει λοιπόν να το αποδεχθώ αφού το λένε τα πράγματα και ο ορισμός του γήρατος, η ποιοτική και ποσοτική ελάττωση των βιολογικών λειτουργιών πνευματικών και σωματικών του ανθρώπου. Αλλά το κυριότερο το λέει η απώλεια κομματιών του εαυτού μου, το σπίτι που μεγάλωσα δεν υπάρχει, οι άνθρωποι που με μεγάλωσαν δεν υπάρχουν, στη στρατιωτική Σχολή που είχα πετύχει ήταν η πρώτη ιδιοκτησία μου, δεν με ξέρει πια κανείς και με διώχνουν, στις μονάδες που υπηρέτησαν τα νιάτα μου οι φρουροί μου λένε τι θέλετε, στο νοσοκομείο που πέρασα τη ζωή μου με δημιουργική ισχύ μου λένε έχετε κλείσει ραντεβού κύριε; και στο εργαστήριο μου βλέπω διπλώματα, βραβεία, μηχανήματα αραχνιασμένα. Αυτά όμως ήταν η ζωή μου και τώρα όλα αραχνιασμένα. Καλώς τα γηρατειά λοιπόν, λυπημένος που ήρθαν αλλά χαρούμενος που θέλω να παλέψω πολλά χρόνια μαζί τους και ήδη ανακαλύπτω το μεγάλο φάρμακο, τον ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟ.“

Ευχαριστούμε τον Γιάννη Παλέρμο για την δωρεά του Βιβλίου του στην ΕΕΥΕΔ όπως επίσης και για την άδειά του να αναρτήσουμε κάποιες απο τις βιωματικές ιστορίες από την περίοδο φοίτησης του στην ΣΙΣ. Ήδη έχουν αναρτηθεί δύο βιωματικές ιστορίες του εδώ

Τασιόπουλος Αργύρης

2021.12.13 –

Ο κ. Κυριακόπουλος Κωνσταντίνος, Υποστράτηγος ε.α, Νευροχειρουργός, μας απέστειλε πόνημά του με τον τίτλο “Κατάσταση Γιατρῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ“.   

Είναι κατάλογος των μονίμων Στρατιωτικών Ιατρών τού Στρατού Ξηράς (*) από το 1833 μέχρι το 1986. Τα στοιχεία που προέρχονται από την Ἐφημερίδα της Κυβερνήσεως καθώς και τις διάφορες ΕΔΥΣ, ΕΔΥΕΘΑ και τις διάφορες επετηρίδες. Η συγκέντρωση των στοιχείων, που είναι μοναδικά στην Ελληνική Βιβλιογραφία, απαίτησε από τον συγγραφέα πολύ μεγάλο χρόνο έρευνας.

Ο κ. Κυριακόπουλος παρέδωσε το έργο του στην Επιστημονική Ένωση Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων για να γίνει ελεύθερα προσβάσιμο από Συναδέλφους και μη, μέσα από την Ιστοσελίδα της. Αρχείο σε μορφή pdf ευρίσκεται στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ εδώ

Το έργο του περιλαμβάνει τους παρακάτω καταλόγους, στους οποίους σημειώσαμε, μέσα σε παρένθεση, τον αριθμό των καταχωρημένων Υγειονομικών Αξιωματικών σε αυτούς:

Βαβαροί Ιατροί (61)

‘Ελληνες Ιατροί (2.041) , περιλαμβάνονται υποκατάλογοι :

• Ιατρών, ταξινομημένων με ΑΜ και ημερομηνία κατάταξης (1821).
• Ιατρών που από τον Στρατό Ξηράς μετατάγησαν στο Πολεμικό Ναυτικό και Αεροπορία (17)
• Ιατρών που περιλαμβάνονται στὴν Μεγάλη Στρατιωτικὴ καὶ Ναυτικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια, χωρὶς να ἀναφέρεται ὁ Α.Μ. καὶ η ἡμερομηνία κατατάξεως στὸν Στρατὸ Ξηράς. (203)

Νεκροί στους αγώνες του Έθνους, περιλαμβάνονται Αξιωματικοί Ιατροί, Κτηνίατροι και Φαρμακοποιοί, Μόνιμοι και Έφεδροι.

• 1914-1916 (5)
• 1917-1919 (28)
• Εκστρατείας στὴν Οὐκρανία (1)
• Νεκροὶ στὴν Μικρὰ Ἀσία
  • Φονευθέντες (13)
  • Εξαφανισθέντες (29)
  • Θανόντες (9)
• 1940-1941 (18)
• 1941-1944 (40)
• 1944-1945 Δεκεμβριανά, Εμφύλιος (30)

* Η ΕΕΥΕΔ θα συντονίσει την σύνταξη αναλόγου καταλόγου για το Πολεμικό Ναυτικό και την Αεροπορία. θα συμπεριλάβει και τις λοιπές κατηγορίες Υγειονομικων Αξκων (Οδοντιάτρους Κτηνιάτρους, Φαρμακοποιούς και Νοσηλευτές).
Ευχαριστούμε τον Συνάδελφο κ. Κυριακόπουλο Κων.για την προσφορά του.

Κωνσταντίνος Γρ. Κυριακόπουλος.   
Νευροχειρουργὸς Ὑποστράστηγος ἐ. ἀ
2021.11.21
Βιογραφικό εδώ

Ο κ. Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος, εκτὸς ἀπὸ τὴν ἄσκηση τῆς Νευροχειρουργικῆς τὰ τελευταῖα 25 χρόνια ἀσχολείται καὶ μὲ τὴν ἱστορία τῆς Στρατιωτικῆς Ἰατρικῆς καὶ τὴν νεώτερη Ἑλληνικὴ Ἱστορία γενικώτερα. Εἶναι ἐκ τῶν συγγραφέων τῆς Ἱστορίας τοῦ 424 ΓΣΝΕ καὶ τῆς Ἱστορίας τῆς ΣΙΣ, βιβλίων ποὺ ἔχουν ἐκδοθεῖ ἀπὸ τὴν ΕΕΥΕΔ. Το παρόν πόνημα ἀποτελεῖ τμῆμα μεγάλης μελέτης του σχετικὰ μὲ τὴν προσφορὰ τῶν Ὑγειονομικῶν στὶς διάφορες φάσεις τῆς ζωῆς τοῦ Ἔθνους. Το παρόν τμῆμα τῆς μελέτης σε μορφή pdf μπορείτε να το δείτε εδώ.

Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση τοῦ ’21 ὑπῆρξε γιὰ πολλούς ξένους κυρίως στρατιωτικούς τὸ ἐρέθισμα νὰ δοκιμάσουν τὴν τύχη τους στὴν νέα δημιουργουμένη κατάσταση. Οἱ ξένοι ἐθελοντές, ποὺ γενικῶς καλοῦνται φιλέλληνες, ἄρχισαν ἀπὸ τὸν πρῶτο κιόλας χρόνο τῆς Ἐπαναστάσεως νὰ κατεβαίνουν στὴν Ἑλλάδα. Ἡ περίοδος ὅμως τοῦ 1822-1823 ἦταν ἡ χειρότερη γιὰ αὐτοὺς τοὺς ξένους. Ἡ ἄγνοια τῆς τότε Ἑλληνικῆς παραγματικότητας ἀπὸ τὴ μιά, καὶ ἡ πηγαία γιὰ πολλοὺς ξένους ἀγάπη πρὸς τὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα ἔχει ἀνεβάσει τὸν τότε Ἕλληνα στὸ πάνθεο τῶν ἡρώων. Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ὁ πηγαῖος ἐνθουσιασμὸς τῶν Ἑλλήνων γιὰ τοὺς ξένους τοὺς ἔχει προσδώσει τὸν τίτλο τοῦ «Φιλέλληνα».

Στὴν πραγματικότητα ὅμως λίγοι ἀπὸ τοὺς λεγόμενους Φιλέλληνες διακατέχονταν ἀπὸ γνήσια ἀγάπη γιὰ τοὺς Ἕλληνες. Στὴν πλειονότητά τους ἦσαν τυχοδιῶκτες ξένοι ἀξιωματικοὶ, συνήθως ἀπότακτοι ἢ ἀπόστατοι ἀπὸ διάφορες χῶρες, εἴτε ἄνεργοι προσφέροντες τὴν τέχνην τους ἀδιαφοροῦντες σὲ ποιὸν τύραννο ἢ καταπιεσμένο προσφέρανε τὴν τέχνη τους, ἀρκεῖ νὰ κερδίσουν χρήματα, βαθμοὺς καὶ λάφυρα. Οἱ περισσότεροι ποὺ κατέβηκαν στὴν Ἑλλάδα ἦσαν ἐπικίνδυνοι, ἀγνοοῦσαν τὴν τέχνη τὴν ὁποία ἔλεγαν πὼς κατεῖχαν. Ἀγνοοῦσαν καὶ ποῦ πήγαιναν. Γιαυτὸ ὅταν βρέθηκαν στὴν σκληρὴ Ἑλληνικὴ πραγματικότητα ἄρχισαν νὰ δυσανασχετοῦν καὶ νὰ βρίζουν. Πολλοὶ ἀπὸ αὐτος σκοτώθηκαν ἢ πέθαναν ἀπὸ λοιμώδη νοσήματα, ἄλλοι ἔμειναν χωρὶς λεφτά, χωρὶς τροφή, ροῦχα καὶ πολλοὶ πήραν τὸ δρόμνο τοῦ γυρισμοῦ γιὰ τὴν Πατρίδα τους.

Μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἀπογοητευμένοι, πικραμένοι καὶ στενοχωρημένοι μετατραπήκανε σὲ δυσφημηστὲς τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως καὶ τῆς Ἑλλάδας γενικώτερα. Ἔσπευσαν νὰ ἐκδόσουν τὶς ἐντυπώσεις τους, τὴ ζωή τους, τὶς περιπέτειές τους, τύπωσαν ἡμερολόγια, ἔστελναν ἐπιστολὲς καρτοῦσαν σημειώσεις, δημοσίευαν χρονικὰ καὶ τροφοδοτοῦσαν τὴν Εὐρώπη, οἱ κάτοικοι τῆς ὁποίας διψοῦσαν γιὰ περιπέτειες γιὰ τὴ γνώση τοῦ ἀγνώστου, μὲ διάφορα περιστατικὰ καὶ γεγονότα, τὰ ὁποῖα στὶς περισσότερες τῶν περιπτώσεων ἦσαν ἐντελῶς φανταστικά. Ὡστόσο πολλὰ ἀπὸ τὰ κείμενα τῶν ξένων εἶναι διαφημηστικὰ καὶ πραγματικοὶ θησαυροί. Καὶ τοῦτο διότι εἶναι γραμμένα ἀπὸ ἄτομα μὲ σεβασμὸ πρὸς τὸς ἑαυτό τους καὶ μᾶς παρέχουν ἀξιόλογες πληροφορίες, σωστὲς περιγραφὲς καὶ διαπιστώσεις. Σὲ μερικὰ ἀπὸ αὐτὰ βρίσκουμε καλὲς περιγραφὲς τῶν συνθηκῶν τῆς Ὑγειονομικῆς Περιθάλψεως δοσμένες ἀπὸ γνῶστες τοῦ ἀντικειμένου, περιγραφὲς τῆς ψυχολογίας τῶν ἀρρώστων καὶ τῶν τραυματιῶν.

Ὑπῆρξαν πολλοὶ γιατροὶ ἐθελοντὲς καὶ μερικοὶ ἀπὸ αὐτοὺς γράψανε ἤ ἐκδόσανε τὶς ἐντυπώσεις τους. Ἄλλοι προσφέρανε ἁπλῶς τὶς ἰατρικὲς ἐκδουλεύσεις τους καὶ τὸ ἐπάγγελμά τους ἦταν ἡ κυρία ἐνασχόλησή τους. Ὁ Γεώργιος Πουρναρόπουλος (Ἡ Ἰατρικὴ τοῦ Αγῶνος. Ἀθῆναι 1973) ἐδημοσίευσε τὰ ὀνόματα αὐτῶν ὅσα μπόρεσε νὰ συλλέξει τὰ ὁποῖα καὶ παραθέτουμε

• Ἀαρὼν
• Amster
• Bailly
• Ballot
• Βαλτίσαρος Ἀνδρέας
• Bayer
• Beau
• Bernardi
• Bertrand
• Beton
• Βίγγος
• Βλακίερος
• Blondeau
• Bohrman
• Boldemann
• Bonthron Alex
• Boyon
• Braidfield Henry
• Bruno Francisco
• «Γιέτος»
• Chardonet
• Dandrė
• Danmas
• Dumont
• Elster
• Embler
• Fabricius
• Fallon E.
• Forti
• Φρασινὲκ
• Gaugenrieder
• Getty ἢ Geddy John
• Gosse Ἀνδρέας Λουδοβῖκος
• Gasset Ed.
• Hambel
• Hamsel
• Howe Samuel
• Jebassen
• Johansen
• Johnson
• Ἴγγ
• Καδρῆ Τράσ(ι)τα
• Κέλλι ἢ Κέλης Ἐρνέστος
• Knöffel
• Koering
• Kosinski
• Κούρταλης Χασὰν
• Κρέϊμπερ
• Kutzowski
• Λορέντζος
• Marchand
• Mayer (Meyer) Ἰωάννης Ἰάκωβος
• Μέλιγκ πιθανῶς ἴδιος μὲ τὸν ἑπόμενον:
• Millingen Ἰούλιος
• Μέτο Ὀστᾶ
• Μίλλερ Ἰωάννης
• Νίδερ Ξαβέριος
• Νικόλα
• Ντριτζᾶκο Γιούπη
• Paulet
• Raybot Maxime
• Πέτκοφ
• Post
• Pouqueville
• Quail John
• Russ John
• Samuel Giovanni
• Santantonio Domenico
• Σαρντοννὲ
• Scambella
• Schreiner
• Sola Τita
• Staeli
• Striebeck
• Torti
• Treiber Heinrich
• Vitali Καὶσαρ
• Weissling
• Zuccarini

• Νὰ καὶ 5 φιλέλληνες Φαρμακοποιοὶ
• Carlo Πέτρος
• Fels Jun
• Lebon
• Lucae Ernst
• Nagel Gust.

Πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς προσφέρανε πράγματι στὴν Ἐπανάσταση καὶ στὰ χρόνια τοῦ Καποδίστρια. Ἀπὸ τοὺς παραπάνω πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι ὁ Σαρντοννὲ εἶναι ὁ ἴδιος μὲ τὸν Chardonet. Γιὰ μερικοὺς ἀπὸ αὐτοὺς ὁ Πουρναρόπουλος παραθέτει μερικὰ στοιχεῖα. Πρὲπει νὰ ποῦμε ὅτι ὁ Pouqueville δὲν προσέφερε σὰν γιατρὸς γιατὶ ἦταν πρόξενος τῆς Γαλλίας. Ἔγραψε τὴν Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, μὲ πάρα πολλὰ λάθη.

Παραθέτουμε στοιχεῖα γιὰ μερικοὺς ἀπὸ τοὺς παραπάνω καὶ γιὰ ἄλλους ποὺ δὲν περιλαμβάνονται στὸν κατάλογο.

Ἀγγελότης ἢ Ἀγγελέτος Νικόλαος.¹

Διατάσσεται ὁ Φροντιστὴς τοῦ Ἄργους νὰ τοῦ χορηγεῖ «καθαρὸν ψωμὶ ἀναλόγως τοῦ ἐπαγγέλματός του». Ἀναφέρεται ἐπίσης μαζὺ μὲ τὸν ἰατρὸ Ἀναγνώστη Νικόλαο. Φαίνεται ὅτι ἦταν ξένος πιθανὸν Ἰταλὸς, διότι στὸ ὑπ’ ἀριθ. 1390 ἔγγραφο τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος ἀναφέρεται μὲ τὸ ὄνομα Angelleti. Σὲ ἀναφορά τους πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ἀπαντοῦν τὴν 22 Ἰουνίου 1824: «…εἴδομεν νὰ μᾶς γράφετε, ὅτι οἱ ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένοι παραμελοῦνται, καὶ ὅτι τοῦ καλοῦ ἰατροῦ χρέος ἄφευκτον εἶναι νὰ τοὺς ἐπισκέπτεται καὶ ἀμισθί. Περὶ μὲν τοῦ πρώτου σᾶς ἀποκρινόμεθα, ὅτι μὲ ὅλον ὅτι ἡ ὑπερτάτη Διοίκησις δὲν ἐνθυμήθη ποτὲ ἂν ὑπάρχωσιν ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένοι, ἂν ἔχωσι χρείαν ἰατρικῶν καὶ ἄλλων πολλῶν ἀναγκαίων οἷον πανιῶν διὰ τὰ δεσίματα τῶν πληγῶν, πανιῶν λινῶν διὰ ξανθά, ἀλοιφῶν διὰ τὰς πληγάς, κίναν διὰ ποτὸν καὶ πλύσιμον τῶν πληγῶν, οἱ ἰατροὶ ὅμως ἐπρομήθευσαν ὄχι μόνον αὐτὰ ὡς λέγετε ἄφευκτον χρέος των, τὰ ὁποῖα καὶ ἔπρεπε νὰ εἶναι καὶ πληρωμένα, ἀλλὰ ἐκτὸς τοῦ χρέους των ἐφρόντισαν νὰ τοὺς εὕρουν καὶ οἶκον ἔνθα ἔβαλαν ὅλους τοὺς ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένους, πρὸς περιποίησιν τῶν ὁποίων ἐδιώρισαν καὶ γυναῖκας μόνον καὶ μόνον διὰ νὰ μὴν παραμελῶνται ὡς λέγετε. Περὶ δὲ τοῦ δευτέρου, τῷ ὄντι ἱερὸν εἶναι νὰ ἐπισκέπτωνταί τινας ἀμισθί, ἀποβλέπων εἰς τὸ κοινὸν συμφέρον, ἀλλ’ ἆρά γε εἴμεθα εἰς κατάστασιν, ὥστε νὰ ἀντιπαραταχθῶμεν εἰς τὰ ἀναπόφευκτα ἔξοδα τῶν οἰκογενειῶν μας, ἢ ἐρωτώμεθα ἂν ἐπληρώθημεν δι’ ὅλας τὰς μέχρι τοῦδε γενομένας ἐκστρατείας κατὰ τὴν Χέρσον Ἑλλάδα καὶ Πελοπόννησον ὅπου ὁ μὲν ἐκεῖ, ὁ δὲ ἀλλαχοῦ ἐδούλευσε;…»

1 ΓΑΚ.Ὑπουργεῖο Πολέμου Φ.13.

Αὐγουστίνης Κλαύδιος Dr.¹

Σὲ ἔγγραφο ἀπὸ τὸ Ἄργος τὴν 16^ην Δεκεμβρίου 1830 κάτοικοι τῆς πόλεως ἀναφέρουν ὅτι κάποιος Ἰταλὸς ἐπαγγέλεται τὴν ἰατρικὴ καὶ ζητοῦν νὰ τοῦ ἐπιτραπῆ νὰ ἀσκεῖ τοῦτο καὶ στὴν πόλη τους καὶ νὰ τὸν πληρώνουν ἐκεῖνοι. Ἔχει σχέσεις μὲ ἀλλοεθνεῖς «…καὶ δὲν φαίνεται σκανδαλώδους πνεύματος». Ὁ Κλαύδιος ἐνοσήλευσε ἀρκετοὺς στρατιῶτες, ἐκτὸς τῶν πολιτῶν. Ὁ Διοικητικὸς Τοποτηρητὴς Ἄργους ὑπέβαλε τὴν 30^ὴν Σεπτεμβρίου 1831 τὴν παρακάτω ἀναφορὰ²:

"ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ.
Ὁ Διοικητικὸς Τοποτηρητὴς Ἄργους
 Πρὸς τὴν Γραμματείαν τῶν Στρατιωτικῶν.

Ἀπὸ τὴν εἰς ἀντίγραφον συναπτομένην ἀναφορὰν τοῦ ἰατροῦ τῆς πόλεως κυρίου Κλαυδίου θέλει εὐαρεστηθῆ ἡ Γραμματεία νὰ παρατηρήσῃ τὴν αἴτησίν του. Ἡ Διοίκησις μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. (δὲν ὑπάρχει ἀρ. στὸ ἔγγραφο) ἐπιστολήν της διεύθυνε πρὸ καιροῦ εἰς τὴν Γραμματείαν ταύτην τὰ κατάστιχα τοῦ διαληφθέντος Ἰατροῦ, δι’ ὅσους ἐπισκέφθη κατὰ καιροὺς ἀσθενεῖς στρατιώτας ἐκ διαφόρων Ταγμάτων συνεπείᾳ διαφόρων διαταγῶν τῆς Γραμματείας.

Ἔχει δίκαιον νὰ πληρωθῇ τὰ ὅσα ἐξώδευσε, καὶ ἡ Γραμματεία σας εὐδοκιμήσῃ νὰ διατάξῃ, ὅπου ἀνήκει νὰ λάβῃ τὰ χρήματα διότι παρεκτὸς ὅτι στερεῖται καὶ αὐτὸς παρενοχλεῖται διὰ τὴν δεκάτην, καὶ ἀπὸ τοὺς ὅσοι ἔδωκαν εἰς αὐτὸν τὰ ἀιατρικὰ ταῦτα, ζητούντας τὴν πληρωμήν των.

Ἐν Ἄργει τῇ 30 Νοεμβρίου 1831
Ὁ Τοποτηρητὴς
ΤΣΥ. Ν. Μαυρομμάτης».

Ἡ Γραμματεία τῶν Στρατιωτικῶν ἐπεξεργάσθηκε τὸν λογαριασμό του καὶ τὴν 19^ην Ἰανουαρίου 1832 ζητάει ἀπὸ τὸν Πρόεδρο τῆς Κυβερνήξσεως τὴν ἀξόφλησή του, ὁ ὁποῖος καὶ τὸν ἐνέκρινε.

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ. 258 Α.

2 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γραμματεία Στρατιωτικῶν Φ. 123.)

Arduan Paul.

Γάλλος φιλέλληνας γιατρός, ὁ ὁποῖος ἦλθε στὴν Ἑλλάδα τὸ 1825. Μετὰ τὴν Ἀνεξαρτησία παρέμεινε στὴν Ἑλλάδα καὶ ἄσκησε τὸ ἐπάγγελμα τοῦ γιατροῦ στὴ Σύρο κατὰ τὸ 1834. Τὸ 1836 ἦλθε στὴν Ἀθήνα μαζὺ μὲ τὸν καθηγητὴ Κωστῆ. Ἀκολούθως ἐπανῆλθε στὴν Μῆλο. Τὴν 8^ην Αὐγούστου 1845 ὑπέβαλε ἀναφορὰ¹ ζητώντας νὰ τοῦ ἐπιτραπεῖ ἐν ὄψει τῆς ἀναχωρήσεώς του ἐκτὸς Ἑλλάδος νὰ φέρει τὸ παράσημό του καὶ νὰ τοῦ χορηγηθεῖ τὸ ἀντίστοιχο δίπλωμα.

1 ΓΑΚ. Ἀριστεῖα Φ. 294Α.)

Bailly Martin Etiène.

Πρόκειται γιὰ Γάλλο γιατρό, ἀπεσταλμένο τοῦ Γαλλικοῦ κομιτάτου τοῦ Παρισιοῦ στὴν Ἑλλάδα γιὰ τὴν διαχείρηση τῆς παρεχομένης βοηθείας κυρίως τῆς ἰατροφαρμακευτικῆς. Φαίνεται, ὅτι ἦταν σκοτεινὴ φυσιογνωμία. Δὲν εἶχε καλὴ γνώμη γιὰ τοὺς Ἕλληνες. Γράφει ὁ Βαυαρὸς Συνταγματάρχης Karl Heideck¹ ὅτι ὁ Bailly: «…μοῦ ἔδωσε μιὰ τόσο ἐλεεινὴ εἰκόνα τῶν κομμάτων, τῶν μηχανορραφιῶν καὶ τῶν φαυλοτήτων, τῆς ἀπάτης καὶ φιλοχρηματίας τῶν κομματαρχῶν…», καὶ εἶπε στὸν Heideck νὰ ξεχάσει τὰ περὶ πατριωτισμοῦ καὶ ἀρετῆς τῶν Ἑλλήνων. Εἶναι πρόκληση νὰ κρίνει τοὺς Ἕλληνες, ποὺ σὲ τελικὴ ἀνάλυση τὴν περίοδο ἐκείνη ἔπασχαν τόσο ἀπὸ τοὺς Αἰγυπτίοιυς καὶ τὸν Κιουταχῆ καὶ πεινοῦσαν, ὅταν ὁ ἴδιος ὅταν ἔμενε στὴν Ἑλλάδα δὲν ἔκαμε τίποτα ἄλλο ἀπὸ τὸ νὰ φατριάζει καὶ μηχανορραφεῖ². Ὅπως γράφει ὁ Heideck ὁ Bailly ἦταν σκοτεινὴ μορφή, ἀδίστακτος κυνικὸς πράκτορας τῆς Γαλλίας, ἀξιοῦσε δὲ ἡ τριμελὴς ἐπιτροπὴ τῆς διαχειρίσεως τῶν ἀποστελλομένων ἐφοδίων νὰ τὰ μοιράζει μόνο σὲ ἀνθρώπους φιλικὰ προσκείμενους στὴ Γαλλία.

Ἀρχικὰ ἐχρησιμοποιεῖτο σὰν γιατρὸς τοῦ Τακτικοῦ Συντάγματος³ :

« Ἀρ. 14817 (Σχέδιον)
Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα

Ἐπειδὴ καὶ γενικῶς ἡ φροντὶς τῆς διατηρήσεως [τῆς] ὑγείας καὶ μερικώτερον ἡ περὶ τῆς ὑγείας τοῦ στρατιωτικοῦ εἶναι ἓν τῶν ἱερωτέρων χρεῶν

διατάττει

Α^ον Ὁ Κ^ος Βαλλὺ διορίζεται νἀ ἀναλάβῃ τὴν διεύθυνσιν τῶν ὅσων ἀφορῶσι τὴν ὑγείαν τοῦ τακτικοῦ.

Β^ον. Ἡ πρώτη τῶν ἐργασιῶν θέλει εἶσθαι νὰ μεταβῇ εἰς Ἀθήνας καὶ συνεννοούμενος μετὰ τοῦ Συνταγματάρχου Κ^ου Φαβιέρου νὰ ὀργανίσῃ τὴν σύστασιν Νοσοκομείου στρατιωτικοῦ εἰς ἐκείνην τὴν πόλιν.

Γ^ον. Τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Πολεμικῶν νὰ ἐνεργήσῃ τὴν παροῦσαν διαταγὴν εὐκολῦνον εἰς τὸν Κ^ον Βαλλὺ ὅλα τὰ μέσα τῆς ἐκτελέσεως τοῦ ἔργου εἰς τὸ ὁποῖον διορίζεται.

29 9μβρίου 1825. Ἐν Ναυπλίῳ».

Τὸ Ὑπουργεῖο τῶν Πολεμικῶν⁴ ἐκοινοποίησε τὴ διαταγὴ αὐτὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 13713 διαταγή του τῆς 25^ης Νοεμβρίου 1825 :

«Περίοδος Γ’ Πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Κύριον Βαλλὺ

Ἀριθ. 13713

Ἐπειδὴ καὶ γενικῶς ἡ περὶ τῆς διατηρήσεως τῆς ὑγείας φροντὶς καὶ μερικώτερον ἡ περὶ τῆς ὑγείας τοῦ στρατιωτικοῦ εἶναι ἓν τῶν ἱερωτάτων χρεῶν.

Ἡ Σεβαστὴ Διοίκησις φροντίζουσα περισσότερον περὶ τούτου καὶ κρίνουσα ἄξιον, διὰ τὴν εἰς τὰ τοιαῦτα ἐμπειρίαν τὴν ἐξοχότητά σου. Μὲ Σεβαστὴν ἐπιταγὴν αὐτῆς ὑπ’ ἀριθ. 14.817 σὲ διορίζει νὰ ἀναλάβῃς τὴν διεύθυνσιν τῶν ὅσων ἀφορῶσιν εἰς τὴν ὑγείαν τοῦ τακτικοῦ καὶ ἀπελθὼν εἰς Ἀθήνας, καὶ συνεννοηθεὶς μετὰ τοῦ Συνταγματάρχου Κ^ου Φαβιέρου νὰ ὀργανίσῃς τὴν σύστασιν Νοσοκομείου στρατιωτικοῦ εἰς ἐκείνην τὴν πόλιν· εἰς τὸ ὁποῖον θέλει εἰσέρχωνται ἅπαντες οἱ ἀσθενεῖς καὶ πληγωμένοι στρατιῶται, διὰ νὰ πολαμβάνουσι τὴν ὑγείαν των μὲ τὴν ἀνήκουσαν περιποίησιν καὶ περίθαλψιν, παρὰ τῶν ἐν αὐτῷ διορισθησομένων ἰατρῶν καὶ ἐπιστατῶν.

Τὸ Ὑπουργεῖον τοῦτο σὲ εἰδοποιεῖ τὸν διορισμὸν τοῦτον τῆς Διοικήσεως, σοὶ ἐμπερικλείει καὶ προσκλητικὸν πρὸς τὸν Συνταγματάρχην Κύριον Φαβιέρον, καὶ διαταγὴν πρὸς τὸν Ἔπαρχον, καὶ Φρούραρχον τῆς πόλεως, καὶ Ἀκροπόλεως Ἀθηνῶν, διὰ νὰ σοὶ προμηθεύσῃ τὰ μέσα, καὶ νὰ συνεργήσωσιν ὅσον τὸ μέρος των, πρὸς τὴν ἐκτέλεσιν τοῦ ἔργου εἰς τὸ ὁποῖον διορίζεσαι.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 25 Νοεμβρίου 1825».

Ὅταν τὸ 1826 ἐδημιουργήθηκε τὸ Σῶμα τῶν Ἑπτανησίων διετάχθη ἀπὸ τὴν Γενικὴ Γραμματεία τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς⁵ ὁ Bailly σὰν μέλος τῆς τριμελοῦς διαχειριστικῆς Ἐπιτροπῆς νὰ τοὺς χορηγήση τὰ ἀπαραίτητα ἰατρικὰ εἴδη.

Τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1827 διορίσθηκε ἀπὸ τὴν Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ Διευθυντὴς τοῦ Νοσοκομείου Σαλαμῖνος⁶ μὲ τὴν παρακάτω διαταγή :

« Ἀριθ. 451 Ἑλληνικὴ Πολιτεία

Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ

Πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Ἰατρὸν Κύριον Βαλλὺ

Διορίζεσθε Διευθυντὴς τοῦ εἰς τὴν Νῆσον Σαλαμῖνα Νοσοκομείου πληγωμένων στρατιωτῶν, διὰ νὰ ἐπαγρυπνῆτε καὶ φροντίζετε περὶ τῶν ἀναγκαίων τῆς θεραπείας αὐτῶν.

Ἡ Κυβέρνησις γνωρίζουσα τὸν φιλελληνισμόν Σας καὶ τὰ εὐγενῆ αἰσθήματά Σας, δὲν ἀμφιβάλλει ὅτι θέλετε δεχθῆ καὶ ἐκπληροῖ τὸ ὁποῖον ἐπιφορτίζεσθε χρέος.

Τῇ 30 Ἀπριλλίου 1827. Ἐν Πόρῳ.

Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ

Ὁ Γ. Γραμματεὺς

Γ. Γλαράκης».

Συγχρόνως διατάχθηκε ὁ Ταγματάρχης Σονιὲρ⁷ (ὑποδιοικητὴς τοῦ Τακτικοῦ Σώματος) νὰ ἐπιτρέψει στὸν Bailly «…νὰ ἐκλέξῃ καὶ νὰ λάβῃ ἐκ τῶν αὐτόθι εὑρισκομένων Ἰατρικῶν, ὡς ἐπίσης καὶ χειρουργικῶν ἐργαλείων, ὅσα ἐγκρίνει».

Φαίνεται ὅμως, ὅτι ὁ Bailly πῆρε ὅλα τὰ ἰατρικὰ τοῦ Τακτικοῦ Συντάγματος, διὰ τοῦτο τὴν 24^ην Μαΐου 1827 ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ⁸ τοῦ ἀπέστειλε τὴν παρακάτω διαταγὴ:

« Ἀριθ. 1094 Ἑλληνιὴ Πολιτεία
Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ
Πρὸς τὸν ἐξοχώτατον Ἰατρὸν Κύριον Βαλλὺ

Τὸ Τακτικὸν Σῶμα παραπονεῖται, ὅτι ἐλάβατε ὅλον ἐν γένει τὸ ὑλικὸν καὶ τὰ ἐργαλεῖα τῆς φαρμακοποιίας, ἀπὸ τὰς ἀποθήκας καὶ τὸ Νοσοκομεῖον καὶ οἱ στρατιῶται τοῦ Σώματος μένουσιν ἤδη ὅλως διόλου στερημένοι τῶν ἀναγκαίων πρὸς θεραπείαν.

Ἡ Κυβέρνησις βλέπει τὸ ἀσύμφορον νὰ μένῃ ὁλοτελῶς ἀπρομήθευτον τὸ Τακτικὸν Σῶμα ἀπὸ τὰ ἄνω ῥηθέντα ἰατρικὰ καὶ ἐργαλεῖα, καὶ τοῦτο γνωρίζετε βεβαιότατα ὁ ἴδιος.

Ὅθεν παρακαλεῖσθε νὰ διατάξητε ὅπου παρεδώσατε αὐτὰ νὰ ἐπιστραφῇ ἀφεύκτως πρὸς χρῆσιν τοῦ σώματος, τοὐλάχιστον ἡ ἡμίσεια ποσότης ἐκ τῶν ἰατρικῶν ὁμοῦ μὲ τὰ ἐργαλεῖα τῆς φαρμακοποιίας.

Τῇ 24 Μαΐου 1827. Ἐν Πόρῳ.
Ἡ Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ
Ὁ Γ. Γραμματεὺς Γ. Γλαράκης».

Τὴν ἐποχὴ αὐτὴ ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἀντιμετώπιζαν σοβαρὸ ἐπισιτιστικὸ πρόβλημα. Κατόπιν ἐνεργειῶν κυρίως τοῦ Eynard γιὰ τὴ διαχείρηση τῆς ἀποστελλομένης στοὺς Ἕλληνες βοηθείας ὁρίσθησαν σὰν διαχειριστὲς οἱ Συνταγματάρχης Heideck, ὁ Bailly καὶ ὁ Ἑλβετὸς γιατρὸς Gosse. Ὁ Bailly συμπεριφέρθηκε σὰν Γάλλος παρὰ σαν ἔντιμος καὶ δίκαιος ἐκπρόσωπος στὴ διαχείριση τῶν βοηθημάτων. Ἦταν φίλος τοῦ Δημητρίου Ὑψηλάντη.

Παρέμεινε στὴν Ἑλλάδα καὶ κατὰ τὴν Καποδιστριακὴ περίοδο, διορίσθηκε γιατρὸς τῶν στρατευματων τῆς Ἀνατολικῆς Ἐλλάδος μὲ τὴν ἑξῆς διαταγὴ⁹ τῆς 16^ης Ἰουνίου 1828:

«208 Πρὸς τὸν Φιλέλληνα Ἰατρὸν Κ. Ε. Βαλλῆν

Ἡ ἀναπόφευκτος ἀνάγκη τοῦ νὰ ἐφοδιασθῇ τὸ σημαντικὸν κατὰ τὴν Ἀν. Ἑλλάδα ὑπὸ τὴν ὁδηγίαν τοῦ Στρατάρχου Ὑψηλάντη στρατόπεδον ἀπὸ ἄξιον ἰατρὸν καὶ ἀπὸ τὰ ἀναγκαῖα ἰατρικά, ἠνάγκασε πρὸ πολλοῦ τὸ Γεν. Φροντιστήριον νὰ προβάλῃ εἰς τὴν Κυβέρνησιν, ἔχον μάλιστα καὶ τὴν περὶ τούτου δι’ ἀναφορᾶς αἴτησιν τοῦ Στρατάρχου ὑμᾶς, καὶ ἔλαβεν εἰς ἀπάντησιν τὴν συγκατάθεσίν της μετὰ τῆς προσθήκης, ὅτι ἡ Α. Ε. ἦτον εἰς Ναύπλιον μὲ διαταγὴν του σᾶς ἐδιώρισε ἰατρὸν τοῦ κατὰ τὴν Ἀν Ἑλλάδα στρατοπέδου καὶ ὅτι ἐντὸς ὀλίγου θέλει μεταβῆτε ἐκεῖ διὰ ν’ ἀναδεχθῆτε τὸ βάρος τῆς ἐπισκέψεώς του.

Τὸ Γεν. Φροντιστήριον μετὰ χαρᾶς ἀνήγγειλε τὴν εἴδησιν ταύτην εἰς τὸν Στρατάρχην, ἡ ὁποία κὰι αὐτὸν καὶ τὸν στρατὸν ὅλον μεγάλως ἐχαροποίησε. Πρό τινων ἡμερῶν ὅμως δι’ ἀναφορᾶς του ὁ Στρατάρχης παραπονεῖται διὰ τὴν ἄργηταν καὶ ἐρωτᾶ πῶς τοῦτο ἀκολουθεῖ, προσθέτων ὅτι δι’ ἰδιαιτέρας πρὸς αὐτὸν γραφῆς τοῦ λέγετε, ὅτι τοιαύτη διασταγὴ δεν σᾶς ἐδόθη. Τὸ Γεν. Φροντιστήριον ἔχον ὑπ’ ὄψιν τὴν μεγίστην ἀνάγκην τοῦ νὰ ἐφοδιασθῇ τὸ στρατόπεδον ἀπὸ ἰατροχειροῦργον ἄξιον εἰς τὴν προκειμένην ἐκστρατείαν τὸν μάλιστα κατὰ συνέπειαν τῆς περὶ τούτου ἀποφάσεως τῆς Α. Ε. τοῦ Κυβερνήτου, σᾶς προσκαλεῖ διὰ τῆς παρούσης ὁποὺ χωρὶς ἀναβολὴν νὰ μεταβῆτε εἰς τὸ στρατόπεδον τῆς Ἀν. Ἑλλάδος θέλετε δὲ εἰδοποιήσει τὸ Γεν. Φροντιστήριον τὸ ποσὸν τῶν ἐξόδων ὁποὺ σᾶς ἀναγκαιοῦν διὰ τὴν προμήθεινα τῶν ἀναγκαίων διὰ νὰ σᾶς ἐμβάσῃ χρήματα…»

Ἐπειδὴ ὅμως ὑπῆρχε κατὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη μεγάλη χρηματικὴ δυσχέρεια τὸ Γενικὸ Φροντιστήριο¹⁰ τὴν 17^ην Ἰουνίου 1828 ἀπευθύνεται μὲ νέο ἔγγραφο στὸν Bailly:

«214 Πρὸς τὸν Φιλέλληνα Ἰατρὸν Κ. Ε. Βαλλῆν

Μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 208 πρόσκλησιν τὸ Γεν. Φροντιστήριον διὰ τῆς ὑπηρεσίας ταύτης σᾶς ἔλεγε νὰ προβλέψετε τὰ ἀναγκαῖα Ἰατρικὰ διὰ τὸ στρατόπεδον τῆς Ἀν. Ἑλλάδος νὰ πέμψετε τὴν σημείωσιν τῶν ἐξόδων διὰ νὰ σᾶς ἐμβάσῃ τὰ περὶ τούτου χρήματα, χωρὶς νὰ ἐνθυμηθῇ, ὅτι ἀπὸ τὰ κατὰ καιροὺς παρὰ τῶν φιλελληνικῶν κομιτάτων σταλέντα εἰς παραλαβὴν καὶ διεύθυνσίν σας ἰατρικὰ ἠμπορεῖ νὰ σώζωνται εἰσέτι ἀπὸ τὰ εἰς τὴν ἐξουσίαν σας καὶ νὰ χρησιμεύσουν εἰς τὴν ἐνεστῶσαν σημαντικὴν τῆς Ἑλλάδος ἀνάγκην…» Στὴ συνέχεια τοῦ ὑπενθυμίζει ὅτι κανένας δὲν ἀμφιβάλλει γιὰ τὰ φιλελληνικὰ του αἰσθήματα καὶ ὅτι θὰ πρέπει νὰ ἐπιταχύνη τὴν μετάβασή του στὴν Ἀνατολικὴ Ἑλλάδα.

Βιογραφικὰ στοιχεῖα γιὰ τὸν Bailly μπορεῖ νὰ βρεῖ ὁ ἐνδιαφερόμενος στοῦ Γεωργίου Δημακοπούλου¹¹, ὅπως αὐτὰ τοῦ παρεσχέθηκαν ἀπὸ τὴν Ὑπηρεσία Ἀρχείων τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τῶν Παρισίων καὶ τὸν διευθυντὴν τῶν Ἀρχείων τοῦ Νομοῦ Loir et Cher.

Σημαντικὴ ὑπῆρξε ἡ δράση του κατὰ τὴν ἐπὶ Καποδιστρίου κατὰ τὸ 1828 ἐκραγεῖσαν ἐπιδημίαν Πανώλους.

1Karl Heideck. Τὰ τῶν Βαυαρῶν Φιλελλήνων ἐν Ἑλλάδι κατὰ τὰ ἔτη 1826-1829. Ἐκ τῶν Ἀπο-μνημονευμάτων τοῦ Βαυαροῦ ἀντιστρατήγου ΚαρόλουΒαρώνου Ἄϊδεκ. «Ἁρμονία» τ. Α’ 1900, τ. Β 1901.

2 Κυριᾶκος Σιμόπουλος. Πῶς εἶδαν οἱ Ξένοι τὴν Ἑλλάδα τοῦ ’21. Τόμος Ε’. Ἀθήνα 1984, σ. 292

3 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 139.

4 ΓΑΚ. Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 140.

5 ΓΑΚ. Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 196.

6 ΓΑΚ, Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ. 224.

7 ΓΑΚ, Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ. 222.

8 ΓΑΚ, Ἀντικυβερνητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ. 233.

9 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 83.

10 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 83.

11Γεώργιος Δημακόπουλος Δ. Ἡ ἐπὶ τοῦ Ἀγῶνος ὑπὲρ τῆς Δημοσίας Ὑγείας Κυβερνητικὴ Πολιτική. «Ἐπιστημονικὴ Ἐπετηρὶς τῆς ΠΑΣΠΕ» 1971-1972, σελ. 257.

Bernardi.

Στὰ ΓΑΚ, στὸ Καποδιστριακὸ Ἀρχεῖο στὴ Γραμματεία τῶν Στρατιωτικῶν ὑπάρχει ἐντολὴ τοῦ Γεν. Φροντιστηρίου γιὰ μισθὸν τοῦ Ἰανουαρίου γιὰ φοίνικες 94.09. Ὁ Τράϊμπερ στὸ ἡμερολόγιό του ἀναφέρει:

«25 Μαΐου (1827).. Ἀφιξη τοῦ Δρος Bailli, ὁ ὁποῖος κάνει προτάσεις στὸ Δρα Dumont, στὸν Bernardi καὶ σὲ μένα γιὰ τὴν ἵδρυση ἑνὸς χειρουργείου στὴν Κούλουρη…» (Ἐρρῖκος Τράϊμπερ. Αναμνήσεις ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, σελ. 85.)

Βιτάλε Ἰωσήφ.

Ἱσπανὸς τὴν καταγωγή. Τὸ 1831 εὑρίσκονταν στὴ Καλαμάτα. Ὁ Διοικητὴς Ἀνδρούσης² ἐζήτησε ἀπὸ τὸν Καποδίστρια νὰ τὸν χρησιμοποιήσει γιὰ τοὺς λεπροὺς. Τὸ ἔγγραφο (ΓΑΚ. Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ. 262, ἀρ, ἐγγρ. 222.) ἔχει ὡς ἑξῆς:

« Ἀριθ. 425. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ἐσωτερικὴ Πρὸς τὸν Σεβ. Κυνβερνήτην
Ὁ Διοικητὴς Ἀνδρούσης κτλ.

Εἰς Καλαμάταν διατρίβει Ἰατρὸς τις Ἱσπανὸς Ἰωσὴφ Βιτάλε καλούμενος.Πρὸς ἀποφυγὴν τῶν ἐξόδων, εἰς ἀποστολὴν ἐπίτηδες Ἰατροῦ ἀπὸ Ναύπλιον διὰ νὰ ἐπισκεφθῇ τοὺς ἐνταῦθα λεπρούς, ἡ Σεβ. Κυβέρνησις δύναται, ἐὰν ἐγκρίνῃ νὰ προσκαλέσῃ τὸν ῥηθέντα Ἰατρόν, καθὸ ἀρκετὰ εἰδήμονα, ὡς ἅδεται, εἰς τὴν ὁποίαν μετέρχεται ἐπιστήμην του, νὰ μεταβαίνῃ εἰς τὸ χωρίον Καλάμι καὶ ὅπου ἀλλοῦ ἐντὸς τοῦ Τμήματος τούτου ἐνυπάρχει ὑποψία τῆς Νόσου, διὰ νὰ κάμῃ τὰς περὶ αὐτῆς ἐπισκέψεις καὶ παρατηρήσεις του.

Διὰ τὸν κόπον του δὲ τοῦτον, ἄς γενῇ ὁποῖα ἀμοιβὴ εὔλογος παρὰ τῆς Σεβ. Κυβερνήσεως, διότι δὲν θέλει δαπανήσει πάρα πολλὰ ὀλίγας ἡμέρας· ἐνῶ τὸ πλέον μακρινὸν μέρος εἰς τὸ ὁποῖον εἶναι ἀνάγκη νὰ μεταβῇ δὲν ἀπέχει ἀπὸ τὴν Καλαμάταν περισσότερον τῶν πέντε ὡρῶν· τὸ δὲ Καλάμι περὶ τὴν ἡμίσειαν ὥραν.

Τὴν 24 Φεβρουαρίου 1831
Ὁ Διοικητὴς
ΤΣΥ Ἰωάννης Εὐγενίδης».

Βλακίερος Λορέντζος.

Ἄγγλος ἐθελοντὴς Ἰατρός. Πληροφορίες γιὰ αὐτὸν μᾶς δίδει τὸ παρακάτω ἔγγραφο (ΓΑΚ. Ὑπουργεῖον Ἐσωτερικῶν Φ. 69.) :

« Ἀριθ. 9141 Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Ἐσωτερικῶν
Πρὸς τὸ Σ. Ἐκτελεστικὸν Σῶμα

Ὁ Κύριος Treiber Ἰατρὸς τοῦ Συντάγματος καὶ ἰατρὸς τοῦ ἐδῶ Νοσοκομείου αἰτεῖ κατὰ τὸ ἐσώκλειστον ἶσον ἀναφορᾶς νὰ διορισθῇ ἰατρὸς συμβοηθὸς του. Τὸ Ὑπουργεῖον βλέπει δικαίαν τὴν αἴτησίν του καὶ γνωρίζον τὸν ἰατρὸν κύριον Λορέντζον Βλακίερον, νέον μὲ ἀναγκαίας χειρουργικὰς γνώσεις καὶ μὲ ἤθη χρηστὰ τὸν προβάλλει ὡς ἄξιον νὰ διορισθῇ εἰς τὸ ῥηθὲν ὑπούργημα.

Καθυποβάλλει δὲ τοῦτο εἰς τὴν ἐπίκρισιν τοῦ Σ. τούτου Σώματος.”

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 26 Ἰουνίου 1825
Εἰς ἀπουσίαν τοῦ Ὑπουργοῦ τῶν Ἐσωτερικῶν
Ὁ Γ. Γραμματεὺς
Γ. Γλαράκης».

Μπλοντώ.

Ἦταν ἀρχίατρος τοῦ κατὰ τὴν Ἀνατολικὴ Ἑλλάδα στρατοῦ, στρατάρχης τοῦ ὁποίου ἦταν ὁ Δημήτριος Ὑψηλάντης, ὅπως τοῦτο προκύπτει ἀπο τὴν ἑξῆς βεβαίωση *ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ. 229, ἀριθ. Ἐγγρ. 148.) :

« Ὁ μισθὸς τοῦ χειρούργου τοῦ ἐν Ἀμπελακίοις Νοσοκομείου διὰ διαταγῆς τοῦ κατὰ τὴν Α. Ἑλλάδα Στρατάρχου ηὐξήθη μὲ τὴν ποσότητα τῶν ἑξήκοντα γροσίων ἀριθ. 60, καὶ ὁ Κύριος Χρηστάκης Νικολαΐδης εἰς διάστημα πέντα μηνῶν, χρηματίσας χειροῦργος τοῦ Νοσοκομείου, ἔλαβε μόνον τὸν μισθὸν τοῦ Ἰατροῦ τῆς χιλιαρχίας. Ὅθεν, ὡς χειροῦργος τοῦ Νοσοκομείου, ἔχει νὰ λάβῃ διὰ πέντε μῆνας γρόσια τριακόσια, ἀριθ. 300. Πρὸς τούτοις, διὰ τὰ ἰατρικὰ ὁποὺ ἐξ ἰδίων του ἐξώδευσε εἰς ὅλον τὸ διάστημα τῆς διαμονῆς του εἰς τὸ Νοσοκομεῖον διὰ τριάντα ἕξι πληγωμένους, τῷ χρεωστοῦνται γρόσια 200 καὶ πρὸς ἔνδειξιν τῷ δίδεται τὸ παρὸν ἀποδεικτικόν.

τῇ 24 Φεβρουαρίου 1829

Ὁ ἀρχιιατρός.
Υ. Φ. Μπλοντώ.
Πιστοποιῶ τὰ ἄνω ὁ στρατάρχης.
Δ. Ὑψηλάντης.
ἐγκρίνεται.
ὁ Πληρεξούσιος Τοποτηρητὴς τῆς Κυβερνήσεως.
Τ.Σ.Υ. Α. Α. Καποδίστριας».

Bohrmann Edward

Μπόρμαν Ἐδουάρδος. Σὲ αἴτησή του¹ τῆς 26^ης Ὀκτωβρίου 1830 ἀπευθυνομένη στὸν Στρατηγὸ Γεράρδο (Gerhard) ἀναφέρει ὅτι ἀπὸ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1826 μέχρι τέλους Αὐγούστου 1827 ὑπηρέτησε στὰ ἄτακτα στρατεύματα σὰν χειρουργός. Ἀκολούθως στὰ Μέθανα στὸ Νοσοκομεῖο καὶ μετὰ στὸ Ναυτικό, ὅπου ἔμεινε ἀπὸ τὸν Μάρτιο τοῦ 1829 μέχρι τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1830.

Σχετικὰ μὲ τὴν ὑπηρεσία του στὸ Ναυτικὸ ἀναφέρονται στὸ παρακάτω ἔγγραφο²:

« Πρωτ. 5023 Πρὸς τὸν Βόρμαν

Ἐλήφθη ἡ ἀπὸ 4/16 Ἰουλίου ἀναφορὰ σου.

Ἡ Ὑπηρεσία αὕτη σπεύδει, ν’ ἀπαντήσῃ εἰς ἕκαστον τῶν ἐν αὐτῇ προβλημάτων, καὶ ἡ ἀπάντησίς της αὕτη οὖσα σύμφωνος σχεδὸν εἰς ὅλα μὲ τὴν αἴτησίν σου καὶ μὲ τὸ δίκαιον θέλει σᾶς εὐχαριστήσει.

1). Καὶ γνωρίζεσθε ὡς Ἰατροχειροῦργος τοῦ Ναυτικοῦ καὶ θέλετε λαμβάνει τὸν διωρισμένον μισθὸν 25 διστήλων κατὰ μῆνα.

2). Ἡ ἀρχαιότης σας εἰς τὴν Ὑπηρεσίαν λογίζεται ἀπὸ τὸν καιρὸν τοῦ διορισμοῦ σας ἐπὶ τῆς ἐπιχειρήσεως. Καὶ δὲν θέλι σᾶς ἀφαιρεθῆ.

3). Δέχεται εὐχαρίστως ἡ Ὑπηρεσία τὸ νὰ σᾶς εἰδοποιῇ πρὸ τριῶν μηνῶν ἐὰν δὲν ἔχῃ χρείαν τῆς ἐξακολουθήσεως τῶν ἰατροχειρουργικῶν ἔργων σας μὲ ἀμοιβαίαν ὑποχρέωσιν τοῦ νὰ κοινοποιῆτε τὴν ἀπόφασιν τῆς παραιτήσεώς σας, ἐὰν δὲν ἔχετε τὴν εὐχαρίστησιν νὰ ἐξακολουθήσετε τὰ χρέη σας πρὸ τριῶν μηνῶν ὡσαύτως. Ἄλλως ἡ μὲν Ὑπηρεσία αὕτη θέλει σᾶς πληρώσει τριμηνιαῖον μισθόν, ἄν ἀναιτίως θελήσῃ νὰ σᾶς ἀποβάλῃ, ἄν δὲ ἀναιτίως θελήσετε ν’ ἀναχωρήσετε ἄνευ εἰδοποιήσεως προλαβούσης, κατὰ τὴν Ἄνω διορίαν, θέλετε ὑποφέρει τὴν ζημίαν μισθῶν τριμηνιαίων.

4). Διὰ νὰ ᾖναι βάσιμος ἡ ἀποβολή σας ἐκ μέρους τῆς ὑπηρεσίας ταύτης, χωρὶς νὰ σᾶς πληρωθῇ τριῶν μηνῶν μισθός, πρέπει νὰ ἐπιστηρίζεται εἰς ἀπόφασιν Ἐπιτροπῆς, ἡ ὁποία, εἰ μὲν ἡ αἰτία περιορίζεται εἰς τὰ Ἰατροχειρουργικὰ χρέη σας, θέλει συντίθεται ἀπὸ τρεῖς Ἰατροχειρούργους, εἰ δὲ ἀφορᾶ ἄλλο ἔγκλημα ἢ πταῖσμα θέλει εἶναι τὸ μέγα πενταμελὲς συμβούλιον, τὸ ὁποῖον θέλει συστηθῆ μὲ ἰδιαίτερον διάταγμα τῆς Κυβερνήσεως. Δὲν εἶσθε ὑπόχρεως νὰ ὑπόκεισθε ἐπὶ πλοίου ἀμέσως εἰς ἄλλον παρὰ τὸν πλοίαρχον ἢ τὸν διοικοῦντα τὸ πλοῖον ἀξιωματικόν, ὀφείλετε δὲ νὰ γνωρίζετε, καὶ νὰ διατηρῆτε τὰς ἐκδεδομένας ἤ ἐκδοθησομένας διαταγάς, δι’ ὅσον ἀφορᾶ τὴν εὐταξίαν ἑκάστου πλοίου, ὡς ἔχων βαθμὸν ὑποπλοιάρχου εἰς τὸ Ἑλληνικὸν Ναυτικ<ὸν> καθὼς καὶ οἱ λοιποὶ ἰατροχειροῦργοι.

5). Δὲν θέλετε στερηθῆ τοὺς μισθοὺς σας ἄν δι’ ἀσθένειαν, ἢ πληγὴν ἠθέλατε ἐμποδισθῆ πρὸς καιρὸν ἀπὸ τῶν χρεῶν σας τὴν ἐκπλήρωσιν.

6). Καὶ ἡ ὑπηρεσία αὕτη γνωρίζει τὸ δίκαιον καὶ ἐγγυᾶται τὸ νὰ λαμβάνετε τὸ ἥμισυ τοῦ μισθοῦ σας ἐφ’ ὅρου ζωῆς, ἄν πληγωθεὶς ἤθέλτε κατασταθῆ ἀπόμαχος.

Πόρος 12 Ἰουλίου 1829».

Παραθέσαμε ὅλο τὸ ἔγγραφο γιὰ νὰ διαπιστώσει ὁ ἀναγνώστης πόσο εἶχε μεταβληθῆ, στὴν ἐποχὴ τοῦ Καποδίστρια ὁ τρόπος ἐνεργείας, ἡ πρόβλεψη καὶ ἡ σωστὴ Διοίκηση, σὲ σύγκριση μὲ τὰ χρόνια τῆς Ἐπαναστάσεως κατὰ τὰ ὁποῖα ἐπικρατοῦσε ἀναρχία καὶ ἀκυβερνησία.

Τὴν αἴτηση τοῦ Μπόρμαν τῆς 26^ης Ὀκτωβρίου 1830 ὁ Γεράρδος ὑπέβαλε στὸν Κυβερνήτη προτείνοντάς τον γιὰ γιατρὸ τοῦ τάγματος τοῦ Πυροβολικοῦ, ὅπου τὸν ἐτοποθέτησε ὁ Καποδίστριας μὲ τὴν παρακάτω διαταγὴ³ :

« Ἑλληνικὴ Πολιτεία

Ἀριθ. 124 Ὁ Κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος

Διατάττομεν

Α’. Ὁ Κύριος Βορμᾶνος πρώην ἰατρὸς ἐπὶ τοῦ Δικρότου “ ἡ Ἑλλάς“ ὀνομάζεται ἀξιωματικὸς ὑγειικὸςεἰς τὸ Πυροβολικὸν Τάγμα καὶ ἐπιφορτίζεται τὴν ὑγειικὴν ὑπηρεσίαν κατὰ τὸ Φρούριον τῆς Ναυπλίας.

Β’ὁ ἐπὶ τῶν Στρατιωτικῶν Γραμματεὺς θέλει διακοινώσει τὸ παρὸν Διάταγμα πρὸς τὸν Στρατηγὸν Γεράρδον, ὅστις ἐπιφορτίζεται τὴν ἐκτέλεσιν

Ἐν Ναυπλίῳ Ὁ Κυβερνήτης

τὴν 3 Νοεμβρίου 1830 ΤΣΥ. Ι. Α. Καποδίστριας».

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 254.

2 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 83, ἀπὸ τὸ πρωτόκολλο τῆς Ναυτικῆς Ὑπηρεσίας.

3 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον. Γενικὴ Γραμματεία Φ 255.

Bojon (Boyon Friedriech).

Καταγότανε ἀπὸ τὴ Νυρεμβέργη, εἶχε δὲ ὑπηρετήσει στὸ προσωρινὸ Νοσοκομεῖο τοῦ Ναυπλίου, ὅπως ἀναφέρει στὴν αἴτησή του πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα γιὰ τὴ δημιουργία Νοσοκομείυ. Κατέβηκε στὴν Ἑλλάδα μὲ τὴ Γερμανικὴ Λεγεῶνα. Δὲν ἀληθεύει τὸ ἀναφερόμενο ἀπὸ τὸν Γ. Πουρναρόπουλο¹, ὅτι «ἔπεσετὴν 16-12-1822 κατὰ τὴν ἐπίθεσιν ἐναντίον τοῦ φρουρίου τοῦ Ναυαρίνου».

Νοσοκομεῖο ὑποτυπωδῶς ὀργανωμένο λειτούργησε μετὰ τὸ 1824. Τὸ πρῶτο Νοσοκομεῖο λεγότανε «Νοσοκομεῖον τῶν ἐνδεῶν καί πληγωμένων». Πρόταση γιὰ τὴ δημιουργία ἀμιγοῦς στρατιωτικοῦ νοσοκομείου ἔγινε γιά πρώτη φορά ἀπό τόν Friedrich Bojons². Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως τὰ δημιουργηθέντα νοσοκομεῖα ἦσαν μικτά, δηλ. ἐνοσήλευαν τραυματίες καὶ ἀσθενεῖς, στρατιῶτες καὶ πολίτες. Πρέπει ἐξ ἄλλου νὰ τονισθῆ, ὅτι σχεδὸν ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἦσαν «στρατιῶτες».

Ὁ Bojons ἔφθασε στὴν Ἑλλάδα μαζὺ μὲ ἄλλους Γερμανούς Φιλέλληνες τὸ 1822, ζήτησε δὲ ἀπὸ τὸν τότε ὑπουργό τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ τοῦ Πολέμου Ι. Κωλέττη νὰ τοῦ ἀνατεθῆ ἰατρικὴ ὑπηρεσία. Ὁ Κωλέττης τοῦ πρότεινε νὰ ἐνταχθῆ μαζὺ μὲ τοὺς ἄλλους Γερμανοὺς στό Σῶμα τοῦ Νικηταρᾶ, ὁ ὁποῖος ὅπως τοὺς ἐβεβαίωσε «ἦταν ὁ πιὸ ἀνθρωπιστὴς Ἑλλην».

Ἡ ἀφήγηση τῆς διαμονῆς του στὴν Ἑλλάδα ὑπὸ μορφὴν ἐπιστολῶν μαζὺ μὲ ἄλλα ἐνθυμήματα καὶ χρονικὰ ἐκδόθηκε τὸ 1824.³

Ἔχοντας ζήσει προφανῶς τὶς δυσχέρειες ἑνὸς γιατροῦ κατὰ τὶς διάφορες μάχες καὶ βλέποντας τὴν παντελῆ ἔλλειψη νοσοκομείων ὑποβάλλει στὴ Διοίκηση τὴν ἑξῆς ἀναφορά:

« Ὑπερτάτη Διοίκησις

Εἶναι περιττὸν νὰ ἐκθέσω πόσον ἀναγκαία εἶναι ἡ σύστασις ἑνὸς Νοσοκομείου, διότι ἡ Ὑπερτάτη Διοίκησις γινώσκει καλῶς, τὴν ἐκ τούτου πηγάζουσαν ὠφέλειαν.

Τὸν παρελθόντα χρόνον ἐσυστήθη ἐδῶ ἓν μικρὸν Νοσοκομεῖον εἰς το ὁποῖον ἐχρημάτισα ὡς ἰατρὸς ὀκτὼ μῆνας, εἰς μίαν ἐποχὴν πολὺ ἐναντίαν διὰ τοιούτους ἐπωφελεῖς σκοποὺς μὲ τὸ νὰ ἔλειπαν ἡ προστασία καὶ ἡ πατρικὴ βοήθεια μιᾶς Δικαίας Διοικήσεως, καί μ’ ὅλον τοῦτο ἀπήλαυσαν τήν ὑγείαν των περίπου τῶν τετρακοσίων ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἂν τοῦτο ἔλειπεν ἐχάνοντο βεβαίως.

Νῦν δέ, ὅπου ἡ Ἑλλάς χαίρει τὴν σύστασιν μιᾶς Διοικήσεως, ἥτις ἀπήλαυσε καὶ μέσα καὶ εὐκολίας δύναται νὰ ὠφελήσῃ καὶ εὐεργετήσῃ διὰ τοιαύτην σύστασιν κρίνω διὰ χρέος μου ἱερόν, ὡς πατριώτης καὶ φιλάνθρωπος νά προβάλω εἰς τὴν ὑπερτάτην Διοίκησιν τὴν σύστασιν ἑνὸς Ἐθνικοῦ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου.

Εἰς τὴν πατρίδα μου ὠφέλησα πολλοὺς χρόνους δουλεύοντας εἰς τοιαῦτα Νοσοκομεῖα. Διὰ τοῦτο προσφέρω καὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα τὴν δούλευσίν μου, καὶ παρακαλῶ τὴν ὑπερτάτην Διοίκησιν νὰ μὲ προστάξῃ

Ναύπλιον 20 Ἰουλίου 1824
Μὲ ὅλον τὸ Σέβας
Friedrich Bojons
Φρειδερῖκος Μπογιὼνς» (σημ Ἑλληνικά)

Ἐπειδὴ δὲν δόθηκε καμμία ἀπάντηση στὴν παραπάνω ἀναφορά, γι αὐτὸ ἐπανῆλθε μὲ νέα ἀναφορά του⁴

« Πρὸς τὸ Σεβαστὸν Έκτελεστικὸν Σῶμα.

Ὁ ὑποφαινόμενος εἶχον τὴν τιμὴν νὰ ἀναφέρω ἤδη πρὸ ὄχι ὀλίγου καιροῦ εἰς τὸ Σεβαστὸν Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, τὴν σύστασιν ἑνὸς στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου καὶ γυμνασμένος ὢν εἰς τὰ παρόμοια νὰ προσφέρω τὴν δούλευσίν μου, πλὴν ἄχρι τῆς ὥρας δὲν ἠξιώθην καμμιᾶς ἀποφάσεως.

Παρακαλῶ λοιπὸν τὸ Σεβαστὸν Ἐκτελεστικὸν Σῶμα διὰ νὰ ταχύνῃ τὴν ἀπόφασιν ταύτην, καὶ μάλιστα ἂν ἡ προσφερθεῖσα ἀτομική μου εἰς τοῦτο ἐκδούλευσις εἶναι δεκτή, πρὸς κυβέρνησίν μου.

Μένω μέ ὅλον τὸ προσῆκον σέβας
Ναύπλιον 25 Αὐγούστου 1824
Ὁ ἰατρός καί χειροῦργος
Φρ. Μπογιών».

Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1824 (προφανῶς παρακινημένος ἀπὸ τὸν Byron) ἀναχώρησε γιὰ τὸ Μεσολόγγι, ὅπου συναντήθηκε μὲ τὸν Ἄγγλο Συνταγματάρχη L. Stanhope. Συνενοήθηκε μαζύ του νὰ δημιουργἠσουν τυπογραφεῖο καὶ Νοσοκομεῖο στὸ Ναύπλιο. Τὸν ἐφοδίασε ὁ Stanhope μὲ φάρμακα, τὰ ὁποῖα καὶ ἔφερε στὸ Ναύπλιο. Ἐπειδὴ ὁ Stanhope σκόπευε νὰ ἔλθει ὁ ἴδιος στὸ Ναύπλιο συμφώνησε νὰ τὰ φέρει ὁ ἴδιος. Τὴν συνέχεια τὴ μαθαίνουμε ἀπὸ γράμμα τοῦ Stanhope στὸν Bojons⁵:

« Πρὸς τὸν Ἰατρὸν Bojons στὸ Ναύπλιο ( NapolidiRomania)6.
Ἁθῆναι τῇ 25 Φεβρουαρίου 1824
8 Μαρτίου

Ἀγαπητὲ Κύριε Bojons

Ἐπειδὴ πληροφορήθηκα γιὰ τὸν ἐμφύλιο πόλεμο μεταξύ τῶν Ἑλλήνων στὸ Μωριά….. ἀνέβαλα τὴν ἄφιξή μου ἐκεῑ μεταβάλλοντας τὸ ταξίδι μου ἔτσι ἐγὼ θὰ εὑρίσκωμαι ἐδῶ καὶ ὄχι στὸ Ναύπλιο καὶ τὸ Κρανίδι… ἔτσι ἐσὺ προσπάθησε νὰ ἀναλάβεις τὰ καθήκοντά μου καὶ τὸ τυπογραφεῖο καὶ τὰ φάρμακα τὰ ὁποῖα ἀνήκουν στὸν Ἀγγλικὸ λαὸ θὰ στὰ στείλω ἐκεῖ… Ἐὰν προκύψουν δυσκολίες στὴ μεταφορὰ τοῦ τυπογραφείου καὶ τῶν ἰατρικῶν… δίδεις ἐκ μέρους μου τοὺς χαιρετισμοὺς μου στὸ στρατηγὸ Κολοκοτρώνη καὶ ἐξ ὀνάματός μου παρακάλεσέ τον νὰ τὶς διευθετήσει…

Υ.Γ. Ἂν ἐπιθυμεῖς νὰ ἀναλάβης τὴν ἵδρυση ἑνὸς νοσοκομείου στὸ Ναύπλιο, ὅπως ἔχουμε συζητήσει καὶ κάτω ἀπὸ τὶς προϋποθέσεις τὶς ὁποῖες σὺ γνωρίζεις, μπορεῖς νὰ πάρεις τὸ ἕνα τρίτο τῶν ἰατρικῶν, καὶ νὰ τὸ γνωστοποιήσης στὸν κόσμο…»

Προφανῶς ἡ αἴτησή του στὴ Διοίκηση τὸ 1824 γιὰ τὴν ἵδρυση στὸ Ναύπλιο Νοσοκομείου, ἔγινε μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴ συζήτηση καὶ συμφωνία μὲ τὸν Stanhope.

Ὅπως ἀναφέρεται στὸ ἡμερολόγιο τοῦ Treiber⁷:

«Βoyon. Γιατρὸς ἀπὸ τὴ Βυρτεμβέργη, πέθανε τὸ Νοέμβριο τοῦ 1824 στὸ Ναύπλιο» Δὲν ἀναφέρεται ἡ αἰτία.

1 Γεώργιος Πουρναρόπουλος: Ἡ Ἰατρικὴ τοῦ Ἀγῶνος. Ἀθῆναι 1973, σελ. 143.

2 Γενικά Ἀρχεῖα τοῦ Κράτους (ΓΑΚ), Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ. 56 καί Ἐκτελεστικὸ Σῶμα Φ.5

3 Γιά τόν Bojons ἀναφέρουν πολλὰ οἱ Barth Wilhelm Kehring Korn Max. Die Philellenenzeit. 1960 Max Hüber Verlag München σελ.78-79. Ἰατρὸς καὶ χειρουργὸς ἀπὸ τὸ Wüttenberg. Ταξίδευσε τὸ 1824 (Ἰανουάριος) μαζὺ μέ τον Treiber, τον von Dittmar καὶ ἄλλους ἀπὸ τὸ Ναύπλιο στὴν Τριπολιτσᾶ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ξεκίνησαν νὰ πᾶνε στὸ Μεσολόγγι γιὰ νὰ ἐνταχθοῦν σὰν γιατροὶ στὸ ἀπὸ τὸν Byron δημιουργούμενο Πυροβολικὸ τμῆμα. Δέν πῆγε ὅμως καὶ γύρισε πίσω στὸ Ναύπλιο, ὅπου καὶ πέθανε. Ὁ Τράϊμπερ γράφει στό ἡμερολόγιό του (σελ. 62): 5-12-1824 Φθάνουμε στὸ Ναύπλιο. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς συμπατριῶτες μου εἶναι ἄρρωστοι ἀπὸ διαλείποντας πυρετούς. Πολλοὶ πέθαναν κατὰ τὴν ἀπουσία μου ὅπως οἱ Boyon, Specht. Ὁ Bojon φαίνεται πὼς πέθανε τόν Νοέμβριο τοῦ 1824 καὶ ἀναφέρεται ἀπό τὸν Treiber δυὸ ἀκόμη φορές. Τὴν μιὰ τὴν 23 Νοεμβρίου 1823 καὶ τὴν ἄλλη τὴν 1 Ἰανουαρίου 1824 στὴν πορεία τους γιὰ τὸ Μεσολόγγι γιὰ νὰ καταταγοῦν στὸ Σῶμα τοῦ Βύρωνα.

4 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικόν Σῶμα Φ.19 (Τό ἔγγραφο τοῦτο ἔχει ἀντιγραφεῖ ἀπό τόν Γιάννη Βλαχογιάννη καί βρίσκεται στό Ἀρχεῖο του στὰ ΓΑΚ κυτίον Δ 56).

5 Leicester Stanhope: Greece in 1823 and 1824 being a service of Letters and other documents on Greek Revolution, written during a visit to that country. London 1824. σελ. 131-132.

6 =Ναύπλιο.

7Ἐρρῖκος Τράϊμπερ. Ἀναμνήσεις ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, Ἀθήνα 1960 σελ 160.

Bοντάρος Ἰωσὴφ¹.

Στὰ ΓΑΚ στὴ Συλλογὴ τοῦ Ἀνδρ. Μάμουκα ὑπάρχει ἔκθεση ἐξετάσεως μάρτυρος. Παραθέτουμε ἔνα κομμάτι ἀπὸ αὐτὴ στὸ ὁποῖο παρουσιάζεται ἡ συμμετοχὴ του στὴν Ἐπανάσταση.:

«Ἐν Ἑρμουπόλει Σύρου σήμερον τὴν 28 Μαΐου 1866… Προσῆλθεν ἕτερος μάρτυς, ὅστις κατέθεσεν ὅτι ὀνομάζεται Ἰωσὴφ Βοντάρος· γεννηθεὶς εἰς Γένουαν τῆς Ἰταλίας· κατοικῶν ἐνταῦθα, ἐτῶν 70. Ἰατρὸς καὶ Χριστιανός. Γνωρίζει τὸν Ἀνδρ. Μάμουκαν μεθ’ οὗ δὲν ἔχει συγγένειαν… Κατέθεσεν, ὅτι περὶ τὰ τέλη τοῦ 1824, ἦλθεν ἐνταῦθα, ἦτο δὲ ἰατρὸς τοῦ Γεωργίου Εὐμορφοπούλου…»

1 ΓΑΚ, Συλλογὴ Ἀνδρ. Μάμουκα, κυτίον 118, Ἀριθ. 213.

Bruno Francis

ἢ Βροῦνος Φραγκῖσκος. Ἰταλὸς γιατρός, ποὺ ἀνῆκε στὴν συνοδεία τοῦ Lord Byron κατὰ τὴν ἄφιξή του στὸ Μεσολόγγι. Ὅταν τὸ 1823 ἀφίχθη ὁ τελευταῖος στὴν Ἑλλάδα, ὁ Bruno μόλις εἶχε ἀποφοιτήσει ἀπὸ τὴν Ἰατρικὴ Σχολή. Ὅπως ἀναφέρει ὁ Pietro Gamba συνοδὸς καὶ φίλος τοῦ Lord Byron ὁ μισθός του εἶχε συμφωνηθῆ σὲ 100 λίρες ταξίδευε δὲ μὲ τὴν νοοτροπία ὑπηρέτη, ὅπως δὲ τοῦ ἐξομολογήθηκε, τὸν πρῶτο καιρὸ φοβόταν μήπως μὲ τὸ παραμικρὸ ἰατρικὸ λάθος, ρίξει ἐναντίον του ὁ Lord Byron τὰ δυὸ σκυλιά του γιὰ νὰ τὸν καταξεσχίσουν¹. Ἡ ὑπηρεσία του κοντὰ στὸν Byron λόγω τοῦ δυστρόπου τοῦ χαρακτῆρα τοῦ τελευταίου ἦταν περιπετειώδης. Οἱ συνεχεῖς παρακλήσεις του νὰ τοῦ δίνει τὰ φάρμακα, ποὺ εἶχε ἀνάγκη πολλὲς φορὲς ἦσαν χωρὶς ἀποτέλεσμα καὶ τότε ὁ Byron τὸν ἔβριζε ἤ τὸν πέταγε ἔξω ἀπὸ τὸ δωμάτιό του. Ὁ Pietro Gamba στὴν περιγραφὴ τοῦ ταξιδίου τοῦ Byron στὴν Ἑλλάδα καὶ κυρίως ἀπὸ τὴν Κεφαλλωνιὰ στὸ Μεσολόγγι γράφει ὅτι ὁ Bruno ἔτρεχε σὰν «κυνηγημένο ποντίκι» κατὰ τὴ διάρκεια τῆς τρικυμίας. Ὁ ἄλλος γιατρὸς ποὺ ἀνῆκε στὴ συνοδεία τοῦ Byron ἦταν ὁ Ὁλλανδὸς Julius Millingen. Μεταξὺ αὐτῶν τῶν δύο γιατρῶν ξέσπασε διαμάχη γιὰ τὸ ποιὸς εὐθυνόταν γιὰ τὸ θάνατο τοῦ Byron. Ὁ Bruno κατηγόρησε τὸν Millingen, ὅτι ἀρνήθηκε τὴν φλεβοτομία καὶ ἀφαίμαξη, ἡ ὁποία καθυστέρησε νὰ γίνει. Ὁ Millingen τὸν κατηγόρησε, ὅτι δὲν γνώριζε Ἀγγλικὰ καὶ ἔτσι δὲν μπορεῖ νὰ γνωρίζει τί εἶπε ὁ Millingen στὸν Byron, καὶ ὅτι μισοῦσε τοὺς Ἄγγλους γιατρούς. Γράφει ὁ Millingen² :

«… Αὐτὸς ὁ στενοκέφαλος καὶ φθονερὸς ἄνθρωπος ἐμπόδισε τὸν Byron νὰ καλέσει ἀμέσως παρὰ τὴν ἐπιμονή μου, ἐμένα ἢ ἄλλους γιατροὺς τοῦ Μεσολογγίου γιὰ συμβούλιο. Ἄν τὸ ἔκανε θὰ εἶχε ἀποσείσει κάθε εὐθύνη. Ἀλλὰ ἀπὸ ματαιοδοξία λησμόνησε τὸ χρέος του ἀπέναντι στὸν ἄρρωστό του, ἀκόμη καὶ στὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του. Γιατὶ ἐγὼ ἐξέτασα τὸν λόρδο Byron μόνον ὅταν τὸ ζήτησε ὁ ἴδιος, χωρὶς νὰ παρευρίσκεται ὁ Δόκτωρ Bruno…»

Ἰατρικὴ ἀντιζηλία, ἢ λόγοι οἰκονομικοί; Στὶς κρίσεις τοῦ Millingen ὁ ἀναγνώστης πρέπει νὰ εἶναι ἐπιφυλακτικός, διότι τὸ χρῆμα ὑπῆρξε ὁ κύριος ὁδηγός του στὶς πράξεις του καὶ τὶς ἐνέργειὲς του.

Ἐπειδὴ ὁ Millingen καὶ ὁ Bruno ἀλληλοκατηγοροῦνται πρέπει νὰ τονισθεῖ ὅτι στὴν περίπτωση τοῦ Byron δὲν ὑπῆρξε ἰατρικὸ σφάλμα. Ἐπ’ αὐτοῦ ἔχουμε τὴν μαρτυρία τοῦ Συνταγματάρχη L. Stanhope³, ποὺ γράφει:

«Τοὺς γνώρισα καὶ τοὺς πέντε (σ. γιατροὺς τοῦ Βύρωνα) τὸν Millingen, τὸν Bruno, τὸν Treiber, τὸν Meyer, τὸν Λουκᾶ Βάγια. Ὅλοι τους καλοὶ ἐπιστήμονες, εἰλικρινεῖς μὲ σημαντικὲς ἱκανότητες…»

Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Βύρωνα παρέμεινε στὸ Μεσολόγγι, ὅπου ἀσκοῦσε τὴν ἰατρικὴ στοὺς πολίτες. Ὅπως γράφει ὁ Μαρῖνος Γερουλάνος⁴ «Ὁ ἰατρὸς Δρ. Φραγκίσκος Μπροῦνο ἦτο Ἰταλὸς Φιλέλλην⁵ καὶ ἐχρημάτισεν ἰδιαίτερος ἰατρὸς τοῦ Βύρωνος, μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ὁποίου παρέμεινεν καὶ εἰργάσθη ὡς ἰατρὸς ἐν Μεσολογίῳ. Τὸ πρωτότυπον τῆς πινακίδος, ἔντυπον ἐπὶ ἁπλοῦ χάρτου, οὗτινος αἱ διαστάσεις εἶναι 28,5 χ 22,5 ἑκ.μ. εὑρίσκεται εἰς τὰ Ἀρχεῖα τοῦ Ἀγῶνος…» ⁶

Κατὰ τὴν ἔλευση στὴν Ἑλλάδα τοῦ ἀτμοκινήτου πλοίου «ἡ Καρτερία» κατόπιν προτάσεως τοῦ Κυβερνήτη του τοῦ Ἄγγλου Hastings ὁ Bruno διορίσθηκε ἰατροχειρουργὸς τοῦ πλοίου μὲ τὴν ἑξῆς διαταγὴ τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Ἑλλάδος⁷:

« Ἀριθ. 2931 Ἡ Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ τῆς Ἑλλάδος
Διατάττει
Αον. Ὁ κύριος Φραγκίσκος Βροῦνος (Francis Bruno) διορίζεται ἰατροχειροῦργος ἐν τῷ ἀτμοκινήτῳ ἡ Κ α ρ τ ε ρ ί α.
Βον. Ὁ Γενικὸς Γραμματεὺς νὰ ἐνεργήσῃ τὴν παροῦσαν διαταγὴν
Ἐν Ναυπλίῳ τὴν 7 Σεπτεμβρίου 1826.
Ὁ Πρόεδρος
Ἀνδρέας Ζαήμης
Γεώργιος Σισίνης, Δ. Τσαμαδός, Α. Μοναρχίδης, Ἰωάννης Βλάχος Ἀναγνώστης Δηλιγιάννης Παναγιώτης Δ. Δημητρακόπουλος
ΤΣΥ Ὁ Γεν. Γραμματεὺς
Γ. Γλαράκης».

Τὴν αὐτὴ ἡμερα ὁ Γεν. Γραμματεὺς τοῦ ἐκοινοποίησε τὴν διαταγὴ τοῦ διορισμοῦ του γράφοντάς του:

« Σπεύδω νὰ σᾶς ἀναγγείλω τοῦτο, εὔελπις ὢν, ὅτι θέλετε ἐκπληρώσει τὰ χρέη σας κατὰ τὴν ὑπόληψιν, τὴν ὁποίαν ἡ Διοίκησις ἔχει διὰ τὸ ὑποκείμενόν σας…»

Στὸ «Καρτερία» παρέμεινε γιὰ μικρὸ χρονικὸ διάστημα. Τὸν ἀκολούθησε σὰν γιατρὸς της ὁ Howe ὁ ὁποῖος διορίσθηκε τὴν 10^ην Ὀκτωβρίου 1826. Ἐπειδὴ δὲν ἄντεχε τὴν ναυτικὴ ζωὴ ἐγκαταστάθηκε στὸ Ναύπλιο καὶ ἀνέλαβε χρέη γιατροῦ τοῦ ἐκεῖ Νοσοκομείου. ὁ Tomajo Pertini ⁸, ἀντιπρόσωπος τοῦ Eynard στὴν Ἑλλάδα τὸν θεωρεῖ καλὸ γιατρὸ ποὺ ἐργάζεται δωρεὰν.

Σχετικὰ μὲ τὸν θάνατό τοῦ Fr. Bruno, καὶ τὶς ἐναντίον τοῦ Στεφανίτζη κατηγορίες τοῦ Bailly, ὅτι τὸν ἐδηλητηρίασε ὁ ἀναγνώστης παραπέμπεται στὴν ἐργασία τοῦ Τραιντάφυλλου Σκλαβενίτη⁹.

Ὁ Bruno εἶχε πεθάνει τὴν 23^ην Φεβρουαρίου 1827. Τὰ ἀνακύπτοντα προβλήματα συζητάει ὁ Σκλαβενίτης. Δὲν μποροῦμε νὰ εἴμαστε κατηγορηματικοί, ἄν δηλαδὴ τὸν ἐδηλητηρίασε ὁ Π. Στεφανίτζης, ὅπως ἀφήνει νὰ ἐννοηθεῖ στὴν κατάθεσή του ὁ Bailly. Ὁ Bailly εἶναι ἀξιόπιστος; Μήπως ἐπειδὴ ὁ Στεφανίτζης ἦταν ὁ ἐπίτροπος τῆς διαχειρίσεως τῆς περιουσίας τοῦ Bruno καὶ ὄχι ἐκεῖνος; Μήπως ὑπῆρχε ἀνταγωνισμὸς σχετικὰ μὲ τὴν ἐπιστασία τοῦ Νοσοκομείου; Εἶναι ἀπορίας ἄξιο, πῶς ἐνῶ τὸ Νοσοκομεῖο τοῦ Ναυπλίου δὲν εἶχε πόρους, ὅλοι ἐπιθυμοῦσαν νὰ ἀναλάβουν τὴν ἐπιστασία του. Ὑπῆρχε διαμάχη γιὰ τὴν ἐνοικίαση τοῦ κανταρίου τοῦ Ναυπλίου καὶ τῶν Μύλων. Μήπως ἡ καταγγελία σχετιζότανε μὲ αὐτή; Στὰ ἐρωτήματα αὐτὰ δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαντήσει κάποιος μὲ σιγουριά.

1 Harold Nocolson. Byron, The last Journey, April 1823-April 1824. London, 1824, σελ. 99.

2 Julius Millingen. Memoirs of the Affairs Grece etc. London 1831 σελ. 135-136.

3 Leicester Stanhope: Greece in 1823 and 1824 being a servies of Letters and other documents on Greek Revolution, written during a visit to that country. London 1824. σελ. 550.

4Μαρῖνος Σ Γερουλάνος. Ἡ Συμβολὴ τῶν Ἰατρῶν εἰς τὴν Παλιγγενεσίαν τοῦ Ἔθνους. Πα-νηγυρικοὶ Λόγοι Ἀκαδημαϊκῶν γιὰ τὴν 25^η Μαρτίου 1821 καὶ 28^η Ὀκτωβρίου 1940. Ἐπιμέλεια Πέτρου Χάρη. Ἀθῆναι 1977. σελ. 216.

5 Μὲ τὸ νὰ χαρακτηρίζωνται «Φιλέλληνες» ὅλοι οἱ ξένοι ποὺ βρέθηκαν στὴν Ἑλλάδα κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως εἶναι τουλάχιστον ὄχι ὀρθὸ. ·Ὁ Βruno ἦταν ὄχι φιλέλληνας. Παρέμεινε στὴν Ἑλλάδα διότι εἶχε ὄφελος.

6 Ἡ πινακίδα αὐτὴ εἶναι ἡ ἑξῆς :

«ΕΔΩ ΔΙΔΕΤΑΙ
ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ
ΒΟΗΘΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΠΤΩΧΟΥΣ ΔΩΡΕΑΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΑΤΡΟΝ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΝ
ΔΟΚΤΟΡΑ ΚΥΡΙΟΣ Φ. ΒΡΟΥΝΟΣ».

7 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ, Φ 197.

8Κωνσταντῖνος Α. Βακαλόπουλος. Ἡ Ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα ἠπειρωτικὴ καὶ Αἰγαῖο μεταξὺ 1826-1829. [Σύμφωνα μὲ νέες ἄγνωστες πηγὲς καὶ ἄλλα ἀρχειακὰ στοιχεῖα], Θεσ-σαλονίκη 1976 σελ. 42.

9 Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης. Συμβολὴ στὴ Βιογραφία τοῦ Πέτρου Στεφανίτζη. Μνήμων, τ. Α’ 1971, σελ. 53-73.

Chardonet¹.

Τὸ 1839 τοῦ ἀπενεμήθη τὸ Ἀργυρὸ ἀριστεῖο ( 14/26 Μαρτίου), διότι ὑπηρέτησε ἰατρὸς 2^ας τάξεως( Medecin de 2 Classe). Σύμφωνα μὲ τὰ ὑπάρχοντα ἔγγραφα ὑπηρέτησεν ὡς ἑξῆς:

• 1-1-1827 ἕως 31 Μαΐου 1827 Ἰατρὸς τῶν τακτικῶν στρατευμάτων ὑπὸ τὴν Συνταγματάρχην Gordon.
• Τὴν 1-6-1827 ὑπὸ τὸν Church στὴ Σαλαμίνα, ὅπου ἔμεινε μέχρι τὴν 1 Ὀκτωβρίου 1827.
• Στὰ στρατεύματα τῆς Δυτικῆς Ἑλλάδος ἀπὸ 1 Ἰανουαρίου 1828 μέχρι 15 Ὀκτωβρίου 1829.
• Ὑπηρέτησε στὸ Νοσοκομεῖο τῆς Πάτρας ἀπὸ τὶς 16 Αὐγούστου 1829 μέχρι τὴν 25 Μαΐου 1831.

Κατὰ τὸ 1828 καὶ 1829 ὑπηρέτησε ὑπὸ τὸν στραρηγὸ Denzel.

1 ΓΑΚ. Ἀριστεῖα. Φ. 16.

Dumont¹.

Σὲ ἔγγραφο τῆς Ἀντικυβερνητικῆς Ἐπιτροπῆς ἀναφέρεται:

« Ὁ Κ. Δουμόντ (Dumont) διορίζεται ἰατροχειροῦργος τοῦ κατὰ τὴν Σαλαμίνα Νοσοκομείου τῶν Πληγωμένων καὶ ἀσθενῶν στρατιωτῶν 18 Μαΐου 1827 ἐν Πόρῳ».

Κατατάγηκε στὸν Ἑλληνικὸ Στρατὸ κατὰ τὴν Ὀθωνικὴ Περίοδο καὶ ἀργότερα ἔγινε γιατρὸς τῶν Ἐπαρχιῶν.

Elster Johann Daniel.

Kαταγότανε ἀπὸ τὸ Βενχάουζεν τῆς Θουριγίας τῆς Πρωσσίας, ὅπου γεννήθηκε τὴν 16^ην Σεπτεμβρίου 1798. Σπούδασε ἀρχικὰ Θεολογία καὶ ἀργότερα Ἰατρική. Πρὶν ὅμως πάρη τὸ δίπλωμά του ἀποφάσισε νὰ μεταβῆ στὴ Νότιο Ἀμερικὴ καὶ νὰ συμμετάσχη στὸν ἀγῶνα ὑπὲρ τῆς ἀνεξαρτησίας ἐναντίον τῶν Ἱσπανῶν. Στὴν Γαλλία στὴν ὁποία πῆγε παρὰ τὶς προσπάθειές του νὰ καταγεῖ σὰν ἐθελοντὴς κατετάγη στὴν Λεγεῶνα τῶν Ξένων καὶ πῆγε στὴν Κορσική. Μετὰ ἀπὸ πολλὲς προσπάθειες ξαναγύρισε στὴ Γερμανία καὶ πῆρε τὸ δίπλωμα τῆς Ἰατρικῆς. Εἶχε τὴν ἀτυχία σὲ μιὰ μονομαχία νὰ τραυματίσει σοβαρὰ τὸν ἀντίπαλό του, ὥστε κινδύνευε νὰ κατηγορηθεῖ γιὰ δολοφονία. Ἔφυγε καὶ πῆγε ἀρχικὰ στὴν Χαϊλδεμβέργη καὶ μετὰ στὸ Μάννχάϊμ ὅπου ἦλθε σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸ Ἑλληνικὸ Κομιτᾶτο καὶ ἔφυγε γιὰ τὴν Ἑλλάδα μὲ τὴν Γερμανικὴ Λεγεώνα τοῦ Στρατηγοῦ Normann. Ἀρχικὰ βρέθηκε στὴν Πολιορκία τῆς Μονεμβασίας, ἀργότερα στοὺς Μύλους τοῦ Ἄργους καὶ μετὰ στὴν Κόρινθο. Ἐχρημάτισε γιατρὸς τοῦ Ὀδυσσέα Ἀνδρούτσου καὶ τοῦ Νικήτα Σταματελόπουλου. Ἀργότερα σὰν γιατρὸς τῆς Γερμανικῆς Λεγεῶνος ἔλαβε μέρος στὴ μάχη τοῦ Πέτα, ὅπου διεσώθη καὶ ἀργότερα ἔμεινε σὰν γιατρὸς στὸ Μεσολόγγι. Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Στρατηγοῦ Normann, ὁ ὁποῖος ἦταν γιὰ αὐτὸν μεγάλη ἀπώλεια, παρέμεινε γιὰ λίγο διάστημα γιατρὸς τοῦ Μαυροκορδάτου καὶ κατόπιν ταξίδευσε γιὰ τὴν Κεφαλλωνιὰ καὶ ἐπὸ ἐκεῖ γιὰ τὴν Γαστούνη καὶ διὰ μέσου τῆς Ὀλυμπίας γιὰ τὴν Τριπολιτζᾶ. Ἀρνήθηκε νὰ ἀναλάβει τὴν ὑγειονομικὴ Ὑπηρεσία τοῦ Σώματος τοῦ Κολοκοτρώνη καὶ στὴν Ὕδρα ἀνέλαβε τὴν ὑγειονομικὴ ὑπηρεσία τοῦ Μιαούλη καὶ τῆς Νήσου Ὕδρας, ὅπου ὅμως ἔμεινε ὄχι γιὰ πολὺ χρονικὸ διάστημα καὶ ἀκολούθως μετέβη στὴν Ἀθήνα, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ ἀρνήθηκε νὰ γίνει γιατρὸς τῶν εὑρισκομένων στὴν Ἀκρόπολη στρατευμάτων. Μετὰ ταῦτα μετέβη στὴν Σύρο. Δὲν προσέφερε ἄλλες ὑπηρεσίας στοὺς Ἕλληνες.

Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1840 ὁ Τράϊμπερ² ὑπέβαλε ἐκ μέρους του αἴτηση γιὰ τὴν χορήγηση ἀριστείου τοῦ Ἀγῶνος καὶ τὴν 8/20 Φεβρουαρίου 1840 τοῦ ἐχορηγήθη τὸ ἀργυροῦν διότι σύμφωνα μὲ τὴν ἀπόφαση ὑπῆρξε φιλέλληνας Ἰατροχειρουργὸς ὁ ὁποῖος συμμετέσχε στὶς μάχες Κομποτίου καὶ Πέτα σὰν Ἰατροχειρουργὸς τῆς Γερμανικῆς Λεγεῶνος καὶ ἀργότερα πρὸς ὑποστήριξιν φιλελλήνων Ἀξιωματικῶν. Εἶναι ἰσόβαθμος Ἀξιωματικοῦ. Ἔλαβε το Ἀργυρό.

1 ΓΑΚ. Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη. Δ 83.

2 ΓΑΚ, Ἀριστεῖα Φ. 51.

Φερλῖνος.

Πρόκειται γιὰ Ἰταλὸ γιατρό, ὁ ὁποῖος ἐπὶ Καποδιστριακῆς Περιόδου εὑρίσκονταν στὴν Ἑλλάδα. Στὸ παρακάτω ἔγγραφο ἀναφέρεται περὶ αὐτοῦ¹:

« Ἰατρός τις Ἰταλὸς κ. Φερλῖνος, παριστάνει εἰς τὸ Γεν. Φροντιστήριον τὴν ὁποίαν ἔχει ἐπιθυμίαν νὰ ὑπηρετήσῃ μὲ τὴν τέχνην του τὴν Ἑλλάδα, ἐντός τινος φρουρίου αὐτῆς, ἢ εἰς ἓν τῶν δύω στρατοπέδων τῆς Στερεᾶς Ἑλλάδος.

Τὸ Γεν. Φροντιστήριον πορισθὲν ἀρκετὰς πληροφορίας περὶ τῆς διαγωγῆς καὶ ἐμπειρίας τούτου τοῦ Ἰατροῦ, καὶ βεβαιωθὲν περὶ τῆς προθυμίας του διὰ νὰ ἰδῇ τὸν ἑαυτόν του εἰς ὑπηρεσίαν Ἐθνικὴν, καθυποβάλλει γνώμην, ὅτι ἤθελεν εἶναι καλὸν νὰ συστηθῇ κατ’ εὐθεῖαν παρὰ τῆς Κυβερνήσεως πρὸς τὸν Ἀρχιστράτηγον Τσοὺρτς διὰ νὰ τὸν δεχθῇ ὡς Ἰατρν ὑπαγόμενον ὅμως εἰς τὸν πρῶτον τοῦ κατὰ τὴν Δυτικὴν Ἑλλάδα Στρατοπέδου Ἰατρόν. Δὲν προβάλλει νὰ διορισθῇ εἰς τὸ κατὰ τὴν Ἀνατολικὴν Ἑλλάδα Στρατόπεδον, διότι εἰς αὐτὸ εὑρίσκονται ἀρκετοὶ Ἰατροί. Ὁ προσδιορισμὸς δὲ τοῦ μηνιαίου μισθοῦ του δὲν θέλει ὑπερβαίνει ἐκεῖνον τῶν τῆς δευτέρας τάξεως Ἰατρῶν εὑρισκομένων παρὰ τῷ Στρατοπέδῳ ἐκείνῳ.

Τῇ 6 9μβρίου 1828 Τὸ ἐπὶ τῶν Στρατοπέδων τῆς Ξηρᾶς
Ἐν Αἰγίνῃ Μέλος τοῦ Γεν. Φροντιστηρίου
Ὑπογρ. Ἀνδρ. Μεταξᾶς».

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 151.

Gaugenrieder

Γκάουγκεν-Ρίντερ. Γερμανὸς ἀπὸ τὸ Augsburg. Κατὸ τὸ 1822 ἦταν γιατρὸς τοῦ Σώματος τοῦ Νικηταρᾶ. Κατὰ τοὺς Barth καὶ Kehring¹ τὸ ἀρχεῖον τῆς πόλεως τοῦ Augsburg θεωρεῖ ὅτι πρόκειται περὶ τοῦ γνωστοῦ χειρουργοῦ Ingaz Gaugenriether καὶ ὁ ὁποῖος κατὰ τὸ 1819 βρίσκοταν στὸ Ὁμοσπονδιακὸ Γερμανικὸ Σῶμα τὸ ὁποῖο εὑρίσκετο στὴν Ἱσπανία. Τὸ 1824 εὑρίσκετο στὴν Ἑλλάδα καὶ μὲ διαταγὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος ὁρίσθηκε γιατρὸς τοῦ Στρατοπέδου τῶν Παλ. Πατρῶν²:

« Περίοδος Β' Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ἀριθ. 4144 Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα
Πρὸς τὸ Ὑπουργεῖον τοὺ Πολέμου

Διατάττεται τὸ ὑπουργεῖον τοῦτο νὰ διορίσῃ τὸν Γερμανὸν Κάουκεν Ρίντερ Ἰατρὸν εἰς τὸ Στρατόπεδον Π. Πατρῶν καὶ νὰ τὸν ἐφοδιάσῃ μὲ τὰ ἀναγκαῖα συστατικὰ εἰς τὸν Ἀρχηγόν. Πρὸ πάντων νὰ τὸν διατάξῃ νὰ ἐπιμεληθῇ νὰ εὐαρεστήσῃ καὶ ἡ Διοίκησις θέλει τὸν εὐχαριστήσει.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 24 Αὐγούστου 1824.
Ὁ Πρόεδρος
ΤΣΥ Γεώργιος Κουντουριώτης
Παναγιώτης Μπότασης
Ἰωάννης Κωλέττης
Πανοῦτζος Νοταρᾶς 
Ὁ Προσ. Γεν. Γραμματεὺς Π. Γ. Ῥόδιος».

Μετὰ τὸν διορισμό του ὁ Gaugenrieder, ὑπέβαλε τὴν 25^ην Αὐγούστου 1824 τὴν παρακάτω ἀναφορὰ³ : (Διορθοῦνται τὰ ὸρθογραφικὰ λάθη).

« Σεβαστὸν Ἐκτελεστικὸν Σῶμα.

Διετάχθην παρὰ τῆς ὑπερτάτης Διοικήσεως νὰ ὑπάγω εἰς τὴν πολιορκίαν τῆς Πάτρας ὡς Ἰατρός. Καὶ ἐπειδὴ ἐπιθυμῶ νὰ ἐκπληρώσω τὰ χρέη μου ἀκριβῶς ἀναφέρω, εἰς τὴν ὑπερτάτην Διοίκησιν κατὰ χρέος μου τὰ ἀκόλουθα :

Α^ον. Χρειάζομαι μίαν ποσότητα 400 ἢ 500 γροσίων διὰ πρόβλεψιν τῶν ἀναγκαίων Ἰατρικῶν δι’ ἕνα στρατιωτικὸν Σῶμα.

Β^ον. Χονδρὸν πανὶ διὰ νὰ δένω τὰς πληγὰς τουλάχιστον 30 τριάντα πηχῶν.

Γ^ον. Καὶ διὰ νὰ δυνηθῶ νὰ ὑπάρξω παρακαλῶ νὰ μοὶ δοθῇ τριῶν μηνῶν μισθὸς ἐμπροστὰ διὰ νὰ προβλέψω εἰς τὰ ἀναγκαῖα εἰς τὸ Στρατόπεδον, καὶ εἰς τὴν προφύλαξιν τοῦ σώματός μου ὡς κρίνετε ὑποκάμισον, κάππαν διὰ νὰ σκεπάζωμαι καὶ τέλος.

Ἐλπίζω νὰ εἶναι γνωστὸν εἰς τὴν Ὑπερτάτην Διοίκησιν, ὅτι ὅσον καιρὸν δουλεύω εἰς τὴν Ἑλλάδα δὲν ἔλαβον οὐδὲ ὀβολὸν διὰ τοὺς μισθούς μου, καὶ δὲν ἀρκεῖ μόνον τοῦτο, ἀλλὰ ἔχασα εἰς διαφόρους ἐκστρατείας καὶ τὰ πράγματά μου καὶ ὅλα μου τὰ ἰατρικά, δι’ ὃ καὶ παρακαλῶ τῇ Ὑπερτάτῃ Διοίκησιν (sic) νὰ ἤθελε μὲ βοηθήσει κατὰ τὸ παρὸν καὶ θεραπεύσει ἀπὸ τὴν μεγάλην χρηματικὴν χρείαν καὶ ἐγὼ θέλω κάμει τὂ χρέος μου, ὡς καὶ μέχρι τώρα δὲν ἔλειψα.

Ναύπλιον τῇ 25 Αὐγούστου 1824 
Μένω μ’ ὅλον τὸ Σέβας
Doctor Gaugenrieder».

Δὲν ἀναφέρει στὴν παρπάνω ἀναφορὰ σὲ ποιὰ ἄλλα σώματα πλὴν τοῦ Νικήτα ὑπηρέτησε. Ἀπὸ τὴν ἀναφορὰ του προκύπτει ὅτι ἐπρόκειτο γιὰ σεμνὸ καὶ ὑποτασσόμενο στοὺς νόμους γιατρό.

Ἐξ ἄλλου μὲ τὸ ὑπ’ ἀριθ. 421 ἔγγραφό του τῆς 26ης Αὐγούστου 1824 πρὸς τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονομίας, προφανῶς μετὰ τὴν παραπάνω ἀναφορὰ του, τὸ διατάσσει νὰ τοῦ χορηγηθοῦν γιὰ τὶς ἀνάγκες του 150 γρόσια.

Ὅταν τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1824 διαλύθηκε τὸ Στρατόπεδο τῆς Γαστούνης καὶ ἀνασυστήθηκε τὸ Στρατόπεδο τῶν Παλ. Πατρῶν μὲ ἀρχηγοὺς τοὺς Ἀνδρέα Λόντο καὶ Δημτράκη Πλαπούτα, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς καπεταναίους τοῦ στρατοπέδου τῆς Γαστούνης καὶ Πατρῶν ἔφυγαν μετὰ ἀπὸ διαταγὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος. Τὸν Νοέμβριο τοῦ 1824 ὁ Gaugenrieder ὑπέβαλε στὴ Διοίκηση μὲ ὄλα τὰ παρασταικά του τοὺς λογαριασμούς του. Δημοσιεύουμε αὐτή⁴:

« Σεβαστὸν Ὑπουργεῖον τῶν Πολεμικῶν

Κατὰ τὴν διαταγὴν τοῦ Σεμαστοῦ Ὑπουργείου ὑπ’ ἀριθ. 3573 τῇ 25 Αὐγούστου⁵ 1824 ἀπέρασα ἀμέσως ἀπὸ τὸ Ναύπλιον εἰς τὴν πολιορκίαν τῶν Πατρῶν, καὶ εἶμαι βέβαιος, ὅτι ἕως τὴν σήμερον ἐκτέλεσα τὰ χρέη τοῦ Ἰατροῦ καἰ Πατριώτου.

Τὰ ἔξοδα τὰ ὁποῖα ἤμουν βιασμένος νὰ κάμω, ὑπερβαίνουν τοὺς τρόπους μου, ὥστε συχνὰ εὑρισκόμουν εἰς λυπηρὰς περιστάσεις. Δὲν ἐλάμβανον ὡς οἱ ἐπίλοιποι ἀξιωματικοὶ τὸ καθημερούσιον γεμεκλίκι, καὶ ἀπὸ τοὺς ἰδίους μου τοὺς τρόπους ἀγόραζα τὰ ἰατρικὰ καὶ ἀναγακῖα ἐργαλεῖα. Παρακαλῶ λοιπὸν ταπεινῶς τὸ Σεβαστὸν Ὑπουργεῖον νὰ ὑπογράψῃ τὸν προσθεμένον λογαριασμὸν μου, διὰ νὰ λάβω ἀπὸ τὴν Σεβαστὴν Διοίκησιν τὴν ἐν αὐτῷ ποσότητα, ἐπειδὴ εὑρίσκομαι εἰς μεγάλην ἀνάγκην.

Χωρὶς νὰ προσθέτω ὅτι ἐδούλευσα 3 χρόνους εἰς τὴν Ἑλλάδα⁶ ἀμισθωτί, καὶ μὲ μεγάλην ἐπιμέλειαν, εἶμαι βέβαιος ὅτι ἡ Σεβαστὴ Διοιίκησις θέλει ἐξακούσει τὸ δίκαιόν μου ζήτημα καὶ θέλει ἐκπληρώσει τὸν μισθὸν καὶ τὰ ἔξοδα ὁποὺ κάμω διὰ τὰ ἰατρικὰ.

Μένων μὲ μέγιστον Σέβας
Πάντοτε ἕτοιμος εἰς τὰς προσταγὰς τοῦ Σεβαστοῦ Ὑπουργείου
Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 6 Νοεμβρίου 1824 Doctor Gaugenrieder».

Τὸ παρακάτω ἔγγραφο συνημμένο στὴν ἀναφορὰ ἀναφέρεται στὰ ἔξοδά του καὶ πόσους ἀρρώστους ἐθεράπευσε κατὰ τὴν πολιορκία τῆς Πάτρας :

« Κατάλογος τῶν Ἰατρικῶν, ὁποὺ ἔδωσεν ὁ ἰατρὸς Κύριος Κάουκεν Ῥίντερ, εἰς τοὺς ὁποίους ἐπεσκέφθη ἀσθενεῖς στρατιώτας τῶν διαφόρων σωμάτων τοῦ Στρατοπέδου ἀπὸ 12 Αὐγούστου⁷ μέχρι 17 Ὀκτωβρίου.

Ὅσα διὰ 54 ἀσθενεῖς στρατιώτας τῶν ἐξόχων στρατηγῶν Λόντου καὶ Νοταρᾶ καὶ λοιπῶν διαφόρων σωμάτων τοῦ Στρατοπέδου εἰς διάφορ χωρία γρ. 507:10

Ὅσα διὰ 22 ἀσθενεῖς στρατιώτας τῶν στρατηγῶν Πάνου Κολοκοτρώνη καὶ τοῦ ἀδελφοῦ του καπετὰν Γενναίου 98:20

Ὅσα διὰ τὸν καπετὰν Σκαλτζᾶν( μὲ διαταγὴν τῆς αὐτοῦ ἐξοχότητος τοῦ στρατηγοῦ Λόντου), ὁποὺ τὸν ἐπεσκέφθη<ν> εἰς τὴν ἀσθένιαν διὰ 20 : ἡμέρας 60.

Ὅσα διὰ 9 δράμια Κίνα Κίνα διὰ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ ἐξοχωτάτου στρατηγοῦ Λόντου. 4:20

Ὅσα διὰ 10 δράμια Κίνα Κίνα ὁμοίως διὰ τὸν ΣτρατηγὸνΝοταρᾶν καὶ διὰ 10 :δράμια Κρεμῶρι 5:30

676 :

Τὴν 17 8βρίου : 1824 Δεμέστιχα

Doctor Gaugenrieder Ἀνδρέας Λόντος

Διὰ τὴν ἄνωθεν ποσότητα ἔδωσα τοῦ ἰατροῦ διὰ προσταγῆς τοῦ Στρατηγοῦ Λόντου γρόσια διακόσια γρ. 200.

Τῇ 17 8βρίου 1824, Δεμέστιχα

Ὑπογρ. Ε Καλαμογδάρτης».

«Λογαρισαμὸς τοῦ Ἰατροῦ Κάουκενρίτερ διὰ τὰ εἰς πολιορκίαν ἔξοδευθέντα ἰατρικά, μισθὸν καὶ γιεμεκλίκια.

Ν ^ο.1 Α. Ἀπὸ 12 Σεπτεμβρίοου ἕως 17 Ὀκτωβρίου κατὰ τὴν ἀπόδειξιν Α΄ γρ. 676

Ν ^ο. 2 Ἀπὸ 17 Ὀκτωβρίου ἕως 25 κατὰ τὴν ἀπόδειξιν Β΄ 25

Ν^ο. 3 Ἀπὸ 17 Ὀκτω[μ]βρίου ἕως 25 κατὰ τὴν ἀπόδειξιν Γ΄ 145

Ἡ ποσότης διὰ τὰ ἰατρικὰ 846

Γιεμεκλίκλια διὰ 43 ἡμέρας πρὸς 1 γρ. 43

Μισθὸς διὰ δύω μῆνας ἀπὸ 25 Αὐγούστου ἕως 25 Ὀκτω[μ]βρίου πρὸς 120 γρ. 240. Ὅλη ἡ ποσότης γρ. 1129.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 6 Νοεμβρίου 1824
DocteurGaugenrieder»

Ὑπάρχει καὶ ἕνα σημείωμα γιὰ τὴ χορήγηση ἰατρικῶν:

« Ἐξοχώτατε Sig. Ἰατρὲ

Ὁ ἀσθενὴς τοῦ παρόντος εὑρίσκετασι εἰς κατάστασιν ἀθλίαν, ὡς ὁ ἴδιος θέλει σᾶς πληροφορήσει στοματικῶς. Μὲ αὐτὸν παρακαλεῖσθε νὰ τοῦ στείλετε τὰ ἀναγκαῖα ἰατρικά, καὶ μένω

Τῇ 19 8βρίου 1824 Εἰς ἔλλειψιν τοῦ στρατηγοῦ Νοταρᾶ
Δεμέστιχα Ὁ ὑπασπιστής του Κ. Τζολακόπουλος»

Τὴν 9^ην Νοεμβρίου 1824 τὸ Ὑπουργεῖο τοῦ Πολέμου μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 705 ἀναφορά του πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ζητάει τὴν ἐξόφληση τοῦ λογαριασμοῦ του.

Τὴν 26^ην Νοεμβρίου 1824 μὲ ἄλλη ἀναφορὰ του ὁ Gaugenrieder⁸, ζητάει νὰ ἐξοφληθεῖ ὁ λογαριασμὸς του ἀνερχόμενος σὲ 356 γρόσια καὶ 20 παράδες, γιὰ τὸ διάστημα κατὰ τὸ ὁποῖο διετέλεσε Ἰατρὸς τοῦ Νοσκομείου τοῦ Τακτικοῦ Σώματος. Ἀναφέρει σὰν χρονικὸ διάστημα μεταξὺ 13^ης Νοεμβρίου καὶ 10^ης Δεκεμβρίου, χωρὶς νὰ ἀναφέρει τὸν χρόνο. Μᾶλλον πρόκειται γιὰ τὸ 1824. Καὶ σὰν Νοσοκομεῖο πρέπει νὰ θεωρήσουμε τὸ ἀναρρωτήριο τοῦ Τακτικοῦ Σώματος.

Τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα⁹ μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 2424 διαταγὴ του τῆς Γ’ Περιόδου τῆς 17^ης Ἰανουαρίου 1825 διέταξε τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονμίας νὰ πληρώσει ἀπὸ τὶς Ἐθνικὲς Προσόδους 200 γρόσια γιὰ τὰ ἰατρικὰ ἔξοδα τὰ ὁποῖα ἔκαμε ἀπὸ 13 Νοεμβρίου μέχρι 10 Δεκεμβρίου 1824.

Μετὰ ἀπὸ τὴν παράθεση τῶν παραπάνω ἐγγράφων, δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ δεχθῆ τὴν ἄποψη τοῦ Ἀπ. Βακαλόπουλου¹⁰, γιὰ τὸν δῆθεν κατ’ αὐτὸν ἄγνωστο γιατρὸ Gaugenrieder.

1Barth Wilhelm Kehring Korn Max«Die Philellenenzeit». 1960 Max Hueber Verlag München 1960,σελ. 122-123.

2 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 56.

3 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 19.

4ΓΑΚ. Ὑπουργεῖον Πολέμου. Φ. 38. Τὸ ἴδιο ἔγγραφο ἐν ἀντιγράφω καὶ στὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα Φ. 36.

5Εἶναι ἡ διαταγὴ τοῦ Ὑπουργείου τῶν Πολεμικῶν μὲ τὴν ὁποία τοῦ ἐκοινοποιήθη ἡ παραπάνω διαταγὴ τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος.

6 Ἀνήκει ἑπομένως στοὺς πρώτους φιλέλληνες Ἰατρούς, ἔστω καὶ ἄν δὲν τὸν ἀναφέρουν οἱ ἀπομνημονευτὲς τοῦ Ἀγῶνα.

7 Προφανῶς πρόκειται περὶ λάθους κατὰ τὴν ἀντιγραφὴ, ἀφοῦ ὁ Gaugenrieder διορίσθηκε γιατρὸς τοῦ στρατοπέδου τὴν 25^ην Αὐγούστου.

8 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 47.

9 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 53.

10 Ἀπόστολος Ε. Βακαλόπουλος :Ἱστορία τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ. Τ. ΣΤ’σελ. 291.

Gosse Andrè Louis.

Γιὰ τὴν ἀξιοπιστία τοῦ Ἑλβετου γιατροῦ Gosse μπορεῖ νὰ βρεῖ πολλὰ ὁ ἀναγνώστης στοῦ Κυριάκου Σιμόπουλου, ὁ ὁποῖος γράφει¹: «... Εἶναι πολυπράγμων ἀλλὰ ματαιόδοξος. Μέ ἔπαρση ἀπαριθμεῖ τίς ἁρμοδιότητες ποὺ ἀπόκτησε στήν Ἑλλάδα… Ἰδιόρρυθμη ἡ προσωπικότητά του. Κατέχεται ἀπὸ διάφορες φοβίες ἐπηρεασμένος προφανῶς ἀπό ὕποπτους πληροφοριοδότες. Δὲν τολμᾶ νὰ προσφέρει τὶς ἰατρικές του ὑπηρεσίες ἐπειδὴ φοβᾶται γιὰ τὴ ζωή του σὲ περίπτωση ἀποτυχίας… Ἐξακολουθεῖ νά ἀποφεύγει τήν ἄσκηση τῆς Ἰατρικῆς. Τώρα ἀνακαλύπτει ἄλλη δικαιολογία. «Τί νά κάνω χωρίς φάρμακα, χωρίς ἐργαλεῖα, χωρίς μόνιμη κατοικία;»… Συμπαθεῖ τὴν ὑπόθεση τῶν Ελλήνων ἀλλά ὄχι τούς Ἕλληνες. Γράφει ὡστόσο ὅτι συνάντησε μερικούς «ἔντιμους Ἕλληνες ἀλλά ὀλίγους ἀπό τήν τάξιν τῶν ἐμπόρων»… Γνώρισε τὸν Καποδίστρια καί εἶχε πολλές συναντήσεις μαζύ του… Κατά τή γνώμη τοῦ Gosse ὁ Καποδίστριας δέν πίστευε στήν πρόοδο…»Πρέπει ἑπομένως νά δοῦμε μέ κάποιο σκεπτικισμό τά ὅσα γράφει ὁ Gosse. Ὑπῆρξε ἀπεσταλμένος τῶν Φιλελληνικῶν Κομιτάτων τῆς Εὐρώπης καὶ σὰν φίλος τοῦ Eynard ἀπόλαυε τῆς ἐμπιστοσύνης τοῦ Καποδίστρια. Συμμετέσχε στὴν ἀντιμετώπιση τῆς ἐπιδημίας τῆς Πανώλους τοῦ 1828, ὄχι βέβαια στὸν βαθμὸ ποὺ ὁ ἴδιος ἀναφέρει, ὅπως τοῦτο προκύπτει ἀπὸ τὰ ἀρχεῖα τῆς Κυβερνήσεως. Καὶ ἐνῶ ὁ Καποδίστριας τὸν ἐκτιμοῦσε πολὺ ἄς δοῦμε πὼς τὸν σκιαγράφησε ἐκεῖνος, σὰν μεγάλος θαυμαστὴς ποὺ ἦταν τοῦ Ἄγγλου Ναυάρχου Κόχραν. Γράφει ὁ Κωνστ. Βακαλόπουλος²: «...Στὸ πρόσωπο τοῦ Κυβερνήτη ἀναγνώριζε ἕναν ἄνδρα μεγάλης ἱκανότητος, ἀλλὰ συγχρόνως καὶ ἕναν πανοῦργο καὶ φιλόδοξο διπλωμάτη, ὁ ὁποῖος μεταχειριζόταν τοὺς ἀνθρώπους σὰν ὄργανα, ποὺ τὰ ἔπαιζε στὰ χέρια του καὶ τὰ παραμέριζε ὅταν δὲν εἶχε πιὰ τὴν ἀνάγκη τους…» ὅταν ἐκφράζεται μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο γιὰ τὸν Καποδίστρια θέλει νὰ μᾶς πείσει γιὰ τὴν ἀξιοπιστία του καὶ τὴν ἀξία τοῦ Κόχραν; Τὰ ὅσα ἑπομένως γράφει στὴν αὐτοβιογραφία του πρέπει νὰ τὰ δεῖ κάποιος μὲ μεγάλο σκεπικισμό. Σχετικὰ μὲ τὰ ὅσα προσέφερε στὴν Ἑλλάδα τὰ παίρνουμε ἀπὸ ἕνα μικρὸ πόνημα τοῦ Ν. Τομπάζη³:

«Ἀνεχώρησα λοιπὸν ὑπὸ τὴν ἰδιότητα ταύτην (σ. πράκτορος τῶν Φιλελληνικῶν Κομιτάτων) τὸν Δεκέμβριον τοῦ 1826, διῆλθον τὴν Ἰταλίαν… Ὅτε ἀπεβιβάσθην εἰς τὴν Ἑλλάδα, ὅπου εἶχον προηγηθῆ ὁ κ. δόκτωρ Βailly καὶ ὁ συνταγματάρχης deHeideck οἱ δύο συνάδελφοί μου εἰς τὴν φιλελληνικὴν Ἐπιτροπήν, εὗρον τὸν ἀτυχῆ τόπον ἕρμαιον ἐμφυλίων διενέξεων· αἱ ἀτυχίαι εἶχον συντρίψει τὸ θάρρος τῶν προκρίτων..». Ἀκολούθως μιλάει μὲ θαυμασμὸ γιὰ τὸ ἴνδαλμά του τὸν Κόχραν, ποὺ οἱ Ἕλληνες τὸν χρυσοπληρώσανε γιατὶ τὸν περίμεναν σὰν τὸν ἀπὸ μηχανῆς Θεὸ. Καὶ συνεχίζει: «…Ἔκτοτε ἔλαβον τὴν θέσιν τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτρόπου (Commissaire) τοῦ στόλου καὶ ἠσχολήθην εἰς τὴν εἰς Πόρον μεταφορὰν τῶν ἀποθηκῶν καὶ προμηθειῶν μας…»Περιγράφει ὅτι ἀσχολία του ἦταν τὰ διοικητικὰ καὶ ἐπισιτιστικὰ θέματα τοῦ Στόλου καὶ συνεχίζει: «... Αἱ διοικητικαὶ αὗται ἀσχολίαι δὲν μὲ ἐμπόδιζαν νὰ ἀσκῶ τὸν ἰατρικὸν προορισμόν μου. Ἄλλοτε χειροῦργος ἄλλοτε παθολόγος ἢ φαρμακοποιός, ἐνοσήλευσα τὸν Καραϊσκάκην θανασίμως πληγωθέντα καὶ παρευρέθην εἰς τὰς τελευταίας στιγμὰς τοῦ Ναπολέοντος, υἱοῦ τοῦ Λουκιανοῦ⁴. Ἀπὸ τὴν ὑπογραφὴν ἐγγράφων, τροφοδοσιῶν ἤ τὴν διανομὴν πυροβόλων, σφαιρῶν ἢ εἰς ἐπισκέψεις πυρεσσόντων, χρέη ἀντίθετα πολλάκις δὲ πολὺ δυσάρεστα, καὶ πάντοτε ἐπίπονα…». Μιλάει γιὰ τὰ διοικητικά του ἐπιτεύγματα, γιὰ τὶς προσπάθειές του νὰ μαζέψει βοήθεια γιὰ τὴν ἐκστρατεία τῆς Χίου, ὅπου ὅμως δὲν πέτυχε τίποπτε. Σχετικὰ μὲ αὐτὴ του τὴν ἀποστολὴ ὁ J. Miller⁵ ἀναφέρει:

«…Δεκεμβρίου 17 (ν. ἡ.) 1827. Ὁ Δόκτωρ Γκόσσε μὲ ἐνημέρωσε νωρὶς τὸ πρωὶ πληροφορώντας με ὅτι ἐπρόκειτο νὰ μεταβεῖ στὴν Κέρκυρα καὶ θὰ μποροῦσε νὰ πάρει μαζύ του καθε ποσότητα προμηθειῶν, ποὺ θὰ μποροῦσα νὰ τοῦ παράσχω καὶ τὶς ὁποῖες θὰ ἔδιδε στοὺς ἀδυνάτους ποὺ εἶχαν καταφύγει στὸ νησὶ Κάλαμο…»

Μετὰ τὴν ἄφιξη στὴν Ἑλλάδα τοῦ Κυβερνήτη Ἰωάννη Καποδίστρια, καὶ μετὰ τὴν ἀναχώρηση τοῦ ἰνδάλματός του Κόχραν ὑπέβαλε στὸν Κυβερνήτη τὴν παραίτησή του, ἡ ὁποία ὅμως δὲν ἔγινε ἀποδεκτή. Γράφει στὴ συνέχεια :

«...Ἐχρειάσθη λοιπὸν νὰ διατηρήσω ἐπί τινα καιρὸν τὴν θέσιν τοῦ μέλους τῆς Ἐπιτροπῆς τῶν Ναυτικῶν, καὶ ἴσως θὰ ἐβιαζόμην νὰ ἐξακολουθήσω ἀσχολίας ἀντιθέτους εἰς τὴν κλίσιν καὶ εἰδικότητά μου, ὰν ἡ Πανώλης, ἥτις ἐνέσκηψεν αἰφνιδίως εἰς Αἴγιναν καὶ Ὕδραν, δὲν μὲ ἐπανέφερε φυσικῶς εἰς τὴν εὐνοουμένην σφαῖράν μου.

Εἶχε μεγάλην σπουδαιότητα διὰ τὴν Κυβέρνησιν ἡ προφύλαξις τοῦ Πόρου, λιμένος τοῦ Ναυτικοῦ καὶ ἐντευκτηρίου τῶν συμμάχων πολεμικῶν πλοίων ἐκ τοῦ ἐπείγοντος κινδύνου, διὸ καὶ ἐπεδίωξα τὸν σκοπὸν τοῦτον. Οἱ ἰατροὶ τοῦ τόπου εἶχον ἀμφιβολίας περὶ τοῦ τρόπου θεραπείας τῆς νόσου, καὶ ἡ ἐφαρμογὴ τῶν ἰατρικῶν θεωριῶν μου εἰς τὴν πανώλην προσείλκυσε τὴν προσοχὴν των καὶ ἐδικαιολόγησε τὰς προβλέψεις μου μὲ τρόπον θριαμβευτικόν.

Δὲν ἐπρόφθασαν νὰ ἐξαλειφθῶσιν οἱ σοβαροὶ φόβοι τοὺς ὁποίους μᾶς ἐπροξένησεν ἡ ἐμφάνισις τῆς Αἰγυπτίας μάστιγος, ὅταν ἐπιδημία κακοήθους πυρετοῦ παρουσιάσθη εἰς Πόρον, ἥτις καὶ πάλιν μοὶ ἔδωκεν ἀσχολίας· ἀλλ’ ἡ ὑγεία μου, ἥτις μέχρι τοῦδε εἶχεν ἀνθέξει εἰς δέκα καὶ ὀκτὼ μηνῶν κόπους καὶ παντὸς εἴδους στερήσεις, δὲν ἄνθεξεν εἰς τοιαύτην ὑπερβολὴν ἀσχολιῶν, καὶ εἰς τὴν ἐπορροὴν τῶν μιασμάτων καὶ τοῦ φλογορροῆ ἡλίου. Ὑπέκυψα καὶ εἶναι θαῦμα πῶς ἐσώθην…»

Ὁ Gosse ἀπέτυχε στὴ διάγνωση τῆς Πανώλους τοῦ Ἀπριλίου 1828, ἐπὶ Καποδιστρίου, πρᾶγμα ποὺ ἔκαμε ὁ Ἕλληνας γιατρὸς Σπυρίδων Καλογερόπουλος.

Τὸ 1829 ἐπανῆλθε στὴν Ἑλβετία. Ὀνομάσθηκε ἐπίτιμος δημότης τοῦ Πόρου, μὲ ὅλα τὰ διακιώματα τοῦ αὐτόχθονος Ποριώτη πολίτη.

1Κυριᾶκος Σιμόπουλος. Πῶς εἶδαν οἱ Ξένοι τὴν Ἑλλάδα τοῦ ’21. Τόμος Ε’. Ἀθήνα 1984 passim.

2 Κωνσταντῖνος Α. Βακαλόπουλος. Ἡ Ἐπαναστατημένη Ἑλλάδα ἠπειρωτικὴ καὶ Αἰγαῖο μεταξὺ 1826-1829. [Σύμφωνα μὲ νέες ἄγνωστες πηγὲς καὶ ἄλλα ἀρχειακὰ στοιχεῖα], Θεσσαλονίκη 1976 σελ. 196.

3 Ἰάκωβος Ν. Τομπάζης. Ὁ Φιλέλλην Ἑλβετὸς Ἰατρὸς Ἀνδρέας Λουδοβῖκος Γκός. Ἐν Ἀθήναις 1910.

4 Ἦταν Γάλλος ἐθελοντὴς δόκιμος τοῦ Ναυτικοῦ, ὑπηρετοῦσε δὲ στὴ φρεγάδα ” Ἑλλάς“. Τραυματίσθηκε θανασίμως στὴν κοιλιά, ὅταν προσπαθώντας νὰ κρεμάση τὰ ὅπλα του καὶ ἕνα πιστόλι του ἐκπυρσοκρότησε.

5 Jonathan Miller P. The Condition of Greece in 1827 and 1828 etc. New York, 1828 σελ. 158.

Λεοπόλδος.

Ἀγνώστου ἐπωνύμου¹ καὶ χώρας καταγωγῆς. Σὲ ἔγγραφο τῆς Γεν. Γραμματείας τῆς Ἐπικρατείας πρὸς τοὺς κατὰ τόπους Ἐκτάκτους Ἐπιτρόπους καὶ Διοικητὰς ἀναφέρεται :

«Σᾶς διευθύνονται ἀντίτυπα ἰδιαιτέρας ἐπιστολῆς τοῦ Ἰατροῦ Κυρίου Λεοπόλδου, διὰ τὰ περὶ χρήσεως τοῦ Βισμουθίου ὡς ἰατρικοῦ ἐννατίον τῆς χολοῤῥοίας καὶ παρακαλεῖσθε νὰ δημοσιεύσετε πρὸς ἅπαντας τοὺς ὑπὸ τὴν διοίκησίν σας κατοίκους.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 18 Αὐγούστου 1831
Ὁ Γραμματεὺς τῆς ἘπικρατείαςΝ. Σπηλιάδης».

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 273. ἀριθ. ἐγγρ. 140.

Κοζιάσανης Ἀλέξανδρος¹.

Σύμφωνα μὲ ἔγγραφο τοῦ Ἀρχείου τοῦ Γιάννη Βλαχογιάννη πρόκειται γιὰ Πολωνὸ Γιατρό :

« 140.……..Ὁ ἐπιφέρων τὸ παρὸν κ. Ἀλέξανδρος Κοζιάσανης Ἰατρὸς καὶ χειροῦργος, ἐκ Βαρσοβίας, ἐλθὼν εἰς τὴν Ἑλλάδα, διὰ νὰ συναγωνισθῇ ὑπὲρ πατρίδος κατετάχθη εἰς τὸ Σῶμα τῶν Φιλελλήνων, συνεκστράτευσε δὲ μετ’ αὐτῶν εἰς τὴν κατὰ τὴν Δυτικὴν Ἑλλάδα γενομένην ἐκστρατείαν, ὅπου εὑρεθεὶς εἰς διαφόρους ἀκροβολισμοὺς κατὰ τῶν ἐχθρῶν, ἐπολέμησε καὶ εἰς τὴν τοῦ Πέτα μάχην καὶ ἐνταῦθα, ἠχμαλωτίσθη παρὰ τῶν ἐχθρῶν· εἶτα δὲ πάλιν ἐλευθερωθεὶς ἀπέρασεν εἰς τὴν ἐλευθέραν Ἑλλάδα, διὰ νὰ συναγωνισθῇ μὲ τοὺς ἀδελφούς του.

Ὅθεν εἰς ἔνδειξιν τῶν ἐκδουλεύσεών του πρὸς τὴν πατρίδα τοῦ δίδεται τὸ παρὸν μαρτυρικόν.

1823 Ἰουλίου 16 Τριπολιτζᾶ. Α. Μαυροκορδᾶτος. 
Τ.Σ. Ἶσον ἀπαράλλακτον τῷ πρωτοτύπῳ
Ὁ Γεν. Γραμματεὺς τοῦ ὑπουργείου Πολέμου
Δημ Τομαρᾶς».

1 ΓΑΚ, Ἀρχ. Γιάννη Βλαχογιάννη Φ. 23 ἀριθ. ἐγγρ. 140.

Millingen Julius

Μίλλινγκεν Ἰούλιος. Ὁλλανδοεγγλέζος γιατρὸς ποὺ βέθηκε κοντὰ στὸ Λόρδο Βύρωνα στὸ Μεσολόγγι καὶ τὸ θάνατό του. Λέγεται πὼς μετὰ τὸ θάνατο τοῦ τελευταίου ἔστειλε λογαριασμὸ γιὰ τὴ συμμετοχή του στὰ τελευταῖα στάδια τῆς ζωῆς τοῦ Lord Byron, ποὺ ἀνερχότανε σὲ 200 γκινέες¹ ποσὸ τεράστιο καὶ ἐπειδὴ ἐχολιάσθηκε δυσμενῶς εἶπε «λόρδοι δὲν πεθαίνουν κάθε μέρα». Πρόκειται γιὰ ἀρριβίστα μισθφόρο, ἀντικειμενικὸς σκοπὸς τοῦ ὁποίου ἦταν ὁ πλουτισμός. Ἐστερεῖτο παντὸς ἴχνους ἀνθρωπισμοῦ. Μισέλληνας, ποὺ δὲν ἐδίστασε νὰ ἀλλάξει στρατόπεδο ἀκολουθήσας τὸν Ἰμπραὴμ μετὰ τὴν ἅλωση τοῦ Ναυαρίνου κατὰ τὸ 1825, ἐπειδὴ τοῦ πρόσφερε διπλάσιο μισθό.

Ἄς παρακολουθήσουμε τὴ σταδιοδρομία του. Τὸ 1823, ὅταν τὸ τότε, γιὰ σκοποὺς τῆς προωθήσεως τῆς Ἀγγλικῆς πολιτικῆς στὴν Ἑλλάδα, συσταθὲν Ἁγγλικὸ Φιλελληνικὸ Κομιτᾶτο τοῦ Λονδίνου, ἔστειλε στὴν Ἑλλάδα σὰν ἐκπρόσωπό του τὸν Λόρδο Βύρωνα, ἀναζητοῦσε γιατροὺς γιὰ νὰ τοὺς στείλει στὴν Ἑλλάδα. Ἕνας μόλις ἀποφοιτήσας, ἀπὸ τὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Ἐδιμβούργου νέος γιατρὸς ὁ Julius Millingen ὑπέβαλε ὑποψηφιότητα. Λόγω τῆς φύσεως τοῦ χαρακτῆρα του εἶχε κατορθώσει νὰ ἔχη καλὲς συστάσεις. Τὸ κομιτᾶτο τὸν ἐσύστησε στὸ Βύρωνα. Φθάνει στὴν Κεφαλλωνιὰ τὸν Νοέμβριο τοῦ 1823, ἀφοῦ δὲ ἀπὸ ἐκεῖ πῆρε συστατικὸ ἀπὸ τὸν Βύρωνα πέρασε στὸ Μεσολόγγι, ὅπου πίστευε πὼς θὰ εἶχε τὴν εὐκαιρία πλουτισμοῦ. Αὐτὸς ὁ τυχοδιώκτης ἐνοχλοῦσε τὸ Κομιτάτο γιὰ αὔξηση τοῦ μισθοῦ του, ἐνῶ πίστευε πὼς θὰ ἔπαιρνε ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες μισθό². Γράφει στὸ Βύρωνα ἀπὸ τὸ Μεσολόγγι «χίμαιρες ἀποδείχθηκαν οἱ ἐλπίδες μου, ὅτι θὰ ἔπαιρνα μισθὸ ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες» καὶ ὅπως γράφει ὁ Th. Moore ὁ Byron ἔγραψε στὸ περιθώριο τῆς ἐπιστολῆς: «καὶ πάλι καλὰ ποὺ εἶναι γιατρός, κάπως μπορεῖ νὰ ἐξοικονομηθῇ…» Στὸ Μεσολόγγι θὰ ἀσκήσει τὴν ἰατρική. Στὸ βιβλίο του «MemoirsoftheAffairsofGreece» τὸ ὁποῖο διακρίνεται γιὰ τὸν μισελληνισμό του βρίσκουμε πολλὰ στοιχεῖα γιὰ τὴν κατάσταση τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἐνῶ στὴν ἀρχὴ ἦταν ἀνίκανος γιατρός, ἐν τούτοις κατηγοροῦσε τοὺς ἄλλους γιὰ ἀνικανότητα. Τοῦτο δὲν ἀποτελεῖ θέμα τοῦ παρόντος.

Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Βύρωνα κατέβηκε στὸ Μωριᾶ καὶ ἔγινε γιατρὸς τῶν πολιορκηθέντων ἀπὸ τὸν Ἰμπραὴμ στὸ Ναυαρῖνο Ἑλλήνων. Μετὰ τὴν κατάληψη τοῦ Κάστρου αὐτοῦ ἀπὸ τὸν τελευταῖο θὰ διαπραγματευθεῖ τὴν τύχη του.

Ἄς δοῦμε πῶς τὸν κρίνει γιὰ τὴ στάση του αὐτὴ ὁ Howe³«… Μεταξὺ τῶν αἰχμαλώτων ἦτο καὶ ὁ δόκτωρ Μίλλιγκεν ἀποσταλεὶς πρὸ δεκαοκτὼ μηνῶν ὑπὸ τῶν ἐν Λονδίνῳ κομιτάτων. Ὁ Ἰμβραὴμ Πασσᾶς τοῦ προσέφερε 300 φράγκα μηνιαίως διὰ νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὴν ὑπηρεσίαν του καὶ 50 ὡς δῶρον. Ἐκεῖνος ὑπῆρξεν ἀρκετὰ μικροπρεπὴς νὰ δεχθῆ δυσφημήσας οὕτω τὸ ὄνομα τοῦ φιλέλληνος καὶ ἀτιμάσας τὸ ἰδικὸν του… Τὸ διάβημά του αὐτὸ εἶναι τοῦ ἰδίου χαρακτῆρος, καίτοι σοβαρώτερον, πρὸς ἄλλα τινὰ προηγούμενά του…». Καὶ ὁ Γιάννης Μακρυγιάννης⁴ γράφει: «…Εἴχαμεν ἕναν γιατρὸν Ἄγγλον· τὸν πλερώναμεν κι’ αὐτὸν ἐγὼ καὶ ὁ Μπεηζαντὲς (σ. Γ. Μαυρομιχάλης) ἀπὸ πεντακόσια γρόσια τὸν μῆνα…Καὶ μᾶς πέθανε τοὺς συντρόφους. Καὶ μαρτύρησε ὅλην τὴν ἔλλειψη ὁπούχαμε εἰς τὸ κάστρο· τὴν εἶπεν μὲ τὴν γλῶσσαν του εἰς τὸν Φραντσέζο ὅταν ἦλθε μὲ τὸν Χατζηχρῆστον. Ἤθελα νὰ τὸν σκοτώσω τὸν ἄτιμον· δὲν μ’ ἄφησαν. Ὕστερα πῆγε μὲ τὸν Ἰμπραὴμ…» Ὁ ἴδιος ὁ Millingen γράφει γιὰ αὐτή του τὴν μεταβολὴ στρατοπέδου «Ἦταν μιὰ ἐνστικτώδης ἐνέργεια. Ἔπρεπε νὰ ἐπιζήσω.» Ὁ Trelawny⁵ σὲ γράμμα του στὴν London Literary Gazette γράφει:«Ἀπὸ τοὺς 3000 αἰχμαλώτους τοῦ Ναυαρίνου ἕνας μόνον ὑπῆρξε ἀρκετὰ ταπεινός, ὥστε νὰ ἐγκαταλείψει τὴν ὑπόθεση ποὺ ὑπηρετοῦσε καὶ πληρωνόταν γιὰ αὐτὸ καὶ νὰ λιποτακτήσει στὸν ἐχθρὸ. Αὐτὸς ἦταν ὁ Millingen. Ἀπὸ τότε τὸ ὄνομά του μνημονεύεται στὴν Ἑλλάδα μὲ γενικὸ ἀποτροπαιασμὸ. Ἄς τοῦ δώσουμε τὴν εὐκαιρία νὰ ἀνασκευάσει αὐτὲς τὶς κατηγορίες ἢ νὰ μείνη γιὰ πάντα μὲ τὸ στίγμα τοῦ ἐλεεινοῦ ψεύστη». Αὐτὰ τὰ γράφει ἕνας Ἄγγλος ποὺ πολέμησε γιὰ τὴν Ἑλλάδα.

Ἀλλὰ ὀ πληρωμένος δεν ἔχει ἰδεολογία. Ἀλλαξοπιστεῖ εὔκολα. Καὶ ὁ Millingen θὰ περάση στοὺς Τούρκους τοὺς ὁποίους ὑπηρέτησε σὲ ὅλη τὴ ζωὴ του πιστά. Αὐτὰ προκύπτουν ἀπὸ τὰ ὅσα γράφει ὁ Σπ. Μαυρογένης θαυμαστὴς τοῦ Millingen⁶:

«…Καὶ ὄντως, τῶν περὶ τὸν Σουλτάνον, περὶ τῆς ἐκλογῆς τῶν συγκληθησομένων ἰατρῶν πρὸς συμβούλιον Ἰατρικόν, συσκεφθέντων, καὶ ἐκάστου τούτων ἰατρόν τινα, ἐκ τῶν δοκίμων καὶ τῶν τῷ Βασιλεῖ κἄπως γνωστῶν, προτείναντος, κοινῇ ἀπεφασίσθη, πρῶτον μὲν τὸν νῦν μακαρίτην Ἰούλιον Μίλλινγκεν, τὸν Ἄγγλον τὸν ἐξ Ὁλλανδίας τὸ γένος ἕλκοντα, ὡς vanMillingen μὲν τὸν τοῦ Λόρδου Βύρωνος εὐφυᾶ ὑπάρξαντα ἰατρόν, καὶ τῶν ἀρχαιολογικῶν ἀναδίφων (σὲ ὑποσημείωση ἀναφέρεται στὸν πατέρα του) τὸν σὺν τὸ ὀξύνοϊ ἐκείνῳ καὶ ἀρίστῳ τῶν Ἄγγλων ποιητῇ, περιφανεῖ τὸ γένος καὶ ἔνθοϊ φιλέλληνι, εἰς Ἑλλάδα εἰκοσαετῆ ἔτι ὄντα, ἐπὶ τῆς μεγάλης τῶν Ἑλλήνων Ἐπαναστάσεως, κατὰ τὸ 1822^ον σωτήριον ἔτος, πρὸς τὸ ὑπὲρ τῆς ἀνεξαρτησίας τούτων μοχθήσασθαι καὶ ὑπὲρ ταύτης χρήμασί τε καὶ λόγοις καὶ ποιήσεσί τε καὶ πεζοῖς ξυγγράμμασι ἀγωνίσασθαι, ὁρμήσαντι, τὸν μετὰ τὸν πρόωρον, τοῦ μεγαλοφυοῦς ἐκείνου ποιητοῦ θάνατον, εἰς τὸ τῶν Ὀθωμανῶν ἀντιμέτωπον στρατόπεδον, πρὸς πλείονα τοῦ Βίου ἄνεσιν αὐτομολήσαντα ἔνθα ὁ τοῦ ἐκ Καβάλλας τῆς Μακεδονίας Μεχμὲτ Ἀλῆ, τοῦ τότε Νομάρχου, καὶ ἔπειτα αὐτονόμου Κράντορος τῆς Αἰγύπτου πρωτογενὴς υἱὸς Ἰβραχὶμ Πασσᾶς ἠρχιστρατήγει, ἔπειτα εἰς Προῦσαν τῆς Βιθυνίας προσφυγόντα, καὶ τελευταῖον εἰς Κωνσταντινούπολιν ἐγκαταστάντα μονίμως, καὶ τὴν ἰατρικὴν κατὰ τετταρακονταετίαν καὶ ἔτι πρός, εὐδοκόμως πάνυ, ἀσκήσαντα… καὶ μέχρι θανάτου, ἐν τοῖς ἀνακτόροις ἐμμίσθως ἰατρεύσαντα…τρὶς ἀλληλοδιαδόχως, καθ’ ὅλον τοῦτο τοῦ βίου διάστημα, τῶν εὐγετῶν ἢ διαστασῶν, καὶ πολιαρίθμως τεκνοποιήσαντα…».

1 Woodhouse C. M. The Philellenes. London 1969. σελ. 116.

2 Thomas Moore. The Life, Letters and Journals of Lord Byron. London 1893: σελ. 603.

3Σάμουελ Χάου: Ἡμερολόγιο ἀπό τόν Ἀγῶνα 1825-1829. Εἰσαγωγή μέ παρουσίασηἀνεκδότων ἀποσπασμάτων ὑπό Ὁδυσσέως Δημητρακοπούλου. Βιβλιοθήκη Ἱστορικῶν Μελετῶν. Ἐκδ. Νότης Καββαδίας. Ἀθήνα 1971, σελ. 40, 22 Μαΐου 1825.

4 Ἰωάννης Μακρυγιάννης “Ἀπομνημονεύματα” Β’ Ἔκδοσις, τ. Α’1947, σελ. 244.

5 Edward Trelawny: Letters of Edward Trelawny. Ed. H. Baxton, London 1910, σελ. 154.

6 Σπ. Μαυρογένης. Βίος Κωνσταντίνου Καραθοδωρῆ. Παρίσιοι, 1885, σελ. 66.

Russ.J. D.

Ἀμερικανὸς γιατρὸς ποὺ συνόδευσε τὴν Ἀμερικανικὴ βοήθεια κατὰ τὸ 1827 καὶ ἡ ὁποία εἶχε σταλεῖ στὴν Ἑλλάδα ὑπὸ τὸν Ἀμερικανὸ Συνταγματάρχη P. Miller. Γιὰ τὴν συμβολὴ τοῦ Russ στὴν ἀποστολὴ αὐτὴ ἔχουμε στοιχεῖα ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Jonathan P. Miller¹. Γράφει ὁ P. Miller:

«27 Δεκεμβρίου 1827

Τὸ Ἀμερικανικὸ Νοσοκομεῖο.²

Ἐπισκεπτόμενος σήμερα τὸ Νοσοκομεῖο, εὐχαριστήθηκα πολὺ μὲ τὴν ἐμφάνισή του. Οἱ ἀσθενεῖς καὶ οἱ πληγωμένοι ὑπὸ τὴν φροντίδα τοῦ δόκτορος Russ ἦσαν πολὺ καλὰ τακτοποιημένοι, καθαροὶ ἀπολαμβάνοντας τὶς ἀνέσεις. Πληροῖ ὅλες τὶς ἀπαιτήσεις ὅσων τὸ ἐπισκέπτονται… Μολονότι δὲν προβλεπότανε ἡ ἵδρυσή του ἀρχικά, ἀπεδείχθη ἀναγκαὶο λόγω τῶν περιστάσεων καὶ πολλοὶ ἀπὸ τοὺς δωρητὲς ὑπολογίζονται νὰ βοηθήσουν σὲ τέτοιες περιστασεις. Αὐτὴ ἡ ἀνάγκη ὀφείλεται στοὺς δόκτορες Χάου καὶ Ράς, γιὰ τὶς προσπάθειές τους νὰ θέσουν σὲ λειτουργία καὶ τὴν παροχὴ τῶν ἰατρικῶν τους ἱκανοτήτων στὴν ἀνακούφηση τῶν ἀρρώστων. Ὁ δόκτορ Χάου ἔχει φύγει γιὰ τὶς ΗΠΑ καὶ τ Νοσοκομεῖον βρίσκεται κάτω ἀπὸ τὶς φροντίδες τοῦ δόκτορος Russ…» Σὲ ὑποσημείωση δίνει λίγα βιογραφικὰ γιὰ τὸν δόκτορα Russ:

« Ὁ I. P. Russ, δόκτωρ τῆς ἰατρικῆς εἶναι πολίτης τῆς Μασσαχουσέτης καὶ σπούδασε στὸ Κολλέγιο τοῦ Yale στὸ Κοννέκτκατ. Ὁ πατέρας του πέθανε, ὅταν ἦταν μικρὸς καὶ τοῦ ἄφησε ἕνα σημαντικὸ χρηματικὸ ποσό, χάρη στὸ ὁποῖο μπόρεσε νὰ ταξιδεύσει στὴν Εὐρώπη. Εἶναι ἀξιοθαύμαστος γιὰ τὶς φυσικὲς καὶ ἐπίκτητες ἱκανότητές του, γιὰ τὶς ὁποῖες ἔγινε γνωστός. Σὰν ἐπαγγελματίας μιὰ μέρα θὰ γίνει ἕνας ἀπὸ τοὺς διακεκριμμένους τῆς ἐπιστήμης του. Ὅταν προσεκλήθη, ἀπὸ τὸ κομιτᾶτο τῆς Βοστώνης, νὰ ἔλθει σὰν συνοδὸς τῆς βοήθειας, ποὺ θὰ στελνότανε μὲ τὸ πλοῖο δέχθηκε μὲ εὐχαρίστηση καὶ πρόσφερε τὶς ὑπηρεσίες του στὸ φιλελληνικὸ κομιτᾶτο τῆς Βοστώνης καὶ ἔχει ἀφιερώσει τὸν ἑαυτό του στὴν ἐκτέλεση τῶν καθηκόντων του τῆς ἀντιπροσώπευσης καὶ δείχνει ζῆλο ποὺ σπάνια συναντᾶ κανείς.

JonathanP. Miller».

1 Jonathan P. Miller. The Condition of Greece in 1827 and 1828. New York 1828, p. 152.

2 Πρόκειται γιὰ τὸ Νοσοκομεῖο τὸ ὁποῖο ἐδημιουργήθη στὸν Πόρο ἀπὸ τὸν S. Howe, μὲ χρήματα καὶ ὑλικὰ τῆς Ἀμερικανικῆς Ἀποστολῆς.

Samuelo Giovanni

Σαμουὴλ ἢ Σαμοΐλης Ἰωάννης¹. Σύμφωνα μὲ ἀπόφαση τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος :

« Περίοδος Β' Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ἀριθ. 1950 Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα
Διατάττει

α΄ Ὁ ἰατρὸς Κύριος Σαμοΐλης διορίζεται νὰ ἀπέλθῃ εἰς Φρούριον Νεοκάστρου ἔνθα νὰ ἐπισκέπτεται τοὺς ἐκεῖ ἀσθενοῦντας στρατιώτας τῆς Διοικήσεως.

β΄ Τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Πολεμικῶν νὰ ἐνεργήσῃ τὴν διαταγὴν ταύτην.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 17 Ἰουνίου 1824.
Ὁ Πρόεδρος
ΤΣΥ Γεώργιος Κουντουριώτης
Παναγιώτης Μπότασης
Ἰωάννης Κωλέττης
Ὁ Προσ. Γεν. Γραμματεὺς Π. Γ. Ῥόδιος».

Ὁ Σαμοΐλης ἐζήτησε μὲ ἀναφορά του γιὰ τὴν ἐκτέλεση τῆς ἀποστολῆς του νὰ τοῦ καταβληθοῦν γιὰ τὶ ἰατικὰ 100 γρόσια καὶ 3 ἄλογα γιὰ τὴν μεταφρὰ τόσον αὐτοῦ ὅσον καὶ τῶν 2 στρατιωτῶν βοηθῶν του. Τὸ Ὑπουργεῖο Πολέμου μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 1730 ἀναφορά του τῆς Β’ Περιόδου τῆς 19^ης Ἰουνίου 1824 πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα², ἐζήτησε νὰ ἐγκριθεῖ ἡ αἴτησή του. Γιὰ τὴν ὑπηρεσία του στὸ Νεόκαστρο τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 9949 διαταγή του πρὸς τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονομίας τῆς 24^ης Ἰουλίου 1825³ τὸ διατάσσει «… νὰ δοθῇ εἰς τὸν Κύριον Ἰωάννην Σαμουὴλ χρηματίσαντα Ἰατροχειορῦργον εἰς τὸ φρούριον τοῦ Νεοκάστρου γρ. χίλια ἑξακόσια δέκα τέσσαρα ἀριθ. 1614, διὰ ἕνδεκα μηνῶν μισθὸν καὶ πληρωμὴν τῶν ὅσων ἰατρικῶν ἐξώδευσεν…»

Τὴν 27^ην Σεπτεμβρίου 1824 ἀπὸ τὸ Νεόκαστρο ὑπέβαλε ἀναλυτικὸ λογαριασμὸ τῶν ἀσθενησάντων στρατιωτῶν ἀπὸ 13 ἕως 27 Σεπτεμβείου. Τὰ ἔξοδά του ἀνῆλθαν σὲ γρ. 116 καὶ 30.

Κατὰ τὴν κατάληψη τοῦ Νεοκάστρου ἀπὸ τὸν Ἰμπραὴμ ἔχασε τὰ χειρουργικά του ἐργαλεῖα. Γιὰ τὸν λόγον αὐτὸν τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 13642 διαταγή του τῆς 22^ας Ὀκτωβρίου 1825 πρὸς τὸ Ὑπουργεῖο τῆς Οἰκονομίας⁴ δίδει ἐντολὴν νὰ τοῦ χορηγηθοῦν 300 γρόσια γιὰ τὴν ἀντικατάστασή τους.

Ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 291 Διαταγὴ το Γενικοῦ Γραμματέα τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς⁵ τὴν 10^η Ἰουνίου 1826 ἦταν γιατρὸς ἐνὸς τάγματος τοῦ Τακτικοῦ. Μὲ τὴν διαταγὴ αὐτὴ διατασσότανε ὁ Ἐπιστάτης τοῦ Νοσοκομείου Ναυπλίου Ν. Γερακάρης νὰ χορηγήσει στὸν ταγματάρχη Σωνιὲρ ἰατρικὰ «πρὸς χρῆσιν τῶν στρατιωτῶν τοῦ τακτικοῦ Τάγματος».

1 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 10. Ἀρ. Ἐγγρ. 1237. Τὸ ἴδιο ἔγγραφο στὸ ΓΑΚ, Ὑπουργεῖον Πολέμου Φ. 11.

2 ΓΑΚ, Ὑπουργεῖον Πολέμου, Φ. 11.

3 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 103.

4 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 132.

5 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 187.

Στράϊμπερ Κάρολος¹.

Γερμανὸς ἀπὸ τὸ Ἀνοβερο. Τοῦ ἐχορηγήθη τὸ ἀργυροῦν ἀριστεῖον μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 4068 διαταγὴ διότι συνεισέφερε εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς Ἀνεξαρτησίας Ἀγῶνα. Τὸ 1840 διέμενε στὴν Αἴγυπτο. Ὑπηρέτησε σὰν γιατρὸς ὑπὸ τὸν Συνταγματάρχη Balesta. Ὑπέβαλε πιστοποιητικὸ ὑπογραφόμενο ἀπὸ τὸν κατὰ τὸ 18241825 Γραμματέα τοῦ Ἐκτελεστικοῦ Σώματος Π. Γ. Ρόδιο. Δὲν εἶχε ὑποβάλει αἴτηση στὴν πρώτη Ἐπιτροπὴ τῶν Ἀριστείων, διότι βρίσκοταν ἐκτὸς Ἑλλάδος.

1 ΓΑΚ, Ἀριστεῖα Φ. 48.

Τέντελ Ροβέρτος¹.

Ἄγγλος γιατρός, ὁ ὁποῖος τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1824 βρίσκοταν στὸ στρατόπεδο τῆς Γαστούνης.

Ὑπάρχει ἰατρικὴ γνωμάτευσή του γιὰ τὸν μισθοδότη τοῦ Στρατοπέδου Γαστούνης :

«Βεβαιώνω ὁ ὑπογεγραμμένος, ὅτι ὁ μισθοδότης Κύριος Μιχαὴλ Βασιλείου εἶναι εἰς κακὴν κατάστασιν τῆς ὑγείας του καὶ ὅτι ἡ κράσις του δὲν συγχωρεῖ νὰ διατρίψῃ περισσότερον εἰς αὐτὸ τὸ κλῖμα, ὅθεν ἀφεύκτως πρέπει νὰ ἀλλάξῃ καὶ νὰ ὑπάγῃ εἰς κἀνένα ὑγιἐστερον, ὡσὰν ἐκεῖνο τῆς τριπολιτζᾶς, διὰ νὰ ἀποφύγῃ τὴν μεγάλην αὐτοῦ ἀδυναμίαν ἀπὸ τὴν ὁποίαν πάσχει.

Γαστούνη 12 Ὀκτωβρίου 1824. 
Ροβέρτος Τέντελ
Ἰατρὸς Ἄγγλος».

1 ΓΑΚ, Ἐκτελεστικὸν Σῶμα, Φ. 29.

Treiber Heinrich

Τράϊμπερ Ἐρρῖκος. Εἶναι ὁ γνωστότερος στρατιωτικὸς γιατρὸς καὶ θεωρεῖται ὁ ἱδρυτὴς τοῦ ὑγειονομικοῦ. Ἦταν σὲ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς θητείας του διευθυντὴς τοῦ Ὑγεινομικοῦ καὶ Πρόεδρος τῆς ΑΣΥΕ. Γεννήθηκε τὸ 1796 στὸ Meiningen τῆς Σαξωνίας. Ἦταν γιὸς τοῦ Φαρμακοποιοῦ τῆς Αὐλῆς. Σπούδασε Ἰατρικὴ στὰ Πανεπιστήμια τῆς Ἰένας, τοῦ Βύρτσμπουργκ καὶ Μονάχου καὶ τὸ 1819 μετέβη στὸ Παρίσι, ὅπου καὶ εἰδικεύθηκε στὴ Χειρουργική. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς εἰδικεύσεώς του ἐξερράγη ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση καὶ ἀκολούθησε μαζὺ μὲ ἄλλους φοιτητὲς καὶ τὸ 1822 ἔφθασε στὴν Ἑλλάδα. Κατὰ τὴν παραμονή του ἄρχισε νὰ κρατάει Ἡμερολόγιο, τὸ ὁποῖο ἐξέδωσε ὁ ἀπόγονός του¹ Χρ. Ν. Ἀποστολίδης. Στὴν Ἑλλάδα κατετάγη τὸ 1822 στὸ Τακτικὸ Σῶμα². Τὸ ἡμερολόγιό του ἀρχίζει ἀπὸ τὴν 12^ην Ἰανουαρίου 1822. Γιὰ τὴν παραπέρα γνώση τῆς βιογραφίας του ὁ ἀναγνωστης παραπέμπεται στὸ βιβλίο τοῦ Ἀποστολίδη.

Γράφει ὁ Τράϊμπερ ὅτι τὸν Μάρτιο 1822 ἦταν βαρειὰ ἄρρωστος³. Σχετικὰ μὲ τὴν ἀρρώστια του ὑπάρχει τὸ παρακάτω ἔγγραφο⁴ :

«Ἀρ. 61. Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ὁ Μινίστρος τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ Προσωρινὸς Μινίστρος τοῦ Πολέμου
Πρὸς τὸν Μινίστρον τῆς Οἰκονομίας.

Ἐπειδὴ ὁ Τράϊμπερ Γερμανὸς εἶναι βαρέως ἀσθενὴς νὰ τῷ δοθῶσι κατὰ παρὸν γρόσια εἴκοσι πέντε, διὰ νὰ ἐμπορέσῃ νὰ πάρῃ ὅσα ἰατρικὰ καὶ παρόμοια χρειάζεται.

Ἐν Κορίνθῳ τῇ 11 Μαρτίου 1822 Ὁ Μινίστρος τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ Προσωρινὸς Μινίστρος τοῦ Πολέμου

Ἰωάννης Κωλέττης. “

Σύμφωνα μὲ τὶς σημειώσεις του τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1825 ἱδρύθηκε τὸ Νοσοκομεῖο τοῦ Ναυπλίου, στὸ ὁποῖο ἐχρημάτισε γιατρός. Κατὰ τὸν Ἰούνιο 1825 ὅταν ἦταν γιατρὸς τοῦ Νοσοκομείου καὶ τοῦ Τακτικοῦ Σώματος γράφει στὶς ἀναμνήσεις του (σελ. 63.) :

«…Ἰούνιος… Ἔχω πολλοὺς τραυματίες νὰ περιποιηθῶ…» Ὑπέβαλε ἀναφορὰ ζητώντας βοηθό. Τὸ Ὑπουργεῖο Ἐσωτερικῶν μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 1941 ἀναφορά του πρὸς τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ἐζήτησε νὰ τοποθετηθεῖ ὁ Ἄγγλος Βλακίερος.

Τὸ Ἐκτελεστικὸ Σῶμα ἀπάντησε ὡς ἑξῆς :

« Περίοδος Β' Προσωρινὴ Διοίκησις τῆς Ἑλλάδος
Ἀριθ. 1950 Τὸ Ἐκτελεστικὸν Σῶμα

Πρὸς τὸ Ὑπουργεῖον τῶν Ἐσωτερικῶν

Εἰς ἀπάντησιν τῆς ὑπ’ἀριθ. 1941 ἀναφορᾶς του εἰδοποιεῖται τὸ ὑπουργεῖον, ὅτι ἐδιωρίσθη ἰατρὸς καὶ χειροῦργος τοῦ ἐνταῦθα Νοσοκομείου ὁ Κύριος Λουκᾶς Βάγιας, ὁ δὲ Κύριος Τράϊμπερ θέλει περιοσισθῆ εἰς τὴν ἐπίσκεψιν μόνον τῶν ἀρρώστων τοῦ Συντάγματος.

Ἐν Ναυπλίῳ τῇ 29 Ἰουνίου 1824.
Ὁ Ἀντιπρόεδρος
ΤΣΥ Παναγιώτης Μπότασης
Ἀναγνώστης Σπυλιωτάκης
Ἰωάννης Κωλέττης
Ἐν ἀπουσίᾳ τοῦ Γεν. Γραμματέως
Γ. Πραΐδης».

Αὐτὴν τὴν ἀλλαγὴ ὁ Τράϊμπερ δὲν τὴν ἀναφέρει στὸ ἡμερολόγιό του, ἐνῶ ἀναφέρει τὴν ἀντικατάσταση τοῦ Γ. Ροδίου στὴν διοίκηση τοῦ τακτικοῦ Σώματος ἀπὸ τὸν Γάλλον Fabvier.

Ἡ ἀναφορὰ ποὺ ἔγινε ἡ αἰτία τῆς ἀντικαταστάσεώς του ἀπὸ τὸ Νοσοκομεῖο δὲν βρέθηκε Ὑπάρχει ὅμως πιθανὴ προηγούμενη ἀναφορά του, χωρὶς ἡμερομηνία⁵:

« Πρὸς τὸ ἔξοχον Ὑπουργεῖον τοῦ Πολέμου

Εἶναι σχεδὸν ἕνας μῆνας ὁποὺ ἰατρεύω τοὺς πληγωμένους καὶ μὲ μεγάλην μου εὐσπλαγχνίαν τοὺς περιποιοῦμαι. Βλέπω ὅμως ὅτι ὁ κύριος Ἐπιστάτης τοῦ Νοσοκομείου δὲν λαμβάνει καμμίαν φροντίδα διὰ νὰ στέλνῃ τὰ χρειαζούμενα δι’ αὐτοὺς μαλακτικὰ μοὶ χρειάζονται· στέλνω εἰς αὐτόν, αὐτὸς προσηλώνεται εἰς τὰ ἐδικά του συμφέροντα καὶ ἀντὶς νὰ εὐπρεπίσῃ τὸ Νοσοκομεῖον τὸ ἐγκατάλειψε τελείως⁶ καὶ ἂν δὲν ἔχωμεν τὰ χρειαζόμενα δὲν ἠμποροῦμεν νὰ ἰατρεύσωμεν μὲ τὰ ψέμματα.

Ὁ Ἰατρὸς τοῦ Συντάγματος καὶ Νοσοκομείου
Dr. Treiber».

Ὑποστήριξε τὴν Γερμανικὴ Λεγεῶνα κατὰ τὴν μάχη τοῦ Πέτα (16 Ἰουλίου 1822), ἐκεῖ ἔχασε ὅλα τὰ χειρουργικά του ἐργαλεῖα καὶ ἐκινδύνευσε νὰ συλληφθεῖ αἰχμάλωτος κατόρθωσε ὅμως νὰ ἀποφύγει αὐτὸ καὶ ἀκολούθως μετὰ ἀπὸ περιπέτειες ἔφθασε στὰ Σάλωνα καὶ μέσω τῶν Κραβάρων τῶν Δελφῶν, τῆς Γραβιᾶς, Λειβαδιᾶς τελικὰ τὴν 24^η Σεπτεμβρίου ἔφθασε στὴν Ἀθήνα. Ἀκολούθως μαζὺ μὲ τὸν Ἑλβετὸ καθηγητὴ Stäheli ἐπισκέφθηκε τὶς ἀρχαιότητες τῶν Ἀθηνῶν. Ἀργότερα μετέβη στὴ Σαλαμίνα καὶ τὸν Ἰσθμὸ τῆς Κορίνθου, ἐνῶ ἐργαζότανε σὰν γιατρὸς τοῦ τακτικοῦ, τὸ ὁποῖο πολιορκοῦσε τὸ Ναύπλιο. Μετὰ τὴν κατάληψη τοῦ Ναυπλίου ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες τὴν νύκτα τῆς 11^ης πρὸς τὴν 12^η Δεκεμβρίου 1822 ἔμεινε στὸ Ναύπλιο. Καθ’ ὅλον τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1823 ὁ Τράϊμπερ κατετρύχετο ἀπὸ ὑψηλὸ πυρετό. Τέλος κατὰ τὸν Φεβρουάριο βρῆκε σπίτι. Ἐκεῖ ἄσκησε τὴν ἰατρικὴ ἰδιωτικῶς. Ἀφοῦ πληροφορήθηκε ἀργότερα τὴν ἄφιξη τοῦ Λόρδου Βύρωνα στὸ Μεσολόγγι καὶ τὴν ἀπὸ μέρους τοῦ τελευταίου σχεδιαζομένη δημιουργία στρατιωτικῆς μονάδος, ἀποφάσισε μαζὺ μὲ ἄλλους νὰ μεταβοῦν στὸ Μεσολόγγι, πρᾶγμα ποὺ ἔκανε. Δὲν προσελήφθη σὰν γιατρὸς τοῦ Βύρωνα, ἀλλὰ ἄσκησε τὸ ἐπάγγελμά του. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Βύρωνα προέβη σὲ βαλσάμωμα τοῦ πτώματος τοῦ τελευταίου μαζὺ μὲ τὸν δόκτορα Τorti. Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1824 ἀνέλαβε πάλι τὴν θέση του σὰν γιατρὸς τοῦ Τακτικοῦ Σώματος καὶ ἀφοῦ ἔμεινε γιὰ μεγάλο διάστημα στὸ Ναύπλιο, ὅταν τὸ τακτικὸ μεταστάθμευσε στὴν Ἀθήνα τὸ ἀκολούθησε.

Τὸ 1826 ἦταν γιατρὸς τοῦ Τακτικοῦ. Τὸ Μάρτιο τοῦ 1826 κατὰ τὴν ἀποτυχημένη ἐκστρατεία καὶ ἀπόπειρα ἐκπορθήσεως τοῦ Κάστρου τῆς Καρύστου οἱ ἀπώλειες ἦσαν πολὺ σημαντικὲς γιὰ τοὺς Ἕλληνες.⁷ Τὰ ὅσα ἀναφέρει ὁ Βυζάντιος ἀποτυπώνουν τὴν ὀργάνωση τῆς ὑγειονομικῆς περιθάλψεως κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ἐπαναστάσεως:

«Οἱ πληγωμένοι ἐνταῦθα ὑπέστησαν τὰ πάνδεινα, διότι οὐδεὶς ἐφρόντιζε περὶ τῆς μεταφορᾶς αὐτῶν εἰς τὸ στρατόπεδον, ὅπερ ἔκειτο οὐ μακρὰν τοῦ τόπου τῆς ἐφόδου, ἤτοι ἑνὸς τετάρτου τῆς ὥρας. Οἱ πληγωμένοι ὅθεν ἐπορεύοντο ἐκεῖσε, ὅπως ἐδύναντο, ἄλλοι μὲν συρόμενοι, ἄλλοι δὲ βοηθούμενοι ὑπὸ τῶν τυχόντων προσήρχοντο πρὸς τὸν ἐκεῖ χειροῦργον. Τὸ δὲ θέαμα τῆς πρώτης βοηθείας τῶν πληγωμένων παρὰ τοῦ ἀρχιχειρούργου Τράϊμπερ ἦτο φρικῶδες. Περίπου διακόσιοι πληγωμένοι κείμενοι ἐκτάδην ἐντὸς περιβολίου λεμονεῶνος ἐξέβαλον γοερὰς φωνὰς, ἰδίως οἱ πληγωμένοι ἐκ σφαίρας πυροβόλων. Ἐκεῖ φύλλον θύρας ἔκειτο ἐπὶ πετρῶν χρησιμεῦον ὡς τράπεζα, ἐπ’ αὐτῆς δὲ στρατιῶταί τινες τοῦ πυροβολικοῦ, ὧν, ὡς ἐρρέθη ἐν τῇ ἱστορίᾳ οἱ ἄξονες τῶν πυροβόλων εἶχαν θραυσθῆ ἐλάμβανον ἀνὰ ἕνα τῶν πληγωμένων χερσί τε καὶ ποσὶ καὶ κατέκλινον αὐτὸν ἐπὶ τῆς οὕτω κειμένης τραπέζης. Ὁ δὲ εἰρημένος ἀρχιχειροῦργος ἔχων ἀνασεσυρμένας τὰς χειρίδας τοῦ ἰματίου του καὶ κρατῶν μάχαιραν ἀνὰ χεῖρας ὅλως καθημαγμένος ἔτεμνεν ἀνηλεῶς τὰ προσβληθέντα μέρη τοῦ πληγωθέντος καὶ εἶτα ἐπέδενε ταῦτα. Ἀνασυρομένου τούτου ἐκ τῆς τραπέζης ἐτίθετο ἄλλος καὶ οὕτω καθεξῆς… Εἶτα δέ ἕκαστος ἀπεσύρετο, ὅπως ἠδύνατο καὶ μετὰ πολλῶν κόπων καὶ βασάνων ἀφικνεῖτο εἰς τὴν παραλίαν, ἔνθα ὁ Δημήτριος Καλλέργης ἐπεβίβαζε τοὺς πληγωμένους ἐπὶ τῶν ἐκεῖ ἐλλιμενιζομένων πλοίων, τὰ ὁποῖα ἔφερον αὐτοὺς εἰς τὰς παρακειμένας νήσους Ἄνδρον καὶ Κέαν…..» Τὴν 13^ην Ἰουνίου ἔγινε ἀποδεκτὴ ἡ παραίτησή του ἀπὸ τὸ Τακτικό.

Τὴν 13^η Ἰουλίου 1826 διορίσθηκε μὲ τὴν ὑπ’ ἀριθ. 1701 Διαταγὴ τῆς Διοικητικῆς Ἐπιτροπῆς γιατρὸς τοῦ Στρατοπέδου τῶν Δερβενίων⁸. Τὴν αὐτὴν ἡμέραν ἡ Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ ἀπευθύνεται στὸν Γάλλο Ἰατρὸ Bailly καὶ τοῦ ζητάει νὰ προμηθεύσει τὸν Τράϊμπερ μὰ διάφορα Ἰατρικά⁹:

« Ἀριθ. 1700 Ἡ Διοικητικὴ Ἐπιτροπὴ τῆς Ἑλλάδος

Πρὸς τὸν Φιλέλληνα Ἰατρὸν Κ. Βαλῆ.

Παρακαλεῖσθε νὰ δώσητε εἰς τὸν Ἰατροχειροῦργον Κ. Τρίμπερ τὰ ἀναγκαῖα ἰατρικὰ ὅσα ἐγκριθοῦν, ὅτι θέλουν ἐπαρκέσει διὰ τὸ στρατόπεδον τῶν Δερβενίων τοῦ ὁποίου διωρίσθη ἰατρός, ἀπὸ ἐκεῖνα δὲ τὰ ἰατικά, ὅσα εὑρίσκονται εἰς χεῖρας σας σταλθέντα εἰς χρῆσιν τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὴν φιλελληνικὴν ἑταιρείαν τοῦ Παρισιοῦ.

13 Ἰουλίου 1826
ὁ ΠρόεδροςἈπὸ Βούρτζιον Ναυπλίου
 Ὁ Γεν. Γραμματεύς».

Ὁ Τράϊμπερ συνέχισε νὰ προσφέρει τὶς ὑπηρεσίες του στὴν Ἐπανάσταση. Ἀκολούθως ἔλαβε μέρος στὴν ἐκστρατεία τῶν Ἀθηνῶν ὑπὸ τὸν Καραϊσκάκη. Ἀκολούθως ὅπως αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὸ ἡμερολόγιό του ὑπῆρξε γιατρὸς τοῦ ἀτμοκίνητου «Καρτερία» ὑπὸ τὸν Ἄγγλο Ἄστιγγα, κυβερνήτη τοῦ ἀτμοπλοίου. Στὸ ἡμερολόγιό του περιγράφει ἐκτενῶς τὶς πολεμικὲς καὶ ναυτικὲς ἐπιχειρήσεις γιὰ τὸ διάστημα ἀπὸ τὸν Ἰούνιο τοῦ 1827 μέχρι τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1828.

Κατὰ τὴν Καποδιστριακὴ περίοδο παρέμενε στὸ Ναύπλιο ὅπου καὶ ἄσκησε τὴν ἰατρική. Δὲν εἶχε δράση ἰδιαίτερη σὰν γιατρὸς τοῦ στρατοῦ. Ἁπλῶς ὁ Heideck τὸν πρότεινε στὸν Καποδίστρια σὰν γιατρὸ τοῦ Νοσοκομείου τοῦ Ναυπλίου¹⁰:

«Μετάφρασις Ὁ Συνταγματάρχης Ἑϊδὲκ

Ἀριθ. 206. Πρὸς τὴν Α. Ε. τὸν Κυβερνήτην τῆς Ἑλλάδος

Ναύπλιον τὴν 1/23 Ἀπριλίου 1828

Κατὰ τὰς προφορικὰς διαταγὰς τῆς Ὑμετέρας Ἐξοχότητος λαμβάνω τὴν τιμὴν νὰ βάλω ὑπ’ ὄψιν Της τὴν κατάστασιν τῶν ἀξιωματικῶν (Etàts majors) τῶν διαφόρων φρουρίων τοῦ Ναυπλίου… μετὰ τῶν μισθῶν, τοὺς ὁποίους κρίνω ἀναλόγους ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος εἰς τὴν ἀνάγκην τῶν πρὸς τὸ ζῆν καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο εἰς τὴν ἔλλειψιν τῶν προσόδων τῆς Κυβερνήσεως

Α’)…

Ζ’) Νοσοκομεῖον.

Ἕνας διευθυντὴς τοῦ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου τάλλαρα 20

Σημ. Ὁ Κύριος Τράϊμπερ, ἐπιτήδειος ἰατρὸς καὶ χειροῦργος, καὶ γνωρίζων τὴν ἑλληνικὴν γλῶσσαν ἠμπορεῖ νὰ διορισθῇ εἰς τοῦτο τὸ ὑπούργημα…»

1 Ἐρρῖκος Τράίμπερ. Ἀναμνήσεις ἀπὸ τἢν Ἑλλάδα 18221828. Ἀνέκδοτο Χρονικὸ τοῦ Ἀγῶνος. Βιογραφικὲς καὶ ἐπεξηγηματικὲς σημειώσεις Δρος Χρ. Ν. Ἀποστολίδη. Ἀθῆναι Σεπτέμβριος 1960.

2 Ἀρχεῖα Ἑλληνικῆς Παλιγγενεσίας τ. 1, 272.

3 Ἐρρῖκος Τράίμπερ., ὅπ. παρ. σελ. 42.

4 ΓΑΚ, Ὑπουργεῖον τῆς Οἰκονομίας, Φ. 3.

5 ΓΑΚ, Ἀρχεῖον Γιάννη Βλαχογιάννη, Δ 56.

6Ἐπειδὴ τὸ ἔγγραφο ἔχει ἀντιγραφῆ ἀπὸ βοηθὸ τοῦ Γ. Βλαχογιάννη γράφει ἀπὸ παρανάγνωση προφανῶς ἐμπαταλειψεθελήσει

7 Χρῖστος Βυζάντιος: Ἱστορία τῶν κατὰ τὴν Ἐπανάστασιν Ἐκστρατειῶν καὶ Μαχῶν ὧν συμμετέσχεν Ο ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ἀπὸ τοῦ 1821 μέχρι τοῦ 1833. Ἀπομνημονεύματα Ἀγωνιστῶν ’21, τ 10, σελ. 279280 σημ.10.

8 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 191.

9 ΓΑΚ, Διοικητικὴ Ἐπιτροπή, Φ. 191.

10 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 50.

Zucarine

ἢ Τσουκερίνης¹. Γιὰ τὸν Τσουκερίνη ἔχουμε πληροφορίες ἀπὸ τὸ παρακάτω ἔγγραφο : « 2801 17926 (Σχέδιον)

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
Τῇ 18/30 Μαΐου 1830
Τῷ Στρατοπεδάρχῃ Τρέζελ

Ὁ Ἰατρὸς Ζουκαρίνης ἦλθεν εἰς τὴν Ἑλλάδα μὲ δείγματα εὐνοίας τιμητικὰ παρὰ τῆς Αὐτοῦ Μεγαλειότητος τοῦ Βασιλέως τῆς Παβαρίας.

Μετῆλθεν τὴν ἰατρικὴν εἰς τὸ Τακτικὸν Σῶμα καὶ ὑπηρέτησεν ὡς ἀρχίατρος. Ἐπιθυμοῦντες ἤδη νὰ δώσωμεν εἰς τὸν Ἰατρὸν Ζουκαρίνην ἐνέχυρον τιμῆς τὴν ὁποίαν ἐπιθυμοῦμεν εἰς τὴν ἐξακολούθησιν τῆς ὑπηρεσίας του, σᾶς δίδεται τὸ κῦρος Κύριε Στρατοπεδάρχα τοῦ νὰ ἀναγνωρίζεται ὡς ἀρχίατρος. Εὐελπιστοῦντες νὰ διατάξωμεν περὶ τῆς ὀνομασίας καὶ διπλώματός του, ὅτε διατάξεις ὁριστικαὶ θέλουσι συμπληρώσει τὸν ὀργανισμὸν ὅλων τῶν κλάδων τῆς στρατιωτικῆς ὑπηρεσίας.

Ὁ Κυβερνήτης
Ι. Α. Καποδίστριας».

Ὑπάρχει ἐπίσης ἐντολὴ πληρωμῆς του τοῦ Ἰανουαρίου 1830, γιὰ τὸν μισθό του ποὺ ἀνέρχεται σὲ 350 φοίνικες τὸν μῆνα.

1 ΓΑΚ, Καποδιστριακὸν Ἀρχεῖον, Γενικὴ Γραμματεία Φ 240, ἀρ. ἐγγρ. 89.

Μωαμεθανοὶ Γιατροί.

Ὑπῆρξαν ὁρισμένοι μωαμεθανοὶ γιατροὶ οἱ ὁποῖοι ἐλαυνόμενοι εἴτε ἀπὸ ἀνάγκη, εἴτε ἀπὸ φιλάνθρωπα αἰσθήματα προσχωρήσανε στὰ Ἑλληνικὰ στρατεύματα καὶ προοσφέρανε τὶς ὑπηρεσίες τους. Αὐτοὶ ἦσαν ὁ Κούρταλης Χασάν, ἀπὸ τὴν Εὔβοια, ὁ Μέτος Ὀστᾶ Μπραχόπουλος ἀπὸ τὴν Κυπαρισσία καὶ ὁ Ντριτσᾶκος Γιούπης ἀπὸ τὴν Καστανιτσα Λακεδαίμονος. Δὲν θὰ ἀναφερθοῦμε σὲ αὐτούς.

Η προσαρμογή της μελέτης στην ιστοσελίδα ίσως αλλοίωσε το πρωτότυπο κείμενο. Θα παρακαλούσαμε τους μελετητές του να ανατρέξουν στην ηλεκτρονική μας βιβλιοθήκη για να δουν το αρχικό κείμενο σε μορφή pdf αρχείου.

• O πρόλογος και οι φωτογραφίες προσετέθησαν στο παρόν άρθρο από την ΕΕΥΕΔ.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ από ΕΕΥΕΔ

1 Οκτ. 2021

• ISBN: 978-960-14-2508-5
• Συγγραφέας: ΓΚΟΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
• Εκδοτικός οίκος: Α. Α. ΛΙΒΑΝΗΣ
• Σελίδες: 280
• Διαστάσεις: 17Χ24
• Ημερομηνία Έκδοσης: Μάιος 2012

Ζούμε σε εποχή βαθύτατης και ίσως ανεξέλεγκτης κρίσης. Η επιχειρούμενη λογιστική θεώρηση της ”οικονομίας” αποκαλύπτει ότι τα συμπτώματα και τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου εκλαμβάνονται ως νόσοι, ενώ η βαθύτερη γενεσιουργός αιτία βρίσκεται κυρίως στην υστέρηση πνευματικότητας και στην έλλειψη νοηματοδότησης του βίου. Νόημα όμως δεν μπορεί να δοθεί αν δεν αναζητηθεί το ”γιατί” της ύπαρξης και δεν προσδιορισθούν αξίες και προτεραιότητες.

Μέσα από τις γραμμές του βιβλίου εγείρονται ερωτήματα και αναζητούνται απαντήσεις για το Θεό, τη φύση, τον άνθρωπο, τη ζωή και το θάνατο. Βάση εκκίνησης η τεκμηριωμένη γνώση και εργαλείο κατανόησης ο ορθός λόγος. Η επίγνωση ότι η λογική δεν είναι άσφαλτος οδηγός δεν αναιρεί την πεποίθηση ότι η λογικότητα είναι αρκετά επαρκής για την κατανόηση των ανθρωπίνων. Αποφεύγεται το μειονέκτημα της λεπτομερειακής μονομέρειας προς την οποία ρέπουν οι ”ειδικοί” και επιχειρείται, μέσα από την απλοποίηση, ολιστική θεώρηση των αλληλένδετων που συνθέτουν τον κόσμο.

Στόχος η πρόκληση ερωτημάτων και όχι η αποκρυστάλλωση συμπερασμάτων. Ζητούμενο ο περαιτέρω εξανθρωπισμός του ανθρώπου σε αρμονία με τη λοιπή έμβια και μη έμβια φύση. 

Σύντομη  παρουσίαση του βιβλίου από τον κ.  Αναστάσιο Μάνθο τ. Πρύτανη του Α.Π.Θ

1) Εντυπωσιακή η ασυμβατότητα της θεματικής επιλογής του συγγραφέα σε σχέση με τις επαγγελματικές του ενασχολήσεις. Από το γεγονός αυτό προκύπτει ότι οι προβληματισμοί και οι σκέψεις  που παρατίθενται στο βιβλίο του, έχουν μακρόχρονη εσωτερική διεργασία, που εκφράσθηκαν με υπέροχη αποτύπωση γραπτού λόγου.

2)  Η μεγάλη έκπληξη εντοπίζεται ότι το βιβλίο αποτελεί έκφραση προσωπικών ανησυχιών και αναζητήσεων, πέραν της εξαιρετικά χρονοβόρου επαγγελματικής του ενασχόλησης.

3)  Χαρακτηριστικά του βιβλίου

Δομή: Συνειρμική, η οποία κεντρίζει και συναρπάζει, με λογική τεκμηρίωση, σαφή εποπτική αλληλουχία, ενταγμένα σε οριοθετημένη πλαισιακή αρχή,

        Παρουσίαση: Εύληπτη παράθεση και εξαιρετικά λειτουργικά δομημένη παρουσίαση.

        Γλώσσα: Ρέουσα – ακριβής – πλαστική – έλλογη – γλαφυρή – επιστημονικά ακριβής, όντας αντίστοιχη των εννοιών που προσδιορίζει, παρά το γεγονός ότι είναι απλή, καθημερινή και άμεσα κατανοητή. Το στοιχείο αυτό είναι πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του βιβλίου.

4) Η Ολιστική Θεώρηση είναι μείζον στοιχείο του περιεχομένου, το οποίο δημιουργεί μια ειδική ειδοποιό διαφορά. Επιπλέον, το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί και συγγραφική καινοτομία.

5) Η επιστημονική προσέγγιση είναι αμέριστη, πλήρης και υψηλού επιπέδου, σε όλα τα αποδείξιμα στοιχεία του βιβλίου, αν και δεν περιλαμβάνονται τυπικές  βιβλιογραφικές αναφορές. Αντ’ αυτών υπάρχει αναφορά και παράθεση των πιο σημαντικών μέσα στο ίδιο το κείμενο.

6)  Έρευνα και υπέρβαση: Η ερευνητική αξιολόγηση και η αξιοποίηση των υπερβατικών καταστάσεων, αποτελεί μείζον βήμα, πέραν της επιστημονικής τεκμηρίωσης, αφού σε τέτοιες περιπτώσεις, οι υπερβατικές καταστάσεις,  στην καλύτερη περίπτωση αγνοούνται και στη χειρότερη λοιδορούνται.

7) Τίμια και εναγώνια καταγραφή  ευρύτερης αυτογνωσίας και ψηλάφησης του κόσμου  με  «συμβατή αντισυμβατικότητα»,    σε σχέση με το επαγγελματικό γνωστικό του αντικείμενο, τη Χειρουργική.

8) Ιατροφιλοσοφία: Η μόνη ανά τους αιώνες συνδυαστική ιδιότητα σε πολλούς γιατρούς. Ως ερμηνεία μπορεί να βασισθεί στην ιδιαίτερη ευαισθησία των ιατρών (ιδιαίτερα του συγγραφέα), προς την αιτιολόγηση και την ερμηνεία της ζωής, μέσα στο συμπαντικό περιβάλλον.

9) Τα δύο πρώτα κεφάλαια: Θέτουν με εκπληκτική ισορροπία  και γλαφυρότητα το πλαίσιο της κατανόησης και αλληλεξάρτησης, αλλά και την αναζήτηση, μέσω της λογικής, της επιστήμης, της διαίσθησης ή της  υπερβατικής προσέγγισης.

10) Το τρίτο κεφάλαιο: Προφανής κύριος στόχος του συγγραφέα είναι το τρίτο κεφάλαιο, το οποίο πραγματεύεται το θεμελιώδες και διαχρονικό ερώτημα   του ανθρώπου. Ο στόχος αυτός γίνεται με άριστο αλλά και επικαιροποιημένο συνδυασμό με τα σύγχρονα προβλήματα, όπως η ρύπανση, το πρόβλημα της πλανητικής μέσης θερμοκρασίας, και πολλά άλλα.

11) Μικρόκοσμος-Μεγάκοσμος: Καταγράφεται η κατάσταση περί την ζωή και τις αγωνίες της, μαζί με την ένταξή τους  στον μικρόκοσμο και η σχέση τους με τον μεγάκοσμο.

  12) Λειτουργικά Ορόσημα

Η καμπύλωση του χρόνου από την παρουσία μάζας και ενέργειας, ως προϋπόθεση ύπαρξης και στοιχειώδους κατανόησης.  Το ένστικτο της ηδονής και της επιβίωσης μέσω της χαράς της ύπαρξης. Άδηλη, αλλά πολλαπλή και τεράστια ετερότητα συμπεριφοράς, σε σχέση με την προφανή αλλά  μικρή σχετικά ετερότητα της μορφής και της γονιδιακής εξάρτησής της.

`13) Συνολική εκτίμηση της συγγραφής:

Έχει συνολικά  εύστοχη, λυσιτελή και απαρτιωμένη ανάλυση και  σύνθεση  του γενικού πλαισίου και των βιολογικών παραμέτρων, μαζί με τη λογική.  

Αποτελεί μια επιτυχή έκδοση, με πολλά καινοτόμα στοιχεία, πολύ χρήσιμη στην καθημερινότητά μας, που πραγματεύεται τα δεδομένα των επιστημών και κατορθώνει να τα ενσωματώσει στα διαχρονικά προβλήματα, στις αναζητήσεις και τελικώς στα υπαρξιακά άγχη του σύγχρονου ανθρώπου.

Η ΕΕΥΕΔ ευχαριστεί τον Συνάδελφο κ. Γεώργιο Γκόνη για την δωρεά του βιβλίου του το οποίο τώρα κοσμεί την βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ.

Η παρουσίαση του βιβλίου σε μορφή acrobat (pdf) εδώ