22/11/1940 – Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΡΥΤΣΑΣ

2023.11.22
ΕΕΥΕΔ

Απόσπασμα από το Βιβλίο του Άγγελου Τερζάκη Ελληνική Επομποιϊα 1940-1941:

Ηταν 22 Νοεβρίου, στὴν ᾿Αθήνα, εἶχε διαδοθεῖ ἀπὸ τὴ νύχτα πὼς ἡ Κορυτσᾶ πέφτει ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμὴ κι’ ὁ πληθυσμὸς βρισκόταν στὸ πόδι. ᾿Από νωρὶς τὸ πρωί εἶχαν ἀρχίσει νὰ σημαιοστολίζουν, στοὺς δρόμους τριγύριζαν ἄνθρωποι που είχαν παρατήσει τις δουλειές τους καὶ περίμεναν νέα, ἔκαναν ὑποθέσεις, προεξοφλοῦσαν τὴν εἴδηση. Καθὼς τὸ μεσημέρι ζύγωνε καὶ ἀναγγελία ἐπίσημη δὲν γινόταν, ἄρχιζε κάτι σὰ διάχυτος ἐκνευρισμός. Ξάφνου ἀκούστε οἱ καμπάνες. Ὅλοι κατάλαβαν. Είταν ἡ ὥρα μία μετὰ τὸ μεσημέρι. Σὲ λίγα λεπτὰ κυκλοφόρησε καὶ παράρτημα. Τότε κύματα λαός, καὶ μαζὶ ἀγήματα ῎Αγγλοι στρατιώτες, Αυστραλοί, Καναδοί, ξεχύθηκαν στους κεντρικούς δρόμοὺς μὲ σημαῖες· οἱ διαβάτες ἀγκαλιάζονταν μεταξύ τους, ἔξω ἀπὸ τὸ ξενδοχεῖο τῆς Μεγάλης Βρεταννίας τὰ πλήθη συγκεντρωμένα ζητοῦσαν νὰ παρουσιαστεῖ ὁ πρωθυπουργός. ‘Ο Μεταξύ βγῆκε σ’ ένα παράθυρο, είπε συγκινημένος, γελαστός, πέντε λέξεις : «’Αγαπητοί μου, ἡ Κορυτσά κατελήφθη.

Οἱ ζητωκραυγὲς ξέσπασαν, έγιναν κύματα, ἁπλώθηκαν σ᾽ ὅλο τὸ μάκρος τῆς ὑπόλοιπης ἡμέρας. Οι δρόμοι τῆς ᾿Αθήνας ἀντιλαλοῦσαν ἀπὸ φιλαρμονικές καὶ θούρια. ᾿Απὸ τὸ ραδιόφωνο ἀκούγονταν διαγγέλματα: τοῦ Γεωργίου Β’, τοῦ πρωθυπουργού.

Καὶ καθὼς κανένας δὲν ἤξερε ποὺ ἀκριβῶς σὲ ποιό σημείο του μετώπο πολεμᾶνε οἱ δικοί του γιός, ἀδερφός, πατέρας, σύζυγος, ὁ καθένας να λογιζόταν μὲ βουρκωμένα μάτια πως κάτι ἀπὸ αὐτὴ τὴ νίκη, κάτι ἀπὸ ταύτῃ τὴν πράξη ὑψηλῆς δικαιοσύνης, χρωστιέται καὶ στὸν ἄνθρωπό του, στὰ σπλάχνα ποὺ τὸν ἔθρεψαν, στὴν ἀγκαλιὰ ποὺ τὸν ἀποζητοῦσε, στὸ χέρι ποὺ τὸν εἶχε εὐλογήσει τὴν ὥρα τοῦ ἀποχωρισμοῦ.

*Ακολούθησαν τὰ σχόλια τοῦ ξένου Τύπου, συμμαχικοῦ κι’ οὐδέτερου.

*Η «Daily Mail ἔγραφε: «Εἰς τὴν πόλιν αὐτὴν εὑρίσκετο τὸ γενικὸν στρατηγεῖον τῶν Ιταλῶν. Ο κόσμος ὁλόκληρος οφείλει συγχαρητήρια εἰς τὴν Ελλάδα. Αξίζει πράγματι νὰ δοθῆ εἰς τὸν λαὸν αὐτὸν πᾶσα βοήθεια *. Τὸ γόητρον τῆς Ἰταλίας οὐδέποτε είχε καταπέσει τόσον ἀπὸ τῆς καταλήψεως τῆς ἐξουσίας ὑπὸ τοῦ Μουσολίνι. θὰ ἔχει συνεπείας εἰς τὴν Ἰταλίαν».

Η κατάπτωσις τοῦ γοήτρου τοῦ Μουσολίνη ἀλλὰ κι’ ἀπὸ ἐπίσημα βῆμα, τῆς Βουλῆς τῶν λόρδων, ὁ ὑπουργὸς τῶν Ἐξωτερικῶν λόρδος Χάλιφαξ θὰ ἔλεγε: «Ποτὲ ἄλλοτε κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς μικρᾶς τῆς ἱστορίας τὸ ὄνομα τῆς Ἑλλάδος δὲν ἐστάθη τόσον ὑψηλὰ καὶ τὸ ὄνομα τῆς Ἰταλίας τόσον χαμηλά».

Στην Αμερική, ἡ ἀπήχηση τῆς νίκης δὲν εἶταν μικρότερη. «Ο ἑλληνικὸς στρατὸς — ἔγραφε ἡ «Κήρυξ – Βῆμα» – κατεδείχθη ἀντάξιος τῶν προγόνων του. Κατήνεγκε τὴν πρώτην μεγάλην ἧτταν, ἡ ὁποία ἐσημειώθη κατὰ τὸν μέγαν αὐτὸν πόλεμον, ὅστις διεξάγεται μεταξὺ ἰσχυρῶν κρατῶν καὶ τῶν μεγάλων αὐτοκρατοριῶν». Οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» παρατηροῦσαν ὅτι ἡ Κορυτσά θ᾽ ἀποτελέσει ἴσως τὴν ἀποφασιστική καμπὴ τοῦ πολέμου.

Αξιοσηµείωτο είναι επίσης ότι ακόµα και σε ταινίες που γυρίζονταν εκείνη την περίοδο στο Hollywood γινόταν αναφορά στην ελληνική νίκη στην Κορυτσά, ανάμεσά τους και η ταινία του Όρσον Ουέλς, Πολίτης Κέιν.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Στις 7 Δεκεμβρίου του 1912, o Ελληνικός Στρατός εισέρχεται στην Κορυτσά αφού πρώτα απωθεί οθωμανικά στρατιωτικά τμήματα. Ωστόσο η μελλοντική επιδίκαση της περιοχής στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος, ήταν εκείνη που έθεσε τέρμα στον ενθουσιασμό των ντόπιων Ελλήνων που ανέμεναν οριστική λήξη του προβλήματός τους, με την ένωσή τους με τη Μητέρα Ελλάδα.

* Μετά τον Β’ ΠΠ όταν ήλθε η ώρα της διανομής περιοχών, οι Μεγάλες Δυνάμεις που λίγο πριν εκθείαζαν τον Ελληνικό Λαό για τις θυσίες του, χωρίς ντροπή, αγνόησαν την Ελληνικότητα της Βορείου Ηπειρου και της Νότιας Βουλγαρίας και με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων (10.12.1947) επιδίκασαν στην Ελλάδα μόνο τα Δωδεκάνησα : «Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρει κυριαρχία τας νήσους της Δωδεκανήσου τας κατωτέρω απαριθμουμένας, ήτοι: Αστυπάλαιαν, Ρόδον, Χάλκην, Κάρπαθον, Κάσον, Τήλον, Νίσυρον, Κάλυμνον, Λέρον, Πάτμον, Λειψών, Σύμην, Κω και Καστελλόριζον, ως και τας παρακειμένας νησίδας».

ΠΗΓΕΣ
Η Ελληνικη Εποποϊα 1940 – 1941 Άγγελου Τερζάκη
Η Πρώτη απελευθέρωση της Κορυτσάς στις 7 Δεκεμβρίου 1912
Η δεύτερη απελευθέρωση της Κορυτσάς στις 22 Νοεμβρίου του 1940 και η ιστορική της σημασία –

Μίσος “βαθὺ καὶ ἀνίατον”

– 2023.11.14
– ΕΘΝΟΣ 19 ΝΟΕ 1940
– Αποδελτίωση Α. Τασιόπουλος

H 14η Νοεμβρίου 1940 είναι ἀπὸ τὶς πιὸ ἀξιομνημόνευτες ημερομηνίες, τῆς Ελληνικής Ιστορίας. Την ημέρα αυτή , είχε ἀρχίσει η γενική Ελληνική επίθεση σ’ ὅλο τὸ πλάτος του μετώπου, ἀπὸ τὴ θάλασσα ίσαμε την Μεγάλη Πρέσπα. Οι επιτυχίες των Ελληνικών Δυνάμεων διαδεχόταν η μία την άλλη με αποκορύφωμα την απελευθέρωση της Κορυτσάς στις 22 Νοε. 1940. Ο Μουσολίνη γνώριζε την κατάσταση στο μέτωπο, την δυσμενή εξέλιξη και σε λόγο που εκφωνήσε την 18 Νοε. 1940, είπε μεταξύ άλλων ότι “οι Έλληνες μας μισούν και το μίσος τους είναι βαθύ και ανίατον. Τὸ διατί εἶνε μυστήριον“

“Μίσος Βαθύ και ανίατον” ήταν ο τίτλος άρθρου σε εφημερίδα “Εθνος” της 19ης Νοε. 1940. Σκωπτικά ο αρθρογράφος με τα αρχικά “Τ. ΜΩΡ” (Τίμος Μωραϊτίνης) απαντά έμεσα στον Μουσολίνη, με μονόστυλο και “αποδέκτη” τους αχάριστους Έλληνες :

……… Τί κακο σᾶς ἔκανε ἡ ᾿Ιταλία, κύριοι εζήτησε νὰ καταλύσῃ τὴν ἀνεξαρτησίαν σας καὶ ἀντὶ νὰ σπεύσετε νὰ τῆς τὴν προσφέρετε σεις καὶ νὰ τῆς πῆτε καὶ εὐχαριστώ, τῆς εἴπατε : «Μολών λαβέ».

“Επειτα σᾶς ἔστειλε μερικὰ ἀεροπλάνα, τὰ ὁποῖα ἐβομβάρδισαν εὐγενέστατα τις γυναίκες σας, τοὺς γέρους σας, τὰ μωρά καὶ ἐγκρέμισαν τὰ σπίτια. Καὶ ἀντὶ νὰ αἰσθανθῆτε χαράν καὶ εὐγνωμοσύνην, ἠσθάνθητε μίσος, μίσος «βαθὺ καὶ ἀνίατον»………. το πλήρες κείμενο του στην συνέχεια του άρθρου μας.

Τα ιστορικά γεγονότα της εποχής αυτής έχουν αναλυθεί και πολλά βιβλία έχουν γραφεί. Αυτό που δεν μπορεί να καταγραφεί είναι το “άρωμα της εποχής”. Η γενιά του ’40’, οι πρωταγωνιστές, που μπορούν να μας μεταφέρουν το άρωμα της εποχής, χρόνο με το χρόνο λιγοστεύουν και ο χρόνος αδυσώπητα θολώνει τις μνήμες των λίγων που αντιστέκονται σε αυτόν, επιπλέον η “Παγκοσμιοποίηση” στην πορεία της προς την ομογενοποίηση των λαών προσπαθεί να σβήσει τις ιστορικές μας μνήμες. Τι μας απομένει; μόνο σκόρπιες γραπτές μαρτυρίες και τα κιτρινισμένα φύλλα των εφημερίδων της εποχής.

Αποδελτιώσαμε από την εφημερίδα ΕΘΝΟΣ της 19 Νοε. 1940, διάφορα άρθρα, διατηρώντας πιστά το κείμενο, ώστε να αισθανθούμε το «μοναδικό άρωμα» της εποχής εκείνης. Ας διαβάσουμε επιλεγμένα αποσπάσματα από την εφημερίδα έχοντας κατά νού ότι ήταν 19 Νοε. 1940 δύο ημέρες πριν την απελευθέρωση της Κορυτσάς. Στις 21 Νοεμβρίου οι Ιταλικές δυνάμεις, πιεζόμενες από τμήματα του 53ου συντάγματος Πεζικού της ΙΧ μεραρχίας του ελληνικού Γ’ Σ.Σ., υποχρεώθηκαν σε εγκατάλειψη του οροπεδίου της Κορυτσάς και σύμπτυξη προς το Πόγραδετς.

2η Έκδοση του “ΕΘΝΟΥΣ”, 4 ΜΜ 19 Νοεμβρίου 1940

«Το κήρυγμα του μίσους»

Ο κόσμος ἐκλήθη χθὲς ἀπὸ ὅλους τοὺς ραδιοφωνικούς σταθμοὺς τῆς Ιταλίας νὰ ἀκούσῃ τὸν Μουσσολίνι. Ο λόγος του, ἐκφωνηθεὶς ἐνώπιον τοῦ ἀνωτάτου φασιστικού συμβουλίου, διεβιβάσθη εἰς τὰς κυριωτέρας γλώσσας καὶ τὴν ἑλληνικὴν. Εν τούτοις ὁ λόγος αὐτός εἶχεν ἐκφωνήθῇ κυρίως διὰ τὴν ἐσωτερικὴν κατανάλωσιν.

Ὁ Μουσσολίνι ἐδιάλεξεν ἐπίτηδες τὴν ἐπέτειον τῆς ἐπιβολῆς τῶν κυρώσεων κατά τῆς Ιταλίας, ὅταν, ὡς γνωστόν, διεξῆγε τὸν πόλεμον κατά τῆς Αἰθιοπίας, διὰ νὰ ὁμιλήσῃ πρὸς τὸν Ιταλικὸν λαόν. Εχει καλλιεργηθῇ ὑπὸ τοῦ φασισμοῦ ἡ ἐντύπωσις ότι ἡ Ιταλία τότε τὰ ἔβγαλε πέρα μόνη της έναντίον 52 Κρατῶν, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τρεῖς Μεγάλαι δυνάμεις.

«…..αφού λοιπὸν τότε ἀντιμετωπίσαμε 52 Κράτη καὶ ἐνικήσαμεν, πῶς τώρα δὲν θὰ τὰ βγάλουμε πέρα μὲ τὴν μικρὰν ῾Ελλάδα;»

Αὐτὸ ἦταν τὸ νόημα τοῦ λόγou του Μουσσολίνι, ὁ ὁποῖος ἐθεώρησεν ἀπαραίτητο να παρηγορήσῃ τὸν λαόν του διά τὴν οἰκτρὰν ἀποτυχίαν τῆς εκστρατείας του ἐναντίον τῆς Ελλάδος.

Εἶπεν ὅτι ὁ πόλεμος έναντίον τῆς ῾Ελλάδος θὰ διαρκέσῃ εἴτε δύο, εἴτε δώδεκα μήνας. Οὕτω ἡ ἀρχικὴ προθεσμία τῶν τριῶν ἑβδομάδων γίνεται δύο ἕως δώδεκα μηνῶν!

Κατὰ πόσον ἡ δήλωσις αὔτῇ θὰ ἱκανοποιήσῃ τὸν Ιταλικὸν λαὸν δὲν γνωριζομεν. ‘Εκεῖνο όμως ποὺ ἐξάγομεν ὡς ἀλάθητον συμπέρασμα ἐκ μιᾶς τοιαύτης δηλώσεως εἶνε ότι ό Μουσσολίνι καλεῖ τὸν λαόν του νὰ ἐγκαταλείψῃ ὁριστικῶς τὴν ἐλπίδα ὅτι ἐντὸς τοῦ ἐφετεινοῦ χειμῶνος θὰ δυνηθῇ νὰ έχῃ κάποιον ἀποτέλεσμα εἰς τὸ ἑλληνικὸν Μέτωπον.

Εἰς ἁπλούστερα λόγια τοῦτο δὲν εἶνε τίποτε άλλο παρὰ ὁμολογία τῆς ἥττης.

Γενικῶς δὲ ὁ λόγος τοῦ Μουσσολίνι, λόγος έκφωνηθεὶς ἐν «βρασμῷ ψυχῆς», μὲ ἀσυγκράτητον θυμόν, προδίδοντα τὴν ἀλλοφροσύνην εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκεται ὁ θεατρικός ψευδοκαῖσαρ τῆς Ρώμης ἀπὸ τὸ πάθημά του εἰς τὴν Πίνδον, εἶνε θλιβερὸς λόγος ἡττημένου.

Διὰ τοῦτο τὸν βλέπομεν νὰ καταφεύγῃ εἰς κήρυγμα μισους, μὲ τὸ ὁποῖον ἐλπίζει νὰ διεγείρῃ τὸ πεσμένον ἠθικὸν φρόνημα τοῦ λαοῦ του, φύλαρχος τῆς ᾿Αφρικῆς δὲν θὰ ὡμίλει διαφορετικὰ πρὸς τὸ ἄξεστον πλῆθός του, τὸ ὁποῖον θὰ ἤθελε νὰ φανατίσῃ διὰ τῆς κηρύξεως ἱεροῦ πολέμου.

«῞Ολοι οι Ελληνες, εἶπεν ὠρυόμενος, μᾶς μισοῦν. Τὸ μισός των εἶνε βαθύ, ἀνίατον καὶ ἐμπνέει ὅλὰς τὰς τάξεις εἰς τὰς πόλεις καὶ εἰς τὰ χωρία. Τὸ διατί εἶνε μυστήριον».

Καὶ διὰ νὰ συγκινήσῃ περισσότερον τὸ Ιταλικόν του ἀκροατήριον προσέθεσεν, αλλάζων τὸν τόνον του εἰς ἑλαφράν εἰρωνείαν;

«Μᾶς μισοῦν ἴσως διότι o Σανταρόζα είχε τὴν ἀφέλειαν νὰ ἀποθάνῃ ἀγωνιζόμενος υπὲρ τῆς ῾Ελλάδος, ἴσως ἐπίσης διότι ἀργότερα τὸν ἐμιμήθη καὶ ὁ ᾿Αντώνιο Φράττι.. »

᾿Εν τούτοις ὁ Μουσσολίνι γνωρίζει καλλίτερα ἀπὸ πάντα άλλον Ιταλὸν ποίους μισεῖ ὁ ἑλληνικὸς λαὸς καὶ διατί τοὺς μισεῖ· Γνωρίζει ἐπίσης ὅτι οἱ ῞Ελληνες τιμοῦν τὴν μνήμην τῶν φιλελλήνων, Ιταλῶν, τῶν ὁποίων τὰ ὀνόματα ὑπάρχουν εἰς τὰς ὁδοὺς τῶν Αθηνῶν, ὡς ἐπίσης γνωρίζει ὅτι ἡμεῖς δὲν έχομεν λησμονήση καὶ τὸν Γαριβάλδη, τὸν οποῖον αὐτὸς ἐξεπίτηδες έλησμόνησε. Καὶ τὸν ἑλησμόνησε διότι ὁ ᾽Ιωσὴφ Γαριβάλδης, ἀγωνισθεὶς ὑπὲρ τῆς ῾Ελλάδος, νεώτερος αὐτὸς κλάδος τῆς ἡρωϊκῆς οἰκογενείας, υιός τοῦ ἐπίσης ἀγωνισθέντος υπὲρ της Ελλάδος, Ριτσιότι Γαριβάλδη εξεπατρίσθη μετά την επικράτηση τοῦ φασισμού εἰς τὴν Ιταλίαν.

Δὲν μισοῦμεν τὸ σύνολον τοῦ ιταλικοῦ λαοῦ, ἀλλὰ μισοῦμεν «βαθέως καὶ ἀνιάτως» τὸν δικτάτορα τῆς Ρώμης͵ καὶ τοὺς ἐκπροσώπους του, οἱ οποῖοι μετέβαλον τὴν Ιταλικὴν κατοχὴν τῆς Δωδεκανήσου εἰς τὴν αἰσχροτέραν ὑποδούλωσιν, τὴν ὁποίαν ἀναφέρει ἡ ιστορία.

Μισοῦμεν τὸν Μουσσολίνι καὶ τοὺς ἀνθρώπους του, οἱ ὁποῖοι ἐβομβάρδισαν τὰ γυναικόπαιδα εἰς τὴν ἀνοχύρωτον Κέρκυραν καὶ ἐζήτησαν ὡς λῃσταὶ λύτρα 50 ἑκατομμυρίων λιρεττῶν διὰ νὰ σταματήσουν τὴν περαιτέρω άνανδρον δρᾶσιν των·

Μισοῦμεν τὸν Μουσσολίνι διότι έστειλε τὸν πρεσβευτήν του ὡς διαρρήκτην εἰς τὰς τρεῖς τὸ πρωΐ νὰ ἐκβιάσῃ τὸν Πρωθυπουργὸν τῆς Ελλάδος διὰ νὰ δεχθῇ τὴν χειροτέραν ταπείνωσιν ποὺ ἐπρότεινε ποτε ἕνα Κράτος εἰς ἄλλο.

Αὐτὰ τὰ γνωρίζει ὁ δικτάτωρ τῆς Ρώμης, ἀλλὰ ἐν τῇ ἀλλοφροσύνῃ του ἐκ τῶν ἀτυχιῶν τοῦ ἑλληνικοῦ Μετώπου καὶ θέλων νὰ συσκοτίσῃ τὴν διαυγῆ κρίσιν τοῦ λαοῦ του, προέβη εἰς ἐμπαθὲς κήρυγμα μίσους, διὰ νὰ ἐξάψῃ τὰ καττώτερα συναισθήματα τῶν συμπατριωτών του καὶ νὰ τοὺς φανατίσῃ νὰ συνεχίσουν ἕνα ἀγῶνα ἄδικον καὶ καταδικασμένον εἰς ἀποτυχίαν.

᾿Αλλὰ εἰς τὸ κήρυγμά του ἔχει ἤδη τὴν ἀπάντησιν ἀπὸ τὴν Κορυτσᾶν μὲ τοὺς θριάμβους τῆς ἑλληνικῆς λόγχης, καὶ ἀπὸ τὴν Τεργέστην μὲ τὴν στάσιν τοῦ ιταλικοῦ συντάγματος, ποὺ δὲν ἤθελε νὰ σταλῇ εἰς τὸ «κατηραμένον Μέτωπον» τῆς Πίνδου,

Η Ελλὰς θὰ ἔχῃ τὴν μεγάλην τιμήν, ἀγωνιζομένη διὰ τὴν ἐλευθερίαν της, νὰ συντελέσῃ καὶ εἰς τὴν ἀπελευθέρωσιν τοῦ Ιταλικοῦ λαοῦ ἀπὸ τὸ καθεστώς τῶν συκοφαντῶν καὶ τῶν δολοφόνων.

Μίσος βαθὺ καὶ ἀνίατον

Στήλη ¨«Έθνους» ‘Αττικαὶ ἡμέραι, Τίμος Μωραϊτίνης

Ομιλῶν περὶ τῆς Ἑλλάδος. ὁ Ιταλός δικτάτωρ ἐτόνισε τὸ βαθύ, ἀνίατον καὶ γενικὸν μίσος κατὰ τῆς Ιταλίας, τὸ ὁποῖον συμμερίζονται ὅλαι αἱ ἑλληνικαὶ τάξεις εῖς εἰς τὰς πόλεις καὶ τὰ χωριά .

Καὶ ἐδοκίμασεν ὀδυνηρὰν ἔκπληξιν ὁ ἄνθρωπος διὰ τὸ αίσθημα αὐτό. Πολύ σωστά. Ευρέθη πρὸ τῆς ἀχαριστίας καὶ τῆς ἀγνωμοσύνης. Μᾶς ἐζήτησε τὸ σπίτι μας , τὴν ἀνεξαρτησίαν μας, την τιμήν μας καὶ τὴν ἐλευθερία μας καὶ ἀντὶ νὰ τοῦ πούμε, υποκλινόμενοι, «Περάστε, κύριε. Καθίστε. Τί θὰ πάρετε, καφέ ἢ μπύρα. Κανένα, όρεκτικό;» ἐπήραμε τὰ ὅπλα καὶ τὸν στρώσαμε στο κυνήγι. Πρωτοφανής ἀχαριστία καὶ ἐλεεινὴ συμπεριφορά. Καὶ ἐρωτᾷ δικαίως ὁ Κ. ᾿Αρχιφασίστας. ῞Ετσι φέρεται ὁ κόσμος ;

Έτσι συμπεριφέρεται ένας λαὸς ποὺ ζητοῦν νὰ τὸν ὑποδουλώσουν ;

Είχε τρόπους αὐτὸς, παρακαλώ :

Τὴν ἴδια ἔκπληξη και την ίδια, ἀπορία εκφράζει κάθε πολιτισμένος άνθρωπος. Τί κακο σᾶς ἔκανε ἡ ᾿Ιταλία, κύριοι Εζήτησε νὰ καταλύσῃ τὴν ἀνεξαρτησίαν σας καὶ ἀντὶ νὰ σπεύσετε νὰ τῆς τὴν προσφέρετε σεις καὶ νὰ τῆς πῆτε καὶ εὐχαριστώ, τῆς εἴπατε : «Μολών λαβέ».

Χθὲς τὰ ἰταλικὰ ἀεροπλάνα ἐπολυβόλησαν πάλιν τοὺς κατοίκους ἑνὸς χωρίου καὶ ἐφόνευσαν τα πρόβατά τους, τις κατσίκες τους καὶ τὰ γατιά τους. Πῶς ἔπρεπε νὰ φερθῆτε εἰς τὴν περίστασιν αὐτήν Στοιχειώδης ευγένεια ἐπέβαλλε νὰ τηλεγραφήσετε πρός τὸν γενναιόφρονα δωρητὴν της βόμβας : «Θραύσματα βόμβας ἐλήφθησαν. Δύο γρῃὲς καὶ δέκα κατσίκες νεκρές. Εὐχαριστοῦμεν».

῎Αλλο : 500 ἄνθρωποι έφονευθησαν εἰς τὰς πόλεις καὶ 100 σπίτια φτωχῶν ἀνθρώπων ἐγκρεμίσθηκαν Χάθηκε μια κάρτ-στὰλ μὲ λίγα λόγια :

«Καταφύγιον, 15 Νοεμβρίου.

Κον Μούσσολίνι, Ρώμην.

Απὸ ὑπόγειον βάθους 10 μέτρων ἀποστέλλομεν θερμὸν χαιρετισμόν.

Τίποτε ἀπὸ αὐτά. “Αχάριστοι, ὅπως είμαστε, ἀντὶ ἐκφράσεων ἐνθουσιασμοῦ καὶ ἀντὶ ἀνθοδέσμης, τοῦ ἐστείλατε ἕνα τσάρούχι. (Τ ΜΩΡ.)

Έθνος 19/11/1940 2η έκδοση στις 4 ΜΜ, οι ειδήσεις τρέχουν.

Γράμματα από το Μέτωπο :

Στα περισσότερα από τα γράμματα γίνεται αναφορά στην Παναγιά της Τήνου, δεν είναι τυχαίο ο λαός ποτέ δεν συγχώρησε την άναδρο πράξη τορπιλισμού της “Ελλης” ανήμερα της εορτής της Παναγίας. Ήταν μια βεβήλωση, μια Εθνική προσβολή και έπρεπε οι ένοχοι να πληρώσουν. Η προσβολή ήταν τεράστια οι Έλληνες, παραμέρισαν κάθε τι που τους χώριζε (σπάνιο φαινόμενο) και σαν μια γροθιά έκαναν το θαύμα.

Γράφει Στο «Έθνος» της 21/11/1940 ο Τίμος Μωραϊτίνης, “και το θαύμα έγινεν. Ένας ύμνος μυριόστομος ανεβαίνει προς τον ολογάλανον ελληνικόν ουρανόν: “Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια”. Ένας λαός γονυκλινής προσεύχεται και ένας στρατός προχωρεί.”

Δείτε την συνέχεια της επιστολής παρακάτω

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΚ ΤΗΣ 1ης ΣΕΛΙΔΟΣ)

………….γιὰ ὕπνο, οὔτε καὶ τὰ σπίτια μας ἀκόμα σκεπτόμαστε. Τόσο εἶνε τὸ ἄχτι ποὺ ἔχουμε όλοι μας νὰ ρεζιλέψουμε καὶ νὰ πετάξουμε στην θάλασσα τὴν παλιοφυλή που νόμισε ὅτι ἡ Ἑλλάδα εἶνε ‘Αβησσυνία. Όλος ὁ στρατός μας πολεμάει λεβέντικα. Εἶχα ἀκούσῃ ἀπὸ μάχες, ἀλλὰ δὲν φανταζόμουνα ὅτι ἡ νίκη δίνει τόση χαρὰ καὶ τόσον ἐνθουσιασμόν. ῞Οτι έκανα τὸ μέρος μου καλὰ, ἔχετε τὴν ἀπόδειξη ὅτι ὁ λοχαγός μου μὲ ἐπρότεινε γιὰ λοχία, ἐπειδὴ μὲ μιὰ περίπολο μάχης ἔπιασα ὀκτὼ αἰχμαλλώτους. Γιὰ κρύο καὶ κακουχίες μὴ φοβόστε. Ἐδῶ τὰ νεῦρά μας γίνονται ἀτσαλένια. Σεῖς θὰ φαντάζεσθε πράμματα φοβερὰ καὶ τρομερὰ ἐνῶ ἐμᾶς δὲν μᾶς νοιάζει καθόλου. Γι’ αὐτὸ νὰ μὴ στενοχωριέσθε. ῞Αλλως τε γιὰ ὅλα τὰ Ἑλληνόπουλα τοῦ Μετώπου φροντίζει ἡ Μεγαλόχαρη τῆς Τήνου νὰ τὰ κρατῇ γερὰ καὶ νὰ τοὺς δίνῃ νίκες και μόνο νίκες. Θέλω νὰ μοῦ γράφετε τακτικά.

ΔΕΝ ΘΑ ΤΟΥΣ ΑΦΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΗΣΥΧΑΣΟΥΝΕ. ΘΑ ΤΟΥΣ ΚΥΝΗΓΑΜΕ ΩΣ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ.

«’Αγαπητέ μου Πατέρα, Ἐπήρα τὸ πρῶτό σας γράμμα καθὼς ἦρθα στὸ μέτωπο. Ξέραμε ὅτι τὸ ταχυδρομεῖο θὰ ἀργοῦσε νὰ ἔλθῃ, γιατὶ ὅλα τὰ τραῖνα κουβαλοῦσαν στρατὸ ὥστε νὰ προλάσουμε τὸν αἰφνιδιασμὸ τοῦ Ἰταλού. Τώρα, όμως τακτοποιήθηκαν όλα. Σ’ εὐχαριστώ, πατέρα, καθὼς καὶ τὴν μητέρα, γιὰ ὅσα καλὰ λόγια μοῦ γράφετε. Πιστεύω ὅμως ὅτι καὶ σεῖς θὰ εἶσθε εύχαριστημένοι ἀπὸ ὅσα καλὰ καὶ μεγάλα ἐκάναμε ἕως τώρα. Μιὰ καὶ τοὺς πήραμε τὸν ἀέρα ἀπὸ τὴν πρώτη μάχη, δὲν τοὺς φοβόμαστε πιά, ‘Απεναντίας αὐτοὶ μᾶς τρέμουν. Δὲν θὰ τοὺς ἀφήσουμε νὰ ἡσυχάσουνε, ἀλλὰ θὰ τοὺς κυνηγάμε όσο βαστάνε τὰ πλεμόνια μας καὶ τὰ πόδια μας. Πιάνουμε κάθε ἡμέρᾳ αἰχμαλώτους καὶ λάφυρα, ἀλλὰ κανείς μας δὲν θέλει νὰ μείνῃ πίσω, γιὰ συνοδεία αιχμαλώτων ἢ γιὰ περισυλλογή λαφύρων. Ολος ο στρατός έχει μια ψυχὴ καὶ μεγάλον ἐνθουσιασμόν…»

ΘΑ ΠΙΑΣΟΥΜΕ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΎΣ. ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΜΠΟΡΗΤΕ ΝΑ ΤΟΥΣ ΤΑΙΖΕΤΕ ΓΙΑΤ’ ΕΙΝΕ ΘΕΟΝΗΣΤΙΚΟΙ.

«Σεβαστέ μου Πατέρα, …Τώρα σὲ δικαιώνω, πατέρα, ποὺ μούλεγες ότι στα 1912 έως 1913 πολεμούσατε μὲ ορμὴ σαν νὰ εἴχατε φτερὰ καὶ δὲν λογαριάζατε καθόλου τις κακουχίες. ἐγὼ τὰ ἑνόμιζα γιὰ ὑπερβολὲς όταν μᾶς τὰ ἔλεγες, ἀλλὰ τώρα ἔχω καὶ ἐγὼ τὴν ἴδια γνώμη. Πιστεύω θὰ μαθαίνετε ὅλα τὰ νέα μὲ λεπτομέρειες . Τοὺς ταράξαμε τοὺς μακαρονάδες λένε ὅτι κουβαλοῦν στρατό. Τόσο τὸ καλλίτερο, γιατὶ θὰ πιάσουμε πιὸ πολλοὺς αἰχμαλώτους. Σκέπτομαι ὅτι αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἔλεγαν, ὅτι θὰ μᾶς φέρουν τὸν πολιτισμό, αὐτοὶ ποὺ εἶνε φορτωμένοι ἀπὸ ψεῖρα καὶ ποὺ κατάκλεψαν σὰν διαρρῆκται ὅσα χωριά εἶχαν τὴν ἀτυχία νὰ ὑποστοῦν γιὰ λίγες μέρες τὸν ζυγό τους.»

ΤΩΡΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΖΟΥΣΕ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΓΙΑ ΝΑ EΒΛΕΠΕ…(Επιστολὴ ἀξιωματικού)

«Σεβαστή μου Μητέρα, Ο συνταγματάρχης μου μὲ προέτεινε για προαγωγή στὸν ἀνώτερο βαθμὸ ἐπ᾿ ἀνδραγαθίᾳ, διότι ἐνεργήσας ἐξ ιδίας πρωτοβουλίας ἀντεπίθεσιν ἐναντίον υπερτέρου ἐχθροῦ, ἐξηνάγκασα αὐττὸν εἰς ἄτακτον ὑποχώρησιν, συλλαβὼν αἰχμαλώτους καὶ κυριέψας μίαν πολεμικὴν σημαίαν του έχει ὡς καὶ ἀλλὰ λάφυρα.

Τώρα, μητέρα μου, ἤθελα νὰ ἐζοῦσε ὁ πατέρας μου, γιὰ νὰ ἔβλεπε, αυτός που σκοτώθηκε δοξασμένος στο πεδίο της μάχης, οτι ήρθε τώρα ή σειρά του γυιού του νὰ ἐξακολουθήσῃ τὸν ἴδιο δρόμο. Ελπίζω να κάμω πιό πολλὰ ἀκόμη.»

Η ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ ΚΑΙ Η «ΕΛΛΗ»

Τ.Τ. 724, Την Τρίτη 11-1940.

‘Αγαπητέ αδελφέ Μανώλη. Σε φιλώ. Δεν μπορώ να σου περιγράψω τὴν χαρὰ όλων μας των στρατιωτών για τα ηρωϊκά κατορθώματα τῶν συναδέλφων μας. Καθημερινώς, αδελφέ, ὅλοι μας φωναζομεν κάτω τα μακαρόνια και θὰ τοὺς πετάξωμεν ὅλους στὴ θάλασσα, όπως ὅλοι μας είμαστε άποφασισμένοι νὰ σκοτωθούμε μεχρις ἑνός. Γι’ αὐτό, ἀδελφέ, θὰ σου γράψω ένα ώραιο ποίημα τῆς «῞Ελλης», τοῦ ἱστορικού καραβιού μας. Θέλω νὰ τὸ διαβάσῃς μὲ προσοχή γιὰ νὰ τὸ καταλάβης.

Η «ΕΛΛΗ»

‘Ηταν ἡμέρα ἱερή, ἦταν ἡ ὥρα αγία

που οἱ Χριστιανοί προσεύχονταν μπροστὰ στὴν Παναγία.

῾Ο δολοφόνος κεῖ κοντὰ κρυμμένος μέσ’ τὸ κῦμα,

κρυφὰ μὲ δόλο καὶ ύπουλα σκυφτός κτυπᾷ τὸ θῦμα.

Κρότος πολὺς ἀκούστηκε, κακό, φοβερή ἀντάρα.

Τὴν «Ἕλλην τορπιλλίσανε, ἀνάθεμα. κατάρα.

Τρέμουν ψηλὰ τὰ λάβαρα, ὅλες οἱ εικόνες τρίζουν,

ἡ Δέσποιναν πληγώνεται, τὰ μάτια της δακρύζουν,

ἐδάκρυσε ἡ Παναγιά, ἐπόνεσε ἡ καρδιά της.

Απλώνει τ’ ἅγια χέρια της, σκεπάζει τὰ παιδιά της,

γυρεύει ναῦρῃ τὸ φονιᾶ, γυρεύει νὰ τὸν πνιξη.

Μέσ’ τὰ σκοτάδια τὰ παχειά, στὸν ‘Αδη νὰ τὸν ρίξῃ.

Καὶ μεῖς ψηλὰ σηκώνουμε, στὸν Οὐρανὸ τὸ βλέμμα,

καὶ ὅρκο μεγάλο κάνουμε νὰ πάρουμε τὸ αἷμα.

Φίλησέ μου τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα. Σὲ φιλῶ γλυκά, ο ἀδελφός σου Κλέων Τσελεπιδάκης.»

ΘΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΒΑΛΟΥΜΕ ME ΤΗΝ ΛΟΓΧΗ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ…

«’Αδελφέ Κώστα,

Μη στενοχωρεῖσαι ποὺ μᾶς ἐπῆρε ἡ ἐπίταξε τὸ αὐτοκίνητο. Πόλεμος εἶνε καὶ πρῶτ᾽ ἀπ’ όλα πρέπει νὰ σώσουμε την Πατρίδα μας ἀπὸ τὰ βρωμερὰ Ιταλικὰ νύχια κι ύστερα έχει ὁ Θεός. Θὰ ξαναφτιάξουμε τις δουλειές μας, καὶ θὰ ζήσουμε ἐλεύθεροι καὶ περήφανοι. ῎Αλλως τε όλες τις ζημιές μας θὰ μᾶς τις πληρώσῃ ὁ Μουσσολίνι ὅταν θὰ τοῦ ἐπιβάλουμε μὲ τὴν λόγχη μας τοὺς ὄρους τῆς εἰρήνης»

ΜΙΑ ΣΗΜΑΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΟΧΟ ΜΟΥ

«Καίτη μου. Δὲν θέλω νὰ μοῦ στείλῃς φανέλλες και κάλτσες. Προτιμώ να μοῦ φτιάξης καὶ νὰ μοῦ στείλης μιὰ σημαία τῆς ξηρᾶς στὸ μέγεθος ποὺ ἔχουν τις σημαίες του στὰ σωματεῖα. Στὸ κέντρον μέσα σὲ ἕνα χρυσὸ κύκλο νὰ βάλῃς τὸν Ντίνο να να ζωγραφίσῃ τὴν Παναγία τῆς Τήνου. Μια τέτοια σημαία θέλω νὰ κάνω δώρο στο λόχο μας. Θὰ παραξενεύεσαι γιατί δὲν μὲ ἤξερες γιὰ θρήσκο. ἀλλὰ ἀπ’ ὅσα βλέπουν τὰ μάτια μου πιστεύω κ’ ἐγὼ ὅτι μιὰ θεϊκή δύναμις συντρόφεύει τὸν στρατόν μας. ῞Αλλως τε πῶς μποροῦσα νὰ μείνω μόνος ἐγὼ ἀσυγκίνητος μέσα στὸ κῦμα τῆς πίστεως ποὺ ἔχει ὅλος ὁ στρατός μας πρὸς τὴν Παναγία της Τήνου τὴν ὁποία πιστεύει προστάτιδά του…

Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ

NA KATAΣKEΥAZOYN ΟΛΟΙ ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ

Ὑπὸ τοῦ Ύφυπουργείου ᾿Ασφαλείας ἐξεδόθη ἡ κάτωθι ἀνακοίνωσις:

Φέρομεν εἰς γνῶσιν τοῦ Κοινοῦ, ὅτι ἡ ἐχθρικὴ ἀεροπορία δὲν φείδεται οὐδενὸς μέσου καὶ δὲν κάμνει οὐδεμίαν διακρισιν κατα τὰς αεροπορικὰς ἐπιδρομὰς έναντίον τοῦ ἀμάχου πληθυσμοῦ. Κατόπιν τούτου ὀφείλει ἕκαστος ιδιοκτήτης ἢ ἐνοικιαστὴς όπως ἐπισπεύσῃ τὴν κατασκευήν οἰκογενειακοῦ καταφύγιου, ἐκ διασκευῆς καταλλήλου χώρου.

᾿Ιδιαιτέρως ἐφιστῶμεν τήν προσοχὴν τῶν κατοίκων τῶν πόλεων ᾿Αθηνῶν καὶ Πειραιῶς, αἱ ὁποῖα ἐνδέχεται ν᾿ ἀποτελέσωσιν ἰδιαιτερον στόχον τῆς ἐχθρικῆς ἀεροπορίας καὶ ὡς ἐκ τούτου ἐμφανίζεται ἐπείγουσα ἡ ἀνάγκη όπωςμεριμνήσωσι διὰ τὴν ἀπόκτησιν τοιούτων καταφυγίων, λίαν ἀπαραιτήτων διὰ τὴν αὐτοπροστασιαν αυτών.

Ωσαύτως ἐφιστῶμεν τὴν προσοχὴν τῶν κατοίκων, ὅπως συμμορφῶνται μὲ τὰς μέχρι τοῦδε περὶ συσκοτίσεως τῶν ἀκινήτων των ὁδηγίας

Επίσης οἱ ὁδηγοὶ παντὸς ὀχήματος ὀφείλουσι νὰ κινῶνται καὶ ΐστανται μὲ τὸν προκαθορισθέντα φωτισμόν.

Αἱ ἀστυνομικαὶ ᾿Αρχαὶ νὰ ἐν φαρμόσωσι μετὰ πάσης αὐστηρότητας τὰς μέχρι τοῦδε ἐκδοθείσας ὁδηγίας καὶ διαταγὰς καὶ νὰ διώξωσι μετά σκληρότητος τοὺς παρραβάτας αὐτῶν, διότι ἡ ἔστω καὶ ἐκ μέρους ἑνὸς ἀτόμου μὴ συμμώρφωσις, ἐνδέχεται νὰ ἔχη σοβαρώτάτας συνεπείας ἐπὶ τοῦ συνόλου.

Αἱ ἀστυνομικαὶ ᾿Αρχαὶ νὰ προβαίνωσι καὶ εἰς τὴν ἀφαίρεσιν τῆς ἀδείας τοῦ παραβάτου ὁδηγοῦ αὐτοκινήτου, ἐκτὸς τῆς ποινικής διώξεως αὐτοῦ.

᾿Αθῆναι τῇ 12 Νοεμβρίου 1940

Ο ὑφυπουργός Δημ. ‘Ασφαλείας Κ. ΜΑΝΙΑΔΑΚΗΣ

Διαφημίσεις θεατρικών – κινηματογραφικών παραστάσεων και μάλιστα ο “ΤΟ ΣΙΝΕΑΚ διαφημίζει ότι είναι το ασφαλέστερο καταφύγιο (σε περίπτωση βομβαρδισμού)

και μια διαφήμιση από την εφημερίδα, η ζωή συνεχιζόταν…..

22 Νοεμβρίου 1940

Ελεύθερο Βήμα
«METΩΠON HΠEIPOY, 22 Νοεμβρίου (του απεσταλμένου μας Π. Παλαιολόγου).

H Ήπειρος ολόκληρος εις μίαν ψυχήν πανηγυρίζει ενθουσιωδώς την κατάληψιν της Kορυτσάς. O Mητροπολίτης Iωαννίνων Σπυρίδων, εθναπόστολος, περιερχόμενος το μέτωπον, με ησπάσθη ψιθυρίζων: «Ωμίλησεν ο Θεός. Oύτοι εν άρμασιν, ούτοι εν ίπποις, ημείς εν ονόματι Θεού». Οι στρατιώται αγκαλιάζουν αλλήλους. Mε ψυχήν πλημμυρισμένην από συγκίνησιν και υπερηφάνειαν, συγκεντρώνω από τραυματίας αξιωματικούς στοιχεία από τας προχθεσινάς και χθεσινάς μάχας εις το μέτωπον της Hπείρου. Xρειάζεται νέος Όμηρος διά την περιγραφήν της σημερινής εποποιΐας. Zώμεν εις μίαν ατμόσφαιραν μέθης και παραληρήματος».

Πηγή : Εφημερίδα “Εθνος”, Τρίτη 19 Νοεμβρίου 1940, αριθμός φύλλου 9.368

Επιμέλεια ψηφιοποίησης – ανάρτησης : Αργύρης Τασιόπουλος

Σχόλια Απενεργοποιημένα

Η Ιστοσελίδα δέχεται πλήθος μηνυμάτων υπό μορφή σχολίων. Τα σχόλια είναι γραμμένα σε διάφορες γνωστές και άγνωστες γλώσσες, στην πλειοψηφία τους είναι εγκωμιαστικά, πλην όμως σκοπό έχουν να προκαλέσουν δυσλειτουργίες με τον μεγάλο αριθμό τους. Η ΕΕΥΕΔ στα άρθρα που δέχονται επίθεση με SPAM σχόλια, απενεργοποιεί την λειτουργία υποδοχής σχολίων. Εάν επιθυμείτε αποστολή σχολίων τότε στείλετε τα στο email (eeyed.contact@gmail.com) και εμείς θα τα δημοσιεύσουμε.

ΤΑ ΠΡΟΑΝΑΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ

2 ΣΧΟΛΙA

– 2023.10.26
– Ελληνική Εποποιϊα 1940 – 1941
– Άγγελου Τερζάκη
– Επιμέλεια ανάρτησης: Αργύρης Τασιόπουλος .

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η ΕΕΥΕΔ αντί Πανηγυρικού επέλεξε να παρουσιάσει αποσπάσματα από το Βιβλίο του Άγγελου Τερζάκη (1907-1979), Ελληνική Εποποιϊα 1940-1941. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, από όπου και τα αποσπάσματα , διακρίνουμε την αλόγιστη προσπάθεια ανασύστασης αυτοκρατόριών :

Ο Χίτλερ μίλησε δημοσίως στις 30 Ιανουαρίου 1941, στον ετήσιο λόγο του στο Sports Palace του Βερολίνου είπε: «Η χρονιά του 1941 θα είναι, όπως είμαι πεπεισμένος, το ιστορικό έτος της μεγάλης Ευρωπαϊκής Νέας Τάξης». Το σκοτεινό του όραμα περιλάμβανε τη δημιουργία του Παν-Γερμανικού Φυλετικού Κράτους, χτισμένο με τα δομικά υλικά της ναζιστικής ιδεολογίας, τη μαζική προσάρτηση εδαφών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, την αποίκισή τους με γερμανούς πολίτες και τη φυσική εξόντωση εβραίων και Σλάβων (Πολωνών και Ρώσων), Ρομά και όποιων ακόμα θεωρούσε «υπάνθρωπους» και «φυλετικά κατώτερους».

Ο Μουσολίνι, μεθυσμένος ἀπὸ μεγαλαυχία, θ᾽ ἀποπειραθεί νὰ δώσει έκφραση σὲ όνειρο παλαιότερο: τὴν ἀνασύσταση της ρωμαϊκής αὐτοκρατορίας, ἢ τουλάχιστον τῆς ἐνετικής θαλασσοκρατίας. «Πρὶν πεθάνω – έλεγε στὰ 1922 σ᾿ ἕνα σωματοφύλακά του – βλέπω νὰ σχεδιάζεται πάνω στὸ γαλανὸ ἰταλικὸ οὐρανὸ μιὰ ἀναγεννώμενη αὐτοκρατορία τῶν Καισάρων».

Ζούμε σήμερα και πάλι την αλόγιστη προσπάθεια ανασύστασης παλαιών αυτοκρατοριών (Οθωμανικής, Σοβιετικής) . Δεν είναι λοιπόν νέο φαινόμενο, η ιστορία επαναλαμβάνεται και σήμερα. Ο Συγγραφέας παρουσιάζει, με ιστορικά στοιχεία, πως δύο από τα πλέον ισχυρά κράτη της εποχής κατέβαλαν προσπάθειες να αποκοιμήσουν την μικρή και αδύνατη Ελλάδα, διαβεβαιώνοντας για τις ειρηνικές προθέσεις τους, ώστε να την βρουν απροετοίμαστη και να την καταλάβουν αμαχητί. Ο αναγνώστης αναπόφευκτα συγκρίνει το χθές με το σήμερα και το βιβλίο φαντάζει αφάνταστα επίκαιρο.

Ο Αγγελος Τερζάκης (Συγγραφέας – Δοκιμιογράφος), το 1940 στρατεύεται και υπηρετεί στο Αλβανικό Μέτωπο. Παραμένει στη ζώνη του πυρός ως το τέλος του πολέμου. Μας λέγει ό ίδιος στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του

“Πρέπει να πω ότι θέλησα να προλάβω προτού αποχωρήσει από τη ζωή η γενιά των μαχητών και χαθεί έτσι ανεπανόρθωτα η άχνα των ανθρώπων που έκαμαν την Ιστορία. Γιατί την Ιστορία τη συνθέτουν πάντοτε δύο στοιχεία, που ο χρόνος τ’ αποχωρίζει: μια σειρά γεγονότα κι ένα άρωμα εποχής. Το πρώτο, τα γεγονότα, μπορείς να τ’ αποκαταστήσεις ακόμη κι ύστερα από αιώνες. Το δεύτερο όχι χάνεται, πετάει μαζί με τη στιγμή. Ακόμα κι εκείνοι που το ένιωσαν – όπως και όσο νιώθει κανένας το παρόν -, ακόμα κι αυτοί χάνουν την αίσθησή του όταν το πάρει ο άνεμος του χρόνου».

Αποσπάσματα από το Κεφάλαιο Α’ “Τα προανακρούσματα μιας εισβολής”

Aν εἶναι ἀλήθεια πὼς ἔνα έθνος ἄξιο να ζήσει χαλυβδώνεται, ὡριμάζει μέσα στὸν ἀγώνα, τότε καὶ ἡ ἰταλικὴ ἐπίθεση, ἡ εἰσβολὴ στὴν Ἑλλάδα τὸ φθινόπωρο τοῦ 1940, πρέπει νὰ κριθεῖ μὲ εἰδικὰ κριτήρια. Ας θεωρηθεῖ σὰν ἕνα περιστατικὸ ἀπὸ ἐκεῖνα πού, ἐνῶ ξεκινᾶνε ἀπὸ μιὰ πρόθεση ταπεινὴ καὶ κακόβουλη, μετουσιώνονται χάρη στὸ πνεῦμα τῆς Ἱστορίας καὶ γίνονται πηγὲς φρονήματος, ζωῆς,

Γιὰ τὸν Ἕλληνα τῶν γενεῶν ποὺ ἔζησαν τις μεγάλες ἡμέρες τοῦ 1940 –1941 ο Ἑλληνοϊταλικὸς Πόλεμος, πραγματικά, είναι κάτι σημαντικὸ κι᾿ ἀπροσδόκητο. Σημαντικὸ εἶταν, ἀληθινά, περισσότερο ἀπὸ ὅσο μπορεῖ νὰ τὸ θεωρήσει ἡ ἁπλὴ ἀναδρομὴ στὴ μνήμη. Απροσδόκητο όμως μόνο κατὰ τὸμέτρο τῆς ἀξιοθρήνητης ὑποκρισίας τοῦ ἀντιπάλου, ποὺ πέτυχε νὰ συγκαλύψει τις προθέσεις του ὡς τὴν τελευταία σχεδόν στιγμή. Γιατὶ ἔτσι κάποτε ἕνα δυνατὸς μπορεῖ νὰ ταπεινώνεται ἀπὸ τὶς ἴδιες τοῦ τὶς μεθόδους καὶ πράξεις. Μ’ έκπληξη διαπιστώνει σήμερα ὁ ἐρευνητὴς τῆς νεώτερης Ιστορίας ὅτι, ἀπὸ τὶς ἀρχὲς κιόλας τοῦ αἰώνα μας, εἶχαν φανεῖ οἱ ἐχθρικὲς προθέσεις ποὺ ἔτρεφε ἀπέναντι στὴν Ἑλλάδα ἡ Μεγάλη Δύναμη τῆς ᾿Αδριατικῆς.

Η κατάληψη τῆς Δωδεκανήσου μὲ τρόπο παραπειστικὸ καὶ πρόσχημα τὴν προσωρινότητα, τὴν ἀπελευθέρωση, ή βαθμιαία πολιτική διείσδυση τῆς Ιταλίας στὴν ᾿Αλβανία, προγεφύρωμα γιὰ μελλοντική δράση της στὴ Βαλκανική, ή διεκδίκηση τῆς Σμύρνης χωρίς κανένα δικαίωμα, ὁ βομβαρδισμὸς τῆς ἀνοχύρωτης Κέρκυρας γι᾿ ἀντίποινα ἑνὸς ἐγκλήματος ποὺ εἶχαν διαπράξει οἱ ἴδιοι οἱ Ἰταλοί, δὲν εἶναι παρὰ μόνον οἱ πιὸ θεαματικοὶ σταθμοὶ μιᾶς σειρᾶς ἀπὸ χαρακτηριστικὲς ἐνέργειες ποὺ ἐκφράζουν τις βλέψεις τῆς Ιταλικῆς πολιτικῆς μέσα στὸν ἐθνικὸ ἑλληνικὸ χῶρο. Βλέψεις, ἀλλοίμονο, προγενέστερες ἀπὸ τὸ φασιστικό καθεστώς.

Στὴν πραγματικότητα, εἴταν ὑποτροπὲς ἑνὸς στείρου συμπλέγματος ἡγεμονίας: Ο Μουσολίνι, μεθυσμένος ἀπὸ μεγαλαυχία; θ᾽ ἀποπειραθεῖ νὰ δώσει ἔκφραση σὲ ὄνειρο παλαιότερο: τὴν ἀνασύσταση τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ἢ τουλάχιστον τῆς ἐνετικῆς θαλασσοκρατίας. «Πρὶν πεθάνω -έλεγε στὰ 1922 σ᾿ ἕνα σωματοφύλακά του – βλέπω νὰ σχεδιάζεται πάνω στὸ γαλανὸ ἰταλικὸ οὐρανὸ μιὰ ἀναγεννώμενη αὐτοκρατορία τῶν Καισάρων» Ὑπάρχουν σ᾿ αὐτὸ τὸν κόσμο ἀρχηγοὶ λαῶν, καθεστῶτα, ποὺ δὲν ἔχουν και ταλάβει πὼς ἡ Ἱστορία δὲν ἀντιγράφεται. Δημιουργεῖται, καὶ πάντοτε με νέους όρους, νέα πεπρωμένα, ἀνάλογα μὲ τὴ γενικὴ πορεία τοῦ ἀνθρώπινοι γένους. Ὁ Μουσολίνι εἶχε πιστέψει πὼς τὸ θράσος μπορεῖ ν’ ἀφοπλίσει τὴν ἀξιοπρέπεια καὶ ἡ ὑποκρισία νὰ ἐξαφανίσει τὴ δίψα τῆς ἐλευθερίας. Αὐτὰ μεσὶς στὸν 20ο αιώνα κι᾿ ἀπέναντι σ’ ἕνα λαό πού, στὰ μάκρος πέντε χιλιάδων χρόνων, ἴσαμε τὸ πρόσφατο ἀκόμα παρελθόν, δὲν εἶχε πάψει νὰ δίνει ματωμένα πειστήρια τοῦ πάθους του γι’ ἀνεξαρτησία.

Κατὰ τὸ διάστημα ὡστόσο ποὺ ἀκολουθοῦσε τὴ Συνθήκη τῆς Λωζάννης (1923), ἡ χώρα μας όχι μόνο δὲν εἶχε πειράξει κανένα, ἀλλὰ καὶ εἶχε παλαίψει σκληρότατα γιὰ νὰ ὀρθοποδήσει ὕστερα ἀπὸ τὸ βαρύ τραῦμα τῆς μικράσιατικῆς καταστροφῆς. Η προσπάθειά της ν᾿ ἀπορροφήσει ἑνάμισυ ἑκατομμύριο πρόσφυγες καὶ ν’ ἀνασυνταχθεῖ στὸν οἰκονομικό, τὸ στρατιωτικό και τὸν πολιτικό τομέα, εἴταν πασίδηλες. Μὲ τὴν Ιταλία εἰδικότερα, εἴχαμε συνάψει Σύμφωνο φιλίας τὸν Σεπτέμβρη τοῦ 1928. Μόνος πιθανὸς κίνδυνος ἀπὸ τὸ Βορρᾶ: οἱ παλαιές, γνωστές, ἀνήσυχες βλέψεις τῆς Βουλγαρίας. Η χώρα αὐτή, καθὼς καὶ ἡ ᾿Αλβανία, παρέμενε ἔξω ἀπὸ τὸ Βαλκανικὸ Σύμφωνο του 1934, ποὺ συνέδεε τὴν Ἑλλάδα μὲ τὴ Γιουγκοσλαβία, τὴ Ρουμανία καὶ τὴν Τουρκία. Τὸ Σύμφωνο αὐτὸ ἀπέβλεπε στὴ διατήρηση τοῦ ὑφιστάμενου ἐδαφίκοῦ καθεστῶτος στὴ Βαλκανική. Ο κίνδυνος ἀπὸ τὴ Δύση, δηλαδὴ ἡ ἐπίθεση ἀπὸ μιὰ μεγάλη ἐξωβαλκανικὴ Δύναμη, ἂν καὶ γραμμένος ἀόριστα, ἀπὸ καιρό, στὸ ὑποσυνείδητο τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, δὲν φαινόταν καὶ πρακτικὰ ἐπικείμενος.

Ὡστόσο συνάζονταν τὰ σύννεφα ποὺ θὰ ἔκαναν νὰ ξεσπάσει μιὰ μέρα ὁ Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ὁ Πόλεμος τῶν Πέντε ἠπείρων. Η ἔμμεση ἀναμέτρηση στὴν Ἱσπανία, στὰ 1936, εἶχε ἀνησυχήσει κάθε συνετὰ ἄνθρωπο, γιατὶ ἔμοιαζε πολὺ μὲ δοκιμαστικὴ βολή. Η φασιστικὴ Ιταλία, ποὺ εἶχε δώσει ἐξετάσεις ἀνθρωπιστικοῦ πολιτισμοῦ στὰ ὀροπέδια τῆς Αἰθιοπίας, στρεφόταν ξαφνικά, τὸν Απρίλιο τοῦ 1939, κατὰ τῆς ᾿Αλβανίας τοῦ ᾿Αχμὲτ Ζώγου. Ὕστερα ἀπὸ ἕνα τελεσίγραφο, ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ἔχουν συνταχθεῖ γιὰ νὰ μὴν ἀφήνουν περιθώριο παρὰ μόνο στὴν ἀπόρριψή τους, βομβαρδίζονταν ἀπὸ τοὺς Ιταλοὺς στὶς 6 τὸ πρωὶ οἱ λιμένες τῶν ῾Αγίων Σαράντα, τοῦ Αὐλῶνος, τοῦ Δυρραχίου, τοῦ ῾Αγίου Ιωάννη τῆς Μεδούης. Μαζί, γινόταν ἀπόβαση ιταλικῶν στρατευμάτων πού, ὕστερα ἀπὸ μικρὴ ἀντίσταση, προχωροῦσαν στὸ ἐσωτερικὸ τῆς χώρας, ἔμπαιναν στὴν ἀλβανικὴ πρωτεύουσα, τὰ Τίρανα, ἀνέτρεπαν τὸ καθεστώς. Τὸ στέμμα τῆς Άλβανίας θὰ προσφερόταν ψυχραιμότατα στὸ βασιλέα τῆς Ιταλίας καὶ Αὐτοκράτορα τῆς Αἰθιοπίας Βίκτωρα Ἐμμανουήλ τὸν Γ’.

Γίνεται ἔτσι πιὰ αἰσθητὸ πὼς ἡ φασιστικὴ Ιταλία ἔχει ἀποφασίσει νὰ κάμει μὲ στόμφο, ὅπως τῆς ἁρμόζει, τὴν ἐμφάνισή της στὴν Βαλκανική. Κατὰ τὸ διάστημα ποὺ θ’ ἀκολουθήσει τὴν κατάληψη τῆς Αλβανίας ὡς τὴν ἐπίθεση κατὰ τῶν Ἑλλήνων, ἐπὶ ἑνάμισυ χρόνο, ἡ Ιταλία τοῦ Μουσολίνι θὰ καταβάλει κάθε προσπάθεια γιὰ νὰ συγκαλύψει τὶς ἐπεκτατικές της προθέσεις καὶ ν᾿ ἀποκοιμίσει τον μικρό της ἀντίπαλο, ποὺ εἶναι στὴν πραγματικότητα κι ὁ οὐσιαστικός της στόχος: τὴν ῾Ελλάδα. Φέρνουν ντροπὴ σὲ κάθε ἀμερόληπτο μελετητὴ τῆς Ἱστορίας οἱ περιστροφές, οι δολιχοδρομίες, οἱ δραστήριοι διπλωματικοὶ ἑλιγμοί, οἱ παλινωδίες καὶ οἱ αὐτοδιαψεύσεις τῆς κυβερνήσεως Μουσολίνι. Τὰ γεγονότα, ἀπὸ μόνα τους εὐγλωττότατα, ἀκολουθοῦν τὴν ἑπόμενη σειρά.

Ἡ ἀπόβαση στὴν ᾿Αλβανία καὶ ἡ κατάληψή της εἴταν φυσικὸ ν᾿ ἀνησυχήσουν ἰδιαίτερα τις δύο συνορεύουσες μ’ αὐτὴν χῶρες, Ἑλλάδα καὶ Γιουγκοσλαβία· πολύ περισσότερο ποὺ ἡ διαγραφόμενη τώρα στὸν ὁρίζοντα ἀπειλὴ δὲν προερχόταν ἀπὸ τὴν Ιταλία μόνη, ἀλλὰ ἀπὸ τὸν ῎Αξονα. Η ίδρυσή του εἶχε ἐξαγγελθεῖ δυόμιση χρόνια πρίν, τὴν 1ην Νοεμβρίου 1936, ἀπὸ τὸν Μουσολίνι. Γιὰ νὰ καθησυχάσει τις δύο ἀπειλούμενες χῶρες ὁ Ντοῦτσε – δηλαδή γιὰ νὰ ἐξαπατήσει τὴν Ἑλλάδα — διεβεβαίωνε ἐπισήμως τὴν ἀγγλικὴ κυβέρνηση καὶ τὴν ἑλληνικὴ πὼς εἶναι ἀνακριβεῖς οἱ ἀποδιδόμενες σ᾿ αὐτὸν προθέσεις. Στο μεταξύ, ἡ ἑλληνικὴ προσπάθεια εἴταν νὰ τηρηθεῖ στάση ὅσο γίνεται πιὸ ἄψογη: Στὸν ᾿Αχμὲτ Ζώγου, ποὺ εἶχε ζητήσει καταφύγιο στὸ ἑλληνικὸ ἔδαφος, γινόταν ὑπόδειξη ν᾿ ἀπομακρυνθεῖ ὅσο μποροῦσε συντομώτερα.

Ὁ πρεσβευτὴς τῆς Ἑλλάδος στὴ Ρώμη, εἰδοποιοῦσε τὸ ἰταλικὸ Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν ὅτι θὰ ληφθοῦν ὅλα τ᾽ ἀπαιτούμενα μέτρα ὥστε, ὁποιαδήποτε πολιτικὴ δράση τοῦ πρόσφυγα ᾿Αλβανοῦ βασιληᾶ ν᾿ ἀποκλεισθεῖ. Ἡ ἱκανοποίηση τοῦ Μουσολίνι ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ αὐτὴ συμπεριφορὰ εἴταν τόση, ποὺ ἀνέθεσε στὸν ἐπιτετραμένο του τῶν ᾿Αθηνῶν νὰ εὐχαριστήσει προσωπικῶς τὸν ῞Ελληνα πρωθυπουργό. Τὴν ἑπομένη κιόλας, οἱ Ἰταλοὶ διέψευδαν κατηγορηματικὰ ὅλες τίς κυκλοφοροῦσες στὸ μεταξὺ ἀνησυχητικὲς φῆμες. Ὁ Μουσολίνι διεκήρυσσε τὸ σεβασμό του πρὸς τὸν ἑλληνικὸ χῶρο καὶ τὴν ἐπιθυμία του ν᾿ ἀναπτύξει σταθερὰ ἐγκάρδιες σχέσεις τῆς χώρας του μὲ τὴν Ελλάδα.

Τρεῖς φορὲς πηγαίνει νὰ βρεῖ τὸν Ἕλληνα πρεσβευτὴ στὸ Λονδῖνο ὁ Ιταλὸς ἐπιτετραμένος καὶ τὸν διαβεβαιώνει κατηγορηματικὰ γιὰ τὴν ἁγνότητα τῶν Ιταλικῶν προθέσεων. Ὁ ὑπουργὸς τῶν Εξωτερικῶν Τσιάνο, ἀπὸ τὸ βῆμα τῆς Ιταλικῆς Βουλῆς, στηλιτεύει τὶς ἀβάσιμες κι’ ἐπικίνδυνες – όπως τὶς χαρακτηρίζει – διαδόσεις, τις διαψεύδει. Γιὰ νὰ συντονίσει τὴν ἑλληνικὴ στάση πρὸς τὴν ἐπίσημη Ιταλική, ὁ πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος , ἂν καὶ χωρὶς βαθύτερη ἐμπιστοσύνη στὴν εἰλικρίνεια τῶν νέων γειτόνων, θὰ ὑποστηρίξει σὲ λόγο του πὼς ὁ ἑλληνικὸς λαὸς «δύναται ἥσυχος νὰ συνεχίσῃ τὰ εἰρηνικὰ αὐτοῦ ἔργα, μὲ τὴν βεβαιότητα, ὅτι ἡ κυβέρνησίς του ἀγρυπνεῖ διαρκῶς διὰ τὴν ἀσφάλειαν καὶ τὴν τιμήν του».

Αὐτὰ γίνονταν τὴν ἄνοιξη τοῦ 1939.

Τὶς ἀμέσως ἑπόμενες ἡμέρες τοῦ ᾿Απριλίου 1939, τὸ Γενικό Επιτελεῖο Στρατοῦ καταρτίζει τὸ πρῶτο σχέδιο ἐκστρατείας, μὲ χαρακτήρα καθαρῶς ἀμυντικό. Προβλέπεται σ’ αὐτὸ ἡ περίπτωση εἰσβολῆς ἀπὸ Βορρᾶ κι’ ἀπὸ Δύση μαζί, ἐπίθεση δηλαδὴ ἀπὸ τὴ Βουλγαρία κι᾿ ἀπὸ τὴν Ιταλία, μὲ τὴ Γιουγκοσλαβία πρόθυμη να επιτρέψει την διάβαση από το εδαφός της εχθρικών γιὰ τὴν Ἑλλάδα δυνάμεων. Ὑπελόγιζε ἀκόμα, τὸ σχέδιο αὐτὸ ἐκστρατείας, τὰ πρακτικὰ πλεονεκτήματα τοῦ ἀντιπάλου, συγκεκριμένα πὼς θὰ εἶχε τὴ πρωτοβουλία στὴν ἔναρξῃ τοῦ πολέμου, τὸ χρονικὸ προβάδισμα σὲ συγκέντρωση δυνάμεων, ἀφοῦ διέθετε χιόλας γύρω στις πέντε ἑτοιμοπόλεμες μέραχίες στὴν ᾿Αλβανία καὶ ὑπεροχὴ σὲ ἀεροπορία. Οἱ Ἕλληνες δὲν μποροῦσαν νὰ κινητοποιηθοῦν ἀμέσως χωρὶς αὐτὸ νὰ θεωρηθεῖ πρόκληση. Οχυρώσεις ἐξ ἄλλου, πρὸς τὸ ἀλβανικὸ μέτωπο, δὲν ὑπῆρχαν. ῎Αν στὶς ἐναντιότητες αὐτὲς προστεθεῖ ἡ δέσμευση ἑλληνικῶν δυνάμεων, λόγῳ Βουλγαρίας, στὸ μέτωπο τῆς ᾿Ανατολικῆς Μακεδονίας καὶ τῆς Θράκης, ἡ ὀργανικὴ κλιμάκωση των ὑπολοίπων, που προορίζονταν ἴσα – ίσα γιὰ τὸ ἀλβανικὸ μέτωπο, ἀπὸ τὴ Φλώρινα ὡς τὴν Καλαμάτα, ἡ ὕπαρξη γιὰ τὴ μεταφορά τους καὶ τὴ συγκέντρωσή τους μιᾶς καὶ μόνης σιδηροδρομικῆς γραμμῆς, ποὺ θὰ μποροῦσε εὔκολα νὰ χτυπηθεῖ ἀπὸ τὴν ἐχθρικὴ ἀεροπορία, τότε θὰ γίνει νοητὸ γιατὶ τὸ σχέδιο προέβλεπε ἀμυντικὸ ἑλιγμὸ ποὺ θὰ μετέφερε στὴν ἀνάγκη τὸ μέτωπο βαθύτερα στὸ ἑλληνικὸ ἔδαφος. Ὁ ἀντικειμενικὸς σκοπὸς εἶταν νὰ καλυφθοῦν ἡ Θεσσαλία καὶ ἡ Θεσσαλονίκη ἀπὸ βάθος τέτοιο ποὺ νὰ μπορεῖ νὰ πραγματοποιηθεῖ ὕστερα ἡ ἀναγκαία μετακίνηση καὶ συγκέντρωση δυνάμεων.

Τὰ ὀχυρωματικὰ ἔργα ποὺ ἄρχισαν νὰ γίνονται στὴ δυτικὴ πτέρυγα τοῦ μελλοντικοῦ μετώπου, ἔδωσαν τὴν εὐκαιρία εὐτυχῶς, ὅταν ἡ ὥρα σήμανε,νὰ τροποποιηθεῖ στὴν πράξη τὸ σχέδιο αὐτὸ καὶ νὰ μὴ χρειαστεῖ σχεδόν καθόλου ἡ σύμπτυξη ἀλλά, ἀπεναντίας, ὁ ἑλιγμὸς ἀπὸ ἀμυντικὸς νὰ γίνει ἐπιθετικός. Θὰ εἶναι ἡ φάση ἐκείνη τοῦ πολέμου πού, ἑνάμιση χρόνο ἀργότερα, θὰ δοξάσει τὰ ἑλληνικὰ ὅπλα καὶ θὰ σώσει, ἀπὸ ἠθικὴ καὶ στρατηγικὴ ἄποψη, τὴν ὅλη συμμαχικὴ Ὑπόθεση.

῾Η ἐπίσημη Ιταλία, στο μεταξύ, διεβέβαίωνε γιὰ τὶς ἀγαθές της προθέσεις· οἱ πράξεις της ὅμως, καὶ ἰδιαίτερα οἱ στρατιωτικὲς, φανέρωναν τὸ ἀντίθετο. Τὸν Αὔγουστο τοῦ 1939, τὸ μεγαλύτερο μέρος τῶν ἰταλικῶν στὴν ᾿Αλβανία δυνάμεων, δηλαδὴ πέντε μεραρχίες πεζικοῦ μαζὶ μὲ πενηνταεννέα ἐλαφρὲς πυροβολαρχίες καὶ δεκατέσσερες βαρειές, βρισκόταν συγκεντρωμένα στὰ ἑλληνικὰ σύνορα. Πρόσχημα: μεγάλα γυμνάσια. Ἡ ἰταλικὴ ἀεροπορία παρεβίαζε ἀδιάκοπα τὸν ἑλληνικὸ ἐναέριο χῶρο.

Τὸ ἑλληνικὸ Γενικό Επιτελεῖο ἀνησυχεῖ. Εἰσηγεῖται στὴν κυβέρνηση τὴν ἐπιστράτευση τῶν μονάδων ποὺ βρίσκονται ἀπέναντι στὴν ᾿Αλβανία: τῶν VIII καὶ ΙΧ μεραρχιῶν. ῾Η ἐπιστράτευσή τους, καθὼς καὶ τῆς ΙV ταξιαρχίας, διατάσσεται τὴ νύχτα τῆς 23ης Αὐγούστου. Τὴν ἡμέρα ποὺ εἶχε μόλις προηγηθεί, ἕνα γεγονὸς βαρυσήμαντο καὶ πολὺ ἀπειλητικὸ ἀναγγέλλεται: Η ὑπογραφὴ στὴ Μόσχα τοῦ γερμανο-σοβιετικοῦ Συμφώνου μὴ ἐπιθέσεως. Τὰ χέρια τοῦ “Αξονος λύνονταν ἀπὸ τὴν ᾿Ανατολή. Μποροῦσε τώρα ἀπερίσπαστος νὰ δράσει στὴ Δύση, στὸ Νότο.

Στὴν ῾Ελλάδα, συγκροτεῖται μιὰ ᾿Ανώτατη Διοίκηση μὲ τὸ ὄνομα Τμῆμα Στρατιᾶς Δυτικῆς Μακεδονίας καὶ δυνάμεις τὰ Β’ καὶ Γ’ Σώματα Στρατοῦ. Στις 29 Αυγούστου, πηγαίνει στὸν ᾿Αρχηγὸ τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου ἀντιστράτηγο ᾿Αλέξ. Παπάγο ὁ ᾿Ιταλὸς στρατιωτικὸς ἀκόλουθος καὶ τοῦ ζητάει πληροφορίες γιὰ τὶς συγκεντρώσεις ἑλληνικῶν στρατευμάτων. Διαβεβαιώνει ἐπισήμως, ἀπὸ μέρος τοῦ ᾿Ιταλοῦ ὑπουργοῦ τῶν Στρατιωτικῶν, ὅτι ἰσχύει πάντοτε ἡ ἐγγύηση ποὺ δόθηκε τὸν ᾿Απρίλιο γιὰ τὸ ἀπαραβίαστο τοῦ ἑλληνικοῦ ἐδάφους.

Τρεῖς ἡμέρες ἀργότερα, ὁ κόσμος ξυπνοῦσε τὸ πρωί μὲ μιὰ συγκλονιστικὴ εἴδηση. Εἴδηση ποὺ θὰ ἔρριχνε ἀμέσως φῶς διαφορετικὸ σὲ ὅλα: Είχε ἀρχίσει, ξαφνικά, ἐπίθεση τῶν Γερμανῶν κατὰ τῆς Πολωνίας. Εἴταν ἡ 1η Σεπτεμβρίου 1939. ῾Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπαζε.

Πόλεμος ποὺ — ὅπως πίστευε ἐκεῖνος ποὺ τὸν ἄρχισε, ὁ Φύρερ τοῦ γεμανικοῦ ἔθνους ᾿Αδόλφος Χίτλερ – προοριζόταν νὰ εἶναι κεραυνοβόλος. Πόλεμος – ληστρικὴ ἐπιδρομή, βασισμένος στὸν τυχοδιωκτικὸ ὑπολογισμὸ ὅτι οἱ Δυτικὲς Δυνάμεις αἰφνιδιασμένες, πολιτικὰ ἄτολμες, παράλυτες ἀπὸ τὸ ἀπροσδόκητο χτύπητα, δὲν θὰ προλάβαιναν ἀλλὰ καὶ δὲν θὰ ἤθελαν ν᾿ ἀντιδράσουν. Τὸ τελευταῖο τοῦτο, εἶναι χαρακτηριστικὸ τῆς κοσμοθεωρίας ποὺ τὸν προκάλεσε καὶ τὴ βαθμολογεῖ ἠθικά. ῾Ο ᾿Αδόλφος Χίτλερ ὑπελόγιζε στὴν ἀνανδρία τῶν ἄλλων: Τὴν Πολωνία οἱ σύμμαχοι θὰ τὴ θυσίαζαν, θὰ προτιμοῦσαν νὰ τὴν προδώσουν γιὰ νὰ πέσει βορὰ τῆς ἐξαγριωμένης ἐπιθετικῆς του ἀπληστίας, μήπως τὴ χορτάσει.

Τὰ πρῶτα ἀποτελέσματα δικαιώνουν κατὰ ἕνα ποσοστὸ τοὺς ὑπολογισμοὺς τοῦ Χίτλερ: ‘Η Πολωνία κυριεύεται μέσα σ’ ἕνα εἰκοσαήμερο, διανέμεται ἀνάμεσα στοὺς συνεταίρους, αὐτὸν καὶ τὸν Στάλιν. Οἱ Δυτικὲς Δυνάμεις ὅμως ἀνησυχοῦν, ξεσηκώνονται. Στις 3 Σεπτεμβρίου, κηρύσσουν τὸν πόλεμο κατὰ τῆς Γερμανίας ἡ ᾿Αγγλία καὶ ἡ Γαλλία. Τὰ Βαλκανικὰ κράτη ὡστόσο μένουν ἀσάλευτα, μὲ τὴν ἀφελῆ ἐλπίδα πὼς δὲν θὰ βρεθοῦν στὸ δρόμο τῆς θύελλας. ῎Αλλα τους κηρύσσουν οὐδετερότητα κι᾿ ἄλλα κάνουν ἐπίδειξη καλῆς διαγωγῆς πρὸς τὴ Γερμανία. Ἡ Ἑλλάδα, ποὺ δὲν τὴ γελᾶνε τὰ προαισθήματά της, βλέπει πὼς ὅλο καὶ περισσότερο μεγαλώνει ἡ δραματική της μόνωση, ἄρα καὶ τὸ βάρος τῆς εὐθύνης της ἀπέναντι στὶς παραδόσεις της, ἀπέναντι στὴν ἴδια της τὴν Ἱστορία.

Αὐτὸ δὲν σημαίνει καθόλου καὶ πὼς δὲν ἐστάθμιζε μὲ πολλὴ περίσκέψη τὴν πραγματικότητα, τ’ ἀντικειμενικά της δεδομένα. ᾿Απεναντίας: Τὸ Γενικό Επιτελεῖο Στρατοῦ, μόλις ὁ Μεγάλος Πόλεμος εἶχε ἀρχίσει,διετύπωνε πρὸς τὴν κυβέρνηση τὶς ἀπόψεις του γιὰ τὶς ἀμυντικὲς ἀνάγκες τῆς χώρας. Συγκεκριμένα τονιζόταν ότι εἴχαμε τὸ ταχύτερο ἀνάγκη ἀπὸ τὸν ὁπλισμὸ καὶ τὸ ὑλικὸ πολέμου ποὺ εἶχε παραγγελθεῖ στὴ Μεγάλη Βρεταννία καὶ στὴ Γαλλία. Ὅτι γιὰ νὰ πραγματοποιηθεῖ μιὰ ἐνδεχόμενη ἐπιστράτευση καὶ συγκέντρωση δυνάμεων, θὰ ἔπρεπε νὰ τὴ συντρέξουν ὁ στόλος καὶ ἡ ἀεροπορία τῶν Συμμάχων. Οτι θὰ ἔπρεπε νὰ συνεργαστοῦν μὲ τὶς ἑλληνικὲς δυνάμεις καὶ ναυτικές, ἀεροπορικές, ἴσως καὶ κατὰ ξηρὰν δυνάμεις τῶν Συμμάχων, ὁπότε θὰ μποροῦσε ἡ δράση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ, σὲ περίπτωση εἰσβολῆς, νὰ μεταβληθεῖ σ᾽ ἐπιθετική. “Οτι τὸ βάρος τοῦ βουλγαρικοῦ μετώπου θὰ ἔπρεπε νὰ τὸ ἀναλάβει ἡ Τουρκία, ὥστε νὰ ἐλευθερωθοῦν ἑλληνικὲς δυνάμεις γιὰ τὸ ἰταλικὸ μέτωπο. Τέλος ὅτι θὰ πρέπει, ἂν φτάσουμε σὲ πολεμική σύρραξη, νὰ ἐξασφαλιστεῖ ὁ πολεμικὸς ἀνεφοδιασμὸς τῆς χώρας.

Ωστόσο ἡ Ιταλία, μετὰ τὴν ἔκρηξη τοῦ πολέμου, κατέβαλλε ἐνισχυμένες προσπάθειες νὰ βελτιώσει τις σχέσεις της μὲ τὴν ῾Ελλάδα, δηλαδὴ να πυκνώσει τὸ προπέτασμα καπνοῦ ποὺ ἔκρυβε τις προθέσεις της. Στὶς 17 Σεπτεμβρίου, ὁ πρεσβευτὴς Γκράτσι, ἔφερνε ἀπὸ τὴ Ρώμη, ὅπου εἶχε ἀπουσιά σει ἕνα ἑπταήμερο, κι᾿ ἐπέδιδε στὸν Πρωθυπουργὸ τῆς Ἑλλάδος ἀνακοίνωση ὅπου δηλωνόταν ὅτι: «῾Η Ιταλία ἔχει ἤδη δηλώσει, τὴν 1ην Σεπτεμβρίου ὅτι δὲν προτίθεται ν᾿ ἀναλάβη οὐδεμίαν πρωτοβουλίαν στρατιωτικῶν ἐπιχειρήσεων. Ἡ ἀπόφασις αὕτη τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου, ἥτις ἰσχύει ἐν γένει, ἰσχύει εἰδικῶς ἔναντι τῆς ῾Ελλάδος. ᾿Ακόμη καὶ ἐν τῇ περιπτώσει, ἣν ἡ τε λία, λαμβανομένης ὑπ’ ὄψιν τῆς θέσεώς της ὡς Μεγάλης Δυνάμεως δὲν δύνατ ν’ ἀποκλείση, μιᾶς ἐπεμβάσεως αὐτῆς εἰς τὸν πόλεμον, δὲν θ᾽ ἀναλάβῃ αὖτή πρωτοβουλίαν ἐπιχειρήσεων ἀπέναντι τῆς Ἑλλάδος».

Τὰ κείμενα τῶν δηλώσεων αὐτοῦ τοῦ τύπου, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὰ γεγονότα ποὺ ἐπακολούθησαν, εἶναι τόσο εὔγλωττα καθ᾿ ἑαυτά, ποὺ δὲν χρειάζονται σχολιασμό. Η κατάσταση, στὸ μεταξύ, εἶχε ἀρχίσει νὰ παρουσιάζει μιὰν ὕφεση. Η ἐπιστράτευση τῶν παραμεθορίων μονάδων ποὺ εἶχε διαταχθεῖ στις 23 Αὐγούστου, δημιουργοῦσε τώρα συνθῆκες εὐνοϊκὲς γιὰ τὴ συγκέτρωση ἑλληνικῶν δυνάμεων σὲ θέση περισσότερο προχωρημένη πρὸς τὰ βορά. Τροποποιεῖται ἔτσι καὶ τὸ σχέδιο ἐκστρατείας: Προβλέπεται κάλυψη της Δυτικῆς Μακεδονίας, εὐρεῖα κάλυψη τῶν Ἰωαννίνων καὶ καταβολὴ κα προσπάθειας ὥστε νὰ ἐμποδιστεῖ ὁ ἀντίπαλος νὰ καταλάβει τὶς Ηπειρωτκές ἀκτὲς καὶ τὸ στενὸ τῆς Κερκύρας. Κανένα τμῆμα τοῦ ἑλληνικοῦ ἐδάφους δεν ἐγκαταλείπεται τώρα, ἔστω καὶ προσωρινά, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀκριανὴ παραμεθόρια λωρίδα ἀνάμεσα στὰ σύνορα καὶ τὸν ποταμὸ Καλαμᾶ, βάθους 20 – 25 χιλιομέτρων.

Αλλὰ ἡ ἁπλὴ σύγκριση τῶν ἐγγράφων εἶναι καὶ πάλι περισσότερο εὔγλωττη ἀπὸ τὰ σχόλια σ᾽ ὅ,τι ἀφορᾶ τὴν ἀξιοπιστία καὶ τὴν τακτικὴ τοῦ ἀντιπάλου. Τρεισήμιση μῆνες προτοῦ ὁ πρεσβευτὴς Γκράτσι δηλώσει ἐπισήμως ὅσα δήλωσε στὸν ῞Ελληνα πρωθυπουργό, ὁ Μουσολίνι ἔγραφε στὸν Χίτλερ: «Δι᾿ αὐτὸν τὸν λόγον πρέπει νὰ κυριεύσωμεν ὁλόκληρον τὴν περιοχὴν τοῦ Δουνάβεως καὶ τὰ Βαλκάνια, εὐθὺς μετὰ τὰς πρώτας ὥρας τοῦ πολέμου. Δὲν ἠμποροῦμεν νὰ ἱκανοποιηθῶμεν μὲ δηλώσεις οὐδετερότητος μόνον τῶν ἐκεῖ κρατῶν, ἀλλὰ πρέπει νὰ καταλάβωμεν τὰ ἐδάφη των καὶ νὰ τὰ χρησιμοποιήσωμεν διὰ τὴν προμήθειαν τῶν ἀπαραιτήτων τροφίμων καὶ πολεμικῶν βιομηχανικῶν ἐφοδίων.

«Διὰ τῆς κεραυνοβόλου ἐπιχειρήσεως ἡ ὁποία πρέπει νὰ διεξαχθῆ ἀποφασιστικῶς, ὄχι μόνο αἱ δεχθεῖσαι τὴν Βρεταννικὴν ἐγγύησιν χῶραι, ὅπως ἡ ῾Ελλάς, ἡ Ρουμανία καὶ ἡ Τουρκία, θὰ τεθοῦν ἐκτὸς μάχης, ἀλλὰ θὰ ἐξασφαλίσωμεν καὶ ἡμεῖς τὰ νῶτα μας.»

Δημιουργήθηκε ἀργότερα ἡ ἐντύπωση στὴν ἑλληνικὴ Κοινὴ Γνώμη πὼς ὁ Χίτλερ ὄχι μόνον εἶταν ξένος πρὸς τὴν ἰταλικὴ ἐπιβουλή, ἀλλὰ καὶ ὅτι, ἂν μποροῦσε, θὰ τὴν εἶχε ἐμποδίσει. Σὰν παραχώρηση πρὸς σύμμαχο εἶχε θεωρηθεῖ ἡ συγκατάθεσή του νὰ ἐπιτεθεῖ ἡ Ιταλία. Ἡ ἀλήθεια είναι διαφορετική. Κατὰ τὶς συσκέψεις ποὺ εἴχαν γίνει στὶς 12 καὶ 13 Αὐγούστου 1939 στὸ “Ομπερζάλτσμπουργκ τῆς Βαυαρίας μεταξύ Χίτλερ, Ρίμπεντροπ καὶ Τσιάνο, ὄχι μόνο εἶχε ἀνακοινωθεῖ ἀπὸ τοὺς Γερμανοὺς στὸν Ἰταλὸ ὑπουργὸ ὅτι ὁ Πόλεμος ἀποφασίστηκε, ἀλλὰ καὶ εἶχε κριθεῖ ἡ τύχη τῆς ῾Ελλάδος καὶ τῆς Γιουγκοσλαβίας. Οι Γερμανοὶ εἴχαν προσπαθήσει νὰ πείσουν τὴν Ἰταλία διὰ τοῦ Τσιάνο νὰ ἐπιτεθεῖ κατὰ τῆς ῾Ελλάδος τὴ στιγμὴ ἀκριβῶς ποὺ θὰ ἔκαναν ἐκεῖνοι ἔναρξη χειρῶν ἀδίκων κατὰ τῆς Πολωνίας. Ο Τσιάνο, ἂν καὶ σύμφωνος στὴν οὐσία, βρισκόταν στὴ δυσάρεστη ἀνάγκη νὰ δηλώσει πὼς ἡ χώρα του δὲν εἶναι ἀκόμα ἕτοιμη γιὰ πόλεμο.

Καὶ σημειώνει ὁ Τσιάνο στὸ ῾Ημερολόγιό του, πικρά, ὕστερα ἀπὸ τὶς συσκέψεις ἐκεῖνες: «Εμαθα πόσο λίγο μᾶς λογαριάζουν οἱ Γερμανοί. Ἡ γνώμη μου εἶναι, ὅτι ὁ πόλεμος πρέπει νὰ γίνει, ἐφ᾽ ὅσον αὐτὸς (ὁ Χίτλερ) και ὁ Ντοῦτσε εἶναι σύμφωνοι. Τὸ τί μπορεῖ νὰ συμβεῖ σ᾿ ἐμᾶς δὲν φαίνεται νὰ ἐνδιαφέρει καθόλου τὸν Χίτλερ καὶ τοὺς συνεργάτες του. Γνωρίζουν ὅτι ἡ ἔκβαση τοῦ ἀγῶνος θὰ ἐξαρτηθεῖ κυρίως ἀπ᾿ αὐτοὺς καὶ περιορίζονται νὰ μᾶς ὑποσχεθοῦν κάποιαν ἐλεημοσύνη».

Αλλὰ καὶ στὴν ᾿Αθήνα, ἐπισήμως πιά, ἡ Γερμανία κατέβαλλε προσπάθειες ν’ ἀποκοιμίσει τὴν Έλλάδα: Τὸν Ιανουάριο τοῦ 1940, ὁ Γερμανός Στρατιωτικὸς ᾿Ακόλουθος πληροφοροῦσε τὸν ‘Αρχηγὸ τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου πὼς εἶναι ἐξουσιοδοτημένος νὰ τοῦ δηλώσει ὅτι «ἐπέκτασις τοῦ πολέμου εἰς τὴν Βαλκανικήν, πρωτοβουλίᾳ τῆς Γερμανίας, ἀποκλείεται τελείως». Η συνομιλία εἶχε λήξει μὲ τὴ διαβεβαίωση καὶ πάλι τοῦ Στρατιωτικοῦ ακολούθου ὅτι «τὸ συμφέρον τῆς Γερμανίας εἶναι νὰ ἀποφευχθῆ κάθε ἀφορμὴ ἥτις θὰ εἶχε ὡς συνέπειαν τὴν ἐπέκτασιν τοῦ πολέμου εἰς τὰ Βαλκάνια».

Καὶ προκαλεῖται στὸ μέσον ἄνθρωπο, τὸν ἀνεξοικείωτο μὲ τὶς μεθόδους μιᾶς ὡρισμένης διπλωματίας, ἡ εὔλογη ἀπορία: Γιατί τόση ὑποκρισία; Γιατί τόση προσπάθεια δύο πανίσχυρων κρατῶν — ποὺ δὲν εἶχαν τότε οὐσιαστικὰ νὰ φοβηθοῦν κανένα, καὶ τὸ ἤξεραν – γιατὶ τόση προσπάθεια νὰ ἐξαπατήσουν τὴ μικρὴ Ελλάδα; Μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ συγκαλύψουν τις γενικώτερες προθέσεις τους; Η μήπως ἡ τακτικὴ αὐτὴ εἶναι ἡ καθιερωμένη σὲ τέτοιες περιστάσεις; Μήπως ἀποτελεῖ ρεαλιστικὴ ἀπλῶς διαχείρηση συμφερόντων, ὁπότε ἔχει ἐξασφαλίσει κι᾿ ἕνα εἶδος πολιτικοῦ ἀναμάρτητου ;

Πέρα ἀπὸ ὅλα αὐτά, ὑπάρχει ὡστόσο κάτι ἄλλο: Καθεστῶτα μὲ κοσμοθεωρία θεμελιωμένη σὲ προφητικοὺς ἰσχυρισμούς, ποὺ ἐνσαρκώνονται σὲ βουλιμίες Ιμπεριαλιστικές, πιστεύουν ότι γι᾽ αὐτὰ ἰσχύει ἄλλη ἠθικὴ καὶ ἄλλος κώδικας τιμῆς ἀπὸ ὅ,τι γιὰ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Μὲ τυφλὴ πίστη στὴν ὑποθετικὴ κι᾿ αὐτοθαυμαζόμενη ὑπεροχή τους, μὲ σκέψη ἔμμονη – δηλαδὴ ψύχωση – τὸν στόχο ποὺ ἔχουν τάξει στὸν ἑαυτό τους, τὰ τυπικὰ γνωρίσματα τῆς μεγαλομανίας, δημιουργοῦν γύρω τους ἕνα δηλητηριασμένο κλῖμα, ἕναν ἰδιότυπο πολιτικό μυστικισμό. Πείθουν πρῶτα τὰ στελέχη τους, ἔπειτα τὸν ὄχλο ποὺ ἄγεται καὶ φέρεται, πὼς εἶναι φορεῖς μιᾶς ἀνώτερης τάχα ἱστορικῆς ἐντολῆς. Μὲ μέτρο στὸ ἑξῆς τὸ ἐξημμένο τοῦτο ὅραμα, κρίνουν συνοπτικά, ἀποφασίζουν ἀδίσταχτα κι’ ἐπιχειροῦν τὰ πάντα. Κάθε μέσο τοὺς γίνεται πρόσφορο γιὰ τὴν ἐκπλήρωση τῆς «ἀποστολῆς» τους, γιατὶ ὑποτίθεται πὼς ἐξαγνίζονται ἀπ’ αὐτήν. Ὁ Χίτλερ πίστευε πὼς εἶναι ἐντεταλμένος νὰ κρατήσει τὸ σπαθί τῆς ἱερῆς γερμανικῆς Δίκης κατὰ τοῦ πνεύματος τῆς Συνθήκης τῶν Βερσαλλιῶν, ποὺ εἶχε ἐπισφραγίσει τὴν ἧττα τῆς πατρίδας του στὸν Πρῶτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ὁ Μουσολίνι πὼς εἶναι ὁ παράκλητος, ὁ Μεσσίας τῆς Ιταλίας, ὁ διάδοχος τῶν Καισάρων. Ειδικότερα, ὁ Φύρερ τῆς Γερμανίας εἶχε ἀναπτύξει, μ’ ἐπικουρία πολλὲς δανεικὲς ἰδέες, τὴ γνωστὴ κοσμοθεωρία του γιὰ τὴ βιολογικὴ ὑπεροχὴ καὶ τὸν ἡγεμονικό προορισμὸ τῆς γερμανικῆς φυλῆς. Ὁ Μουσολίνι, τυπικά, ἔπρεπε νὰ ἔχει τὸ προβάδισμα, σὰν πρῶτος διδάξας τὸν νεώτερο πολιτικό μεσσιανισμό. ᾿Αλλὰ εἶχε τὴν ἀτυχία, στὴν πράξη, νὰ βρεθεῖ οὐραγός του. Δὲν φαίνεται νὰ παρηγορήθηκε γι᾿ αὐτὸ ποτέ.

Τί εἶταν ὅμως αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος ποὺ εἶχε ἀποφασίσει νὰ βάλει τέρμα στὴν Ἑλληνικὴ Ἱστορία ;

Ατομα καθὼς ὁ Μπενίτο Μουσολίνι, ὅταν κατορθώσουν νὰ ὑψωθοῦν στὸ βάθρο τῆς γενικῆς ῾Ιστορίας καὶ νὰ ἐπηρεάσουν ἀποφασιστικὰ τὶς τύχες μεγάλων ἀνθρώπινων συνόλων, προκαλοῦν, δικαιολογημένα, πολὺ μελαγχολικὲς σκέψεις γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα – τουλάχιστον γιὰ τὴ μερίδα της ἐκείνη πού, ἀθεράπευτα, περιμένει ἀπὸ θαυματοποιούς τὴν ὁποιαδήποτε σωτηρία της. Υπάρχουν βέβαια οἱ ἀπνευμάτιστοι, ποὺ κρίνουν τοὺς ἡγέτες αὐτοῦ τοῦ τύπου μ’ ἕνα κριτήριο δουλικὰ θετικιστικό. Λένε: «Γιὰ νὰ κατορθώσουν ὅ,τι κατόρθωσαν, θὰ πεῖ πὼς κάτι εἴταν». Ὑπάρχει όμως καὶ μιὰ ἄλλη κρίση, λεπτότερη, ποὺ θεωρεῖ πὼς ὅ,τι κατόρθωσαν οἱ τυχοδιῶκτες τῆς ἡγεσίας, χαρακτηρίζει τὰ σύνολα ποὺ τοὺς ἀνέχτηκαν, ὄχι τις δικές τους προσωπικές ἀρετές. Εἶναι μιὰ κρίση ποὺ ἀπαιτεῖ, σὲ τελευταία ἀνάλυση, μιὰ ποιότητα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, κάτι πέρα ἀπὸ τὸν τυφλὸ δυναμισμὸ τοῦ ζώου. Στὴν περίπτωση τοῦ Μπενίτο Μουσολίνι, ἡ κρίση αὐτὴ διαπιστώνει πὼς βρισκόμαστε ἀπέναντι σ’ ἕναν καμποτίνο μεθυσμένον ἀπὸ ἐγωλατρία ἀχαλίνωτη. Μὲ τὰ κατώτερα ὄργανα στὸν φυσιογνωμικό του τύπο τονισμένο, τὴ μασέλα, τὸ σαγόνι, μ᾿ ἕνα κρανίο δυσανάλογα στενὸ σὲ σχέση μὲ τὴ βαρειὰ βάση του, θύμιζε, στὴν ὥριμη ἰδιαίτερα ἡλικία του, κάποιους κομπάρσους ποὺ παίζουν στὰ λαϊκὰ κινηματογραφικὰ ἔργα μισόγυμνοι τοὺς μεσαιωνικούς δημίους. Ο ψύχραιμος παρατηρητής, ἂν ἔβλεπε τὸν ποντίφηκα αὐτὸν τοῦ φασισμοῦ σὲ μιά του δημόσια ἐμφάνιση, ἀγόρευση, ἐπίδειξη, παρέλαση, θὰ ξέκρινε τὸν κοῦφιο ἦθοποιὸ ποὺ μαστίζεται ἀπὸ ἕνα καὶ μόνο πάθος: νὰ πιάσει ὅσο μπορεί περισσότερο τόπο, νὰ διογκωθεῖ, νὰ ξεχειλίσει, νὰ ἐκτοπίσει.

Κι᾿ ὅμως, ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος μποροῦσε νὰ εἶναι — καὶ εἶταν — ἐπικίνδυνος. Μ᾿ ἕναν τεράστιο πολεμικὸ μηχανισμὸ στὴ διάθεσή του, τὴν ἀρραγῆ δύναμη τῆς ἀπολυταρχικῆς ἐξουσίας στὸ χέρι του, εἶχε τὴν ἀσυδοσία τοῦ ἀκαταλόγιστου πού, ἔτσι νὰ τοῦρθει, βάζει φωτιὰ στὸ φυτίλι. Τὸν κεραυνὸ σ᾽ αὐτὸ τὸν κόσμο δὲν τὸν κρατᾶνε οἱ φίλοι τοῦ ἀνθρώπου καὶ οἱ συνετοί. Τὸν διαθέτουν οἱ ἀγροῖκοι.

Ἡ φασιστικὴ Ἰταλία, όπως εἴδαμε, ἀπὸ καιρὸ προετοίμαζε τὴν παραβίαση τῆς ἑλληνικῆς ἀνεξαρτησίας. Συνέβει όμως ένα περιστατικὸ ποὺ τὴν ἔκαμε νὰ χάσει τὴν ψυχραιμία της καὶ νὰ βάλει τὸ σχέδιό της σὲ ἄμεση ἐφαρμογή: Η αἰφνιδιαστικὴ ἔναρξη τοῦ Πολέμου ἀπὸ τὸν Χίτλερ καὶ προ- πάντων οἱ κεραυνοβόλες ἐπιτυχίες τοῦ Φύρερ στὰ πεδία τῶν μαχῶν.

Σ’ ἕνα μόνο μῆνα, εἶχαν σαρωθεῖ τὸ Βέλγιο, ἡ Ολλανδία, ἡ Δανία, τὸ Λουξεμβοῦργο, ἡ Γαλλία, ἀφοῦ πρίν εἴχαν ὑποκύψει ἡ Πολωνία καὶ ἡ Νορβηγία. Ὁ Μουσολίνι κυριεύεται τότε ἀπὸ φόβο, νομίζει πὼς ὁ πόλεμος τελειώνει χωρὶς αὐτόν, πὼς ἡ φασιστικὴ Ιταλία δὲν πρόλαβε νὰ ἐπωφεληθεῖ. Η μεγάλη, ἡ μοναδικὴ εὐκαιρία λοιπόν, χάνεται, Προφταίνει, μόλις δώδέκα ἡμέρες προτοῦ συνθηκολογήσει ἡ Γαλλία, νὰ τῆς κηρύξει τὸν πόλεμο : νὰ κηρύξει τὸν πόλεμο σ’ έναν ἑτοιμοθάνατο. Εἶναι ἡ μοῖρα τοῦ στόμφου καὶ τῆς ἀλαζονίας νὰ καταδικάζονται ἀπὸ τὴ δύναμη τῶν πραγμάτων σὲ πράξεις εσχατης ἀνανδρίας. ῾Η ἐποχή μας βρίθει ἀπὸ τὰ σχετικὰ παραδείγματα. ᾿

Αλλὰ ἀπὸ τὶς 10 Ιουνίου τοῦ 1940, ἀπὸ τὴν ἡμέρα δηλαδὴ ὅπου ἡ Ἰταλία εἶχε κηρύξει τὸν πόλεμο κατὰ τῆς ᾿Αγγλίας καὶ τῆς Γαλλίας, ἡ στάση τοῦ Μουσολίνι ἀπέναντι στὴν Ἑλλάδα ἄρχιζε ξαφνικὰ ν᾿ ἀλλάζει. Ἴσαμε τη στιγμὴ ἐκείνη, εἴχαμε διαβεβαιώσεις του γιὰ σεβασμὸ τῆς ἀνεξαρτησίας, τοῦ ἀπαραβίαστου τῆς ἑλληνικῆς γῆς. Μετὰ τὴν 10η Ιουνίου ἡ Ἰταλικὴ κυβέρνησῃ ἀποφασίζει νὰ καταργήσει τὰ προσχήματα. ᾿Ακριβέστερα: θ᾽ ἀναζητήσει ἄλλα τώρα προσχήματα καὶ δικαιολογίες γιὰ τὴν ἐπίθεσή της. Η πρώτη στροφὴ τῆς πολιτικῆς τοῦ Μουσολίνι, σὰν μακρυνὴ προειδοποίηση, περιεχόταν κιόλας στὸ λόγο ποὺ εἶχε ἐκφωνήσει ἐκεῖνος γιὰ νὰ κηρύξει τὸν πόλεμο κατὰ τῆς ᾿Αγγλίας καὶ τῆς Γαλλίας. Εἶχε πεῖ:

«. . . Ηδη, ὁπότε ὁ κύβος ἐρρίφθη καὶ ἡ θέλησίς μας ἔκαυσε τὰς γεφύρας ὄπισθέν μας, δηλῶ κατηγορηματικῶς ὅτι ἡ Ἰταλία δὲν σκοπεύει νὰ παρασύρῃ εἰς τὴν σύρραξιν ἄλλους λαοὺς συνορεύοντας μετ᾿ αὐτῆς ἀπὸ ξηρᾶς ἡ ἀπὸ θαλάσσης. Η Ελβετία, ἡ Γιουγκοσλαβία, ἡ ῾Ελλάς, ἡ Τουρκία καὶ ἡ Αἴγυπτος ἃς λάβουν ὑπὸ σημείωσιν τοὺς λόγους μου τούτους. Εξαρτᾶται ἀπὸ αὐτάς, καὶ μόνον ἀπὸ αὐτάς, ὅπως οἱ λόγοι αὐτοὶ πραγματοποιηθοῦν ἢ ὄχι».

Απὸ αὐτὰς» – δηλαδὴ ἀπὸ αὐτόν, κρυμμένον, ὅποτε τὰ θελήσει, κάτω ἀπὸ τὸ μανδύα τῆς δολοφονικῆς ἀνωνυμίας. Εἶταν ἀπειλὴ μὲ ὅλους τοὺς κανόνες, μέσα στὴν ἀκραιφνέστερη παράδοση τῆς τακτικῆς τῶν ὁλοκληρωτισμῶν. “Ας ἀνησυχοῦσε ὁ Τσιάνο δέκα μῆνες πρίν, γιὰ τὸ τότε ἀπροπαράσκευο τῆς χώρας του. Τὸ καλοκαῖρι κιόλας τοῦ 1940, ἡ Ιταλία διέθετε ἀπέναντί μας πλεονεκτήματα συντριπτικά, περισσότερα κι᾿ ἀπὸ τὰ αὐτονόητα γιὰ μεγάλη Δύναμη. ῎Ας τ᾿ ἀπαριθμήσουμε: Εἶχε τὴν πρωτοβουλία ν᾿ ἀρχίσει τὸν πόλεμο, δηλαδὴ διέθετε τὸ ὅπλο τοῦ αἰφνιδιασμοῦ, τὸ στρατηγικῶς ἀσυναγώνιστο. Οἱ δυνάμεις της εἶταν ἀπὸ καιρὸ ἐπιστρατευμένες, κατὰ τὸ μεγαλύτερό τους μέρος διαθέσιμες, ἐνῶ ἂν ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ πλευρὰ γινόταν ἔστω καὶ μερικὴ ἐπιστράτευση, αὐτὸ θὰ ἐμφανιζόταν ἀμέσως σὰν πρόκληση. Ἡ ἀεροπορική, ἔπειτα, ὑπεροχὴ τῆς Ἰταλίας εἶταν τρομαχτική. Στρατεύματά της ἑτοιμοπόλεμα, κάπου 95.000 ἄντρες, βρίσκονταν στὴν ᾽Αλβανία, μαζὶ μὲ θωρακισμένα ταχυκίνητα μέσα Πολεμικὸ ὑλικό εἶχε ἀποθηκευτεῖ ἐκεῖ περισσότερο ἀπὸ ὅσο χρειαζόταν για τὶς ὑπάρχουσες ἐπὶ τόπου δυνάμεις. Τέλος, μποροῦσαν οἱ Ιταλοὶ νὰ μεταφέρουν ἀνεμπόδιστα κ.᾿ ἄλλα στρατεύματα στὴν ᾿Αλβανία: Ἡ ᾿Αδριατικὴ εἴτα πιὰ δική τους. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς εἶχε γίνει καὶ ἡ κατάληψη τῆς ᾿Αλβανίας ἕνα χρόνο πρίν.

Τὴν ὕφεση τοῦ περασμένου χειμώνα ἀρχίζει τώρα νὰ τὴ διαδέχεται με προϊοῦσα ἔνταση. Μὲ πολλὴ ὀξυδέρκεια ὁ πρεσβευτὴς στὴ Ρώμη Ι. Πολίτη εἶχε τηλεγραφήσει στὴν ἑλληνικὴ Κυβέρνηση, στις 15 Μαΐου 1940: «…Είμαι ἄλλωστε πεπεισμένος ὅτι ἐὰν ἡ Ιταλία εἰσέλθῃ εἰς τὸν πόλεμον θὰ ἀκολουθήσῃ πιστῶς, παρὰ πᾶσαν ἀντίθετον δήλωσιν, τὴν μέθοδον τοῦ αἰφνιδιασμοῦ». Στὶς 18 Ιουνίου τὸν καλεῖ ὁ διευθυντὴς τοῦ ἰδιαιτέρου γραφείου τοῦ Ιταλοῦ ὑπουργοῦ τῶν ᾿Εξωτερικῶν, ὁ πρεσβευτὴς ᾿Ανφοῦζο, καὶ τοῦ ἀνακοινώνει ὅτι τὸ Ιταλικό Ναυαρχεῖο εἶχε διαπιστώσει, «κατὰ τρόπον ἀσφαλῆ», τὴν παρουσία σὲ λιμένες τῆς Κρήτης ξένων πολεμικῶν. Τόσο ὁ πρεσβευτής ὅσο καί, ἀμέσως ὕστερα, ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνηση, διαψεύδουν. Τὴν ἑπόμενη ἡμέρα, δ᾿Ανφοῦζο ἀναγνωρίζει πὼς ἡ πληροφορία εἴταν λαθεμένη. Αὐτὸ δὲν τὸν ἐμποδίζει νὰ καλέσει πάλι, ὕστερα ἀπὸ ἑφτὰ ἡμέρες, τὸν ῞Ελληνα πρεσβευτή, γιὰ νὰ τοῦ ἀνακοινώσει χωρὶς περιφράσεις ὅτι ὁ πρεσβευτὴς τῆς Ελλάδος στὴν ῎Αγκυρα «ἐργάζεται ἐναντίον τοῦ ῎Αξονος» καὶ ὅτι θὰ πρέπει να ἀντικατασταθεῖ. Τὴν ἴδια κατηγορία θὰ ἐπαναλάβει ὁ Τσιάνο αὐτοπροσώπως ὕστερα ἀπὸ τέσσερες ἡμέρες.

Αλλὰ ἡ προσπάθεια ἐξερεθισμοῦ καὶ ἡ ἀναζήτηση ἀπὸ τοὺς Ιταλούς ἀφορμῶν εἶταν ρυθμισμένη μὲ τρόπο πού ν᾿ ἀκολουθεῖ σταθερὴ ἀνιοῦσα. Στὶς 3 Ἰουλίου ὁ Τσιάνο καλοῦσε τὸν Ἕλληνα πρεσβευτή σὲ τόνο βάναυσο καὶ ὀργισμένο τοῦ δήλωνε ὅτι ἔχει ἀποδείξεις πὼς τὰ ἀγγλικὰ πολεμικὰ μεταχειρίζονται τοὺς ἑλληνικοὺς λιμένες γιὰ ἐπιθέσεις κατὰ τῶν ἰταλικῶν ναυτικῶν δυνάμεων. Προσέθετε πὼς ἡ κατάσταση αὐτὴ εἶναι ἀπαράδεκτη κι’ ὅτι ἂν δὲν σταματήσει αὐθωρεί, ἡ Ιταλία θὰ προβεῖ σὲ δράση. Μάταια διαμαρτύρονται, παρατάσσουν ἐπιχειρήματα ἀποστομωτικὰ ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνηση κι᾿ ὁ πρεσβευτὴς στὴ Ρώμη. Τὴν ἀπάντηση σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς αἰτιάσεις θὰ τὴ δώσει ὁ ἴδιος ὁ πρεσβευτὴς τῆς Ιταλίας Γκράτσι, ἀλλὰ μετὰ τὸν πόλεμο, στα απομνημονεύματά του: «Βεβαιῶ μὲ τὸν κατηγορηματικώτερο τρόπο – γράφει καὶ μὲ πλήρη συνείδηση τῶν εὐθυνῶν μου, ἐκεῖνο ποὺ ὑποχρεώθηκα νὰ βεβαιώσω ἐπανειλημμένως σ᾿ ἐκείνους ποὺ διηύθυναν τὴν ἰταλικὴ πολιτική, μ᾿ ἐπίσημες ἀνακοινώσεις καὶ μὲ προσωπικὲς ἐπιστολές: δηλαδὴ ὅτι οὔτε μια βρεταννικὴ βάση, οὔτε ναυτικὴ οὔτε ἀεροπορική, ὑπῆρξε ποτὲ στὴν Ἑλλάδα πρὶν ἀπὸ τὴν 28η Οκτωβρίου 1940». Καὶ θὰ προσθέσει πιὸ πέρα: «Ἡ ἑλληνική κυβέρνηση τήρησε τὴν οὐδετερότητα μὲ ἀναμφισβήτητη νομιμοφροσύνη καὶ μὲ ὅλα τὰ μέσα ποὺ διέθετε, ὥς τὴν ἔσχατη στιγμή». Η Ιταλικὴ κυβέρνηση ὅμως, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ Γαλλία συνθηκολόγησε, εἶχε ἀποθρασυνθεῖ. ᾿Αποφασισμένη νὰ προχωρήσει τὸ ταχύτερο, πολλαπλασίαζε τις προκλήσεις. Βομβαρδιστικὰ ἀεροπλάνα χτυπᾶνε μιὰ μικρὴ μονάδα τοῦ ἑλληνικοῦ Ναυτικοῦ, ὕστερα τὸ ἀντιτορπιλλικὸ «Ὕδρα». Ἡ ἰταλικὴ ἀεροπορίᾳ δὲν παύει νὰ παραβιάζει τὸν ἑλληνικὸ ἐναέριο χῶρο. Τέσσερες βόμβες ἀπὸ ἀεροπλάνα πέφτουν γύρω σ᾽ ἄλλα ἑλληνικὰ πολεμικά, ἐλλιμενισμένα στὸν Κορινθιακό κόλπο, στὸ λιμένα τῆς Ναυπάκτου, ἢ ἀνάμεσα στὴ Σαλαμίνα καὶ τὴν Αἴγινα. Η κατάσταση ἀγριεύει στις 11 Αὐγούστου, ὅταν τὸ πρακτορεῖο Στέφανι, ποὺ οἱ εἰδήσεις του ἔχουν ἐπίσημη προέλευση, δημοσιεύει σ᾿ ὁλόκληρη τὸν Ιταλικό Τύπο, μ᾿ ἐντυπωσιακοὺς τίτλους, ἀνακοινωθὲν ὅτι «ὁ μέγας ᾿Αλβανὸς πατριώτης Νταούτ Χότζα δολοφονήθηκε στην στὴν ἑλληνοαλβανική μεθόριο ἀπὸ Ἕλληνες πράκτορες». Χωρίς ίχνος ὑποψίας γιὰ τὴν εἰρωνεία τοῦ πράγματος, το ἀνακοινωθὲν προσθέτει, ἀναφερόμενο στὴ συμπεριφορὰ τῶν Ἑλλήνων πρὸς τοὺς ᾿Αλβανοὺς τῆς Τσαμουριᾶς; «Σήμερον ὁ τυφλὸς δεσποτισμὸς ἐπιπίπτει περισσότερον ἀπὸ κάθε ἄλλην φορὰν κατὰ τῶν πληθυσμῶν αὐτῶν…

Ὁ Νταούτ Χότζας εἶταν ληστὴς γνωστότατος, ἐπικηρυγμένος ἀπὸ εἴκοσι χρόνια γιὰ φόνους κι᾿ ἄλλα ἐγκλήματα τοῦ κοινοῦ δικαίου. Τὸν εἶχαν σκοτώσει πάνω σὲ καυγᾶ δύο ᾿Αλβανοί, ποὺ τοὺς εἶχαν πιάσει οἱ ἑλληνικὲς ᾿Αρχὲς πρὶν ἀπὸ δύο μῆνες. Η Ιταλικὴ κυβέρνηση τὰ ἤξερε ὅλα αὐτά, όπως γινόταν κατάδηλο ἀπὸ διακοίνωσή της τοῦ περασμένου Ιουλίου πρὸς τὸ ἑλληνικὸ Ὑπουργεῖο Εξωτερικῶν. Τὸ Πρακτορεῖο ᾿Αθηνῶν, ἀμέσως τὴν ἑπόμένη ἡμέρα, τὰ εἶχε διαψεύσει· Τὴ διάψευσή του όμως αὐτή, ὁ ἰταλικὸς Τύπος φρόντιζε, παρὰ κάθε ἔθιμο, νὰ τὴν ἀποσιωπήσει. Ὕστερα ἀπὸ ἄλλες δύο ἡμέρες, στις 14 Αὐγούστου, τὰ Πρακτορεῖο ᾿Αθηνῶν ἔδινε στὴ δημοσιότητα, ἀναλυτικὰ τώρα, ὁλόκληρο τὸ ποινικὸ μητρῶο τοῦ Νταούτ Χότζα.

Αλλὰ τὴν Ιταλία τὴν ἐνδιέφεραν τώρα τὰ προσχήματα καὶ τίποτ᾽ ἄλλο. Τὴν ἴδια ἡμέρα, 14 Αὐγούστου, ὁ πρεσβευτὴς Ι. Πολίτης είχε τηλεγραφήσει ἀπὸ τὴ Ρώμη στὴν κυβέρνηση: «Απὸ προχθὲς ἡ Ιταλία ἀπέβαλε τὸ προσωπεῖον ἔναντι ἡμῶν». Τὸ γνωστὸ φερέφωνο τοῦ φασιστικοῦ κόμματος, ὁ δημοσιογράφος Γκάϊντα, μ᾿ ἕνα ἄρθρο του, ἔδινε στὸν διευθυνόμενο Ιταλικὸ Τύπο τὸ σύνθημα: Γενικὴ ἐπίθεση κατὰ τῆς ῾Ελλάδος.

Καὶ ἀνατέλλει ἡ 15η Αὐγούστου τοῦ 1940. Πλήθη προσκυνητὲς κατάκλύζουν τὴ λευκὴ Τῆνο, στὸ βαθυγάλανο ἑλληνικὸ Αἰγαῖο. Εἶναι ἡ γιορτὴ τῆς Παναγίας. Στὸν ὁρμο τοῦ νησιοῦ, γιὰ ν᾿ ἀπονείμει τις καθιερωμένες τιμές, ἔχει φτάσει ἀπὸ τὰ ξημερώματα ἡ «Ελλη», τὸ παλαιό, ἱστορικὸ εὔδρομο τοῦ ἑλληνικοῦ Στόλου. Σημαιοστολισμένη, κάνει νὰ κυματίζουν τὰ χρώματα τοῦ ἔθνους πλάϊ στὸν θρησκευτικό πανηγυρισμό. Δὲν ἔχει όμως προχωρήσει τὸ πρωί, εἶναι ἀκόμα ὀχτώμιση ἡ ὥρα, όταν κρότος τρομαχτικός συγκλονίζει τὸ πλοῖο καὶ τὸ νησί. Μαῦροι καπνοὶ σηκώνονται ἀμέσως, τριγυρίζουν τὴν «Έλλη», ποὺ χτυπημένη κατάσαρκα, στὰ ὕφαλά της, ἀπὸ ἐχθρὸ κρυμμένο, ἀρχίζει νὰ γέρνει. Δύο ἀκόμα τορπίλλες σκάζουν μὲ φοβερὸ πάταγο, ἡ μιὰ σὲ ξέρα κοντὰ στὸ φανὸ τοῦ νησιοῦ, ἡ ἄλλη στὸν κυματοθραύστη. ‘Ο λαός, οἱ προσκυνητές, στὴν παραλία καὶ στὸ δρόμο ποὺ ἀνεβαίνει πρὸς τὴν ἐκκλησία, ἀναστατώθηκαν, “Αδικα ἀγωνιζόταν τὸ πλήρωμα νὰ ρυμουλκήσει τὸ καράβι, νὰ τὸ φέρει σὲ μέρος ξέβαθο, νὰ τὸ σώσει. Τὰ ρυμούλκια κόβονται. Στὶς δέκα παρὰ δέκα, ἡ «Ελλη» δὲν ὑπῆρχε πιά· εἶχε βουλιάξει μέσα σὲ φλόγες.

Ποιός ἔκαμε τὸ ἔγκλημα; Ποιός πέταξε ἀπὸ μακρυὰ τὸ στιλέτο; Καμμιὰ ἑλληνικὴ ψυχὴ δὲν ἀμφιβάλλει: ῾Η γενναία πράξη ἔχει ἀποτυπωμένη τὴν ταυ τότητά της στὸν τρόπο της. Η ἔρευνα ἄλλωστε ποὺ θὰ γίνει στὸ βυθό τοῦ ὅρμου ἀμέσως τὴν ἐπόμενη ἡμέρα, θὰ φέρει στὸ φῶς τὸ τσακισμένο ἐπισκεπτήριο τοῦ δολοφόνου: Κομμάτια ἀπὸ τὶς τορπίλλες, μὲ πάνω ἀριθμὸ μητρώου καὶ στοιχεῖα Ιταλικά.

Κι᾿ ὅμως; ἂν καὶ ἀμφιβολία δὲν χωράει, ἡ ἑλληνικὴ κυβέρνηση ἀποφασίζει νὰ μὴ μιλήσει, νὰ μὴ φανερώσει τὴν ἀλήθεια, γιὰ ν᾿ ἀποφύγει κάθε προστριβή. Σὲ ἀνακοινωθέν της δηλώνει πὼς δὲν κατόρθωσε νὰ ἐξακριβώσει τὴν ἐθνικότητα τοῦ ὑποβρυχίου ποὺ χτύπησε τὴν «Ελλη». Μόνο στις 30 Οκτωβρίου, ἀφοῦ πιὰ θὰ ἔχει ἀρχίσει ὁ πόλεμος, ἡ κυβέρνηση θὰ κάμει γνωστὴ τὴν ἀλήθεια. ῎Αν ὅμως ἡ ἐπίσημη Ελλάδα σωπαίνει, δὲν ξεγελιέται ἡ κοινὴ Γνώμη, ἐγχώρια καὶ ξένη. ῾Ο παγκόσμιος Τύπος στιγματίζει τὴν πράξη. Ο θόρυβος ποὺ ξεσηκώνεται διεθνῶς εἶναι τόσος ποὺ οἱ Ιταλοὶ δειλιάζουν, τὰ χάνουν, ἀγωνίζονται νὰ φανοῦν ἀνύποπτοι κι᾿ ἀθῶοι. Σοφίζονται καὶ νὰ ἐνοχοποιήσουν τὴν ᾿Αγγλία, ποὺ ἔχει τάχα συμφέρον ν᾿ ἀναστατωθοῦν τὰ Βαλκάνια. ᾿Ακόμα καὶ ὁ Τσιάνο, στὸ ῾Ημερολόγιό του, χωρὶς ν’ ἀναιρεῖ τὴν ἀλήθεια, δοκιμάζει νὰ ρίξει τὴν εὐθύνη γιὰ τὸ ἀνοσιούργημα στὸν Γενικὸ Διοικητὴ τῆς Δωδεκαννήσου Ντὲ Βέκι, «αὐτὸν τὸν μέθυσο» – ὅπως γράφει. Ὅμως ἀπὸ τὴ στιγμὴ ἐκείνη, ἡ ἑλληνικὴ συνείδηση ἔχει διαφωτιστεῖ ἀρκετά, εἰδοποιήθηκε. Ἡ ἱερόσυλη πράξη ποὺ ἐγκαινίασε συμβολικὰ τὴν ἐπίθεση κατὰ τῶν Ἑλλήνων στὸ νησὶ τῆς Θεοτόκου, θὰ κατασταλάξει μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, θὰ τὴ βοηθήσει νὰ ὡριμάσει γοργὰ μέσα στοὺς δυόμιση μῆνες ποὺ θ᾽ ἀκολουθήσουν καὶ θὰ χρωματίσει μὲ ἱερότητα τὸν ἀγῶνα ποὺ προετοιμάζεται. Τὸ εἶχε νιώσει ἄραγε, ἢ ἀργότερα μόνο τὸ κατάλαβε ὁ πρεσβευτὴς τῆς Ιταλίας Γκράτσι, ποὺ θὰ γράψει μιὰ μέρα στ᾿ ἀπομνημονεύματά του : « Τὸ ἔγκλημα τῆς Τήνου εἶχε γι᾿ ἀποτέλεσμα, γιὰ νὰ μὴν πῶ ἔκαμε τὸ θαῦμα, νὰ δημιουργηθεῖ σ᾽ ὅλη τὴν Ἑλλάδα μιὰ ἀπόλυτη ἑνότητα ψυχῶν. Μοναρχικοὶ καὶ βενιζελικοί, ὁπαδοὶ καὶ ἀντίπαλοι τῆς 4ης Αὐγούστου, πείστηκαν πὼς ἕνα μόνον ἀδυσώπητο ἐχθρὸ εἶχε ἡ ῾Ελλάδα: τὴν Ιταλία. Καὶ πὼς ἂν δὲν γινόταν ν’ ἀποφευχθεῖ μιὰ σύγκρουση μὲ τὴν Ιταλία, θὰ εἶταν προτιμότερο ν᾿ ἀντιμετωπισθεῖ ὁ ἐχθρὸς μὲ ἀνδρισμό, παρὰ νὰ ὑποχωρήσει τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος μπροστὰ σ᾽ ἕναν ἐχθρὸ ποὺ δὲν δίσταζε νὰ μεταχειρίζεται τέτοια μέσα».

Τὴν ἴδια ἡμέρᾳ τοῦ τορπιλλισμοῦ τῆς «Ελλης», στὶς 6 τ᾽ ἀπόγεμα, δύο Ιταλικὰ βομβαρδιστικὰ ἀεροπλάνα ἔρριξαν βόμβες χωρὶς ἀποτέλεσμα πάνε στὸ ἀτμόπλοιο «Φρίντων», ποὺ βρισκόταν στὸ Μάλι τῆς Κρήτης. Εἶταν φανερὸ πὼς ἡ Ἰταλία ἀδιαφοροῦσε πιὰ γιὰ τὰ μέσα. Ο πρεσβευτής της δεν γελιέται στὸ χαρακτηρισμό.

Καὶ ὁ Χίτλερ ; Εἶταν σύμφωνος ἄραγε σ᾿ ὅλ᾽ αὐτά; Ξέρουμε σήμερα πὼς ὄχι — ἀλλὰ γιὰ λόγους πολύ διαφορετικοὺς ἀπὸ ἐκείνους ποὺ εἶχαν ὑποθέσει τότε μερικοὶ ρωμαντικοὶ Ἕλληνες. Δὲν εἶταν σύμφωνος ὁ Χίτλερ γιατί, από τον καιρὸ τῶν συσκέψεων στὸ Ὄμπερζάλτσμπουργκ, μέσα στὸν ἕνα χρόνο ποὺ εἶχε μεσολαβήσει, τὰ πράγματα είχαν πάρει διαφορετική τροπή. Η ἑλληνοϊταλικὴ ρήξη, θὰ εἶχε ἀντίχτυπο εὐρύτερο στὴν πολεμικὴ πολιτική του Αξονος. Η Γερμανία ήθελε κάθε προσπάθεια νὰ συγκεντρωθεῖ κατὰ Μεγάλης Βρεταννίας, ποὺ δὲν εἶχε πέσει. Ἔπειτα, ὁ Χίτλερ, εἶχε τὰ δικά σχέδια γιὰ τὴν Ἑλλάδα: Λογάριαζε νὰ τὴν ἐκβιάσει διπλωματικῶς ἢ νὰ ἐπιτεθεῖ πρῶτα κατὰ τῆς Κρήτης τὸν ἴδιο ἐκεῖνο χειμῶνα τοῦ 1940. Τὸ γράφει σ’ ἐπιστολή του πρὸς τὸν Μουσολίνι. Ἡ ἐκκαθάριση τῶν Βαλκανίων άλλωστε τοῦ εἴταν ἀναγκαία, γιὰ ν᾿ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὸν κίνδυνο νὰ πλευροκοπηθεῖ ὅταν θὰ ἐπιχειροῦσε τὴν ἐκστρατεία ποὺ κιόλας λογάριαζε κατὰ τῆς Ρωσίας. Δεν τὸν συνέφερε μὲ κανένα τρόπο ν᾿ ἀφήσει στὸ Νότο μιὰ δυνατότητα νὰ τοῦ ανοιχτεῖ βαλκανικὸ μέτωπο, ὅπως στὸν Πρῶτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ὁ Μουσολίνι, ἀπεναντίας, ἤθελε νὰ προλάβει. Τοῦ χρειαζόταν κι’ αυτουνοῦ, γιὰ λόγους γοήτρου, μιὰ ἐντυπωσιακὴ νίκη, ὅπως οἱ πρόσφατες – γερμανικές. Αἴσθημα κατωτερότητος ἀπέναντι στὸ συνεταῖρο του εἶχε ἀρχίσει νὰ τὸν κατατρύχει. Ο σύνδεσμος τῶν δύο δικτατόρων εἶταν λυκοφιλία. Στ ἀνώτερο Αρχηγὸ τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου του στρατηγὸ Μπαντόλιο, θὰ πει ο Μουσολίνι τὸν Νοέμβριο: «Μᾶς εἰδοποίησαν ἐμᾶς οἱ Γερμανοὶ ὅταν χτύπησαν τὴ Νορβηγία, ἢ γι᾽ ἄλλες τους ἐπιχειρήσεις; Μᾶς ἀγνόησαν ἐντελῶς. Τώρα κι’ ἐγὼ τοὺς πληρώνω μὲ τὸ ἴδιο νόμισμα». ᾿

Εντούτοις θὰ βρεθεῖ στὴν ἀνάγκη, ὕστερα ἀπὸ πίεση τοῦ Γερμανού ὑπουργοῦ τῶν Ἐξωτερικῶν Ρίμπεντροπ καὶ διάβημα τοῦ Στρατιωτικοῦ ακολούθου τῆς γερμανικῆς πρεσβείας στὴ Ρώμη, ν᾿ ἀναβάλει τὴν εἰσβολή στὴν Ἑλλάδα. Λογάριαζε νὰ τὴν κάνει ἀμέσως μετὰ τὸν τορπιλλισμὸ τῆς «Ελλης». Στὸ στρατηγὸ Βισκόντι Πράσχα, διοικητὴ τῶν ἰταλικῶν στρατευμάτ στὴν ᾿Αλβανία, θὰ σταλοῦν ἄλλες ὁδηγίες τώρα. Τὸ σχέδιο ὁριστικῆς καὶ τῆς Ἑλλάδος ἐπιθέσεως ὁ Πράσκα ἀρχίζει νὰ τὸ συντάσσει τὸ Σεπτέμβριο. Εἶναι τὸ περίφημο «Emmergenza G.», κατὰ τὴ συνθηματική του ὀνομασία. Προβλέπει ταυτόχρονη ἐπίθεση κατὰ τῆς ἑλληνικῆς Ηπείρου κι᾿ ἀποβάσεις στὴν Κέρκυρα, στὴν Κεφαλληνία καὶ στὴ Ζάκυνθο. Τέλος Σεπτεμβρίο τὸ σχέδιο στέλνεται στὴ Ρώμη γιὰ ἔγκριση ἀπὸ τὸ Γενικὸ ᾿Επιτελεῖο. Για τὴν προετοιμασία τῆς ἐφαρμογῆς του, εἶχαν ἀρχίσει κιόλας μετακινήσεις δυνάμεων ἀπὸ τὴ γιουγκοσλαβικὴ στὴν ἑλληνικὴ μεθόριο, ἐνῶ ἐνισχύσεις στέλνονταν ἀπὸ τὴν Ιταλία. Ως τὶς ἀρχὲς Οκτωβρίου, θὰ ἔχουν μεταφερθεί στ ᾿Αλβανία ἄλλοι 30.000 άνδρες, τάνκς, πυρομαχικά. Τὴν παραμονὴ τῆς εἰσβολῆς, τὸ σύνολο τῶν ἰταλικῶν δυνάμεων στὴν ᾿Αλβανία θὰ φτάνει τὶς 100.000 άνδρες.

Ωστόσο ἡ γενικὴ ἀτμόσφαιρα εἶχε ἀρχίσει πάλι νὰ βαραίνε πολύ. Στις 27 Σεπτεμβρίου ὑπογράφεται τὸ τριμερὲς Σύμφωνο Γερμανίας, Ιταλίας καὶ Ιαπωνίας, ἐνῶ στὶς 4 Οκτωβρίου, οἱ δύο δικτάτορες καὶ οἱ ὑπουργοί τους τῶν Ἐξωτερικῶν συναντιῶνται στὸ Μπρέννερ, χωριὸ τῶν Ιταλογερμανικῶν τώρα συνόρων – μετὰ τὸ «ἄνσλους» – όπου καὶ συζητεῖται ἀναλυτικὰ ἡ ὑπόθεση τῆς Ἑλλάδος. Ξαφνικά, στις 7 Οκτωβρίου, ὁ Μουσολίνι μαθαίνει ὅτι τὰ γερμανικὰ στρατεύματα κατέλαβαν τὴ Ρουμανία. Πρόσχημα: νὰ προστατέψουν τις πετρελαιοπηγές της ἀπὸ τοὺς ῎Αγγλους. Ἡ ἀγανάκτησή του ξεσπάζει: «Ὁ Χίτλερ – λέει στὸν Τσιάνο – μὲ φέρνει πάντοτε μπροστὰ σὲ τετελεσμένα γεγονότα. Θὰ τὸν πληρώσω μὲ τὸ ἴδιο νόμισμα. ᾿Απὸ τὶς ἐφημερίδες θὰ τὸ μάθει πὼς κατέλαβα τὴν Ἑλλάδα». Ἡ ἀπόφαση εἶχε παρθεῖ ἀπὸ καιρό· δὲν ἀπέμενε παρὰ νὰ ὁρίσει καὶ τὴν ἡμέρα. Αὐτὸ θὰ γίνει στις 14 0κτωβρίου. Τὴν ἴδια στιγμή, καλεῖται στὴ Ρώμη ὁ στρατηγός Πράσκα: Η ἐγκριτικὴ διαταγὴ τοῦ σχεδίου του ἐπιθέσεως εἶναι έτοιμη. Τὸ πρωί τῆς 15ης Οκτωβρίου, στις 11 ἡ ὥρα, είχε συγκληθεῖ τὸ μεγάλο Πολεμικό Συμβούλιο στὸ Παλάτσο Βενέτσια. Ἡ σύσκεψη θα γινόταν στὰ ἰδιαίτερο γραφεῖο τοῦ Μουσολίνι. Μετέχουν οἱ κεφαλὲς τῆς ἰταλικῆς στρατιωτικῆς ἡγεσίας: Είναι ὁ στρατάρχης Μπαντόλιο ἀνώτατος ἀρχηγὸς τοῦ Γενικοῦ ᾿Επιτελείου, ὁ στρατηγὸς Ροίτα ὑπαρχηγός του, ὁ στρατηγὸς Βισκόντι Πράσκα, ὁ τοποτηρητὴς τῆς κυβερνήσεως στὰ Τίρανα Τζακομίνι, ὁ ὑπουργὸς τῶν Εξωτερικῶν κόμης Τσιάνο, ὁ ὑφυπουργὸς τῶν Στρατιωτικῶν στρατηγὸς Σοντοῦ, ὁ ναύαρχος Καβανιάρι ἀρχηγὸς τοῦ Ναυτικοῦ ᾿Επιτελείου, ὁ στρατηγὸς Πρίκολο ἀρχηγὸς τοῦ ᾿Επιτελείου ᾿Αεροπορίας. Συνεδρίαση ἱστορική, γι᾿ αὐτὸ κι᾿ ἀποτυπώνεται σὲ στενογραφημένα πρακτικά. Τὸν λόγο παίρνει πρῶτος φυσικὰ ὁ Μουσολίνι, ποὺ μπαίνει κατ᾽ εὐθεῖαν στὸ θέμα:«Σκοπός μας νὰ καθορίσωμεν τὰς λεπτομερείας μιᾶς ἐπιθέσεως ποὺ ἀπεφάσισα ἀπὸ πολλοῦ νὰ ἐξαπολύσω κατὰ τῆς Ἑλλάδος».

Ἐδῶ δὲν ὑπάρχουν πιὰ περιστροφὲς καὶ προσχήματα : βρισκόμαστε στὸ ἄντρο τοῦ θηρίου. Μιὰ χώρα ἀπὸ 45 ἑκατομμύρια, πάνοπλη, ὀργανωμένη μὲ σύστημα σκληρό, ἀπεφάσισε νὰ συντρίψει ἕνα λαὸ ἀπὸ ἑφτάμιση ἑκατομμύρια ψυχές, που φράζει τὸ δρόμο στὴν ἐξαπολυμένη μεγαλομανία της. Στὴ σύσκέψη τοῦ Παλάτσο Βενέτσια, ὁ Μουσολίνι καθόριζε ἀμέσως ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τὴν ἡμέρα τῆς ἐπιθέσεως: Θὰ εἶταν ἡ 26 Οκτωβρίου, «δίχως οὔτε μιᾶς ὥρας ἀναβολή». Καὶ προσέθεσε ὁ Ντοῦτσε: «῾Η ἐπιχείρησις αὐτὴ ἔχει ὡριμάσει ἀπὸ πολλοῦ εἰς τὴν σκέψιν μου καὶ τὴν ἀπεφάσισα πολὺ πρὶν ἢ λάβωμεν μέρος εἰς τὸν παρόντα πόλεμον». Εξηγοῦσε ὅτι δὲν προέβλεπε περιπλοκὲς ἀπὸ μέρος τῆς Γιουγκοσλαβίας καὶ τῆς Τουρκίας, ὅτι ἡ Ρουμανία εἶταν πιὰ ὑπὸ γερμανική κατοχή, στὴ δὲ Βουλγαρία προσφέρεται τώρα ἡ εὐκαιρία νὰ πραγματοποιήσει τὶς βλέψεις της γιὰ τὴ Μακεδονία.

Ο Τζακομίνι, ποὺ τοῦ ζήτησαν νὰ ἐκθέσει πρῶτος τὶς ἀπόψεις του, εἶπε ὅτι στὴν ᾿Αλβανία «ἡ ἐπιχείρησις ἀναμένεται ἀνυπομόνως». Ὅτι ὁ ἐνθουσιασμὸς τῶν ᾽Αλβανῶν εἶναι τόσος ὥστε, τὸν τελευταίο καιρό, παρατηρεῖ ται κάποια ἀπογοήτευση ποὺ ἀργεῖ νὰ ἐκδηλωθεῖ ἡ ἐνέργεια κατὰ τῆς Ἑλλάδος. Σ᾿ ἐρώτημα τοῦ Μουσολίνι πῶς εἶναι τὰ πνεύματα στὴν ῾Ελλάδα, ο Τζακομίνι ἀποκρίθηκε: «Φαίνεται πως οἱ Ἕλληνες ἔχουν χάσει τὸ ἠθικό τους».

Μίλησε ὕστερα ὁ Πράσκα. Δήλωσε πὼς ἡ ἐκστρατεία ἐμφανίζεται μὲ τοὺς καλλίτερους οἰωνούς. Ὅτι ἔχει προετοιμαστεῖ καὶ μελετηθεῖ ὡς τὴν τελευταία λεπτομέρεια. «Εἶναι τελεία ἐν τῇ μέτρῳ τοῦ ἀνθρωπίνως δυνατοῦ», εἶπε. «Ὅσο γιὰ τὸ ἠθικὸ τῶν Ιταλικῶν στρατευμάτων, εἶναι ὑπέροχο και ὁ ἐνθουσιασμός τους έχει φτάσει στὸ μάξιμουμ». «Τὰ μόνα κρούσματα ἀπειθαρχίας ποὺ συνήντησα — ἐξηγοῦσε μὲ αὐταρέσκεια ὁ Πράσκα εἶναι ἡ ἀσυγκράτητη ἐπιθυμία τῶν ἀξιωματικῶν, ποὺ φλέγονται ἀπὸ τὸν πόθο νὰ πολεμήσουν».

Σ’ ἐρώτηση τοῦ Μουσολίνι γιὰ τὴν ἀναλογία τῶν δυνάμεων, ὁ ἀρχιστράτηγος τῆς ᾿Αλβανίας δήλωσε πὼς ἔχουν ὑπεροχὴ ἀπέναντι στοὺς ῞Ελληνες 2 πρὸς 1. « —Γνωρίζομεν ποῖον εἶναι τὸ ἠθικὸν τῶν Ἑλλήνων στρατιωτῶν ;» ρωτάει ὁ Μουσολίνι. Ο Πράσκα : « Δὲν θὰ πολεμήσουν μ᾿ εὐχαρίστησιν ». Τὸ Συμβούλιο ὕστερα, κατὰ προτροπὴ τοῦ Μουσολίνι, ἀσχολήθηκε μὲ τὴν ἀναζήτηση ἀφορμῆς γιὰ τὴν ἐπίθεση. Προσφέρθηκε ὁ Τσιάνο νὰ τὴ δημιουργήσει. Ο Μουσολίνι τὴν ἤθελε γιὰ τὶς 24 Οκτωβρίου, δύο ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν εἰσβολή. «Εἰς τὰς 24 θὰ δημιουργηθεῖ», βεβαίωσε ὁ κόμης. Θὰ εἶναι τὰ δῆθεν ἐπεισόδια στοὺς ῾Αγίους Σαράντα καὶ τὴν Καπέτιστα, ποὺ θὰ χρησιμοποιηθοῦν, πραγματικά, σὰν πρόσχημα γιὰ τὴν ἐπίθεση.

Συνετώτερος κάπως ἀπὸ τοὺς προλαλήσαντες, εἶχε φανεῖ ὁ Μπαντόλιο. Συνέστησε νὰ συνδυασθεῖ ἡ εἰσβολὴ στὴν ῾Ελλάδα μ᾿ ἐνέργεια στὴν Αἴγυπτο, πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς Μάρσα Ματρούχ. Κατὰ τὴ γνώμη του, χρειάζονταν εἴκοσι μεραρχίες στὴν ᾿Αλβανία καὶ διάστημα τριῶν μηνῶν γιὰ τὴ συγκέντρωση τῶν δυνάμεων. ᾿Αλλὰ ὁ Μουσολίνι εἴταν πιὰ ἀσυγκράτητος. Ὕστερα ἀπὸ συζήτηση πάνω σὲ εἰδικὰ σημεῖα : τὴν ὀργάνωση ἀλβανικῶν συμμοριῶν, τὸν ἐξοπλισμό τους, κλπ. ἔκλεισε τὴ συνεδρίαση στὶς δωδεκάμιση τὸ μεσημέρι μὲ τ᾿ ἀκόλουθα λόγια: «Ας ἀνακεφαλαιώσωμεν : ᾿Επίθεσις εἰς τὴν Ηπειρον. Παρακολούθησις καὶ πίεσις ἐπὶ τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὡς δευτέρα φάσις, πορεία πρὸς τὰς ᾿Αθήνας.» . Ο Γκράτσι θὰ ἐξηγήσει μιὰ μέρα στ᾿ απομνημονεύματά του πὼς «τὴν ἐκστρατεία κατὰ τῆς Ἑλλάδος, οἱ ὑπεύθυνοι κύκλοι τῆς Ρώμης τὴν θεωροῦσαν ἕνα εἶδος στρατιωτικὸ περίπατο καὶ τίποτ’ άλλο».

Μιὰ μικρὴ ἀπογοήτευση γιὰ τὸν Μουσολίνι θὰ εἶναι ὁ Βόρις τῆς Βουλγαρίας. Στὴν ἰδιόχειρη ἐπιστολὴ ποὺ θὰ τοῦ στείλει ὁ Ντοῦτσε μὲ τὴν παρακίνήση νὰ μετάσχει κι’ αὐτὸς στὸ εὐγενὲς ἐγχείρημα, ὁ Βόρις θ᾽ ἀπαντήσει ὅτι τὰ ὠφελήματα δὲν τοῦ φαίνονται τέτοια ποὺ νὰ τοῦ ἐπιτρέπουν ν᾿ ἀναλάβει τὴ σχετικὴ εὐθύνη ἀπέναντι στὴ χώρα του. «Φοβᾶται τοὺς Τούρκους προπαντός», σημειώνει στὸ Ημερολόγιό του & Τσιάνο. Ο Μουσολίνι ὅμως, διαβάζοντας τὴν ἀπάντηση ποὺ τοῦ εἶχε φέρει ὁ Ανφοῦζο ἀπὸ τὴ Σόφια, εἶχε ξεσπάσει : «Βασιλεῖς χωρίς καρδιὰ δὲν θὰ πετύχουν ποτὲ τίποτα.” Η πορεία τοῦ Πράσκα θὰ εἶναι ραγδαία καὶ θ’ ἀναγκάσει τὶς ἑλληνικὲς δυνάμεις τοῦ Βόρειου τομέως ν᾿ ἀποσυρθοῦν πρὸς τὴν ᾿Αθήνα, ἂν δὲν τὶς διαλύσουμε πρὶν ἐντελῶς κι᾿ ἀναγκαστεῖ ὁ καθένας τους νὰ πάει στὸ χωριό του”

Η ἡμερομηνία τῆς εἰσβολῆς, ὕστερα ἀπὸ ἐπιμονὴ τοῦ Γεν. Επιτελείου, θ᾽ ἀναβληθεῖ ἀπὸ τὶς 26 στὶς 28 Οκτωβρίου. Στὶς 27, ὅλα τὰ ὁπλιταγωγὰ τὰ συγκεντρωμένα στὸ Μπρίντιζι καὶ στὸν Τάραντα μὲ τὴ μεραρχία «Μπάρι», γιὰ τὴν κατάληψη τῆς Κέρκυρας, ἀναγκάζονται ἀπὸ τὴν κακοκαιρία ν᾿ ἀναβάλουν τὸ ξεκίνημά τους γιὰ τρεῖς ἡμέρες. Θὰ τὸ ἀναβάλουν γιὰ πάντα τὴν 1η Νοεμβρίου, ὕστερα ἀπὸ τὰ πρῶτα νέα τοῦ μετώπου : ῾Η ἀπροσδόκητη γιὰ τοὺς Ιταλούς, ἡ ἀπειλητική, ἀντίσταση τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων προκαλύψεως, ἀνάγκαζε τὸ ἰταλικὸ Γενικὸ ᾿Επιτελεῖο ν᾿ ἀποφανθεῖ πὼς ἡ μεραρχία Μπάρι χρειαζόταν τώρα «ἀπαραιτήτως» στὴν ᾿Αλβανία, νὰ ἐνισχύσει τὸν Πράσκα. Τὰ νησιὰ τοῦ Ἰονίου εἶχαν σωθεῖ.

Η ἐσωτερικὴ ἄλλωστε κατάσταση στὸ ἰταλικὸ Γενικὸ ᾿Επιτελεῖο κάθε ἄλλο παρὰ ἁρμονικὴ εἴταν. Ὁ Μπαντόλιο, ἂν καὶ δίχως σθένος ἀπέναντι στὸν Μουσολίνι, εἴταν ἀπαισιόδοξος γιὰ τὴν εἰσβολὴ στὴν Ἑλλάδα. Οἱ τρεῖς ἀρχηγοὶ τοῦ Γενικοῦ ᾿Επιτελείου εἶχαν κηρυχτεῖ ἀντίθετοι. Ὁ Ροάτα καταδολιευόταν τὸν Πράσκα. Ο Τζακομίνι εἶχε καταχραστεῖ μεγάλα ποσὰ προορισμένα γιὰ τὴν ἐξαγορὰ συνειδήσεων στὴν ᾿Αλβανία. Φῆμες θολὲς κι᾿ ἀνεξακρίβωτες κυκλοφοροῦσαν στοὺς ἐπίσημους διαδρόμους, παρασκηνιακὰ διαβήματα γίνονταν δίχως ἀποτέλεσμα ἀπὸ τοὺς στρατηγούς, ὁ ἕνας κρυβόταν ἀπὸ τὸν ἄλλον καὶ γενικὰ ἐπικρατοῦσε μιὰ ἀτμόσφαιρα χαμιτικὴ – ἡ μοῖρα τῶν ὁλοκληρωτισμῶν.

Ωστόσο, στις 22 Οκτωβρίου, στὸ Ὑπουργεῖο τῶν Ἐξωτερικῶν τῆς Ρώμης, ὁ Τσιάνο ἀρχίζει νὰ συντάσσει τὸ περιλάλητο τελεσίγραφο, ποὺ προορίζεται νὰ ἐπιδοθεῖ στὴν ἑλληνικὴ κυβέρνηση τὴ νύχτα τῆς 27ης πρὸς τὴν 28η. «Φυσικὰ – σημειώνει στὸ ‘Ημερολόγιό του ὁ ἴδιος – πρόκειται γιὰ ἐπίσημο ἔγγραφα ποὺ δὲν ἀφήνει διέξοδο : ἢ ἀποδοχὴ τῆς κατοχῆς ἢ ἐκτέλεσι τῆς ἐναντίον τους ἐπιθέσεως». Λαμπρὰ πληροφορημένος ὁ πρεσβευτὴς τῆ ῾Ελλάδος στὴ Ρώμη, τηλεγραφοῦσε στις 23 Οκτωβρίου στὴν κυβέρνηση ὅτι κατὰ πληροφορίες στρατιωτικῆς πηγῆς, ἡ ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος ἐνέργεια ἔχει προσδιορισθεῖ γιὰ τὶς 25 ἕως 28 Οκτωβρίου. Στὸ μεταξύ, ὁ πρέσβυς Γκράτσι ἔπαιζε στὴν Αθήνα τὸ τελευταῖο καὶ γραφικώτερο μέρος τοῦ ρόλου του : Μὲ τὴν εὐκαιρία ποὺ τὸ Ἐθνικὸ Θέατρο θ᾽ ἀνέβαζε στὴν ᾿Αθήνα, μετὰ τὴ Θεσσαλονίκη, τὸ μελόδραμα τοῦ Τζάκομο Πουτσίνι «Μαντὰμ Μπατερ- φλάϋ», δεύτερο κατὰ σειρὰ ἔργο τῆς ἀρτισύστασης Λυρικῆς του Σκηνῆς, ὁ Ἰταλὸς πρεσβευτὴς εἶχε προτείνει νὰ κληθεῖ ὁ γιὸς τοῦ διάσημου συνθέτη νὰ παρακολουθήσει τὴν πρώτη ἐπίσημη παράσταση. Θὰ εἴταν μιὰ εὐκαιρία ν᾿ ἀναθερμανθοῦν οἱ σχέσεις τῶν δύο λαῶν στὸ καλλιτεχνικὸ καὶ στὸ κοινωνικὸ ἐπίπεδο, γιατὶ ἡ ἰταλικὴ πρεσβεία θὰ ἔδινε τὴν ἑπομένη μιὰ δεξίωση, ὅπου θὰ καλοῦσε ὅλη τὴ γνωστὴ ἀθηναϊκὴ κοινωνία. «Θὰ ἦτο μεγίστη τιμὴ» ἂν στὴ δεξίωση αὐτὴ δεχόταν νὰ προσέλθει ὁ πρωθυπουργός. Ο Ιωάννης Μεταξᾶς συμφώνησε, ἴσως γιὰ νὰ ἐξαντλήσει ἔτσι ὅλες τὶς δυνατότητες. «Ἔστω—εἶπε—. ῎Ας ἔλθει ὁ κύριος Πουτσίνι. “Ας δοθεῖ ἡ ἑορτή. Αλλὰ νά ξέρει ὁ κ. Γκράτσι ὅτι ἐγὼ δὲν θὰ παραστῶ. Οὔτε ἡ Κυβέρνησις». Κι᾿ ἐξηγοῦσε ὑπὸ ποιὲς συνθήκας θὰ μποροῦσαν, ἂν ἡ Ἰταλία τὸ ἤθελε πραγματικά, ν᾿ ἀποκατασταθοῦν οἱ σχέσεις.

Αφίσα για την παρουσίαση του έργου του Πουτσίνι

Ὁ ᾿Αντώνιος Πουτσίνι, συνοδευμένος ἀπὸ τὴ γυναίκα του, ἦρθε. Στὸ σταθμὸ Λαρίσης τὸν ὑποδέχτηκε ἡ διοίκηση τοῦ Ἐθνικοῦ Θεάτρου κι᾿ ἀνώτερα στελέχη του. Η παράσταση τῆς «Μαντὰμ Μπατερφλάϋ» δόθηκε στις 25 Οκτωβρίου μὲ πολλὴ ἐπισημότητα κι’ ἐπιτυχία, παρὰ τὸ γενικὸ κλῖμα, τὸ ψυχολογικὰ ἀπρόσφορο ὕστερα ἀπὸ τὰ γεγονότα ποὺ εἶχαν προηγηθεί. Η δεξίωση στὴν Ιταλικὴ πρεσβεία ἔγινε τὴ νύχτα τῆς 26ης πρὸς 27η Οκτωβρίου. Πάνω στὸ μεγάλο τραπέζι, είχαν τοποθετηθεῖ μικρὲς σημαῖες τῶν δύο ἐθνῶν· τὴν ἴδια ὅμως ὥρα, πίσω ἀπὸ τοὺς σκοτεινοὺς διαδρόμους τῆς πρεσβείας, μέσα στὰ γραφεῖα της, οἱ δύο γραμματεῖς ἀποκρυπτογραφοῦσαν τὸ τελεσίγραφο πρὸς τὴν ῾Ελλάδα, ποὺ ἔφτανε κατὰ δόσεις, μὲ τρόπο πρωθύστερο, σὲ τέσσερα μακροσκελῆ τηλεγραφήματα. Ο Γκράτσι, εἰδοποιημένος νὰ τὸ περιμένει μὲ προηγούμενο τηλεγράφημα, ἀπὸ τὸ πρωΐ, εἴταν νευρικός, ἀνήσυχος. Πολλαπλασίαζε τις περιποιήσεις του στους καλεσμένους του, σερβίριζε μόνος του τὶς κυρίες, στιγμὲς – στιγμές όμως στεκόταν σὰν ἀπορροφημένος σὲ σκέψεις καὶ εἶχε τότε βλέμματα ἀκατανόητα γιὰ τοὺς ἐκεῖ ‘Ελληνες. Νόμιζε πως ἡ εἰσβολὴ θ᾽ ἄρχιζε τὴν ἴδια ἐκείνη νύχτα, πὼς θ᾽ ἀναγκαζόταν νὰ διακόψει τὴ δεξίωση του. Μόνον ἀφοῦ πιά, στὶς πρωϊνὲς ὧρες, ἔφυγαν καὶ οἱ τελευταῖοι καλεσμένοι καὶ τὰ τηλεγραφήματα μπήκανε στὴν κανονική τους σειρά, μόνο τότε πληροφορήθηκε πὼς ἡ ἐπίθεση θὰ γινόταν τὰ χαράματα τῆς 28ης Οκτωβρίου. Τὸ τελεσίγραφο αὐτὸ ἔπρεπε νὰ τὸ ἐπιδώσει, στὸν Ελληνα πρωθυπουργὸ δίχως προειδοποίηση στὶς 3 τὸ πρωΐ…

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

«Το βιβλίο αυτό εδώ προβάλλει αξιώσεις στην αυστηρότερη ιστορική αλήθεια, όχι όμως και στην ιστορική πληρότητα. Δεν είναι σύνθεση επιστημονική. Γραμμένο εξάλλου από άνθρωπο που είχε την τύχη να αναπνεύσει τον τραγικό αέρα του μετώπου, αποκρούει με περιφρόνηση κάθε βέβηλη φαντασία, κάθε αδιάκριτη ανάμιξη του μυθιστορηματικού. Η εκστρατεία του 1940-41 είναι από μόνη της πολύ πλούσια σε περιεχόμενο για να χρειάζεται τη συμπλήρωση της σκηνοθεσίας. Ωστόσο, αυτή η εκστρατεία, που όλοι τη λένε “το Έπος”, έχει τούτο το παράδοξο: πως είναι ένα έπος άγνωστο θέλω να πω άγνωστο στις ζεστές του πτυχές, στην ανθρώπινη ουσία του. Φαινόμενο ψυχολογικό και ιστορικό απροσδόκητο, δημιούργημα μιας στιγμής ανεπανάληπτης, αδικήθηκε από τα μετέπειτα γεγονότα, την πλησμονή των βιωμάτων: η Κατοχή, η Αντίσταση, το Κίνημα του Δεκέμβρη, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το ξύπνημα ενός νέου κόσμου, του κόσμου της πυρηνικής εποχής, ήρθαν να κατακαλύψουν τη στιγμή της Αλβανίας. Το κεφάλαιο τούτο της ελληνικής ιστορίας, ένα από τα πιο σημαντικά, κλείστηκε και τοποθετήθηκε στο αρχείο προτού μνημειωθεί. Όχι πως δεν υπάρχουν ιστορίες του ελληνοϊταλικού πολέμου: υπάρχουν, και αξιόλογες. Αλλά εκείνο που λείπει είναι ένα βιβλίο δίχως αξιώσεις, προσιτό στον μέσο αναγνώστη, τον ανειδίκευτο στα στρατιωτικά, στα διπλωματικά, και που διαβάζεται άνετα. Δεν ξέρω αν μπόρεσα να το δώσω. Πρέπει να πω ότι θέλησα να προλάβω προτού αποχωρήσει από τη ζωή η γενιά των μαχητών και χαθεί έτσι ανεπανόρθωτα η άχνα των ανθρώπων που έκαμαν την Ιστορία. Γιατί την Ιστορία τη συνθέτουν πάντοτε δύο στοιχεία, που ο χρόνος τ’ αποχωρίζει: μια σειρά γεγονότα κι ένα άρωμα εποχής. Το πρώτο, τα γεγονότα, μπορείς να τ’ αποκαταστήσεις ακόμη κι ύστερα από αιώνες. Το δεύτερο όχι χάνεται, πετάει μαζί με τη στιγμή. Ακόμα κι εκείνοι που το ένιωσαν -όπως και όσο νιώθει κανένας το παρόν-, ακόμα κι αυτοί χάνουν την αίσθησή του όταν το πάρει ο άνεμος του χρόνου».
(ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ

Σημαντικός έλληνας πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος. Εντάσσεται στη λεγόμενη «γενιά του ‘30», που έφερε τον αέρα της ανανέωσης στα ελληνικά γράμματα.

Γεννήθηκε στο Ναύπλιο στις 16 Φεβρουαρίου 1907 και ήταν γιος του δημάρχου της πόλης Δημητρίου Τερζάκη. Το 1915 μετακόμισε με την υπόλοιπη οικογένειά του στην Αθήνα, όταν ο πατέρας του εξελέγη βουλευτής με το κόμμα των Φιλελευθέρων.

Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αναγορεύθηκε διδάκτορας σε πολύ νεαρή ηλικία και ακολούθησε καριέρα δικηγόρου, παράλληλα με την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία. Το 1931, με δύο συλλογές διηγημάτων στο ενεργητικό του και έχοντας στα σκαριά το πρώτο του μυθιστόρημα («Δεσμώτες», 1932), αποφάσισε να εγκαταλείψει τη δικηγορία και να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη λογοτεχνία.

Το 1940 στρατεύεται και υπηρετεί στο Αλβανικό Μέτωπο. Παραμένει στη ζώνη του πυρός ως το τέλος του πολέμου. Το 1945 κυκλοφορεί το ιστορικό μυθιστόρημα «Πριγκιπέσα Ιζαμπώ», που θεωρείται το αρτιότερο πεζογράφημά του και ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ζωντανεύει την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Πελοπόννησο μέσα από τον έρωτα της φράγκισσας πριγκίπισσας Ιζαμπούς (κόρη του αυθέντη της Καλαμάτας Γουλιέλμου Βιλλαρδουίνου) και του έλληνα επαναστάτη Νικηφόρου Σγουρού
Πηγή: https://www.sansimera.gr/biographies/337

Το Βιβλίο “ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΟΠΟΙΪΑ 1940-1941, Έκδοσεις ΓΕΣ (1964 & 1990). είχε διανεμηθεί στα στελέχη του ΓΕΣ. Ολόκληρο το Βιβλίο είναι αναρτημένο στην Ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη (εδώ)

12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944, Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

– 12 ΟΚΤ. 2023
– ΒΑΖΑΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ

«Πριν 78 χρόνια , τέτοια μέρα έφυγαν οι Γερμανοί από την Αθήνα και έληξε επισήμως η Γερμανική Κατοχή»

( η «Κατοχή» όπως μονολεκτικά καθιερώθηκε να αναφέρεται παραλείποντας το εθνικό πρόσημο του κατακτητή , μάλλον πονηρά !).

Αυτά για τα επίσημα ή τα ημιεπίσημα κείμενα ή ακόμη για όσους δεν θέλουν ή δεν μπορούν να δουν αλλιώς τα πράγματα ! Άλλωστε για πολλά χρόνια ήταν ξεχασμένη επέτειος . Όχι ακριβώς ξεχασμένη , αλλά καθώς αντιμετωπιζόταν με την μέθοδο της παράλειψης το γεγονός άφηνε πάντα ερωτηματικά. Ο χρόνος όμως, μη αλλάζοντας την κυκλική διαδρομή του και οι άνθρωποι μη εγκαταλείποντες την «ιδιοκτησία» της μνήμης τους κάνουν διαφορετική ανάγνωση του ημερολόγιου, του βιβλίου των επετείων. Μου έχει γίνει πεποίθηση από καιρό, ότι σ’αυτήν αλλά και σε ανάλογες περιπτώσεις γίνεται προσπάθεια, πετυχημένη δυστυχώς προσπάθεια, να αναφερθούν «κομψά» οι παντός είδους συμμετέχοντες στα γεγονότα, οι ένοχοι δηλαδή . Ακούσαμε για το ΟΧΙ του ’40 , για την Εθνική Αντίσταση , για τις ολέθριες εμφύλιες διαμάχες και στο τέλος ακροθιγώς για «αποχώρηση» των γερμανών. Δηλαδή ήρθαν κάποτε και στις 12 Οκτωβρίου φύγανε, έτσι απλά; Σίγουρα κάτι συμβαίνει, κάτι που μυρίζει κάτι που δεν θέλω να το αναλύσω τώρα . Ίσως και να μην χρειάζεται να μπω στον κόπο για τον απλό λόγο ότι όλοι ζούμε στην «ίδια γειτονιά» και γνωριζόμαστε .

Θα επιχειρήσω την δική μου ανάγνωση για την επέτειο, με προσλαμβάνουσες προσωπικές, έξω από κάθε άμεση ή έμμεση εξάρτηση και δέσμευση, που ποτέ δεν είχα και πολύ περισσότερο τώρα στην ηλικία μου και την θέση μου!

Το βραδάκι της μέρας της Απελευθέρωσης η μητέρα μου με πήγε ένα μικρό περίπατο στο Σύνταγμα . Ήταν ο συνηθισμένος τόπος που έπαιζα εκείνο τον καιρό. Αυτή την φορά όμως πήραμε άλλη κατεύθυνση. Είχε σουρουπώσει και περάσαμε στην οδό Σταδίου από την Κολοκοτρώνη . Εκεί με περίμενε η έκπληξη, εκεί μαζί με όλους όσοι βρέθηκαν εκείνη την ώρα κοντά μας , είδα τον δρόμο φωτισμένο από τα εκατοντάδες λαμπιόνια του Δήμου στις φωτεινές αψίδες της Σταδίου. Το τετράχρονο αγοράκι που σε όλη την Κατοχή δεν χώνεψε ποτέ τα σκοτάδια της συσκότισης που επιβάλανε οι κατακτητές , ρώτησε την μητέρα του : Αυτό είναι η Απελευθέρωση μαμά ; θα έχουμε πια φως ; Η απάντηση που δεν πήρα αλλά και η χαρά που πήρα περπατώντας στην φωτισμένη Σταδίου με ακολουθούν 78 χρόνια , μέχρι σήμερα . Δεν έπαψε να με ακολουθεί ακόμη, η ανακούφιση που ένιωσα όταν λίγο αργότερα συνειδητοποίησα πως δεν θα ξανακούσω εκείνα τα τρομακτικά , τα γεμάτα βάρβαρους ήχους γερμανικά εμβατήρια, που ξεφώνιζαν οι γερμανοί φαντάροι που περνούσαν κάτω από το σπίτι της οδού Ευαγγελιστρίας βροντολογώντας τα πέταλα τους. Οι ήχοι των γεμάτων σύμφωνα γερμανικών λέξεων ενόχλησαν τόσο την αισθητική της ακοής μου που μέχρι σήμερα τους θεωρώ ό,τι πιο αποκρουστικό. Για μένα ήταν οι «για-για-γιάδες» στην παιδική μου διάλεκτο, από τα επαναλαμβανόμενα για, για, των φράσεων τους ! Οι στερήσεις που επέβαλλε το γερμανικό σχέδιο σχέδιο εξόντωσης των Ελλήνων, άγγιξαν και το δικό μου σπίτι, αν και οι γονείς μου τα κατάφεραν να μην επηρεασθεί το παιδί τους . Ένα δυνατό αγόρι υποδέχθηκε με τον δικό του τρόπο την Απελευθέρωση !

*Δυό λόγια για το γερμανικό σχέδιο εξόντωσης του Ελληνικού πληθυσμού .

Από τα αρχεία του Αμερικανικού Πενταγώνου αλιεύτηκε σχετικά πρόσφατα και μεταξύ άλλων, γερμανικό κείμενο γραμμένο μάλιστα στην Γοτθική γερμανική «καθαρεύουσα», γεγονός που δυσκόλεψε την ανάγνωση του. Πρόκειται για λεπτομερές σχέδιο, εξαίρετα τεκμηριωμένο οργανωτικά, που αναφέρεται στην εξόντωση μεγάλου μέρους του Ελληνικού πληθυσμού με όπλο τον υποσιτισμό και την ΠΕΙΝΑ! Πρόκειται προφανώς για «μεταρρυθμίσεις του επισιτιστικού μοντέλου», όπως θα έλεγαν σήμερα κομψά οι σύγχρονοι γερμανοί «άρχοντες» της Ευρώπης και οι εγχώριοι παρατρεχάμενοι τους ! Δεν μας διαφεύγει βέβαια η διαχρονική εμμονή τους στον όρο «μεταρρύθμιση», αντί του πραγματικού «σαδιστική τιμωρία και κακία» και στην απαίτηση από τα θύματα τους αλλά και τους εκάστοτε εγκαθέκτους τους να αποδέχονται την «ιδιοκτησία» των «μεταρρυθμίσεων». Με σχολαστική αναφορά σε θερμίδες ανά μονάδα τροφίμου και άλλα θαυμαστά , και με δολοφονική σκληρότητα που ξεχείλιζε αρρωστημένα από παντού, εξόντωσαν κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες καλών Ελλήνων. Δεν τους αφαίρεσαν απλά την ζωή, τους οδήγησαν στον θάνατο μέσα από την πιο εξευτελιστική για τον άνθρωπο διαδικασία…. την ΠΕΙΝΑ.

Πέρασαν έτσι το μήνυμα του παντοδύναμου Γερμανισμού και το διάνθισαν με τις φρικαλεότητες στα Καλάβρυτα, στο Κομμένο, στην Μέρλιν, στο Χαϊδάρι, στην Κάνδανο , στην εξόντωση των Εβραίων συμπολιτών μας και όπου αλλού τους οδηγούσε ο αρρωστημένος σαδισμός τους .

Σε όλη την διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, η ομάδα των μηχανικών και πολεοδόμων του Υπουργείου Δημοσίων Έργων , η ομάδα Δοξιάδη με τον Σκέπερς επικεφαλής, δούλεψε κάτω από απίστευτα δύσκολές συνθήκες. Κατέγραφε, αξιολογούσε και αποδελτίωνε όλα όσα έκαναν στην χώρα και τον λαό της οι γερμανοί κατακτητές. Επιστήμονες υψηλής κατάρτισης και αξίας δούλευαν σαν πεισμωμένα μυρμήγκια, κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες και αμέσως, το εννοώ…αμέσως, παρουσίασαν το έργο τους . Είναι ο τόμος που γραμμένος σε τέσσερις γλώσσες, Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ρωσσικά (και βέβαια όχι γερμανικά …..δεν χρειαζόταν, αυτοί που τα έκαναν τα ήξεραν καλά και είχε τον τίτλο :

*(«συμβολικά» χρησιμοποιείται πεζό στοιχείο «γ» για τις λέξεις που αναφέρονται σε «γερμανία και γερμανούς» εκείνης της εποχής)

«Αι θυσίαι της Ελλάδος στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο»

Ήταν ένα από τα «διαπιστευτήρια» της Ελλάδας για την είσοδο της στον ΟΗΕ , στην διάσκεψη του Σαν Φραντσίσκο. Το έργο εκτύπωσε άψογα η «Ασπιώτης – Έλκα» το 1945 σε συνθήκες σίγουρα απερίγραπτες !Δεν ξέρω γιατί το κειμήλιο αυτό είναι άγνωστο στους περισσότερους και ακόμη γιατί δεν αποτέλεσε βασική σχολική ιστορική ύλη . Μήπως γιατί τα λέει ΟΛΑ ! Ποιοι άραγε θέλουν να μην γνωρίζουμε ;

**Πρίν λίγα χρόνια κυκλοφόρησε σε ανατύπωση μικροτέρου σχήματος ως ένθετο εφημερίδας .

Από την χαρά της γιορτής της Απελευθέρωσης εκείνη την ημέρα , έλλειπαν αρκετοί από όσους πάλεψαν με τα τέρατα που είχαν σκλαβώσει την χώρα. Ήταν όσοι έδωσαν την ζωή τους , όσοι έπεσαν πολεμώντας ο καθένας στο πόστο του . Έλειπαν οι νεκροί νικητές της Αλβανίας, της γραμμής Μεταξά, της Μάχης της Κρήτης, όλων των μαχών του πολέμου. Έλειπαν και όσοι έπεσαν πολεμώντας με κάθε τρόπο τον κατακτητή , οι Έλληνες που δεν συνθηκολόγησαν , που αγωνίστηκαν στα βουνά και στις πολιτείες, στις θάλασσες και στην έρημο , οι καταδρομείς του Ιερού Λόχου που εκείνες τις ώρες απελευθέρωναν ένα-ένα τα νησιά μας .

Από την γιορτή της Αθήνας έλειπε η Λέλα Καραγιάννη , ο Κώστας Περρίκος , η Ιουλία Μπίμπα και οι σύντροφοι τους της ΠΕΑΝ, έλειπε ο Αντώνης Μυτιληναίος (αυτός είχε δραπετεύσει τρεις φορές από τους γερμανούς και τους Ιταλούς), που με τους δυναμίτες του δεν επέτρεψε την στρατολόγηση από τους Ναζί ΟΥΤΕ ΕΝΟΣ Έλληνα για το Ανατ. Μέτωπο .

…. Και να λέει τότε απορημένος ο αρμόδιος Σοβιετικός Στρατηγός (Γιάκοβλεφ λεγόταν νομίζω), πως είδε στους αιχμαλώτους του γερμανικού Στρατού μετά την ήττα τους, ξένους μαχητές από όλες, μα όλες τις εθνικότητες της Ευρώπης, εκτός από Έλληνες . Δεν υπήρχε ούτε ένας τέτοιος είπε χαρακτηριστικά !

Έλλειπε ο Γιάννης Τσιγάντες που προδομένος αντιστάθηκε μέχρι την τελευταία του σφαίρα χωρίς να αποχωρισθεί το μονόκλ του ! Για λίγες ώρες δεν πρόλαβε την γιορτή και η Ήβη Αθανασιάδου, που η αθλιότητα της ρηχής συνείδησης του Γερμανού Στρ. γιατρού, της έκοψε το νήμα της ζωής στα 16 της χρόνια, στην γωνία του δρόμου του σπιτιού μου. Ήταν εκείνο ακριβώς το πρωϊ που η κοπελίτσα και οι συμμαθήτριες της χαιρόντουσαν και γελούσαν βλέποντας τους τελευταίους γερμανούς να φεύγουν από την παραλιακή του Φαλήρου! Δεν άντεξε ο γερμανός φονιάς την χαρά των κοριτσιών και με μια ριπή σκότωσε το χαμόγελο της κοπελίτσας.

Ήταν πολλές οι ψυχές , πάρα πολλές που χάρηκαν και γιόρτασαν μαζί με τους ζωντανούς. Δεν είναι δυνατόν να τους αναφέρουμε έναν-έναν. Δεν χρειάζεται άλλωστε δεν μας παρεξηγούν , εδώ έδωσαν την ζωή τους και δεν λογάριασαν τίποτε, είναι δυνατόν να κουβεντιάσουν για εγωϊσμούς και πρωτοκαθεδρίες . Οι ήρωες μας, οι δικοί μας άνθρωποι μάλλον γελούν με τέτοια καμώματα εκεί στην γειτονιά των Αγγέλων που βρέθηκαν όλοι μαζί.

Οι ψυχές που χάρηκαν και γιόρτασαν μαζί με τους ζωντανούς την μεγάλη ημέρα τότε , σήμερα όμως μου φαίνεται πως θέλουν κάτι να μας πουν . Μάλλον θέλουν να μας θυμίσουν πως σε κάποιες σκοτεινές γωνιές βρυκολακιάζουν οι ανάπηρες από την κακία και την μοχθηρία τους σκιές αυτών που γλύτωσαν από την οργή των Ευμενίδων , αυτών που κρύφτηκαν , αυτών που κλωσούνε τα αυγά των φιδιών .

Ο σοφός Σαμάνος της στέπας έλεγε : «Δεν ακούστηκε ποτέ από φίδι να γεννηθεί αηδόνι , πάλι φίδι γεννιέται !»

Ας προσέχουμε λοιπόν, άς έχουμε φυλαχτό την ευχή όσων θυσιάστηκαν για να είμαστε σήμερα ελεύθεροι (ή περίπου ελεύθεροι για τους απαισιόδοξους !!!) και να μην τους ξεχνάμε , ήταν οι δικοί μας άνθρωποι !

Ας μην μείνουμε μόνο στα κορίτσια του Λυκείου των Ελληνίδων που κάθε τέτοια μέρα αναβιώνουν την μεταφορά του πέπλου της Παλλάδας στα Μεγάλα Παναθήναια, φέρνοντας την Γαλανόλευκη για να την υψώσουν στον Ιερό βράχο.

Πρέπει να μην ξεχάσουμε ποτέ την αντιπαθητική φιγούρα του του λιπόσαρκου ( η αθλιότητα της Γκαιμπελικής Γερμανίας ήταν να εμφανίσουν αδύνατο Γερμανό στην πεινασμένη Αθήνα!). Αυτός λοιπόν βιαστικά, κατέβαινε τον δρόμο των Προπυλαίων κρατώντας την Σβάστικα που μόλις είχε υποστείλει αγκαλιά, φορώντας ο μασκαράς ένα σεμνό τάχα δίκωχο!

Ας μην ξεχάσουμε τα παιδιά που με μανία μάδησαν αμέσως το στεφάνι, που δήθεν από σεβασμό κατέθεσαν οι κατακτητές (μία ακόμη σιχαμένη υποκριτική τους χειρονομία) στον Άγνωστο.

Ας μην ξεχάσουμε αυτούς που κρυφά η φανερά δεν ήθελαν την Απελευθέρωση, τους έπεφτε βαριά η Ελευθερία. Δωσίλογους τους έλεγαν και τους λένε. Αυτοί και οι κλώνοι τους ντρόπιασαν το Γένος. Κανόνισαν οι άθλιοι, κάποιοι απ’ αυτούς να τιμωρηθούν κάπως, να «κατακάτσει ο κουρνιαχτός» που έλεγε ο γιός της Καλόγριας, (την ευχή του να’χουμε) και μετά αυτοί και οι κλώνοι τους που λέγαμε, καλοκάθησαν πάλι στον σβέρκο μας. Το «αεί στασιάζειν οι Έλληνες», η διχόνοια και η παραδοσιακή όμως φαγωμάρα στοίχειωσαν τότε την Πατρίδα που μόλις είχε ελευθερωθεί. Η Κοινωνία ξέπνοη, τραυματισμένη, η Δημοκρατία λαχανιασμένη. Χρειάστηκαν νέοι αγώνες, καινούριες θυσίες για να σταθεί η Πατρίδα στα πόδια της.

Μην ξεχνάμε τον ποιητή στο «Κατά Σαδδουκαίων» να παραπονιέται πως :

«…ελευθερία ανάπηρη πάλι μας τάξαν…»

…και να μας παραγγέλνει:

«…μην αμελήσετε

Πάρτε μαζί σας νερό

Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία».

….και ο Μανώλης Αναγνωστάκης, μετά τον Μιχάλη Κατσαρό

κλείνει το φετεινό επετειακό…..

«..ο μύθος της διαρκούς προόδου, —- ( προειδοποιώντας μας όμως για…

«…την τόση κακότητα εν ονόματι του ανθρωπισμού ….»( που φέρνει )«…..στην απόφαση της ήττας!

Οι φωτογραφίες στο άρθρο του κ. Βαζαίου προστέθηκαν από Τασιόπουλο Αργύρη Γ. Γραμματέα ΕΕΥΕΔ

ΟΛΥΜΠΙΑ ΚΑΡΑΛΕΤΟΥ

Μια ματιά 80 χρόνια πριν.

2023.10.12
Τασιόπουλος Αργύρης

Μια αναίτια εκτέλεση – δολοφονία, Έλληνα πολίτη από τους Γερμανούς είναι ένα ασήμαντο γεγονός, εμπρός στις χιλιάδες εκτελέσεις που πραγματοποίησαν οι κατακτητές την περίοδο της Κατοχής. Ωστόσο οι μικρές αυτές ιστορίες, τα ήθη, οι συμπεριφορές των ανθρώπων, όλα μαζί, διαμόρφώσαν το «άρωμα της εποχής» που βοηθά στην κατανόηση των καταγεγραμμένων μεγάλων γεγονότων.

Οφείλουμε, τις μικρές, ασήμαντες, για πολλούς ιστορίες, να τις μνημονεύουμε για να διασωθούν από την λήθη και την αφάνεια που διαφορετικά θα έλθει με το δικό μας τέλος.

Σας μεταφέρω την ιστορία, όπως μου την διηγήθηκε η μητέρα μου Μαρία Καραλέτου – Τασιοπούλου, που μπροστά της δολοφονήθηκε η αδελφή της, μαζί με μια μικρή περιγραφή των συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή και των γεγονότων.

Ο ΒΟΛΟΣ – ΠΗΛΙΟ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ

21 Απριλίου 1941 (Δευτέρα του Πάσχα) μετά από συνεχείς βομβαρδισμούς της πόλης του Βόλου, τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν το λιμάνι του Βόλου, η τυπική παράδοση της πόλης έγινε την Τετάρτη του Πάσχα. Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν πολύ δύσκολα. Συσσίτια, πείνα, λογοκρισία …κατοχή.

Η αντίσταση αρχίσε και μαζί της τα αντίποινα των κατακτητών. Όσο πλησίαζε το τέλος της κατοχής τόσο αυξανόταν οι βαρβαρότητες των κατακτητών, ενδεικτικά συμβάντα:

Το κάψιμο των Μηλεών στις 4 Οκτ. 1943 και οι εκτελέσεις δεκάδων κατοίκων με αφορμή την εκτέλεση από τους αντάρτες δύο Γερμανών στρατιωτικών, σε ενέδρα στο Πήλιο.

1. **Παλιός μύλος και ξενοδοχείο κοντά στον Σταθμό που κάηκαν από τους Γερμανούς**. Πηγή ειδε σημειωση

Την «σφαγή» στη Δράκεια Πηλίου στις 17 και 18 Δεκέμβρη του 1943, που ήταν πέρασμα ανταρτών. Εκτέλεσαν 118 Δρακιώτες, σε αντίποινα για τον θάνατο 6 Γερμανών Στρατιωτών από τις δυνάμεις των ανταρτών, με βάση το δόγμα της συλλογικής ευθύνης (https://ethniki-antistasi-dse.gr/drakeia-piliou.html)

2. Μνημείο στη Δράκεια Πηγή https://www.dmko.gr/martyrikes-polis-2/martyrikes-polis/drakia/

Μέσα στο Βόλο οι Γερμανοί επιτάξαν κτίριο και το μετατρέψαν σε χώρο βασανιστηρίων και κρατητήριο ανθρώπων. Τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις δεν έκαμψαν το φρόνιμα των κατοίκων και συνέχισαν να αντιστέκονται με όποιον τρόπο μπορούσαν. Το κτίριο αυτό, η «Κίτρινη Αποθήκη» (καπναποθήκη) κτίστηκε το 1926 για λογαριασμό της εταιρείας καπνών America Tobacco. Το κτίριο χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το ΥΠΠΟ το 1993, ως δείγμα Βιομηχανικής Αρχιτεκτονικής της εποχής του στενά συνδεδεμένο με την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, την πρόσφατη ιστορία του τόπου, είναι ένα από τα σύμβολα αντίστασης του λαού του Βόλου στους κατακτητές..

27 Απριλίου 1944, γίνεται το φοβερό μπλόκο στον Άνω Βόλο (Αγιος Γεώργιος Ιωλκού στους πρόποδες του Πηλίου), εκεί όπου διαδραματίσθηκε μερικούς μήνες αργότερα η ιστορία μας. Πιάνουν εκατοντάδες πολίτες και τους οδηγούν στην Κίτρινη Αποθήκη. Ένας κουκουλοφόρος με μαύρο ράσο και μαύρα γάντια ξεχωρίζει πενήντα από τους κρατούμενους. Παίρνουν τους πενήντα και τους οδηγούν σε άλλη αίθουσα. Τους κρατάνε για τρεις ώρες όρθιους κι αμίλητους. Ύστερα τους υποχρεώνουν να πέσουν μπρούμυτα. Αρχίζουν να τους χτυπούν με τις μπότες και τους βούρδουλες. Τους παίρνουν ρολόγια, δαχτυλίδια, κοσμήματα. Η εντολή ήταν να εκτελεστούν είκοσι, σε αντίποινα για τον τραυματισμό ενός Γερμανού αξιωματικού. Η εντολή εκτελέστηκε κατά γράμμα. Μέσα στην Κίτρινη Αποθήκη, θανάτωσαν το βράδυ εκείνο δεκαοχτώ και άλλους δυο στην Πλατεία Ελευθερίας. Μεταξύ των συλληφθέντων και ο πατέρας της Ολυμπίας Καραλέτου, Αργύρης Καραλέτος, ο οποίος αργότερα αφέθηκε ελεύθερος.

4. Απο το βιβλίο του Ν. Στουρνάρα “Μαγνησία 1943-44, Η τραγωδία της κατοχής” σελ. 828, η φωτο δείχνει γερμανική στρατιωτική ομάδα να “παρελαύνει” κατεβαίνοντας προφανώς την Ιωλκού, μπροστά απο το ναό του Αγ. Γεωργίου στον Άνω Βόλο. (φωτ 5)

Άνω Βόλος – Άγιος Γεώργιος Ιωλκού.

Ο Άνω Βόλος είναι προάστιο του Βόλου στους πρόποδες του Πηλίου. Πολλές δεκαετίες πριν υπήρχαν διάσπαρτα αγροκτήματα, με την οικία μέσα στο αγρόκτημα, που τροφοδοτούσαν με οπωροκηπευτικά την αγορά της πόλης. Μετά το 1970 η αγροτική παραγωγή συρρικνώθηκε και τα αγροκτήματα εγκαταλείφθηκαν. Παρά τη εγγύτητα στο πολεοδομικό συγκρότημα του Δήμου Βόλου η περιοχή είναι ακόμη και σήμερα αραιοκατοικημένη, σχεδόν όπως ήταν πριν 80 χρόνια. Το αγρόκτημα και η αγροικία (φωτ 6 & 7) που διαδραματίσθει η αδικαιολόγητη εκτέλεση υπάρχουν και σήμερα, ερειπωμένα. Η θέση των σημειώνεται με το κίτρινο βέλος μέσα στον κόκκινο κύκλο.

5. **Το κίτρινο βέλος σημειώνει την θέση της αγροικίας, από όπου και οι παρακάτω φωτογραφίες (6 &7).**

6. 1948 Από Αριστερά Ιωάννης Τασιόπουλος, Αργύρης Καραλέτος, Νίκος Τασιόπουλος. Πισω αριστερά διακρίνεται ο χώρος της εκτέλεσης

7. 2023. Ιδια φωτογραφία 75 χρόνια μετά, σ**το πίσω μέρος φαίνεται ο χώρος που διαπράχθει η εκτέλεση**.

Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ηταν 12 Οκτωβρίου 1944, ημέρα Πέμπτη, η Αθήνα ήδη είχε απελευθερωθεί και γιόρταζε την απαλευθερωσή της. Στους κατοίκους του Ανω Βόλου φθάνει η ειδοποίηση ότι Γερμανοί ψάχνουν τις αγροικίες της περιοχής. Πριν λίγες ημέρες οι Γερμανοί, στις 5 Οκτ. 1944, είχαν κάψει την Πορταριά και το Κατηχώρι, δύο χωριά σε πολύ μικρή απόσταση, πάνω από τον Άνω Βόλο”. Με τον φόβο

7α **5/10/1944 η Πορταριά και το Κατηχώρι στις φλόγες. (Είδε Σημειωση 2** )

επανάλειψης των όσων συνέβησαν στην προηγούμενη επιδρομή, την 27η Απρ. 1944, οι άνδρες έφυγαν προς το βουνό, οι γυναίκες παρέμειναν, ένιωθαν ασφαλείς. Μια ομάδα γυναικών είχε συγκεντρωθεί στη αυλή της αγροικίας του Αργύρη Καραλέτου.

Εμφανίσθηκαν δύο ένοπλοι Γερμανοί στρατιώτες. Επέλεξαν από την ομάδα των γυναικών την Ολυμπία Καραλέτου, 18 ετών, την οδήγησαν στο πίσω μέρος της αγροικίας όπου υπήρχε ο βοηθητικός χώρος πλύσης των οπωροκηπευτικών (φωτ 7), πίσω τους έτρεξε η αδελφή της Μαρία (φωτ. 9 ). Χωρίς λόγια, εν ψυχρό, εκτέλεσαν την Ολυμπία (φωτ. 8) με πυροβολισμό στο κεφάλι. Η Μαρία γονάτισε και αγκάλιασε το άψυχο πλέον κορμί της αδελφής της. Ο εκτελεστής έβαλε το όπλο στο κεφάλι της Μαρίας, τον απέτρεψε όμως ο άλλος Στρατιώτης λέγοντας “φτάνει η μία”.

Η εκτέλεση – δολοφονία της Ολυμπίας άφησε στην οικογένεια και στην μικρή τοπική κοινωνία αναπάντητα ερωτήματα. Λίγες ημέρες μετά την δολοφονία, στις 19 ΟΚΤ 1944, ο Βόλος απελευθερώνεται, οι κατακτητές φεύγουν, τα ερωτήματα όμως παρέμειναν και παραμένουν…..

Ποια ήταν η αιτία της επιλεγμένης δολοφονίας.

Ειπώθηκε πως οι Γερμανοί θα έπαιρναν το άλογο της οικογένειας. Μετά την δολοφονία όμως έφυγαν χωρίς να το πάρουν.

Ειπώθηκε πως ήταν εκδίκηση, διότι η Ολυμπία βοηθούσε τους αντάρτες μεταφέροντας τρόφιμα στην Μακρυνίτσα μαζί με άλλες συμμαθήτριες της, δεν ήταν όμως η μόνη που το έκανε, ούτε ήταν ενεργό μέλος της αντίστασης.

Ακόμη και πως ήταν εκδίκηση για ερωτική απόρριψη του εκτελεστή ή φίλου του (Οι Γερμανοί μιλούσαν Ελληνικά, γεγονός που παραπέμπει ίσως σε στρατιώτες των Ταγμάτων Ασφαλείας. Είδε Σημείωση 3).

Ποτέ δεν απαντήθηκαν τα ερωτήματα αυτά, κάθε ένας έδινε την δική του πιθανή ή απίθανη εξήγηση που καμιά όμως δεν μπορούσε να δικαιολογήσει την εν ψυχρό εκτέλεση. Μερικοί διατείνονταν πως γνώριζαν τον ηθικό αυτουργό, ποτέ όμως δεν τον κατονόμασαν.

Το Γερμανικό κράτος αναγνώρισε την δολοφονία και με απόφαση του Ελληνικού Πρωτοδικείου επιδικάστηκε αποζημίωση ⁶ (αν μπορεί να αποζημιωθεί η απώλεια).

Τι ακολούθησε….

Την επώμενη ημέρα , 13 Οκτωβρίου 1944, βομβαρδίζεται το λιμάνι του Βόλου, από Αγγλικά αεροσκάφη, οι Γερμανοί υφίστανται μεγάλες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Η αρχή του τέλους έφθασε. Στις 19 Οκτ. Ο Βόλος έχει απαλλαγεί πλέον από την εγκληματική τους παρουσία. Τεράστιο το κόστος σε ανθρώπινες ζωές και υποδομές.

**Καταστροφή της σιδηροδρομικής γραμμής προς τα χωριά του Πηλίου κατά την αποχώρησηση** των **Γερμανών** **14-17 Οκτ 1944**. Το καμπαναριό είναι του Ι.Ν Γεννήσεως της Θεοτόκου (Παναγία Τρύπα) που είναι σε σπήλαιο κάτω από την σιδηροδρομική γραμμή. ³

**10 Αγιος Γεώργιος Ιωλκού** Άγιος Γεώργιος Μπαξέδων – φωτογραφία του Αγγλικού Στόλου 1930 (αρχείο ΑΖ) ³

Απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου Ιωλκού, πάνω και δεξιά στον εικονιζόμενο δρόμο, ενταφιάστηκε η Ολυμπία Καραλέτου και στήθηκε ένα απλό, απέριτο μνημείο. Χρόνια αργότερα, με πρωτοβουλία του Ιερέα Στεφάνου Σπύρου, κατεδαφίσθηκε, τα οστά μεταφέρθηκαν ή καλύτερα πετάχτηκαν στο Νεκροταφείο του Βόλου και χάθηκαν στο χωνευτήρι. Το μνημείο για κάποιο λόγο ενοχλούσε…..

11. **Μνημείο Ολυμπίας Καραλέτου, από το Βιβλίο της Νίτσας Κολιού : Μαθητριών ιστορίες στο Αμιγές Θηλέων**.

Στη θέση του μνημείου σήμερα υπάρχει ο χώρος στάθμευσης του ΙΝ. Αγίου Γεωργίου Ιωλκού. Τι ωραίο θα ήταν να υπήρχε ακόμη το μνημείο αυτό στη θέση αυτή ή στο προαύλιο του Ναού, να θυμίζει, στις γενιές που έρχονται, στον διαβάτη που περνά εμπρός από τον Ιερό Ναό, την βαρβαρότητα των κατακτητών Γερμανών, τις θυσίες και την αντίσταση των απλών πολιτών, την ιστορία μας !!!

Ο πατέρας της Ολυμπίας, Αργύρης Καραλέτος ήταν δραστήριο Μέλος της Κοινότητας, διετέλεσε πρόεδρος της Κοινότητας επί πολλά έτη, ήταν αξιομνημόνευτη η συμβολή του στην αναστύλωση του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου, στην υδροδότηση της κοινότητας κ.α. Απεβίωσε το 1970 πριν δει την καταστροφή του Μνημείου.

28 ΟΚΤ 1958 Ο Πρόεδρος της Κοινότητας, οι Ιερείς και κάτοικοι στα σκαλιά του Δημοτικού Σχολείου στην εορτή της Εθνικής επετείου,

Όλη η Ελλάδα ήταν τόπος μαρτυρίου. Οποιαδήποτε περιγραφή δεν μπορεί να αποδώσει τις θυσίες και τα βάσανα του λαού.

Με τα παραπάνω πιστεύω πως έβαλα μία ακόμη ψηφίδα στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης που την συνθέτουν ο απλός λαός και οι ιστορίες του, ήρωες και προδότες, δωσίλογοι και εγκληματίες Γερμανοί Αξιωματικοί όπως ο Φρούραρχος Κουρτ Ρίκερτ που διέταξε την σφαγή στις Μηλιές (4/10/1943), στην Δράκεια 18/12/1943), στο Δίστομο (10/6/1944) ο λογαχός Σμά Κουχ που εκτελούσε ο ίδιος με περισσή αγριότητα τους Δρακιώτες με πολυβόλο.

Εξαιρέσεις πάντα υπάρχουν όπως :

Ο Γερμανός Πρόξενος Ελμουτ Σέφελ που διέσωσε την Εβραϊκή κοινότητα του Βόλου που μετά την Ζάκυνθο είχε στο Βόλο τις λιγότερες απώλειες, που απέτρεψε την ολοκληρωτική καταστροφή των υποδομών του Βόλου κατά την αποχώρηση των Γερμανών.
Δύο ανώνυμοι Γερμανοί στρατιώτες (αδέλφια), που αρνήθηκαν να λάβουν μέρος στην «σφαγή της Δράκειας» και πέρασαν στρατοδικείο.
Τον Γερμανό Στρατιωτικό, που μην αντέχοντας την βαρβαρότητα, εκτέλεσε Γερμανό Στρατιώτη που προσπαθούσε να πετάξει μέσα στο καιόμενο σπίτι, στην Πορταριά, παιδί που έτρεχε να σωθεί από τις φλόγες (Μετά αυτομόλυσε στις ανταρτικές ομάδες της περιοχής).

Πηγές

Νίτσα Κολιού : Μαθητριών ιστορίες στο Αμιγές Θηλέων. 2001 – Εκδόσεις ΚΩΔΙΚΑΣ
Άρθρο του Χαράλαμπου Κ. Αλεξάνδρου, Προέδρου του Κ.Ι.ΠΟ. Κερασιάς για το ολοκαύτωμα στις Μηλιές, 80 χρόνια μετά. εδώ
Η Μαγνησία στο Πέρασμα του χρόνου εδώ και εδώ
Κίτρινη αποθήκη η Μαύρη ιστορία του Κτηρίου, Αρθρο (2019) Άρτεμις Καλαμογιώργου εδώ
Τάγματα Ασφαλείας εδώ
Γερμανικές αποζημιώσεις – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ εδώ
Μαρτυρίες Μαρίας Καραλέτου – Τασιοπούλου.

Σημείωση 1 : Η φωτογραφία 1 δείχνει τα ερείπια παλιού μύλου και ξενοδοχείου κοντά στον Σταθμό που κάηκαν από τους Γερμανούς και προέρχεται, καθώς και η αφήγηση του γεγονότος, από το βιβλίο “Μηλιές, Κώμη του Πηλίου όρους” της Ελένης-Φαίης Σταμάτη, Εκδόσεις Αθηναίος, 1989. Το απόκομμα της εφημερίδας και οι πληροφορίες για τις εκτελέσεις στο Βόλο είναι από το βιβλίο “Τυπο-φωτο-γραφικό πανόραμα του Βόλου”, τόμος Β’ της Νίτσας Κολιού, 1991.

Σημείωση 2 : Η φωτογραφία 7α προέρχεται από “Την Μαγνησία στο πέρασμα στου χρόνου” ο συντάκτης του χετικού άρθρου συνοδεύει την φωτογραφία με το παρακάτω κείμενο “Ο κ. Γκαβαρδίνας μας είπε ότι η φωτογραφία «τραβήχτηκε από Γερμανό στρατιώτη, προφανώς από το κτίριο Παπαστράτου στην παραλία και παρεδόθει το φιλμ προς επεξεργασία σε γνωστό φωτογραφικό κατάστημα του Βόλου (Ανέστη Σολομωνίδη). Ο άνθρωπος που εκτύπωσε τη φωτογραφία κράτησε και δυο αντίτυπα για τον εαυτό του, αλλά δυστυχώς σε πολύ μικρό σχήμα (4Χ6) γιατί το φωτογραφικό χαρτί ήταν δυσεύρετο την εποχή εκείνη. Λίγο πριν πεθάνει είχε την καλοσύνη να μου χαρίσει τη μια από τις δύο και έτσι σήμερα την μοιράζομαι μαζί σας». Τον ευχαριστώ πολύ!…”

Σημείωση 3 : Ταγματα Ασφαλείας ⁵ δημιουργήθηκαν από την κατοχική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη. Ήταν παραστρατιωτικές μονάδες που έδρασαν στην Ελλάδα κυρίως μετά το 1943. Ηταν εξοπλισμένες από τον Γερμανικό Στρατό, με Γερμανό διοικητή (από 28/101943 ήταν ο Υποστράτηγος Βάλτερ Σιμάνα). Δείτε περισσότερα στο σύνδεσμο 5

Τασιόπουλος Αργύρης,

Υποστράτηγος ε.α

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ & Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

– 2023.07.04
– ΔΣ-ΕΕΥΕΔ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Ύμνος της ΣΙΣ/ΣΣΑΣ είναι συνυφασμένος με την Ιστορία της από την ίδρυση της το 1947 μέχρι σήμερα. Στο άρθρο μας θα δούμε μια περίληψη των πρώτων βημάτων της ΣΙΣ στην Θεσσαλονίκη, από το Βιβλίο της ΕΕΥΕΔ “Η Ιστορία της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής (Σ.Ι.Σ) Θεσσαλονίκης (1947-1970). θα γίνει αναφορά στους συνθέτες του Ύμνου και θα παρουσιασθεί η παραχάραξη του ύμνου.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΙΣ ΚΑΙ Ο ΥΜΝΟΣ

Από τον Αύγουστο του 1945 άρχισε να ωριμάζει η ιδέα λειτουργίας παραγωγικής Σχολής στη Θεσσαλονίκη για να τονισθεί η σημασία που έδινε το Ελληνικό κράτος στην Μακεδονική υπόθεση, ύστερα από τις επεκτατικές βλέψεις του Τίτο της Γιουγκοσλαβίας και τις ορέξεις της Βουλγαρίας να ιδρύσει εκπαιδευτικά ιδρύματα στη Θεσσαλονίκη

Την ίδια αγωνία της Στρατιωτικής Ηγεσίας εξεδήλωσε και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το οποίο στην συνεδρίαση της Ιατρικής Σχολήςτης 15ης Οκτωβρίου 1945, ζήτησε δια του καθηγητού της Παθολογικής Ανατομικής Στ. Σαμαρά την εγκατάσταση της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολης στη Θεσσαλονίκη με το σκεπτικό ότι θα πλουτιζε την Μακεδονία με μια Στρατιωτική Παραγωγική Σχολή, η οποία συχρόνως θα ενίσχυε με τους Μαθητές της και την νεοϊδρυθείσα τότε (1943) Ιατρική Σχολή.

Οι πιέσες από Στελέχη των ΕΔ και του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης απέδοσαν και με την υπ’ αριθμό 10115336/2-12-1946 διαταγή του ΓΕΣ ιδρύθηκε η Σ.Ι.Σ.. Την 15/3/1947 τοποθετείται στην ΣΙΣ ως Διευθυντής Σπουδών ο Αρχίατρος Γ. Καστανάκης. Γραφείο δεν υπήρχε και χρησιμοποιήθηκε το Γραφείο της Διεύθυνσης Υγειονομικού του Γ’ΣΣ. Δυσχέρειες πολλές και, εκ πρώτης όψεως ανυπέρβλητες, γι’αυτό ετέθει θέμα μεταφοράς της Σχολής στην Αθήνα. Οι αντιδράσεις της Θεσσαλονίκης έντονες και αποτελεσματικές, τελικά στις 5 Απριλίου 1947 η Σ.Ι.Σ εγκαταστάθηκε στο υπό επισκευή κτίριο της παλαιάς Γερμανικής Σχολής, στην οδό Βασιλίσης Ολγας και από την άνοιξη του 1848 και στο παρακείμενο “Κυβερνείο”

Μια ημέρα πριν από την εγκατάσταση της Σχολής, στις 4 Απριλίου 1947 διενεργήθηκαν οι πρώτες εισαγωγικές εξετάσεις που αφορούσαν φοιτητές της Ιατρικής και όχι αποφοίτους Γυμνασίου. Ακολουθεισαν νέες εισαγωγικές εξετάσεις που αφορούσαν αποφοίτους οκταταξίου Γυμνασίου.

Μεταξύ των νέων Μαθητών που εισήχθεισαν την 17 Νοε 1947, βρίσκουμε τον Βάρφη Γεώργιο του Σπυρίδωνα (ΑΜ 52) ο οποίος δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του και τον Βρίτσιο Αριστοτέλη του Τρύφωνα (ΑΜ99) που είχε μουσική παιδεία και το αποτυπωμά του στα πολιστιστικά δρώμενα της Μακεδονίας έμεινε ανεξίτηλο. Δείτε την σχετική υποσελίδα της Ιστοσελίδας της ΕΕΥΕΔ με Τίτλο “Γράμματα & Τέχνες” εδώ.

Ο Βάρφης έγραψε τους στίχους του Ύμνου της Σχολής και ο Βρίτσιος την Μουσική Επένδυση. Χρονικά τοποθετούμε την δημιουργία του το διαστημα 1947-1948, Ο ύμνος έγινε αποδεκτός από την Διοικηση και αρχίζει να διδάσκεται και να χρησιμοποιείται από τους Μαθητές. Τον βρίσκουμε στο Εγκόλπιο του Μαθητού το 1974.

Βαθμιαία, ίσως διότι οι Αξιωματικοί του Τάγματος Μαθητών της Σχολής προήρχοντο από την Σχολή Ευελεπίδων, η χρήση του ύμνου ατόνισε. Το 2002, όταν ο τότε Διευθυντής Σπουδών της Σχολης Γεν. Αρχίατρος Παπαγιαννόπουλος Ν. ήταν πρόεδρος του 19ου Ιατρικού Συνεδρίου ΕΔ θέλησε η χορωδία της Σχολής μεταξύ άλλων να ψάλει και τον Ύμνο της Σχολής στην εναρκτήρια τελετή του Συνεδριου, τότε διαπιστώθηκε ότι οι Μαθητές δεν γνωριζαν τον ύμνο !. Ο μουσικοδιδάσκαλος της Σχολής έμαθε τον ύμνο και τον δίδαξε στους Μαθητέ και έτσι αυτός επανήλθε στην ΣΣΑΣ.

Μέλος μας ο Λ. Βαζαίος γράφει

Όπως ξέρετε είμαι Στρ.Ιατρός, απόστρατος από χρόνια. Ανήκω στην τάξη του 1959. Όταν στις 12 Οκτωβρίου του 1959 η τάξη μου, μετά από πολύ αυστηρές εξετάσεις παρουσιάστηκε στην ΣΙΣ (Στρ.Ιατρική Σχολή) ένα από τα πρώτα που «διδάχθηκε» με τον «παραδοσιακό» τρόπο των Στρ.Σχολών, ήταν ό Ύμνος της ΣΙΣ! Τον αποδίδαμε και τα 6 χρόνια των σπουδών μας, όπως και οι προηγούμενες 6 τουλάχιστον τάξεις! Με απλό υπολογισμό ο Ύμνος χρονολογείται ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ από το1953!! Με δεδομένο ότι η Σχολή λειτούργησε ξανά το 1947 (Β’Παγκόσμιος-Εμφύλιος γαρ!!)μπορώ να πω ότι ο ύμνος είναι συνυφασμένος με την ζωή της ΣΙΣ.

Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

«Τρανών προγόνων ιχνηλάτες,

Σεμνών αγωνιστών παιδιά

Καινούργιοι είμαστε Σπαρτιάτες

Με την γενναία μας καρδιά

Βαθιά μας είναι ριζωμένη

Τρανή διπλή αποστολή

Γι άυτό βαδίζουμε ενωμένοι Μεσ’την Μεγάλη μας Σχολή

Εμπρός πάντα εμπρός

Μιας νέας δόξας ανατέλει ο καιρός

Εμπρός πάντα εμπρός

Είν΄ο σκοπός μας ιερός

Και μες΄της μάχης στου πολέμου την μανία

Σαν αρμονία θε ακούστεί

Και θ΄αντηχήσει νικηφόρα ο παιάν μας

Το σάλπισμα μας σ΄ολη την γη.

Εμπρός πάντα εμπρος…….

Προγόνων βλάστησαν οι σπόροι

και απ’ την Σχολή μας έχουν βγεί

του κάθε ωραίου οι πρωτοπόροι να κατακτήσουνε τη Γη.

Στης Γης, στης θάλασσας τα πλάτη

η δάδα μας φεγγοβολά,

λαπρό το φως του Ιπποκράτη

μας παραστέκει από ψιλά.

Εμπρός πάντα εμπρος…….

Ο ύμνος καθιερώθηκε, στα δύσκολα εκείνα χρόνια, αποτέλεσε ένα σύμβολο για τους Μαθητές . Τραγουδηθήκε από πολλές γενιές Μαθητών της ΣΙΣ και της Σ.Σ.Α.Σ όπως μετονομάσθηκε από το 1970 και μετά. Οι Μαθητές ίσως ξέχασαν τους δημιουργούς του Ύμνου, συνεχίζουν όμως μέχρι σήμερα τον τραγουδούν, απλά είναι ο δικός τους Ύμνος και όχι ένα ακόμη Στρατιωτικό Εμβατήριο.

Η ΠΑΡΑΧΑΡΑΞΗ

**Φωτογραφία από δημοσίευμα της 2/6/2023 στην Εφημερίδα Συντακτών.**

Ο Ύμνος μας παραχαράθηκε στους στίχους και αναπαράχθηκε με την ίδια μουσική επένδυση από την Χρυσή Αυγή, που σήμερα δεν υπάρχει και δεν έχει νόημα η οποιαδήποτε αντιδρασή μας προς αυτή. Εξ’ άλλου οι Ενοπλες Δυνάμεις ως θεσμός και τα Στελέχη των ΕΔ ως σύνολο των είναι μακριά και υπεράνω της πολιτικής και των εξ’ αυτής αντιπαραθέσεων.

Δημοσίευμα στην Εφημερίδα των Συντακτών της 2/6/2023 του δημοσιογράφου Δημήτρη Ψαρά, με τίτλο “Ένας Εφιάλτης για την Δημοκρατία” αναφέρεται στην σκιώδη παρουσία της μη υφιστάμενης πλέον “Χρυσής Αυγής” στο πολιτικό σύστημα όπως έχει διαμορφωθεί μετά τις εκλογές της 25 Ιουνίου 2023. Στο Δημοσίευμα υπάρχουν αναφορές στον Ύμνο της “Χρυσής Αυγής” όπως η παραπάνω φωτογραφία και η πράγραφος :

“………….Πάνω από όλες τις εκδοχές της αρχαιότητας, η φυλετική Σπάρτη ήταν το πρότυπο της Χρυσής Αυγής. Τον Λεωνίδα τιμούσαν σε ετήσιες εκδηλώσεις στις Θερμοπύλες, ενώ και ο ύμνος της Χρυσής Αυγής το διαλαλούσε: «Τρανών προγόνων ιχνηλάτες, / λαμπρών αγωνιστών παιδιά, / οι νέοι είμαστε Σπαρτιάτες / με τη γενναία μας καρδιά»”

Το Μέλος της ΕΕΥΕΔ Λάμπρος Βαζαίος αντέδρασε προς τον συντάκτη του άρθρου γράφοντας μεταξύ άλλων “Ο κόσμος των Στρ.Ιατρών (και όχι μόνο), έχει ιστορία, έχει παιδεία, έχει μεγάλη κοινωνική προσφορά, είναι κόσμος αξιοπρεπών ανθρώπων που δεν του αξίζει η παραχάραξη, του Ύμνου της Σχολής του!” . Στο τέλος του άρθρου η πληρης επιστολή του.

Η Επιστημονική Ενωση Υγειονομικών ΕΔ (ΕΕΥΕΔ), που εκπροσωπεί τους εν ενεργεία και αποστρατεία Υγειονομικους Αξιωματικους, έχει την ελάχιστη απαίτηση, όταν για οποιοδήποτε λόγο προβάλεται ο Υμνος της ΧΑ να επισημένεται ότι είναι προιόν παραχάραξης του Ύμνου της ΣΙΣ/ΣΣΑΣ,

Αν επαναληφθεί το φαινόμενο παραχάραξης και λαθροχειρίας και χρήσης του Υμνου μας από οποιονδήποτε θα υπάρξει αντίδραση.

Επιστολή του κ. Βαζαίου, Μέλους της ΕΕΥΕΔ προς τον συντάκτη του άρθρου : εδώ

Ο Ύμνος της ΣΙΣ-ΣΣΑΣ Βίντεο στο youtube : εδώ

Ο της Ύμνος ΧΑ Βίντεο στο youtube: εδώ

Εγκόλπιο Μαθητού ΣΣΑΣ 1974, Ο Ύμνος εδώ

Ιατρική Σχολή ΑΠΘ και ΣΙΣ – ΣΣΑΣ : Σχέση διοικητική ή συμβιωτική αλληλεπίδραση? εδώ

Α’ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

– 2023.05.10
– H. Παπαδημητρακόπουλος
– Λ. Βαζαίος
– Α. Τασιόπουλος

Η Διατήρηση της “Ιστορικής Μνήμης”, στις πραγματικές της βάσεις και όχι παραχαραγμένης, αποτελεί ουσιώδη συνδετικό κρίκο του έθνους μας, μέσω της ατομικής και συλλογικής μνήμης .

Στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης συμβάλουν και τα κτίρια-μνημεία που μας υπενθυμίζουν διαρκώς άλλες χρονικές περιόδους, τα ιστορικά γεγονότα και τα πρόσωπα που σχετίζονται με αυτά.

Ένα κτίριο στενά συνυφασμένο με την ιστορία μας είναι το Α΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο στου Μακρυγιάννη.

Αρχιτεκτονικά, το κτίριο ήταν επιβλητικό, δέσποζε στο δρόμο για την Ακρόπολη, ήταν το πρώτο δημόσιο κτήριο της πρωτεύουσας, το οποίο συνδύαζε πραγματικά ετερόκλητα αρχιτεκτονικά στοιχεία, δηλαδή νεοκλασικά, νεο-ρωμαϊκά και νεο-βυζαντινά. Αυτό το έκανε σημείο αναφοράς για πολλούς επισκέπτες.

*Φωτο. Το Α’ Στρατιωτικό Νοσοκομείο, νότια της Ακρόπολης (βέλος) Ανθρακοτυπία 1869 Γεννάδιος Βιβλιοθήκη*

Λειτουργικά το κτίριο είναι συνυφασμένο με την Στρατιωτική Ιατρική και γενικότερα με την Ελληνική Ιατρική. Το σχεδίασε ο Βάϊλερ, ως Α΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Είναι το πρώτο κτίριο στην χώρα που σχεδιάστηκε με προδιαγραφές Νοσοκομείου και λειτούργησε σχεδόν επί 100 χρόνια ως Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Πρώτος διευθυντής διετέλεσε ο διαπρεπής Βαυαρός ιατρός A. Lindemaver από της 25 Απριλίου 1836 οπότε και τοποθετείται χρονικά η επίσημη έναρξη λειτουργίας του, για να ακολουθήσουν Έλληνες στρατιωτικοί ιατροί.

Για πολλά χρόνια το Α΄Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών ήταν το καλύτερο νοσοκομείο της Ελλάδος. Σε αυτό παρέχονταν σύγχρονες και υψηλής ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες, σύμφωνα με τα δεδομένα της εποχής.

Αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την δημόσια υγεία και περίθαλψη και είναι άμεσα συνυφασμένο με την ιστορία του Υγειονομικού του Ελληνικού Στρατού τον 19ο αιώνα. Ταυτόχρονα είναι κομμάτι της Ιστορίας της Ιατρικής στην Ελλάδα μια που το Νοσοκομείο αυτό έπαιξε και εκπαιδευτικό ρόλο, ως οργανικό κομμάτι της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου με καθηγητές Στρατιωτικούς ιατρούς όπως ο Ιωάννης Ολύμπιος (στρατιωτικός ιατρός και πρώτος Καθηγητής της χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών) και ο Ερρίκος Τράϊμπερ (Αρχίατρος ιδρυτής της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Στρατού, Καθηγητής της χειρουργικής). Ενδεικτικά αναφέρουμε, το 1847 οι Επίατρος Ν. Πετσάλης και Ε. Τράιμπερ πραγματοποίησαν την πρώτη εγχείρηση με γενική αναισθησία στην Ελλάδα με τη χρήση αιθέρα. Το επίτευγμα αυτό ήταν σημαντικότατο αν αναλογιστεί κανείς ότι ο αιθέρας χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική έξι μόλις μήνες νωρίτερα. Επίσης στο στρατιωτικό νοσοκομείο, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, λίγο αργότερα χρησιμοποιείται και το χωροφόρμιο.

Επίσης σημαντική ήταν και η προσφορά του Νοσοκομείου τόσο κατά την επιδημία πανώλους τον Απρίλιο του 1837 στον Πόρο όσο και στην επιδημία χολέρας, το 1854 στην Αθήνα. (Διδακτορική Διατριβή 2009 ΑΠΘ-“Η Ιστορία των Στρατιωτικών Νοσοκομείων στη νεότερη Ελλάδα, του Στρατιωτικού Ιατρού Κωνσταντίνου Γ.)

Τι πιο συνυφασμένο λοιπόν με το κτίριο και την ιστορία του, από την στέγαση σε αυτό Μουσείου της Ελληνικής Ιατρικής; Για το λόγο αυτό πριν 32 χρόνια υγειονομικοί Αξιωματικοί, με επίλεκτα μέλη της Πανεπιστημιακής Κοινότητας και της Ιατρικής, μαζί με απογόνους του Τράιμπερ, ίδρυσαν τον Σύλλογο “Φίλοι του Μουσείου της Ελληνικής Ιατρικής». Αγωνίστηκαν να ιδρυθεί το Μουσείο. Το Μουσείο για διάφορους λόγους δεν έγινε, και ο Σύλλογος “συμβιβάστηκε” με την ανάρτηση πλάκας που πληροφορούσε για την ιστορία του οικοδομήματος!

Την θλιβερή όμως συνέχεια της αρχικής προσπάθειας για την ίδρυση του Μουσείου της Ιατρικής, περιγράφει ο Η.Χ.Παπαδημητρακόπουλος. Η πλάκα του «συμβιβασμού» εθεάθη ριγμένη στο ρείθρο του πεζοδρομίου της Διον.Αρεοπαγίτου και σήμερα αγνοείται η τύχη της!

Το αρχικό κτίριο είχε η ριζικά ανακαίνισθει το 1899. Μετά από έναν αιώνα λειτουργίας, το 1930 παραχωρήθηκε στη χωροφυλακή και απετέλεσε, μεταξύ των άλλων, πεδίο αιματηρών συγκρούσεων κατά τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 1944. Το 1977 περιήλθε στο Υπουργείο Πολιτισμού. Σήμερα, το κτίριο που σχεδίασε και κατασκεύασε το 1836 ο Βαυαρός Υπολοχαγός του Μηχανικού φον Βάϊλερ, μετά την περιπετειώδη ιστορική διαδρομή του, είναι λαμπρά αναπαλαιωμένο και διατηρημένο, μέρος του Μουσείου της Ακροπόλεως!

Η Επιστημονική Ένωση Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ) παίρνοντας την σκυτάλη από παλιότερους Συναδέλφους προβάλει ξανά το άρθρο του Η.Χ.Παπαδημητρακόπουλου στην Καθημερινή 20/1/1991! Είναι ακόμη επίκαιρο και εξέφρασε τότε το αυτονόητο, την ίδρυση δηλαδή Μουσείου Ελληνικής Ιατρικής στο πρώτο οργανωμένο Νοσοκομείο της χώρας, προσπάθεια που πρέπει να αφορούσε το σύνολο του Ιατρικού Κόσμου της χώρας.

Έγραφε τότε ο Παπαδημητρακόπουλος τελειώνοντας το άρθρο του στην Καθημερινή “Και δεν είναι, επιτέλους, καιρός η ηγεσία των Υγειονομικών των Ενόπλων Δυνάμεων, οι εν ενεργεία και οι εν αποστρατεία συνάδελφοι, οι ιατρικοί σύλλογοι και οι επιστημονικές ενώσεις, οι πανεπιστημιακοί των Ιατρικών Σχολών (και άλλοι, και άλλοι…), να απαιτήσουν έναν στοιχειώδη σεβασμό της ιστορικής μνήμης (ήτοι του τρέχοντος ήθους) με τη δημιουργία στο Νοσοκομείο Μακρυγιάννη του Μουσείου της Ελληνικής Ιατρικής – πράγμα που από ετών έχουν πράξει οι ψυχροί κουτόφραγκοι με τα αντίστοιχα Στρατιωτικά Νοσοκομεία στη Γαλλία, το Βέλγιο και αλλαχού”

Με πολλή ικανοποίηση μάθαμε ότι ο νέος Δντης της ΔΥΓ/ΓΕΣ, Υποστράτηγος ΥΙ κ. Δημ. Κασσίμος είναι ενήμερος και διερευνά το όλο θέμα.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΤΟΥ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ

ΑΡΘΡΟ ΗΛΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 20 ΙΑΝ 1991

Το πρώτο στρατιωτικό νοσοκομείου ανηγέρθη στους πρόποδες της Ακροπόλεως (στου Μακρυγιάννη, όπως επικράτησε να λέγεται) το 1836, σχεδιάστηκε από τον Βαυαρό υπολοχαγό τον μηχανικού Weiler, λειτούργησε ως νοσοκομείο επί έναν ακριβώς αιώνα και αποτέλεσε ένα εξαιρετικά λαμπρό οικοδόμημα των Αθηνών – γεγονός που μάλλον διέλαθε της προσοχής της ηγεσίας παλαιότερων εποχών… Η τύχη του, επί των ημερών μας, υπήρξε αυτόχρημα οικτρή, αφού περίπου εδηώθη ως σύνταγμα….. χωροφύλακῆς (στην οποία παρεδόθη το 1930, όταν αφαιρέθηκε αναιτίως από το υγειονομικό), μεταξελίχθη επ’ εσχάτων σε ένα άχαρο, αμήχανο και σαφώς άχρηστο μουσείο γύψινων ομοιωμάτων του Παρθενώνος, ενώ προηγουμένως (εννοείται) οι μεγαλοπρεπείς και πανύψηλοι θάλαμοι του απέκτησαν, διά της προσθήκης μιας χυδαίας και κακόγουστης ψευδοροφής, ὄψιν τυπικώς μικρομεσαίου νεοελληνικού μικρομάγαζου.

Σημείο αναφοράς.

Εν τούτοις, σε χρόνια όπου μπορούσαν να λειτουργήσουν μερικές αξίες του τόπου, το Στρατιωτικό Νοσοκομείο (όπως απλώς απεκαλείτο) μνημονευόταν με έκδηλο θαυμασμό, και αποτελούσε ένα βασικό και συχνό σημείο αναφοράς. Στην ελληνική πεζογραφία είναι το Στρατιωτικό Νοσοκομείο.

Εδώ θα μνημονεύσω τρεις, μόνο, συγγραφείς, οι δύο από τους οποίους δεν είναι ευρύτερα ιδιαιτέρως γνωστοί.

Ο Γρηγόριος Παλαιολόγος (γεννήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνος) εξέδωσε το 1839 το μυθιστόρημα «Ο Πολυπαθής», που σήμερα διεκδικεί τις δάφνες του πρώτου νεοελληνικού μυθιστορήματος. Στο αμέσως επόμενο βιβλίο του. «Ο Ζωγράφος” (1842) συναντάμε την πρώτη αναφορά για την ανέγερση «Ενός καλοῦ στρατιωτικοῦ νοσοκομείου”.

Πολύ μεταγενέστερα ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος (1867 – 1911) στο βιβλίο του “Η κερένια κούκλα” (1911) – ένα από τα σπουδαιότερα νεοελληνικά μυθιστορήματα- περιγράφει το δρομολόγιο του ήρωός του με βάση το στρατιωτικό νοσοκομείο…

Εμμανουήλ. Λυκούδης

φθάνουμε, έτσι, στον εκ Ναυπλίου ανώτατον δικαστικό και πεζογράφο Εμμανουήλ Λυκούδη (1849 – 1925) και στο βιβλίο του “Διηγήματα” (1920). Δεν θα επιχειρήσω, εδώ, μια κριτική παρουσίαση των διηγημάτων του Λυκούδη – για τα οποία, άλλωστε, διατηρώ αρκετές επιφυλάξεις. Θα μνημονεύσω, απλῶς, χωρίς να συμμετέχω απολύτως στα ενθουσιώδη σχόλια, το θεωρούμενο ως κορυφαίο διήγημά του «Η Κωμόπολις Φθειρία», θα εκφράσω τον ανεπιφύλακτο θαυμασμό μου για το αφήγημα «Ο πύργος του Οσκέλλου» και (πάνω απ’ όλα!) για το άκρως λιτό, βραχὺ καὶ μελαγχολικό «Υπό την αυτήν στέγην”, και θα περάσω, βιαστικά, στο διήγημα «Η ξένη του” 1854.

Η ξένη του 1854 * δεν είναι, παρά η επιδημία χολέρας που εκσπά στην Αθήνα της εποχής. Ο Λυκούδης με την ακρίβεια και την αυστηρότητα που τον διακρίνουν, συλλέγει στοιχεία για την επιδημεία που ξεκλήρησε την πρωτεύουσα, βρίσκει επιζώντες και μας διασώζει (με μια μοναδική ενάργεια) την πορεία ενός φοβερού λοιμού, παραδίνοντας ένα κείμενο που μάλλον έχει περάσει απαρατήρητο

Θέματα

Και φθάνει στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο:

«Το τριπλό του αριθμού τούτου βέβαια (γράφει) θα επλησίασαν τα θύματα, όταν συλλογισθή κανείς ότι εις τας 14 και 15 Νοεμβρίου (1854) μόνο το στρατιωτικό νοσοκομείο έδωσε στον ασβέστη απάνω από διακόσια ανθρώπινα κορμιά…..”

…..Και αμέσως παρακάτω:

«Αλλά τι χαλασμός ήταν εκείνος στο στρατιωτικό νοσοκομείο! Τα κρεβάτια πυκνά κολλημένα για να χωρούν περισσότερους, οι σάλες, μόλις άφηναν λίγο τόπο για να διαβαίνουν οι ιατροί και οι νοσοκόμοι. Όλα ήσαν γεμάτα, εκοίτονταν και χάμω πολλοί απάνω στα βρώμικα απορρίμματα. Και οι τοίχοι σκεπασμένοι από στολές κρεμασμένες στολές που δεν θα ἐντυναν πλειά κανένα λεβέντικο κορμί, ανακατωμένες εκεί, του ιππικού των ακροβολιστών, του πεζικού, του πυροβολικού των επιλέκτων, ένα φρικτό παζάρι από ρούχα παρδαλά, θλιβερά αποφόρια, άφιλονείκητη ιδιοκτησία του θανάτου. Έτσι αυτό το νοσοκομείο, αληθινή κοιλάδα του κλαυθμώνος, ορμητικός σαν καταρράχτη, ο Χάρος, τα πλημμυρούσε με μανιωμένα κύματα, όπου έπαιρναν σβάρνα τα κρεβάτια γραμμή. Και εγίνονταν στην πλατειά σκάλα ένα ατέλειωτο φρικτό συναπάντημα, τα λείψανα που κατέβαζαν, και οι δυστυχισμένοι που τους ανέβαζαν εκεί, για να τους κατεβάσουν πάλι όπως τους πρώτους σε λίγες ώρες. Και εγλιστρούσαν οι νοσοκόμοι σ’ αυτό το ανεβοκατέβασμα και τους έφευγαν από τα χέρια τα κορμιά γιατί τα σκαλιά ήσαν σκεπασμένα από ένα μαυροπράσινο βούρκο δύο δάχτυλα παχύ, όπου πλημμυρούσε τα πατώματα και κατέβαινε τα σκαλιά αργοκίνητος. Έτσι ο κατακλυσμός του θανάτου εσώριαζε στοίβα στου νοσοκομείου την αυλή τα γυμνά λείψανα. Οι ζευγίται, ως έλεγον τότε τους ελάτας, δεν επρόφθαναν να κουβαλούν τα γυμνά λείψανα στο νεκροταφείο, και έμεναν εκεί στην αυλή νύκτες ολόκληρες…»

Διατηρητέο

Και ο χώρος αυτός, στην αυλή του οποίου έμεναν τα γυμνά λείψανα νύχτες ολόκληρες και όπου μόνον σε δύο ημέρες «έδωσαν στον ασβέστη απάνω από διακόσια ανθρώπινα κορμιά» πέρασε (αντιστάσεως μη ούσης) στην κατοχή του υπουργείου Πολιτισμού, απέκτησε γελοίες ψευδοροφές, κατέστη δήθεν μουσείο εκμαγείων (και όχι Μουσείο Υγειονομικού, ἡ Ιατρικής), χωρίς να τοποθετηθεί (για τα προσχήματα, έστω και μια πινακίς πάνω από τα κοκκαλάκια εκείνουν που ετελεύτησαν ανώνυμοι μέσα στους λάκκους με τον ασβέστη – ενώ οι πάσης φύσεως στήλες της παραπολιτιστικής παραπληροφόρησης, έσπευσαν να αναλυθούν σε νέους αίνους ἀγνοίας, επ’ ευκαιρία της απονομής των βραβείων του διαγωνισμού για το νέο Μουσείο Ακροπόλεως. Και το υπουργείο Πολιτισμού, φιλοστόργως, απεύδει εκ των υστέρων να διατηρήσει ως διατηρητέο το προσφάτως αποκτηθέν εκεί οίκημα ενός καθ’ όλα αξιόλογου συνθέτη – τα κοκκαλάκια, όμως, των αφανών και ανωνύμων, που έδωσαν στον ασβέστη» κατά εκατοντάδες, επίσης εκεί, ποιος θα τα μνημονεύσει και ποιος θα τα σεβασθεί;

Μουσείο

Και δεν είναι, επιτέλους, καιρός η ηγεσία των Υγειονομικών των Ενόπλων Δυνάμεων, Οι εν ενεργεία και οι εν αποστρατεία συνάδελφοι, οι ιατρικοί σύλλογοι και οι επιστημονικές ενώσεις, οι πανεπιστημιακοί των Ιατρικών Σχολών (και άλλοι, και άλλοι…), να απαιτήσουν έναν στοιχειώδη σεβασμό της ιστορικής μνήμης (ήτοι του τρέχοντος ήθους) με τη δημιουργία στο Νοσοκομείο Μακρυγιάννη του Μουσείου της Ελληνικής Ιατρικής – πράγμα που από ετών έχουν πράξει οι ψυχροί κουτόφραγκοι με τα αντίστοιχα Στρατιωτικά Νοσοκομεία στη Γαλλία, το Βέλγιο και αλλαχού

Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

* η Ξένη του 1854 (Η Μηχανή του Χρόνου)

Τον Μάιο του 1854 Άγγλοι και Γάλλοι στρατιώτες αποβιβάστηκαν για δεύτερη φορά μέσα σε λίγα χρόνια στον Πειραιά και τον κατέλαβαν. Σκοπός της επιδεικτικής ενέργειας ήταν να ξεκαθαρίσουν στο παλάτι ότι πρέπει να σταματήσουν τη δράση τους οι αντάρτες στη Θεσσαλία και την Ήπειρο, που τις κατείχαν ακόμη οι Τούρκοι. Κατηγορούσαν ανοιχτά τον βασιλιά Όθωνα ότι υποδαύλιζε την εξέγερση στις υπόδουλες περιοχές. Ήταν η περίοδος του Κριμαϊκού πολέμου και η Ρωσική Αυτοκρατορία πολεμούσε εναντίον της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η παραμονή ξένων στρατευμάτων στον Πειραιά δεν έφερε μόνο πολιτική ταπείνωση και πίεση, αλλά και χολέρα. Μια φονική επιδημία που εξαπλώθηκε γρήγορα και στην Αθήνα. Τα πρώτα κρούσματα της ασθένειας εμφανίστηκαν στον Πειραιά τον Ιούνιο, σε μέλη του αγγλογαλλικού πληρώματος. Για τον λόγο αυτό, η συγκεκριμένη επιδημία ονομάστηκε «η Ξένη του 1854». Η επιδημία σταμάτησε τον Δεκέμβριο του 1854. Υπολογίζεται ότι συνολικά σε Αθήνα και Πειραιά έχασαν τη ζωή τους περίπου 3.000 άνθρωποι, τεράστιος αριθμός αν αναλογιστεί κάποιος ότι ο συνολικός πληθυσμός Αθήνας – Πειραιά ανέρχετο στις 10.000 . Ανάμεσά τους και οι Γεώργιος Γεννάδιος και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, που ήταν ιδρυτικά μέλη της Φιλικής Εταιρίας. (Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ)

2023.05.12 Σύγχρονες φωτογραφίες από τον Συνάδελφο Γιώργο Γιαννακό .

Άρθρο σε μορφή pdf αρχείου, εδώ

Επιμέλεια ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης, Υπτγος ε.α

ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΣΟΧΑΛΗ

– 2023.04.12
– Παρουσίαση Βιβλίου
– Ομήρου Ιλιάς, Θ. Τσοχαλή
– Dr. Ν. Παπαγιαννόπουλος

Τον απεριόριστο θαυμασμό μου για το έργο του αντιστράτηγου ΥΙ, εα θεοδώρου Τσοχαλή εξέφρασα πριν 2 χρόνια όταν είχε την ευγενή καλοσύνη να προσφέρει στη βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ τα έργα του Ομήρου Οδύσσεια, Απολλωνίου του Ροδίου Αργοναυτικά, Οβιδίου Μεταμορφώσεις και Απουλιού Έρως και Ψυχή.

Σήμερα ο εκλεκτός μας φίλος και μέλος της ΕΕΥΕΔ κ. Τσοχάλης επανέρχεται προσφέροντας το δίτομο έργο του ομήρου Ιλιάς. Πρόκειται για τη δεύτερη έκδοση 2021 του ομώνυμου έργου που ο συγγραφέας είχε εκδώσει το 1992 σε ένα λαμπρό τόμο 571 σελίδων διαστάσεων 25×35 εκ. που εξαντλήθηκε και επανεκδόθηκε σε 2 τόμους πιο εύχρηστους 17x 24 εκ, 624 σελίδων ο πρώτος και 671 σελίδων ο δεύτερος.

Στη δομή της έκδοσης ακολουθείται η ίδια μοναδική αρχιτεκτονική της πρώτης έκδοσης, όπου στις σελίδες αριστερά εμφανίζεται το πρωτότυπο κείμενο με ένα στίχο σε κάθε σειρά να καταλαμβάνει το αριστερό κάθετο ήμισυ της σελίδας ενώ δίπλα, στο δεξιό κάθετο ήμισυ παρατίθεται έμμετρη μετάφραση στίχο στίχο στην νεοελληνική γλώσσα. Στις δεξιές σελίδες εμφανίζονται ζωγραφικοί πίνακες ή χαρακτικά ή ταπισερί ή γλυπτά από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, αναπαριστώντας τη σκηνή που αναφέρεται στην αριστερή σελίδα. Μια πανδαισία Ομήρου δοσμένη με έμμετρο λόγο και καλλιτεχνική απεικόνιση που συναρπάζει τον αναγνώστη και τον ταξιδεύει στην απεραντοσύνη της Ελληνικής παιδείας!.

Ο θόδωρος Τσοχαλής κατήγαγε έναν άθλο με το έργο του, που θα μείνει στην ιστορία! Εμείς οι Συνάδελφοι του αισθανόμαστε υπερήφανοι για αυτόν, του προσφέρουμε την αγάπη μας, τον θαυμασμό μας και την ευγνωμοσύνη μας, που με τη γενναιοδωρία του να προσφέρει όλο του το έργο στη βιβλιοθήκη της ΕΕΥΕΔ, προσέδωσε σε αυτήν μοναδική ποιότητα.

Dr Νίκος Παπαγιαννόπουλος

Yποστράτηγος ε.α

Πρόεδρος ΕΕΥΕΔ

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΡΑΦΕΑ

“Ελληνες έσμεν το γένος

ως ή τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί”

Πλήθων

“…έσσεται αθάνατος και αγήραος ήματα πάντα” είπε ο Κύπριος χρησμολόγος Εύκλους προφητεύοντας τη γέννηση του Ομήρου. Ο χρησμός εκπληρώνεται. Ο θείος ποιητής παραμένει αθάνατος. Η ποίησή του ενέπνευσε και εμπνέει τους θεράποντες των γραμμάτων και των τεχνών, και για τον σχολιασμό της αναλώθηκε περισσότερο μελάνι από όσον αίμα κελαινόν κραταιών κορυστών κοτυλήρυτον κελάρυσε στο Τρωικό πεδίο για τους φλογερούς οφθαλμούς της καλλίκομης καλλονής της Λακεδαίμονος.
Στα Ομηρικά κείμενα παρεμβάλλεται και περιγράφεται με τρόπο αριστοτεχνικό η αρχαία Ελληνική παράδοση. Οι πρόγονοί μας με τη γόνιμη φαντασία τους θεοποίησαν τις δυνάμεις της φύσεως. Ο καλλιρήμων ποιητής με άφθαστη παραστατικότητα εξανθρώπισε τους αθανάτους και τους κατέβασε στη γη απαθανάτισε τους ήρωες και τους εξύψωσε στον ουρανό. Σ’ αυτόν τον υπέροχο τόπο θνητοί και αθάνατοι έσμιξαν, χάρηκαν και υπέφεραν, μίσησαν και ερωτεύθηκαν. Για να κατανοήσει ο αναγνώστης τον κόσμο των θεών του Ομήρου θα πρέπει να τον κρίνει ως πνευματικό καλλιτεχνικό δημιούργημα αστείρευτης εμπνεύσεως. […]

Θ.Τ

ΜΙΑ ΣΕΛΙΔΑ

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΑΙ ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ (τμήμα από το κειμένου)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΡΑΨΩΔΙΕΣ
Λοιμός. Μήνις
Όνειρος. Βοιωτία ή κατάλογος νέων
Όρκοι. Τειχοσκοπία. Αλεξάνδρου και Μενελάου μονομαχία
Ορκίων σύγχρυσις. Αγαμέμνονος επιπώλησις
Διομήδους αριστεία
Έκτορος και Ανδρομάχης ομιλία
Έκτορος και Αίαντος μονομαχία. Νεκρών αναίρεσις
Θεών αγορά
Πρεσβεία προς Αχιλλέα. Λιταί
Νυκτεγερσία και Δολωνοφονία
Αγαμέμνονος αριστεία
Τειχομαχία
Μάχη επί ταις ναυσίν
Διός απάτη
Παλίωξις παρά των νεών
Πατρόκλεια
Μενελάου αριστεία
Οπλοποιΐα
Μήνιδος απόρρησις
Θεομαχία
Μάχη παραποτάμιος
Έκτορος αναίρεσις
Άθλα επί Πατρόκλω
Έκτορος λύτρα

Copyright 2021
Θεόδωρος Χ. . Τσοχαλής
Κ. Βερσή 23, Αθήνα, 15669
τηλ. 2106510622
ISBN 978-960-8431-85-0 (set)
ISBN 978-960-8431-85-7 (τ.1)

2η Κριτική από την Εφημερίδα Δημοκρατία 13 Μαρτίου 2022, «Ιλιάδα»: Οι ήχοι του Ομήρου μέσα από λέξεις και εικόνες Νίκος Παπουτσόπουλος εδώ

Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

ΟΒΙΔΙΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ

– ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
– ΟΒΙΔΙΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ, Θ. ΤΣΟΧΑΛΗ
– ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ : ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

Οβιδίου Μεταμορφώσεις
Εμετρη απόδοση στη Νέα Ελληνική από τον Θ. Τσοχαλή
Σελίδες 1310 (35×25)
ISDN13 : 9789609125734
Εκδοση 2005

Οβιδίου Μεταμορφώσεις
Εμετρη απόδοση στη Νέα Ελληνική από τον Θ. Τσοχαλή
Σελίδες 802 (24×17)
ISDN13 : 9789609125741
Εκδοση 2009

Ο Λατίνος ποιητής Πόπλιος Οβίδιος Νάσων (Publius Ovidius Naso) γεννήθηκε στην πόλη Σούλμο (Sulmo) της κεντρικής Ιταλίας το έτος 43 π.Χ. Το άριστο έργο του, το οποίο αναδεικνύει το ποιητικό του ταλέντο και τον κατέστησε διάσημο επαληθεύοντας τις προβλέψεις του, είναι οι «Μεταμορφώσεις». Το έργο αποθησαυρίζει περίπου 250 μύθους και θρύλους, γράφτηκε μετά το 1 μ.X. σε δεκαπέντε βιβλία και 12.000 εξάμετρους στίχους.

Το πλήθος των ποιημάτων του επιβεβαιώνει τη γονιμότητα του στοχασμού του και την ευχέρεια που είχε στον έμμετρο λόγο. Το άριστο έργο του, το οποίο αναδεικνύει το ποιητικό του ταλέντο και τον κατέστησε διάσημο (…) είναι οι Μεταμορφώσεις. Το πολύτιμο αυτό πνευματικό δημιούργημα ευτυχώς διεσώθη από αντίγραφα τα οποία είχαν φίλοι του, αφού ο ίδιος παρέδωσε το πρωτότυπο στη φωτιά θεωρώντας το πλημμελές. Το έργο αποθησαυρίζει περίπου 250 μύθους και θρύλους, οι οποίοι αναπτύσσονται με θαυμαστή μεθοδικότητα και λογοτεχνική δεξιοτεχνία. Ο ποιητής άντλησε τα θέματά του κυρίως από αρχαίες Ελληνικές και Λατινικές παραδόσεις, μύθους και θρύλους θαυμάσιους. Η κομψότης του ύφους, η παραστατικότης και η ποικιλία των εικόνων, (…) η πλοκή και η αλληλουχία των γεγονότων, η σαφήνεια της περιγραφής, η φυσικότης και η απλότης της αφηγήσεως, καθιστούν τις Μεταμορφώσεις έργο πρωτότυπο και ελκυστικό, πραγματικό ποίημα. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Μεταμορφώσεις του Οβιδίου έμελλε να συντηρήσουν τη μεγάλη του φήμη στους αιώνες, ξεπερνώντας σε σημασία το υπόλοιπο έργο του, ενισχύοντας την επίδρασή του τόσο στην Αναγέννηση όσο και στους αιώνες που ακολούθησαν, φτάνοντας μέχρι σήμερα. Ένα είδος εγκυκλοπαίδειας της ελληνικής μυθολογίας για την Ευρώπη αλλά και για τη νεότερη Ελλάδα, καθώς ήταν η κύρια πηγή πληροφοριών για περίπου 250 μύθους, αξιομνημόνευτες ιστορίες μυθικών προσώπων, το πανόραμα μιας ολόκληρης παγανιστικής εποχής. Γιατί όταν ο Οβίδιος τους έγραφε, αποτελούσαν ήδη «μυθολογία», κανείς δεν είχε την ψευδαίσθηση ότι όλα αυτά είχαν συμβεί στην πραγματικότητα. Διάσημοι μύθοι, όπως αυτοί του Νάρκισσου, του Ορφέα και του Πυγμαλίωνα, που έφτασαν μέχρι τις μέρες μας χάρη στον Οβίδιο, συμπληρώνουν μια σειρά άλλοτε πιο σκοτεινών και βλοσυρών και άλλοτε φωτεινών και περιπαικτικών μύθων που επηρέασαν τη δυτική λογοτεχνία και τέχνη ανά τους αιώνες.

Με τις μεταμορφώσεις του ο Οβίδιος προσπάθησε να ξεπεράσει τον τότε εθνικό ποιητή της Ρώμης Βιργίλιο με την περίφημη Αινειάδα του, αλλά και τον Όμηρο. Για τη διαμόρφωση του έργου του χρησιμοποίησε κυρίως ελληνικούς μύθους και ως βάση του ήταν τα έργα : Ετεροιούμενα του Νίκανδρου, Ορνιθογονία του Βοίου και οι Μεταμορφώσεις του Παρθενίου από τη Νίκαια. Εξάλλου οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου αποτέλεσαν και αποτελούν μία γέφυρα ανάμεσα στην Ελλάδα της αρχαιότητας και στην Ευρώπη, στον χριστιανισμό και το ρωμαϊκό και ελληνικό πάνθεο δημιουργώντας έναν θρησκευτικό συγκρητισμό. (απόσπασμα από Wikipedia)

Ενα μικρό ταξίδι σε μερικούς από μύθους – παραμύθια ……..

Η Αράχνη ήταν μια εργατική κοπέλα, μια ακαταπόνητη υφάντρα, που προσβάλλει τη θεά Αθηνά κι εκείνη τη μετατρέπει σε έντομο, η Δάφνη ήταν μια νύμφη που αντιστάθηκε στον Απόλλωνα, ο Κυπάρισσος, ένα ωραίο αγόρι πριν γίνει πένθιμο δέντρο, ο Αχελώος νικήθηκε σε μονομαχία από τον Ηρακλή, ο Ακταίων, από κυνηγός ελαφιών, μεταμορφώνεται σε ελάφι ο ίδιος, επειδή είχε την ατυχία να αντικρίσει τη θεά Άρτεμη γυμνή, και κατασπαράσσεται από τα σκυλιά του. (Εικόνα, Ο μύθος της αράχνης από τον Ντιέγκο Βελάσκεθ 1644-1648)

Η Ιό ήταν θυγατέρα του Ίασου, βασιλέα του Άργους και απογόνου του Ίναχου ή κατά άλλη εκδοχή του ιδίου του βασιλέα Ίναχου ή κατά τρίτη εκδοχή του Κορίνθιου Πειρήνα, θείου του ήρωα Βελλεροφόντη. Μητέρα της ήταν η Μελία ή η Λευκάνη. Ήταν ιέρεια της Ήρας και έγινε ερωμένη του Δία.

Σύμφωνα με τις διάφορες πηγές, η περιπέτειά της άρχισε όταν η Ήρα αντιλήφθηκε την παράνομη σχέση. Τότε ο Ζευς, για να την προστατεύσει από το μένος της συζύγου του, τη μεταμόρφωσε σε αγελάδα. Κατά μία εκδοχή η ίδια η Ήρα μεταμόρφωσε την Ιώ σε αγελάδα και το σώμα της είχε τρία χρώματα: λευκό, ρόδινο και μαύρο. Κατά μία εκδοχή το σώμα της άλλαζε χρώμα. Άλλοτε γινόταν λευκό, άλλοτε μαύρο και άλλοτε ρόδινο.….. Μεταμορφώσεις που είχαν αστείρευτη γοητεία, αφού περιέγραφαν έρωτες και πάθη θεών, ηρώων και απλών θνητών, γεγονότα και αξιοπερίεργα συμβάντα, μεταμορφώσεις σωμάτων που άλλαζαν όψη. Άνθρωποι μετατρέπονταν σε ζώα, πτηνά, έντομα, φυτά και άψυχες πέτρες, ενίοτε άλλαζαν φύλο, κυρίως όσοι είχαν την ατυχία να περιπέσουν σε σφάλματα ή να μπουν στο μάτι κάποιας πανίσχυρης θεότητας. Είναι σαν η Ρώμη να υποδέχεται την παγανιστική Ελλάδα, εντάσσοντάς τη στην κλασική παιδεία.

Εμπνευσμένο από το Μύθο που σχετίζεται με το Κάδμο, Ο Κάδμος κατέληξε στη Βοιωτία, όπου ίδρυσε την πόλη της Θήβας, αφού πρώτα ακολούθησε μία ξεχωριστή αγελάδα με μια ημισέληνο στα πλευρά της (έπειτα από χρησμό του μαντείου των Δελφών) και στη συνέχεια σκότωσε ένα δράκοντα κι έσπειρε τα δόντια του, με αποτέλεσμα να ξεφυτρώσουν οι πρώτοι κάτοικοι (Σπαρτοί)

Eδώ έρχεται ο Θεόδωρος Τσοχαλής να συμπληρώσει ένα κενό στις εκδόσεις του έργου στην Ελλάδα μια που σήμερα στα βιβλιοπωλεία κυκλοφορεί μόνο μία ολοκληρωμένη μετάφραση του συνολικού έργου – αυτή του Τσοχαλή (την ώρα που στα αγγλικά κυκλοφορούν περί τις 280 μεταφράσεις).

Έχει μεταφράσει το έργο, παραθέτει το λατινικό κείμενο και την μετάφραση στα νέα Ελληνικά. Το κείμενο συνοδεύουν εικόνες με έργα εμπνευσμένα από τους μύθους. Δεν μπορούμε να κρίνουμε το έργο του, μόνο απλά να πούμε πως ανοίγοντας το βιβλίο μας μεταφέρει στον παραμυθένιο κόσμο των μύθων που με αυτούς μεγαλώσαμε.

Σχετικοί Συνδεσμοι – Πηγές

ΑΝΑΚΡΕΟΝΤΕΙΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ

– ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
– ΑΝΑΚΡΕΟΝΤΕΙΑ Θ. ΤΣΟΧΑΛΗ
– ΕΕΥΕΔ, 21 Μαρ. 2023
– Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργ.

Τα “Ανακρεόντεια”, η υπέροχη έμμετρη μετάφραση στην Νέα Ελληνική του Θ. Τσοχαλή διατηρεί στην μετάφραση την μαγεία της αρχαιοελληνικής γλώσσας. Η ποιοτική συλλεκτική έκδοση του, αποτελεί ένα ταξίδι στο μακρινό παρελθόν μας. Η ανάγνωσή της “ανακρεόντειας ποίησης” είναι μια απόλαυση. Φυσικά ποτέ η μετάφραση δεν αντικαθιστά το πρωτότυπο, αν όμως ο μεταφραστής είναι ο ίδιος ποιητής, τότε η μετάφραση μας επιτρέπει να χαρούμε την πορεία της γλώσσας μας που με πολλές αλλαγές συνεχίζει να πορεύεται, να διατηρεί ένα από τα στοιχεία που συνθέτουν την ταυτότητα μας

Ο αργυρότοξος Απόλλων και ο οινοδότης Διόνυσος είναι οι δύο αρμονικά αντίθετοι θεοί που επηρέασαν ανεξίτηλα τον ψυχικό κόσμο των Ελλήνων.

Ο Διόνυσος είναι το σύμβολο του πάθους, του συναισθήματος και της παρορμήσεως, της εξάρσεως, του ενθουσιασμού και της εκστάσεως, της μέθης, της συγκινήσεως, του οίστρου και του οργασμού.

Ο Απόλλων συμβολίζει την τάξη, την ισορροπία και τον ρυθμό, την αρμονία, την ηρεμία και τη γαλήνη.

Η Διονυσιακή συνεχής μεταμόρφωση της φύσεως, η φωτεινότητα και η διαύγεια του Ελληνικού τοπίου, η ποικιλία, η εναλλαγή και το παιχνίδισμα των χρωμάτων του Αιγαιακού χώρου, οι νοεροί Απολλώνειοι υπέροχοι υπερκόσμιοι ήχοι της κινήσεως των ουρανίων σωμάτων, αφύπνισαν και καθοδήγησαν την ψυχή των Ελλήνων.

Στην ιερή γη τους συμφιλιώθηκαν η επανάσταση και η τάξη, ο φρενήρης ενθουσιασμός και η ήρεμη φρόνηση, το φυσικό και το μεταφυσικό, το ψυχικό και το πνευματικό, το αισθητό και το υπεραισθητό, η συναισθηματική ένταση και ο κόσμιος ρυθμός. Εδώ συγκεράστηκαν ο εσωτερικός αυθορμητισμός και η μυστηριακή σιωπή και άνθησαν η φιλοσοφία, οι επιστήμες, οι τέχνες και η ποίηση. Στα ζείδωρα ακρογιάλια του Αιγαίου εναπόθεσε η φιλομμειδής Αφροδίτη τη δική της καλοκεντημένη ζώνη πλουμιστή, που κάθε είδους θέλγητρα επάνω είχε τα ερωτόλογα κει ήσαν και ο έρωτας κι ο πόθος και το πλάνεμα, που κλέβει τον νου και των μυαλωμένων.”

Από τα θέλγητρα τούτα και από τον συγκερασμό του Διονυσιακού πάθους και της Απολλώνιας αρμονίας, επήγασε η έμπνευση των ποιητών, των οποίων η λύρα συνέθεσε αίνους για τον έρωτα, για τη χαρά της ζωής, για το ωραίο, για τη φύση. Μεταξύ των ποιητών αυτών, των λυρικών ποιητών, εξέχουσα θέση κατέχει ο Ανακρέων. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)

Ο Ανακρέων ο Τήιος (περίπου 572 π.Χ. – περίπου 485 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας λυρικός ποιητής, θεωρούμενος ένας από τους εννέα λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας.

Ο Ανακρέων, αν και υπερασπιστής του μέτρου, θεωρήθηκε από τους μεταγενέστερούς του λανθασμένα γλεντζές και μέθυσος θεωρείτο «ο πάντα μεθυσμένος ποιητής», ο τύπος του «αστόχαστου γλεντζέ» και ο «κλασικός εκπρόσωπος του ερωτισμού. Η αλήθεια φαίνεται πως είναι διαφορετική. Ο Ανακρέων έγραψε πράγματι συμποτικά τραγούδια, στα οποία όμως εκτιμούσε τη συντροφιά των καλλιεργημένων ανθρώπων και αποστρεφόταν κάθε υπέρβαση του μέτρου:

Στην περίοδο (200 πχ – 500 μχ) αναπτύχθηκε μια τάση μίμησης της αυθεντικής ποίησης του Ανακρέοντα, στην οποία οφείλει τη γένεσή της η λεγόμενη «ανακρεόντεια ποίηση”.

Αυτό που σήμερα εννοούμε ως «ανακρεόντεια ποίηση” είναι όλες οι ποιητικές συνθέσεις σε καταληκτικό ιαμβικό δίμετρο ή ανακλώμενο ιωνικό δίμετρο στίχο που μιμούνται τα ερωτικά και συμποτικά ποιήματα του Ανακρέοντα, αλλά κυρίως μία συλλογή εξήντα ποιημάτων, τα οποία ακριβώς μιμούντα την ποίηση του Ανακρέοντα. Τα ποιήματα αυτά βρέθηκαν στην “Παλατινή Ανθολογία” δηλαδή συλλογή αρχαίων και βυζαντινών ελληνικών επιγραμμάτων της περιόδου από τον 7ο αιώνα π.Χ. μέχρι το 600 μ.Χ., που συντάχθηκε τον 10ο αιώνα στο Βυζάντιο. Βρέθηκε σε χειρόγραφο το 1606 στην Παλατινή Βιβλιοθήκη της Χαϊδελβέργης.

Η ανάγνωσή της “ανακρεόντεια ποίησης” είναι μια απόλαυση. Φυσικά ποτέ η μετάφραση δεν αντικαθιστά το πρωτότυπο, αν όμως ο μεταφραστής είναι ο ίδιος ποιητής, τότε η μετάφραση μας επιτρέπει να χαρούμε την πορεία της γλώσσας μας που με πολλές αλλαγές συνεχίζει να πορεύεται, να διατηρεί ένα από τα στοιχεία που συνθέτουν την ταυτότητα μας.

Ιατρική Σχολή ΑΠΘ και ΣΙΣ – ΣΣΑΣ : Σχέση διοικητική ή συμβιωτική αλληλεπίδραση?

2 ΣΧΟΛΙA

12 Επιστημονικό Συνέδριο Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, ΚΕ.Δ.Ε.Α. Θεσσαλονίκη, 15-18 Μαρτίου 2023

Αναστάσιος Κ. Μάνθος
- – Ταξίαρχος Π.Α. (ΥΙ) ε.α.
- – Ομότιμος καθηγητής Ιατρικής
- – πρώην Αναπληρωτής Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής
- – πρώην Πρύτανης Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Η ΙΣΑΠΘ, (δηλαδή η Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το νυν Ιατρικό Τμήμα της Σχολής Επιστημών Υγείας) και η ΣΣΑΣ-ΣΙΣ (Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων πρώην Στρατιωτική Ιατρική Σχολή) αποτελούν δύο ανεξάρτητες υπηρεσίες του Δημοσίου, με την ευρύτερη έννοια του όρου. Η πρώτη παρέχει ιατρική εκπαίδευση έρευνα και η δεύτερη αποτελείται από εκπαιδευόμενους.

Η παρουσίαση αυτή αποτελεί μια ελάχιστη περίληψη από την καταγραφή και την αξιολόγηση της ιστορικής πορείας των δύο αυτών ακαδημαϊκών μονάδων, ώστε να διαπιστωθεί εάν υπήρξε, και αν υφίσταται, συμβιωτική αλληλεπίδραση.

Η δομή της παρουσίασης αποτελείται από τα κρίσιμα στοιχεία της ιδρύσεως της ΙΣΑΠΘ και της ΣΙΣ με βάση την βιβλιογραφία, τα ιστορικά αρχεία και τεκμήρια καθώς και τις προσωπικές μου εμπειρίες. Έγινε προσπάθεια ανευρέσεως των κοινών κρίσιμων στιγμών της ίδρυσης και της θεσμικής πορείας και των δύο εκπαιδευτικών μονάδων, ώστε να εντοπισθεί και να αναδειχθεί η αλληλεπίδραση και η αλληλοστηρικτική πορεία τους, κυρίως τα πρώτα δύσκολα χρόνια της λειτουργίας τους.

Η Ιατρική Σχολή ΑΠΘ

Οι χαρακτηριστικές χρονολογικές περίοδοι της Ιατρικής Σχολής είναι οι ακόλουθες:

Αρχική περίοδος (1942-1982)
Νεότερη περίοδος (1982- 2023)
Ενδιάμεση περίοδος (1982-2000)
Σύγχρονη περίοδος (2000-2023)

Η πρόβλεψη της ίδρυσης της Ιατρικής Σχολής έγινε δεκαεπτά συναπτά χρόνια πριν από την δημιουργία και την λειτουργία της ως Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Περιλαμβανόταν στις Σχολές, που θα σχηματίζονταν εξαρχής, με την ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το έτος 1925.

Οι πιο προφανείς και πιθανοί μείζονες λόγοι για την εξαρχής μη λειτουργία της Ιατρικής Σχολής στο τότε Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ήταν, κυρίως οι εξής δύο.

Οι εντονότατες αντιδράσεις μέρους του Ιατρικού συλλόγου Θεσσαλονίκης.
Η έντονα αντίθετη γνώμη από μέρους της Ιατρικής Σχολής Αθηνών.

Τελικά, στις 10 Ιανουαρίου του 1942, κατά την διάρκεια της πιο σκληρής περιόδου της τριπλής Κατοχής της χώρας από Γερμανούς, Ιταλούς και Βουλγάρους, «επανιδρύεται» στην Θεσσαλονίκη η Ιατρική Σχολή, 17 ολόκληρα χρόνια μετά την πρόβλεψη ίδρυσής της.

**Γερμανός και Βούλγαρος Αξιωματικός στην παραλία της Θεσσαλονικης**

Τον Απρίλιο του 1941 (δηλαδή τις πρώτες ημέρες της κατοχής) δημιουργείται η «Λέσχη Βουλγάρων Θεσσαλονίκης». Δηλούμενος σκοπός της ήταν η «ενημέρωση» (βλέπε προπαγάνδα) και η παρεμβατική δράση, σε όλες τις λειτουργίες της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης. Οι μορφές της δράσης και των παρεμβάσεων της ήταν κυρίως στις παρακάτω δραστηριότητες:

Εκπαιδευτικές,
Κοινωνικές,
Εκκλησιαστικές,
Παροχή βοήθειας (ρουχισμός, τροφή κλπ),
Θεατρικές παραστάσεις,
Έκδοση εφημερίδας,
Η ίδρυση και λειτουργία Βουλγαρικού νοσοκομείου,
Η Δημιουργία Βουλγαρικού Πανεπιστημίου και Ιατρικής Σχολής (κατά τα πρότυπα αυτού που ίδρυσαν στα Σκόπια).

Στο κλίμα αυτό, μεταξύ άλλων επισπεύσθηκε η θεσμική “επανίδρυση”, αλλά τελικά και η έναρξη λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής. Ιδιαίτερα ισχυρή ήταν η αντίδραση από τρεις καθηγητές της Ιατρικής Αθηνών, που ήταν οι: Ν. Λούρος, Π. Κόκκαλης και Κ.Χωρέμης (φωτο). Τελικώς, εξαναγκάσθηκαν σε παραίτηση και έφυγαν από την Ιατρική Σχολή Αθηνών, διότι θεωρούσαν ότι η ίδρυση της Ιατρικής Σχολής στην Θεσσαλονίκη ήταν θνησιγενής, και ότι αποτελούσε μια έμμεση αποδοχή των κατακτητών.

**Ν. Λούρος, Π. Κόκκαλης και Κ.Χωρέμης**

Η πίεση για την παραίτησή τους ασκήθηκε από τον τότε Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, συνάδελφό τους Καθηγητή Μαιευτικής & Γυναικολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών (και διατελέσαντα Πρύτανη του ΕΚΠΑ), Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο, ο οποίος ήταν αμετακίνητα και σφοδρά σύμφωνος για την δημιουργία της Ιατρικής Σχολής στην Θεσσαλονίκη.

Δεδομένων των τότε συνθηκών, είναι περισσότερο από προφανές, ότι τα μειονεκτήματα λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής ήταν κολοσσιαία και προδίκαζαν ανεπιτυχή εξέλιξη, μαρασμό και αυτοκατάρρευση. Αυτά ήταν κυρίως τα εξής:

**Γερμανοί στρατιώτες στο Πανεπιστημιακό γυμναστήριο κατά την διάρκεια τη κατοχής**

Η χρονική συγκυρία. Το ξεκίνημα ενός τέτοιου εγχειρήματος μέσα στην σκληρότερη και πιο απογοητευτική περίοδο της κατοχής, δεν μπορεί να αποτελεί τον καλύτερο οιωνό αισιόδοξης προοπτικής.

Η δράση των κατακτητών: Οι πράξεις και οι ενέργειες του κατοχικού βουλγαρικού στοιχείου στην Θεσσαλονίκη, δεν προοιωνίζονταν ομαλές εξελίξεις για την λειτουργία της Ιατρικής Σχολής.

Η ολική έλλειψη μέσων. Ήταν απόλυτη απογοητευτική η κυριολεκτικά παντελής απουσία των παρακάτω: Κτιριακών υποδομών, Εξοπλισμού, Εργαστηρίων, Ιατρικών Μηχανημάτων,Εργαλείων, Διδακτικών αιθουσών, Επίπλων Εκπαιδευτικού προσωπικού, βοηθών, Παρασκευαστών και όλων των συναφών για την κάλυψη των εκπαιδευτικών και των ερευνητικών αναγκών, Η ανεπάρκεια βασικών υποδομών, τόσο στις κλινικές, όσο και στα εργαστήρια, θα παρεμπόδιζαν την στοιχειωδώς ικανοποιητική εκπαιδευτική λειτουργία, Μεγάλο έλλειμμα θεσμικού κύρους και αξιοπιστίας .

Με ταχύτατες διαδικασίες η ορισθείσα επιτροπή από καθηγητές της Ιατρικής Σχολής των Αθηνών, επιλέγει τους πρώτους καθηγητές της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
Έτσι κατά την αρχή της Πανεπιστημιακής χρονιάς, τον Σεπτέμβριο του 1942, γίνονται οι πρώτες συνεδριάσεις των καθηγητών της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης στην Αθήνα.
Οι πρώτες συνεδριάσεις γίνονται σε σπίτια των καθηγητών. Η θεματολογία τους αφορούσε κυρίως τις τραγικές συνθήκες ιδρύσεως και λειτουργίας της Ιατρικής Θεσσαλονίκης και τους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισής τους.
Η κατάσταση αυτή συνεχίζεται μέχρι το τέλος του έτους 1942.

Χειρόγραφα πρακτικά των πρώτων συνεδριάσεων των καθηγητών της Ιατρικής Θεσσαλονίκης, στα σπίτια τους στην Αθήνα.

Στις αρχές του 1943, με επιστολή τους προς τον πρωθυπουργό, οι ορισθέντες καθηγητές τον ενημερώνουν ότι μετεγκαθίστανται στην Θεσσαλονίκη. Προτείνουν ταυτόχρονα ενέργειες που πρέπει να γίνουν από την κατοχική Κυβέρνηση.
Εισηγούνται την λήψη των πιο απαραίτητων και στοιχειωδών μέτρων, ώστε να γίνει αμέσως δυνατή η τουλάχιστον αξιοπρεπής έναρξη λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής στην Θεσσαλονίκη, δεδομένων των συνθηκών.

Η πρώτη σελίδα της επιστολής που έστειλαν στον τότε Πρωθυπουργό οι πρώτοι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης.

Η δεύτερη σελίδα της επιστολής που έστειλαν στον τότε Πρωθυπουργό οι πρώτοι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
Φαίνονται οι υπογραφές τους.

**Συμμετοχή των φοιτητών στην μεταφορά τούβλων, χέρι με χέρι.**

**Φοιτητές με τον καθηγητή Μιχαλακέα, μπροστά στο εργαστήριο ανατομικής**

Εντυπωσιακή ήταν η θεωρητική και η πρακτική επάρκεια των σπουδών, μαρτυρούμενη από τους τότε φοιτητές με εμφανή την πολύ ποιοτική διάσταση, μέσα στην ερημιά της έλλειψης υποδομών, εξοπλισμού, λειτουργικών εξόδων κλπ. Oι φοιτητές επέδειξαν μεγίστη αποφασιστικότητα επάρκεια και ευθύνη.

Η ΣΙΣ και η ΣΣΑΣ.

Ήδη ο Όμηρος καταγράφει την πρώτη εφαρμογή στρατιωτικής ιατρικής δράσεως. Πιστοποιεί τους τότε ημίθεους «αρχιάτρους» του Τρωϊκού Πολέμου, τα εκ της Τρίκκης ορμώμενα αδέλφια, που ήταν ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος, φέροντες μαζί τους, εκτός από την ιατρική τέχνη, και τριάντα πλοία.
Είχαν ιατρικές εξειδικεύσεις. Ο Μαχάων ασκούσε την Χειρουργική ιατρική ενώ ο αδελφός του Ποδαλείριος ασκούσε την «επιμελούμενη τα εσωτερικά νοσήματα» Ιατρική, αυτό που σήμερα οι αγγλοσάξωνες ονομάζουν internal medicine και εμείς ορίζουμε ως παθολογία.

**Ο Αχιλλέας δένει το τραύμα του Πατρόκλου. Σωσίας, 50 πΧ, μουσείο Βερολίνου**

Εντυπωσιακός αριθμός εκατοντάδων φιλελλήνων ιατρών, ήρθαν στην διάρκεια της επανάστασης του1821 και βοήθησαν καταλυτικά τους επαναστατημένους Έλληνες. Μεταξύ αυτών, οι σπουδαιότεροι ήταν οι Τράϊμπερ και Μάγιερ (Γερμανία), ο Γκος (Ελβετία), ο Χάου (ΗΠΑ), οι Μπρούνο και Φόρτι (Ιταλία), ο Κουτζόφσκι (Πολωνία).

Το 1925, επιτέλους ιδρύεται (αλλά αμφιθυμικά) η Στρατιωτική Ιατρική Σχολή, μετά από συνεχείς έντονες πιέσεις και εγκαθίσταται στο τότε 430 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών (νοσοκομείο Ελπίς).

Έναν χρόνο μετά, το 1926, ο τότε Υπουργός Οικονομικών, Αθανάσιος Ευταξίας, κλείνει και ακυρώνει (!) την ίδρυση της Σχολής, θεωρώντας ότι είναι πλεονασματική και δραχμοβόρα. Μετά από εξαιρετική πίεση η απόφαση αναστέλλεται. Έτσι, δίνεται η ευκαιρία στη ΣΙΣ να αποδείξει την αναγκαιότητα της ύπαρξής της και τις δυνατότητες της.

Το 1930 διακόπτεται η εισαγωγή μαθητών.

Το 1932 η ΣΙΣ φεύγει από το νοσοκομείο Ελπίς και μεταφέρεται σε αποθήκες της βιομηχανικής περιοχής του Ρουφ.

Το 1935 αποφασίζεται και υλοποιείται το πλήρες κλείσιμο της Σχολής για δύο χρόνια.

Το 1937, ιδρύεται η Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων Υπηρεσιών (ΣΑΣΥ) με τέσσερα τμήματα, το Υγειονομικό, το Στρατολογικό, το τμήμα Διαχειριστών και το τμήμα μηχανικών Αυτοκινήτων.

Το 1940, αρχίζει η εμπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αποτέλεσμα το κλείσιμο της ΣΙΣ για τρίτη φορά.

Το 1946 επανιδρύεται στην Θεσσαλονίκη η Στρατιωτική Ιατρική Σχολή.

**Η αρχική εγκατάσταση της Σ.Ι.Σ. στην οδό Βασιλίσσης Όλγας (Γερμανική Σχολή)**

Η τελική εγκατάσταση της Σ.Ι.Σ. πίσω από το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα (πριν διανοιχθεί η Εγνατία οδός)

Στις 11 Απριλίου του 1946, η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Κοσμητεία Γ. Χατζηβασιλείου) αποφασίζει ομόφωνα τα παρακάτω: «Άπασα η Σχολή εκφράζει την ευαρέσκειάν της και την απόφασιν όπως καταβάλη πάσαν προσπάθειαν, ἵνα φανεί ανταξία της εμπιστοσύνης και της τιμής, ἣν περιποιεί εις αυτήν η απόφασις του Γενικού Επιτελείου Στρατού περί προσαρτήσεως είς αυτήν της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής. Εξουσιοδοτεί δε τον κ. Κοσμήτορα όπως αποστείλη και ευχαριστήριον επιστολήν».

Ο Δντης Σπουδών (και μετέπειτα Διοικητής της Σχολής το 1962) Αρχίατρος Κλωνιζάκης, ο καθηγητής Σάββας και Μαθητές

Το 1970 η ΣΙΣ αποκτά νέο όνομα, που είναι «Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων”, στην οποία η ιατρική αποτελεί ένα από Τμήματά της. Στην ΣΣΑΣ, εκτός από τα τμήματα υγειονομικού Ιατρικής, Κτηνιατρικής, Οδοντιατρικής, Φαρμακευτικής λειτουργούν τμήματα Δικαστικού (έχει σταματήσει η λειτουργία του), Στρατολογίας (Νομική, Οικονομικού, Ψυχολογίας).

Συγκριτικά στοιχεία

Τα τεκμήρια της συμβιωτικής αλληλεπίδρασης μεταξύ της ΙΣΑΠΘ και των ΣΙΣ, ΣΣΑΣ είναι τα εξής: Κοινοί αρνητικοί εξωγενείς παράγοντες

Καταφανής θνησιγένεια.
Ζέση εμπλεκόμέων για θεσμική ύπαρξη, με πλήρη επίγνωση αποστολής.
Μείζον έλλειμμα αποδοχής κατά τα εναρκτήρια χρόνια.
Υπερβάλλουσα θεσμική αδιαφορία (προς τις δύο Μονάδες).
Συντεχνιακή απόκρουση.
Κοινωνική επιφύλαξη (ως προς την αναγνώριση επάρκειας).

Αποτελέσματα της συμβιωτικής αλληλεπίδρασης.

Η ΙΣΑΠΘ, στα πρώτα μετέωρα βήματα της λειτουργίας της, είχε ως κύριο χαρακτηριστικό την θνησιγένεια μαζί με το βάρος της συντεχνιακής απόρριψης και το σύνολο των λοιπών αβελτηριών. Όμως, η θεσμική εμπιστοσύνη της Πολιτείας, να αναθέσει την ιατρική εκπαίδευση των Υγειονομικών Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων στην Ιατρική Σχολή της Θεσσαλονίκης, υπήρξε καθοριστικό γεγονός για την καθιέρωσή της και έδωσε την δυνατότητα να επιτελέσει και να καταδείξει την καταξιωτική πορεία της.

Η Στρατιωτική Ιατρική Σχολή, κουβαλούσε την αμφιθυμία της πολιτείας για αυτήν καθεαυτή την ύπαρξη και αναγκαιότητά της, σε συνδυασμό με τις τεράστιες αβελτηρίες λειτουργίας της. Όμως, μέσα από την συμβίωση αυτή που έκρυβε τεράστια ποιότητα εκπαίδευσης, μπόρεσε να αποδείξει την τελεολογία της και τις δυνατότητές της. Στελέχη της ΣΙΣ υπηρέτησαν τον κοινό σκοπό της ιατρικής εκπαίδευσης, συμβάλλοντας σημαντικά στην προώθηση των ακαδημαϊκών στόχων. Μεταξύ αυτών οι πρόεδροι της Ιατρικής Σχολής Παναγιώτης Μεταξάς, ο Παναγιώτης Συμεωνίδης και ο Αρίστιππος Μηνάς.

Νεότερη σύγχρονη περίοδος

Χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό καινοτομιών στην Οργάνωση – Διοίκηση, στην Έρευνα, στην Διδακτική και στην Επιστημονική και Κοινωνική Ώσμωση. Τα προφανή και αναντίρρητα σημερινά διεθνή χαρακτηριστικά της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, στηριζόμενα στους διεθνείς ακαδημαϊκούς δείκτες, είναι τα εξής:

“State of the art» (στα όρια δυνατοτήτων της ιατρικής επιστήμης και τέχνης).
«Most neoteric (υπερσύγχρονη).
«Leading edge» (ηγέτιδα σε τομείς).
«Avant garde» (θεματική εμπροσθοφυλακή).

Καινοτομίες στην έρευνα :

Ίδρυση Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας Καινοτομίας (ΚΕΔΕΚ) για την διαδραστική συνέργεια της Ιατρικής Έρευνας με άλλες επιστήμες.
Ώσμωση με την εξωχώρια ιατρική και διεπιστημονική έρευνα.
Ευρεία αποδοχή, αξιοποίηση, χρήση και ενσωμάτωση των βιβλιομετρικών δεικτών (Impact factor, Hirsh factor, citations etc).
Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών.

Καινοτομίες στην διδακτική :

Νέες εκπαιδευτικές μέθοδοι
Απαρτιωμένη διδασκαλία
Διασυνδεδεμένα μαθήματα
Ιατρική βασισμένη στην τεκμηρίωση
Μάθηση με βάση το πρόβλημα
Καινοτόμα ερευνητικά προγράμματα στην Εκπαίδευση
Ανάπτυξη ελληνικού δικτύου Ιατρικών Σχολών
Ανταλλαγή-Μετεκπαίδευση μελών ΔΕΠ
Διδακτική ώσμωση (Erasmus)
Εφαρμογή του συστήματος ECTS
Σύναψη συμφωνιών Συνεργασίας με ιδρύματα εξωτερικού
Βραβεία και αριστεία διδασκαλίας
Νέα μαθήματα
Εργαστήριο Κλινικών Δεξιοτήτων
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας
Παθολογική Φυσιολογία
Επικοινωνία ιατρού/ασθενούς
Ιατρική Εκπαίδευση
Μεθοδολογία έρευνας
Βιοηθική και Δεοντολογία
Τεκμηριωμένη Συνταγογράφηση
Ιατρική βασισμένη στην τεκμηρίωση
Εκπαίδευση στις στάσεις και συμπεριφορές
Εφαρμογή on-line αξιολόγησης από τους φοιτητές
- των διδασκόντων
- των συγγραμμάτων
- των υποδομών
- των μαθημάτων
- του προγράμματος σπουδών
Αγγλόγλωσσο Τμήμα Ιατρικής

Συμμετοχή της ΣΣΑΣ στα δρώμενα

Η αλληλεπίδραση, στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της ΣΙΣ, ήταν καταλυτική και καθοριστική.
Υπάρχει σήμερα συνέχεια?
Οι μαθητές της ΣΣΑΣ γενικώς συμμετέχουν στα ακαδημαϊκά δρώμενα, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά.
Συμμετοχή των μαθητών στα προγράμματα Έρασμος.
Ευκταία η συμμετοχή των μαθητών σε όλες τις δράσεις της Σχολής και του ΑΠΘ, χωρίς να μειώνεται η αντίστοιχη στρατιωτική εκπαίδευσή τους, αλλά να γίνεται κανονικά ή και εντατικά τις χρονικές περιόδους που αυτό είναι πλήρως εφικτό.

Συμπερασματικά

Τα αρμόζοντα επίθετα για την Ιατρική Σχολή είναι η Ενδελέχεια (εν -δελεχός), η Εντελέχεια (εντελές έχειν κατά τον Αριστοτέλη) και η Οραματική (βλέπει (σ)το μέλλον, και το σχεδιάζει πριν αυτό έλθει).

Για την ΣΣΑΣ, πέραν των προηγουμένων χαρακτηρισμών, αρμόζουν τα επίθετα Αξιόπιστη, Υψηλόφρων, Επαρκής.

Επίρρηση

Η νεότερη ιστορία της ΣΙΣ ταυτίζεται με την ίδρυση και πορεία της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ο τρόπος ταύτισης δεν είναι απλώς διοικητικά συγκυριακός. Στηρίζεται σε υπαρξιακή σύνδεση και αλληλοστήριξη

με Ιπποκράτειο διδακτικό δεσμό
με εξελικτική συμβιωτική αλληλεπίδραση, στο σύνολο της καταξιωτικής κοινής πορείας τους

Αναστάσιος Μάνθος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

75 Χρόνια, Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στην αυγή του νέου αιώνα. Δ. Χριστοδούλου
63 Χρόνια Ιατρικής Σχολής. Β.Α Κόκκα
Η Ιστορική διαρομή της Ιατρικής Σχολής όπως αυτή σκιαγραφείται μέσα απο το αρχειακό της υλικό. Στυλιανής Π. Τσώκου. Διδακτορική Διατριβή
Η Ιστορική Πορεία του Τμήματος Ιατρικής 1942-1982, Θόδωρος Δαρδαβέσης.
Η Ιστορική Πορεία του Τμήματος Ιατρικής 1982-1920, Θόδωρος Δαρδαβέσης
70 Χρόνια, Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων.

Η ομιλία παρουσιάστηκε την 15 Μαρτίου στο 12ο Επιστημονικό Συνέδριο Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ. Προεδρείο Μιχαήλ Ποτούπνης Καθηγητής Ορθοπαιδικής και Ταξίαρχος ΥΙ Γεώργιος Γκούβας. Παρακολουθησαν την ομιλία ο Πρόεδρος της ΕΕΥΕΔ Δρ. Παπαγιαννόπουλος Ν. και μέλη του ΔΣ/ΕΕΥΕΔ, ο Διοικητής της ΣΣΑΣ Υπτγος (ΠΒ) Αθανασόπουλο Θ. ο Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής Αναστασιάδης Κ. και Μαθητές της Σχολής. Ακολουθησε συζήτηση με παρεμβάσεις του Προέδρου της ΕΕΥΕΔ, του Διοικητή της ΣΣΑΣ και του Προέδρου της Ιατρικής Σχολής.

Χρόνης Ε. Παπαγιαννοπουλος Ν. **Αθανασόπουλο Θ**. Αναστασιάδης Κ. Μάνθος Α. Γκούβας Γ. Ποτούπνης Μ. Αθανασιάδης Ι.

Επιμέλεια ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργ. Γ. Γραμματέας ΕΕΥΕΔ

12 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1965

2023.03.30
Τασιόπουλος Αργύρης

Παρουσίαση Βιβλίου του Ευριπίδη Παπαθανασίου “12 Νοεμβρίου 1965“

Κάθε Τάξη της ΣΙΣ-ΣΣΑΣ έχει την δική της ιστορία η οποία όμως κατά κανόνα δεν προβάλλεται ολοκληρωμένα. Οι παρουσιάσεις των Ταξεων στην Ιστοσελίδα της ΕΕΥΕΔ στερούνται σύγχρονων φωτογραφιών και άλλων στοιχείων μια που οι Συνάδελφοι δεν μας έχουν αποστείλει το απαιτούμενο υλικό για ανάρτηση.

Μια από τις εξαιρέσεις είναι η παρουσιάση της Τάξης ΣΙΣ 1965. Ο Συνάδελφος Ευριπίδης Παπαθανασίου, Αντιπτεραρχος ε.α, με μία αυτοέκδοση με τίτλο “12 Νοεμβρίου 1965” παρουσίασε την Τάξη του. Πρωτοτύπησε διότι περιέλαβε στο Βιβλίο του, τους Μαθητές όλων των Τάξεων που βρήκε η Τάξη 1965 κατά την εισαγωγή της και φωτογραφίες Αξιωματικών της Σχολής. Στο Βιβλίο περιλαμβάνονται και σύγχρονες φωτογραφίες των Μαθητών που παρ’ολο που δείχνουν την επίδραση του ανελέητου χρόνου πάνω τους, αφήνουν την αίσθηση ότι τα δεσμά που τους ένωσαν πριν δεκαετίες παραμένουν ακόμη δυνατά. Στο βιβλίο περιλαμβάνεται επίσης ένα “Προσκλητήριο Αναμνήσεων” με μικρές βιωματικές ιστορίες, έγγραφα και ντοκουμέντα της εποχής. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο, νιώθεις ότι αρχίζεις ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο.

Ας αφήσουμε το συγγραφέα να μας μιλήσει μέσα από τον πρόλογο του Βιβλίου.

Πρόλογος

12 Νοεμβρίου 1965

Σαράντα τρεις από τους σαράντα τέσσερεις (πλην Ζαβιτσιάνου που δεν παρουσιάστηκε) επιτυχόντες και την Στρατιωτική Ιατρική, βρεθήκαμε στις οκτώ το πρωί έξω από την πύλη της Σχολής στην Πλήθωνος Γεμιστού.

Από όλα τα μέρη της Ελλάδος έφηβοι 17-19 χρονών, μετά από δύσκολες εισαγωγικές εξετάσεις, γεμάτοι όνειρα και φιλοδοξίες , θα ξεκινούσαμε σε λίγο το μεγάλο ταξίδι αρχικά των σπουδών μας και στη συνέχεια της επαγγελματικής μας σταδιοδρομίας ενδεδυμένοι την στολή του έλληνα στρατιώτη και την διπλή ιδιότητα του αξιωματικού και του επιστήμονα.

Η “Φωλιά της Γλαύκας”, όπως το ΓΕΕΘΑ σε ένα του podcast τον Ιανουάριο του 20χαρακτήρισε επιτυχημένα την Σχολή, προβαλλόταν στο βάθος, έπαθλο των προσπαθειών μας και τόπος διαμονής μας για τα έξι καθοριστικά επόμενα χρόνια ζωής μας.

Ένας επιλαχών του Ιατρικού και ένας επιλαχών του Οδοντιατρικού που προστέθηστην Τάξη μας στην διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων και οκτώ αλλοδαποί (4 Λίβυοι και 4 Ιορδανοί) συμπλήρωναν το παζλ της Τάξης μας που ξεκινούσε το ταξίδι με αρχηγό τον Γεώργιο Παρανό απο την Θεσσαλονίκη.

Στο Λεύκωμα αυτό αποτυπώνεται όλο το Μαθητικό Δυναμικό που την συγκεκριμένη στιγμή φοιτούσε στην ΣΙΣ , αρχής γενομένης από εκείνους που είχαν εισαχθεί στη Σχολή το 1960 (εκτοετείς τότε), και μέσα από αυτό είναι δυνατόν να θυμηθούμε πρόσωπα οικεία, διπλανούς στα αναγνωστήρια, στους θαλάμους, στα εστιατόρια, στην αναφορά, στο φυλάκιο, στις περιπόλους, στο πειθαρχείο. Παντού. Και αργότερα αγαπητούς συναδέλφους και φίλους στην πλειονότητα.

Ευχαριστώ από καρδιάς την ΕΕΥΕΔ για την άδειά της να μου παραχωρήσει το Μητρώο και τις Φωτογραφίες των Μαθητών και τους συναδέλφους Ι. Πατέλη, Δ. Φλώρο, Σ.Μαραμένο, Θ. Παγκαλίδη, Σ. Γωργακή, Π. Μαυρογένη, Σ. Λιμπέρη, Σ. Μέγκρεχι για την πολύτιμη βοήθειά τους στην συλλογή στοιχείων και τους συμμαθητές που μοιράστηκαν μαζί μου τις εντυπώσεις τους από τις 12/11/1965.

Ευριπίδης Παπαθανασίου

Συμμέτοχος στο ταξίδι επί 41 χρόνια στις Ένοπλες Δυνάμεις στο οποίο πέρασα πολύ καλά.

Στοιχεία Συγγραφέα και έκδοσης

Ευριπίδης Αθ. Παπαθανασίου
Αυτοέκδοση 2023
Ναϊάδων 15, 17561, Π. Φάληρο
Email: papae47@gmail.com
_______________________
Εκτύπωση Μουγιακάκος Γραφικές Τέχνες
Λεωφόρος Βουλιαγμένης 329 και Τριζονιών 11
16346 Ηλιούπολη
τηλ. 210.9704300 email: info@mougiakakos.gρ

ΠΑΝHΓΥΡΙΚΟΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

– 2023.03.25
– ΔΣ/ΕΕΥΕΔ

25η Μαρτίου, μια μεγάλη ημέρα του Ελληνισμού. Χρόνια Πολλά στους Συναδέλφους μας και σε όλους τους Έλληνες, Χρόνια πολλά Ελλάδα για την σημερινή διπλή γιορτή.

Το ΔΣ της ΕΕΥΕΔ , προσκάλεσε τον εκελεκτό Συνάδελφο και Μέλος της κ. Λάμπρο Βαζαίο, Ταξίαρχο ε.α , επίκουρο καθηγητή ουρολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων να εκφωνήσει διαδικτυακά τον πανηγυρικό της ημέρας για την εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου.

Ο κ. Βαζαίος ανταποκρίθηκε προθύμως και μας απέστειλε ένα εξαιρετικό κείμενο, όπου με την χαρισματική του γραφή αναδεικνύει τον αγώνα της φυλής μας πέρα και πάνω από τις ύποπτες αμφισβητήσεις και παραχαράξεις νεόκοπων ιστορικών.

Το ΔΣ της ΕΕΥΕΔ ευχαριστεί τον κ. Βαζαίο. Βιογραφικό του εδώ.

202 χρόνια εφέτος μετά…

…την Εθνεγερσία,

…την Εθνική Παλιγγενεσία

…την Επανάσταση,

…τον Ιερό Αγώνα,

…τον «ΑΓΩΝΑ»

…τον «Ενδοξότερο Αγώνα» όπως είπε η Μαίρη Σέλεϋ *

και το μετέφερε στον τίτλο του εξαίρετου βιβλίου του ο Αριστείδης Χατζής

Αντίδωρο της ημέρας η κατάδυση στις παλιές λέξεις και την σημασία τους. Να μην ξεχνάμε πως είμαστε η μόνη κοινωνία ο μόνος Λαός, που ευχόμαστε «Χρόνια Πολλά» στις Εθνικές Εορτές!

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ…….ΛΟΙΠΟΝ!

(Έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια να ακυρωθούν όσα και όποια σηματοδότησαν ό,τι μέχρι σήμερα υπάρχει και αυτό το λένε πονηρά «ιστορικό ρεαλισμό» η αν θέλετε «ιστορική αλήθεια»! Στηρίζεται και στηρίζει η προσπάθεια αυτή τα κάθε λογής συμφέροντα που υπηρετεί και την ίδια ώρα «ενοχοποιεί» για δικαιολογία τον «ελλείποντα κρίκο» της ιστορίας μας. Δεν έχει όμως μία μοναδική ανάγνωση η Ιστορία και η Αλήθεια της, δεν διαβάζονται όλα τα κεφάλαια με τον ίδιο τρόπο και δεν πρέπει. Άλλο η ιστορική έρευνα έντιμων επιστημόνων στο Πανεπιστημιακό σπουδαστήριο-αρχείο και άλλο η «ιστορία της καρδιάς μας»!)

*Έτσι λοιπόν θα πούμε, για να γιορτάσουμε την ημέρα, απλά και τιμημένα….. ότι:

-Στις 25 Μαρτίου επαναστάτησε το Γένος, που στέναζε κάτω από τον πιο βάρβαρο ζυγό. Το Γένος που από το 1204 βρισκόταν μόνιμα σε εξέγερση ενάντια στην Φραγκοκρατία και την Τουρκοκρατία.

-Δεν ζούσαν καλά οι Έλληνες στην Τουρκοκρατία , ήταν δυστυχείς , δεν είχαν καλές σχέσεις με τον «απλό τούρκικο λαό». Φτάνει πια αυτός ο μύθος ! Υπήρχε το υπόδουλο Γένος των Ελλήνων και η «Εθνική συνείδηση» (που την είπε «εξ ίσου πατριωτισμό» ο «Ανεξάρτητος»), δεν δημιουργήθηκε αυτόματα, δεν υπάρχει ιστορική παρθενογένεση.

-Ο Μάρκος Μπότσαρης είπαν πως γεννήθηκε Αλβανός, έζησε Σουλιώτης και πέθανε Έλληνας! (πριν πεθάνει, με την βοήθεια του γραμματικού του έφτιαξε Ελληνοαλβανικό Λεξικό!). Ήταν Έλληνας το είπε και το απόδειξε. Πέρασε στην Ευρωπαϊκή ιστορική μνήμη ως ο «Botsaris»* τότε που οι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες διψούσαν για αληθινούς ήρωες!

*Ας θυμηθούμε τον σταθμό του Παρισινού Μετρό …Botsaris!

-Το «Κρυφό Σχολειό» (αμαρτία να το παραγνωρίζουμε) και τα φανερά, τα σπουδαία σχολειά της κοινοτικής ζωής των Ελλήνων, μαζί με την εκκλησία διατήρησαν την γλώσσα και την παράδοση.

-Ο Αγώνας της Παλιγγενεσίας ήταν άνισος και υπονομευμένος από τα ελαττώματα της φυλής, (γιατί είμαστε φυλή και όχι γεωπολιτικός πολτός!) αλλά και τον δόλο των «ξένων». Λατινικό δόλο τον είπε μελαγχολικά ο Μπάϋρον στα «Νησιά της Ελλάδος». Λίγοι, πολλοί λίγοι ήταν οι αληθινοί φιλέλληνες, (οι περισσότεροι θυσιάστηκαν), οι άλλοι ήταν «άνεργοι» των Ναπολεόντιων πολέμων. Όσο για τα Ευρωπαϊκά Ανακτοβούλια, τους σαράφηδες του Λονδίνου, της Φλάνδρας, της Γερμανίας, αλλά και της Αμερικής, καλλίτερα να μην συζητήσουμε !

ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ ΛΟΙΠΟΝ!

…..και Αγία Λαύρα υπήρχε και Παλαιών Πατρών Γερμανός και όλοι οι άλλοι! Με άλλες ίσως ημερολογιακές καταγραφές….και λοιπόν; Με άλλες άβολες για τον καθημερινό άνθρωπο λεπτομέρειες και αφηγήσεις. Ας μην τον μπερδέψουμε άλλο όμως αυτόν, αρκετά τραβάει από την εξουσία που όχι μόνο δεν τον υπηρέτησε ποτέ της, αλλά τον καταπίεσε και τον εκμεταλλεύτηκε άγρια! Με τα ελαττώματα τους οι Αγωνιστές, με τις αδυναμίες τους, με όλα τους! Ακρότητες και προδοσίες κάθε τόσο. Ποιος αγώνας, ποιανού λαού, ποιας εποχής δεν είχε τέτοια; Ας μείνουμε όμως στην θυσία, στο μεγαλείο , στον Διάκο, στον Καραϊσκάκη, στον Παπαφλέσσα, στον Δημ.Υψηλάντη και όλους τους άλλους. Να κάτσουμε μαζί με τον Ι.Καποδίστρια για να ακούσουμε μαζί με τον Κολοκοτρώνη και τους οπλαρχηγούς, τον οιωνοσκόπο της αρνίσιας σπάλας, το Πάσχα του 1820 στην Αγία Μαύρα της Λευκάδας !

Ας διαβάσουμε τον ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ, την εφημερίδα του παππού της Γιαγιάς μου. Από το 1827 στην Ύδρα, μέχρι το 1859 στην Αθήνα, δεν σταμάτησε να τα λέει όλα ! Τι πιο αληθινό από την πρώτη εφημερίδα που εκδόθηκε από ιδιώτη, που πολύ γρήγορα έγινε ο πρώτος δημοσιογράφος που διώχθηκε από την διεφθαρμένη εξουσία και η εφημερίδα του η πρώτη που διατάχθηκε η παύση της έκδοσης της από το τρίτο φύλλο της! Ήταν η εφημερίδα που πάλεψε σκληρά τον «κοτζαμπασισμό», την Φαναριώτικη ίντριγκα και αμέσως μετά την Ξενοκρατία, τους Βαυαρούς που έβαλε ο Μέττερνιχ να κυβερνήσουν την Ελλάδα, που μόλις είχε, με τόσες θυσίες, διώξει τους Τούρκους. Ήταν αυτοί και τα ντόπια συμφέροντα που εγκαλέσανε στα δικαστήρια τους, 48 φορές τον «Ανεξάρτητο», φυλάκισαν 28 φορές τον εκδότη του και 18 φορές τον γιό του Κωνσταντίνο! Ήταν τότε που ο περήφανος Αγωνιστής και όλη η οικογένεια, αλλάξανε το οικογενειακό επίθετο από Παντελή σε Ανεξάρτητο, έγιναν οικογένεια Ανεξαρτήτου, έτσι για να πικάρουν τους «Παυαρούς», όπως τους ονομάτιζαν κοροϊδευτικά!

Ας θυμηθούμε τον Παντελή Κ. Παντελή τον χαλκέντερο εκδότη, τον ζόρικο Υδραίο που 17-18 χρονών μυήθηκε Φιλικός και με την πρώτη τουφεκιά της Επανάστασης μπαρκάρισε στην «Αθηνά» το οικογενειακό μπρίκι και ξεκίνησε με τον Ελληνικό πια Στόλο το κυνηγητό των Τούρκων. Τραυματίστηκε δύο φορές στις ναυμαχίες του Καφηρέα και του Τσεσμέ, ακολουθώντας με όλη την οικογένεια την παράδοση του γενάρχη Χριστιανού Παντελή του αμιράλιου του στολίσκου του Λάμπρου Κατσώνη και τις διαταγές του Νικολάκη Παντελή του θείου του, που ήταν Υπουργός Πολέμου στην πρώτη Ελεύθερη Ελληνική Κυβέρνηση! Έχοντας πάρει αξιοπρόσεκτη μόρφωση ρίχτηκε τις δύσκολες ώρες του 1827 στην μάχη του Τύπου. Η «Ανεξάρτητος Εφημερίς της Ελλάδος» στη Ύδρα του 1827, δεν σταμάτησε να αγωνίζεται για Αρχές και Αξίες μέχρι την Αθήνα του 1859. Η οικογένεια με τον πρωτότοκο Κωνσταντίνο τον λαμπρό νομικό (από τους πρώτους διδάκτορες της Νομικής) και εξαίρετο αρθρογράφο, τον υποπρόξενο της Αλεξάνδρειας, μετά την ασθένεια του Παντελή, συνέχισε την πορεία της. Η εφημερίδα «Λαός» με διευθυντή τον Γεώργιο Ανεξάρτητο και αρχισυντάκτη τον Κωνσταντίνο συνέχισε, με την ευχή του γηραιού πλέον Παντελή τους Δημοκρατικούς Αγώνες. Παράλληλα ο Ιωάννης Ανεξάρτητος Αξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού και βουλευτής Θήρας μετέφερε στο κοινοβούλιο, ως επιφανής πολιτικός άνδρας, το Υδραίικο αγωνιστικό πνεύμα και την εντιμότητα των «Ανεξαρτήτων»!

Αυτή είναι η ιστορία και η πορεία της οικογένειας που ανδρώθηκε στον Ιερό Αγώνα και δικαίωσε τον τίτλο τιμής του «Ανεξάρτητου» της Δημοκρατικής Εφημερίδας της Επανάστασης του 1821!

Ας έχουμε την ευχή τους , σε δύσκολα χρόνια ζούμε, μας χρειάζεται !

Λ. Βαζαίος

*Το ιστορικό αφήγημα «Ανεξάρτητος η Δημοκρατική Εφημερίδα της Επανάστασης του 1821» εκδόθηκε από τον «Μένανδρο» (2018).

Φωτογραφία Εξωφύλλου από άρθρο του Army Voice.gr

Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης. Υπτγος ε.α

ΥΓΕΙΑ & ΝΑΥΤΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ

– 2023.03.24
– Αρθρο Ι.Δώδου και Α. Διαμαντή
– Η Ιατρική στην στη Συγχρονη Ιατρική Ιστορία

ΥΓΕΙΑ & ΝΑΥΤΙΚΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ

ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥΣ-ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥΣ & ΜΕΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

(από τον ξεσηκωμό μέχρι τον Όθωνα Σωνιέρο)

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΊΑΣ και τους προεπαναστατικούς χρόνους, με την προτροπή των μεγάλων δασκάλων του Γένους, ένας σημαντικός αριθμός ελληνοπαίδων σπούδαζε την ιατρική επιστήμη σε πανεπιστήμια της Ευρώπης. Αυτή η κλίση στις ιατρικές σπουδές πήγαζε από το γεγονός, ότι αφενός μεν υπήρχε ιδιαίτερη εκτίμηση του πληθυσμού προς τους γιατρούς, αφετέρου δε ο τούρκος κατακτητής έτρεφε μεγάλο σεβασμό προς αυτούς, μια και ο ίδιος στερούνταν, σχεδόν τελείως, επιστημόνων ιατρών. Αυτό επέτρεπε στους γιατρούς να εργάζονται ελεύθεροι και να καταλαμβάνουν διακεκριμένες θέσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Παρά την ύπαρξη επιστημόνων ιατρών, αλλά και εμπειρικών, οι οποίοι με τις δικές τους γνώσεις συνέβαλαν στην περίθαλψη των ασθενών και τραυματιών, δεν υπήρχαν, ιδιαίτερα, οργανωμένες υγειονομικές υπηρεσίες, μέχρι την Επανάσταση του 1821, ούτε στην ξηρά ούτε και στη θάλασσα. Η μοναδική, ίσως, υγειονομική υπηρεσία, που ήταν επαρκώς οργανωμένη πολύ πριν τον Αγώνα, ήταν τα λοιμοκαθαρτήρια, γνωστά ως «λαζαρέτα». Αυτά ήταν εγκατεστημένα, κυρίως, σε ερημικές περιοχές και βρίσκονταν υπό την εποπτεία του «καραντίνατζη». Ετσι, κάθε πλοίο, που προήρχετο από μέρη, στα οποία υπήρχε υπόνοια πανώλους ή άλλων επιδημικών νόσων, έμπαινε σε «καραντίνα», δηλαδή σε διαδικασία κάθαρσης. Σε πολλά νησιά, όπως στην Υδρα, στις Σπέτσες, στα Ψαρά, στη Ρόδο, στη Σύρο, στη Χίο, στο Καστελλόριζο και στα Ιόνια λειτουργούσαν οργανωμένα λοιμοκαθαρτήρια.

Η συμβολή των γιατρών στη διαφώτιση του υπόδουλου έθνους και στην προετοιμασία της Εθνικής Παλιγγενεσίας υπήρξε καθοριστική. Με την κήρυξη της Επανάστασης, εκτός των προ αναφερθέντων δεν φαίνεται να υφίσταται οργανωμένη υγειονομική υπηρεσία, παρά μόνον η δημιουργία πρόσκαιρων νοσοκομειακών καταυλισμών και η επάνδρωση των ελληνικών στρατευμάτων, από επιστήμονες και εμπειρικούς ιατρούς για τις ανάγκες του πολέμου. Προϊούσης όμως της Επανάστασης, το μεγάλο φιλελληνικό ρεύμα προσέλκυσε αρκετούς ξένους επιστήμονες ιατρούς, οι οποίοι πρόσφεραν ύψιστες υπηρεσίες κατά τη διάρκεια του αγώνα, αλλά και μετά την απελευθέρωση. Ένα από τα πιο δυνατά παραδείγματα αυτού του κύματος του φιλελληνισμού είναι η κάθοδος και εγκατάσταση του γερμανού γιατρού Εμπλερ στην Ύδρα, ύστερα από πρόσκληση των Υδραίων το 1822

Ο φιλέλληνας γιατρός Ερρίκος Τράϊμπερ που υπηρέτησε και στο Πολεμικό Ναυτικό, αλλά σταδιοδρόμησε στο Στρατό Ξηράς.

Η υγειονομική υπηρεσία στον τρινήσιο στόλο (Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά), κατά την πρώτη, τουλάχιστον, τετραετία από την κήρυξη της Επανάστασης, φαίνεται να είναι ανοργάνωτη. Όπως προκύπτει από μαρτυρίες που διασώθηκαν, δεν είχε ληφθεί πρόνοια να επιβαίνει του Στόλου ένας, τουλάχιστον, «ιατροχειρουργός», με αποτέλεσμα οι τραυματίες και ασθενείς να μεταφέρονται στην ξηρά με ειδικά αποσπώμενα για το σκοπό αυτόν πολεμικά πλοία, όπου τους παρείχαν περίθαλψη και νοσηλεία. Μπορεί κανείς, εύκολα, να αναλογισθεί τι σημαίνει αυτό!

Από το 1826, όμως, τα πράγματα αλλάζουν, κατανοώντας την ανάγκη παρουσίας στον Στόλο επιστημόνων ιατροχειρουργών. Έτσι, στη ναυαρχίδα του Ελληνικού Στόλου, που επιβαίνει ο Ανδρέας Μιαούλης, υπηρετεί ο φιλέλληνας γιατρός Dominique di Feo. Στο πλοίο του Γεωργίου Σαχτούρη «ΑΘΗΝΑ», κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας Κάβο-Παπά το 1826 στο ακρωτήριο του Αράξου, επιβαίνει ιατρός αγνώστων στοιχείων.

Στις αρχές του 1825 ο αμερικανός φιλέλληνας ιατρός Σ. Χάου (Samuel Howe) έρχεται στην Ελλάδα από τη Βοστώνη με σκοπό να προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες του στον Αγώνα του ξεσηκωμένου Γένους. Η δράση του είναι συνυφασμένη με την ιατρική αλλά και οικονομική βοήθεια προς τον λιμοκτονούντα ελληνικό λαό. Την ίδια χρονιά διορίζεται Αρχίατρος του Ελληνικού Στόλου και αναλαμβάνει Διευθυντής του νοσοκομείου του Ναυπλίου. Η επιθυμία του, όμως, για ουσιαστική δράση τον κάνει να εγκαταλείψει την ασφαλή θέση του νοσοκομείου και να αναλάβει στα τέλη του 1826 καθήκοντα Υγειονομικού Διευθυντή του Ελληνικού Ναυτικού. Μετά από επιθυμία του Μαυροκορδάτου και του Αστιγγα, ο Χάου διορίζεται Αρχιχειρουργός του Στόλου και αναλαμβάνει την οργάνωση της υγειονομικής υπηρεσίας του Ναυτικού, επιβαίνοντας στο ατμοκίνητο πλοίο «ΚΑΡΤΕΡΙΑ», στο οποίο προηγουμένως είχε υπηρετήσει, ως Αρχίατρος, ο γερμανός φιλέλληνας Ε. Τράϊμπερ.

Μετά την «ΚΑΡΤΕΡΙΑ» ο Ε. Τράϊμπερ (Treiber) υπηρέτησε στο στρατό ξηράς, όπου ακολούθησε λαμπρή καριέρα, οργανώνοντας την υγειονομική υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. Στην «ΚΑΡΤΕΡΙΑ» υπηρέτησε και ο Άγγλος γιατρός J. Quail το 1828 μετά τον Χάου. Αλλοι διαπρεπείς φιλέλληνες γιατροί, οι οποίοι προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στον Αγώνα, από τις τάξεις του Ναυτικού, ήταν ο Ελβετός γιατρός Α. Γκος (A. Gosse), ο οποίος ερχόμενος το 1827 στην Ελλάδα ίδρυσε φαρμακείο στον Ναύσταθμο του Πόρου και διατέλεσε μέχρι την άνοιξη του 1829 γενικός επιμελητής του Ελληνικού Στόλου, παράλληλα με τα ιατρικά του καθήκοντα, άλλοτε ως χειρουργού και άλλοτε ως παθολόγου ή φαρμακοποιού επικουρούμενος από τον Γάλλο γιατρό Bailly, ο οποίος συμμετείχε και στη Ναυτική Επιτροπή που συστάθηκε στον Πόρο καθώς και ο Αμερικανός γιατρός J. Russ, ο οποίος ίδρυσε και διηύθυνε Ναυτικό Νοσοκομείο στον Πόρο.

Το 1827, ιατρός του Ναυάρχου Κόχραν στο πολεμικό πλοίο «ΕΛΛΑΣ» υπηρετεί ο Άγγλος γιατρός Johnson μαζί με τον συμπατριώτη του Η. Brandfield. Ο τελευταίος το 1828 επιβαίνει ως ιατρός στο πολεμικό πλοίο «ΣΩΤΗΡ». Η εντιμότητά του και το ριψοκίνδυνο του χαρακτήρα του, σε συνδυασμό με τον εκπληκτικό ενθουσιασμό και τη μεγάλη του αφοσίωση στο καθήκον, δικαιολογούν απόλυτα τον χαρακτηρισμό, που του είχαν αποδώσει «Doctor partout», δηλαδή «ιατρός πανταχού παρών». Τέλος ο Σκωτσέζος ιατρός Α. Bronthron φέρεται να υπηρετεί στην κορβέτα «ΥΔΡΑ» από τον Οκτώβριο του 1827 μέχρι το τέλος του Απριλίου του 1828.

Με αφορμή επιδημία τύφου, η οποία είχε ενσκήψει στο Ναύσταθμο του Πόρου και λόγω έλλειψης ιατρικού προσωπικού, δοθέντος ότι ο ιατροχειρουργός Κ. Πάρογλου εκτός των καθηκόντων του στο Ναύσταθμο υπηρετούσε και στη φρεγάτα «ΕΛΛΑΣ» και αποπλέοντος του Στόλου έμενε ο Ναύσταθμος χωρίς γιατρό, δημιουργήθηκε επιτακτική ανάγκη διορισμού στο Ναύσταθμο και άλλου γιατρού, του ιατροχειρουργού Ι. Πρασακάκη. Οι δύο αυτοί γιατροί είναι οι πρώτοι Ελληνες γιατροί του Πολεμικού Ναυτικού στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.

Το 1831, στο Ναύσταθμο του Πόρου φέρεται να υπηρετούν οι ιατροχειρουργοί Π. Μουσούρης και Α. Λοβέρδος, ενώ στο Στόλο, στην κορβέτα «ΥΔΡΑ» επιβαίνει ο ιατροχειρουργός Κ. Μαρδούκας.

Το 1833, σε κατάσταση των κατά θάλασσα αγωνιστών που συνέταξε επιτροπή υπό την προεδρεία του Ναυάρχου Α. Μιαούλη, περιλαμβάνονται και πέντε ιατροχειρουργοί, οι Χ. Σεραϊτόπουλος, Ν. Μαυρουδής, Χ. Ευσταθίου, Ι. Χρυσοβελώνης (τραυματίστηκε θανάσιμα κατά τη διάρκεια αποβατικής επιχείρησης στα νησιά των Σποράδων) και ο αγνώστου επωνύμου ιατροχειρουργός Αντώνιος.

Το 1834 διορίζεται στο Ναυτικό ο γιατρός Χ. Δροσινός με τον βαθμό του ιατρού α’ κλάσεως (που αντιστοιχεί στον σημερινό βαθμό του υποπλοιάρχου) και στη συνέχεια ο ιατρός β’ κλάσεως (ανθυποπλοίαρχος) Ι. Κόρκος ή Κύρκος στην κορβέτα «ΑΜΑΛΙΑ». Την ίδια χρονιά ο Ελβετός γιατρός Ντυμόν (H. Dumont) διορίζεται Διευθυντής του Ναυτικού Νοσοκομείου του Πόρου και ο Γάλλος γιατρός Πικέλ (Pickel) Διευθυντής του Φαρμακείου στο ίδιο νοσοκομείο.

Το 1836 τη διεύθυνση του νοσοκομείου του Πόρου αναλαμβάνει ο Γάλλος γιατρός Μπεναρντί (S. Berardi) ο οποίος προσέφερε τις υπηρεσίες του από την αρχή του Αγώνα και εμφανίζεται να υπηρετεί στη Ναυτική Υπηρεσία και ο Γάλλος ιατροχειρουργός Πετόν (Peton).

Με τον εκσυγχρονισμό του Ναυτικού με την προσθήκη συγχρόνων πολεμικών μονάδων, λήφθηκε μέριμνα για την καλύτερη οργάνωση της Υγειονομικής Υπηρεσίας. Το 1846 κατατάσσεται απευθείας στο Ναυτικό ο επίατρος Κάρολος Ρεϊγχόλδος, προερχόμενος από το Αννόβερο της Γερμανίας, τοποθετηθείς στο πολεμικό πλοίο «ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ». Αυτός δια κρινόταν για τις διοικητικές του ικανότητες και την ευρεία επιστημονική του μόρφωση και μετά τον θάνατό του, το 1876, δόθηκε προς τιμή του σε ένα θάλαμο του Ναυτικού Νοσοκομείου Σαλαμίνος το όνομά του. Στη συνέχεια, το 1858 και 1862, κατατάσσονται οι γιατροί Σ. Χοϊδάς και Γ. Λαγουδάκης, αντίστοιχα. Ο μεν πρώτος αποστρατεύθηκε νωρίς για να ασχοληθεί με την πολιτική, ενώ ο άλλος διένυσε την ιεραρχία και απεβίωσε το 1898, κατέχοντας το βαθμό του ανωτέρου Αρχιάτρου.

Το 1867 κατατάσσεται ο γιατρός Όθων Σωνιέρος, ο οποίος είναι και ο ουσιαστικός ιδρυτής του Ναυτικού Νοσοκομείου και του Ναυστάθμου της Σαλαμίνας. Αυτός μαζί με τον Κ. Ρεϊγχόλδο είναι οι πλέον επιφανείς και διακεκριμένοι γιατροί του Ναυτικού.

Ο Όθων Σωνιέρος, με λαμπρές σπουδές στη Γαλλία για με γάλο χρονικό διάστημα, σταδιοδρόμησε μέχρι του βαθμού του Αρχιάτρου και πέθανε το 1891, δωρίζοντας τη βιβλιοθήκη του στο Ναυτικό Νοσοκομείο της Σαλαμίνας, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα. Προς τιμή του σε ένα από τους θαλάμους του νοσοκομείου δόθηκε το όνομά του.

Από το Λεύκωμα “3000 χρόνια Ελληνική Ναυτική Ιατρική” Εκδοση Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (Αθήνα 2000)

Άρθρο από το βιβλίο “Η Ιατρική στην Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία” της Εταιρίας Μελέτης της Ελληνικής Ιστορίας.

Επιμέλεια ανάρτησης – προσθήκη φωτογραφιών από Τασιόπουλο Αργύρη

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΦΡΟΥΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

– 2023.03.06 –
– Τασιόπουλος Αργύρης –

Το κτήριο της ΛΑΦΘ είναι ένα εμβληματικό κτήριο στο πλέον ιστορικό και χαρακτηριστικό σημείο της Θεσσαλονίκης. Το κτίριο είναι ένα παράδειγμα μεταπολεμικού μοντερνισμού και θεωρείται αρκετά πετυχημένο διότι, ενώ είναι γωνιακό κτίριο, έχει προσανατολισμό προς τον Λευκό Πύργο και στη γωνία υπάρχει μια κοίλη απότμηση. Αυτό, σε συνδυασμό με την καμπύλη του ορόφου, δηλώνει μια διάθεση «συνομιλίας» του μοντερνισμού με την αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης. Την εποχή εκείνη, οι αρχιτέκτονες προσπαθούσαν να εισάγουν τις νέες τάσεις στην αρχιτεκτονική, με μια μικρή καθυστέρηση σε σχέση με τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. (Πηγή).

***Η Αίθουσα Τιμών με το έργο του ζωγράφου Αλέξανδρου Καγιά στο βάθος***

Δεν είναι τυχαίο ότι το κτήριο αυτό αποτελεί ένα κόσμημα. Πίσω από την κατασκευή του κρύβονται ταλαντούχοι επιστήμονες, ο αρχιτέκτονας Παύλος Μυλωνάς (1915-2005) , ο πολιτικός μηχανικός Πολύβιος Παπαδόπουλος (1917-1998) και ο Ζωγράφος – Ακαδημαϊκός Χατζηκυριάκος – Γκίκας (1906-1994).

Ο υιός του Πολύβιου Παπαδόπουλου (1917-1998), πολιτικός μηχανικός και αυτός Δημήτριος Παπαδόπουλος και τα εγγόνια του, Βικτώρια Παπαδοπούλου και Πολύβιος Παπαδόπουλος, αμφότεροι ιατροί και “φίλοι” της ΕΕΥΕΔ, μας παρέδωσαν φωτογραφίες της ΛΑΦΘ του 1952 και χειρόγραφο βιβλίο με τους στατικούς υπολογισμούς κατασκευής του κτηρίου, από το αρχείο του πατέρα – παππού τους, προκειμένου να το διαθέσουμε στην στρατιωτική υπηρεσία ως ιστορικό κειμήλιο.

**Σελιδες από τη Στατική Μελέτη της ΛΑΦΘ, 1951**

Θα αναφερθούμε στους βασικούς συντελεστές κατασκευής του έργου. Η ΛΑΦΘ δεν ήταν το μοναδικό τους έργο, καθώς μεγάλη σειρά έργων τους κοσμούν την χώρα μας, ας γνωρίσουμε και τα άλλα έργα τους.

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΠΟΛΥΒΙΟΣ

Γεννήθηκε το 1917 στην Αμισό της Μικράς Ασίας . Το έτος 1922 η οικογένεια του μετανάστευσε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε προσωρινά στον Πειραιά και, κατόπιν οριστικά στη θεσσαλονίκη , όπου και τελείωσε τις γυμνασιακές σπουδές του το έτος 1934. Το ίδιο έτος πέτυχε μέσω εξετάσεων του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, απ’όπου και αποφοίτησε, το έτος 1939, με βαθμό άριστα .

Κατετάγη στο σώμα του Μηχανικού όπου υπηρέτησε ως ΥΕΑ και με τη γενική επιστράτευση του 1940 πολέμησε στο μέτωπο της Αλβανίας με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Μετά τη συνθηκολόγηση, κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, διέφυγε στη Μέση Ανατολή όπου κατετάγη εθελοντικά στη νεοσυσταθείσα 1^η Ταξιαρχία και πολέμησε στη Μάχη του Ελ Αλαμέιν κατά των Γερμανοϊταλικών δυνάμεων και αργότερα στη Μάχη του Ρίμινι με τον Ιερό Λόχο.

Μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στην Αθήνα, αποστρατεύτηκε και εργάστηκε , ως πολιτικός μηχανικός στην κατασκευή διαφόρων δημοσίων έργων . Εν συνεχεία, ως εταίρος της εταιρείας ΕΜΚΑ ασχολήθηκε με τη μελέτη, επίβλεψη και κατασκευή διαφόρων στρατιωτικών έργων με χρηματοδότηση από το ΝΑΤΟ, μεταξύ των οποίων η κατασκευή του κτιρίου της Λ.Α.Φ.Θ, το 1952, για την ανέγερση και αποπεράτωση της οποίας συνεργάστηκε με τον διάσημο αρχιτέκτονα της εποχής Π. Μυλωνά και τον ζωγράφο Χατζηκυριάκο-Γκίκα.

**1952 – ΛΑΦΘ, Από το αρχείο οικ. Δ. Παπαδόπουλου**

Άλλα έργα του της εποχής εκείνης ήταν η διάνοιξη οδικού άξονα (1953) προς τα στρατιωτικά ραντάρ Χορτιάτη καθώς και η αποπεράτωση των απαραίτητων έργων υποδομών για την απρόσκοπτη λειτουργία των.

Η κατασκευή των έργων υποδομής και υπογειοποίησης των εγκαταστάσεων της Στρατιωτικής βάσης του ΝΑΤΟ στην περιοχή Λαγκαδά, το 1954.

Την περίοδο 1969-1972 εκτέλεσε με τη δική του πλέον εργοληπτική εταιρεία την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Θεσσαλονίκης – Γιουγκοσλαβικών συνόρων.

Ακολούθως την περίοδο 1976-1981, ολοκλήρωσε το έργο της Υψηλής Γέφυρας Σερβίων, τη σύνδεσή της με τον υπάρχοντα οδικό άξονα Κοζάνης – Λαρίσης καθώς και τον ηλεκτροφωτισμό της, κατασκευάζοντας τη μεγαλύτερη, για εκείνη την εποχή, οδική γέφυρα των Βαλκανίων, σε μήκος το οποίο έφθανε τα 1342 μ.

Την περίοδο 1986-1992 κατασκεύασε το αλιευτικό καταφύγιο στο Πόρτο Κουφό, καθώς και τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις για τον ανεφοδιασμό υποβρυχίων του Π.Ν σε περίοδο πολέμου με συγχρηματοδότηση του Υπουργείου Δημοσίων Έργων και του Π.Ν.

Είχε νυμφευτεί την αρχίατρο του ΟΣΕ, Βικτώρια Ζαρούκα, κόρη παλαιού Δημάρχου Θεσσαλονίκης. με την οποία απέκτησαν έναν υιό (Δημήτριος Παπαδόπουλος), επίσης Πολιτικό Μηχανικό στον τομέα των δημοσίων έργων.

Πέθανε πλήρης ημερών το 1998 σε ηλικία 81 χρονών.

Πηγές : Αρχείο οικογένειας Δημ. Παπαδόπουλου

ΠΑΥΛΟΣ ΜΥΛΩΝΑΣ

Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν γιος του Μιλτιάδη Μυλωνά, μηχανικού και επιθεωρητή δημοσίων έργων, και της Έλλης Ζάννου, κόρης του δικηγόρου Κωνσταντίνου Ζάννου. Σπούδασε πολιτικός μηχανικός και αρχιτέκτονας μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης την περίοδο 1945 – 1949.. Την περίοδο της κατοχής (1941 – 1945) είχε εργαστεί ως επιμελητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή.

Πάυλος Μυλωνάς, www.greekencyclopedia.com

Ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα εκλεγόμενος το 1956 τακτικός καθηγητής στην έδρα της Ρυθμολογίας στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1982 οπότε και αποχώρησε πια ως ομότιμος καθηγητής. Το 1976 δίδαξε και στο πανεπιστήμιο Columbia. Το 1996 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα Αρχιτεκτονικής. Το 1987 τιμήθηκε με το Αριστείον Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών ενώ το 2001 με τον τίτλο του επίτιμου μέλους του ICOMO. Επίσης έχει χρηματίσει μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Με αυτή την ιδιότητα το 1958 πρότεινε την ανακήρυξη της Ύδρας ως προστατευόμενου μνημειακού συνόλου, το οποίο και πέτυχε το 1962.

Παράλληλα με την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία διατηρούσε αρχιτεκτονικό γραφείο μελετών. Σχεδίασε σημαντικά κτίρια μεταξύ των οποίων την Στρατιωτική Λέσχη Θεσσαλονίκης (1951), το Ξενοδοχείο Mont Parnes στην Πάρνηθα (1958 – 1961), την Εθνική Πινακοθήκη (1961 – 1969), το Ινστιτούτο Γκαίτε (1979 – 1982).

Την περίοδο 1976 – 1984 ήταν υπεύθυνος για την αναστήλωση του ναού της Αναστάσεως και του Παναγίου Τάφου, στα Ιεροσόλυμα. Σχεδίασε επίσης την κρεμαστή σιδερένια πεζογέφυρα της Αγίας Παρασκευής στον ποταμό Πηνειό στην Κοιλάδα των Τεμπών (1960).

Αλλα έργα του

ο Ναός και η Βιβλιοθήκη του συγκροτήματος των νέων κτιρίων του Κολεγίου Αθηνών στο Ψυχικό,
οι Πολυκατοικίες του οικισμού στον Καρέα,
το Δημοτικό Βρεφοκομείο «Άγιος Στυλιανός» στη Θεσσαλονίκη,
η Γερμανική Σχολή Αθηνών,
η αποκατάσταση της καμένης βόρειας πτέρυγας της Μονής Βατοπεδίου,
η ολοκλήρωση του συγκροτήματος της Γενναδίου Βιβλιοθήκης,
τα έργα Αναστηλώσεως στο Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα,
ο Καλλιτεχνικός Σταθμός της ΑΣΚΤ στο Ρέθυμνο,

Σημαντικό μέρος του θεωρητικού του έργου καταλαμβάνει η έρευνά του για το Άγιο Όρος και για την νεοκλασική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα στην Αθήνα.

Απεβίωσε στην Αθήνα το 2005. Ήταν παντρεμένος με την περίφημη χορογράφο Ραλλού Μάνου.

Πηγές Metapedia, Wikipedia

Κάθε έργο είναι αποτέλεσμα κοινής προσπάθειας πολλών ανθρώπων.

Η ΕΕΥΕΔ με την ανάρτηση αυτή τιμά όλους όσους συνέβαλαν στον σχεδιαμό του κτηρίου, εργάστηκαν και μας παρέδωσαν τελικά το εμβληματικό κτίριο της ΛΑΦΘ.

Σε εκτυπώσιμη μορφή (pdf) εδώ και στην Ηλεκτρονική μας Βιβλιοθήκη.

Video

O Κύριος Αντώνης Μυτιληναίος

– 2022.12.14
– ΕΕΥΕΔ

Στα πλαίσια δημοσιεύσεων αποσπασμάτων από βιβλία Συναδέλφων, η ΕΕΥΕΔ παρουσιάζει, από το βιβλίο του Λάμπρου Βαζαίου “Ο Οδυσσέας στις στήλες του Ιανού”, την αναφορά στον Αντώνη Μυτιληναίο.

**2020 Εκδόσεις Μενανδρος, ISBN 978-618-5447-01-1**

O Κύριος Αντώνης Μυτιληναίος

Τον Αύγουστο του 2002, ταξιδεύοντας από τη Σαντορίνη στον Πειραιά, την επομένη της Παναγίας, γνώρισα τον κύριο Αντώνη Μυτιληναίο. Είχα την τύχη των τυχερών! Γνώρισα ένα από τα πιο ζωντανά κι αληθινά πρόσωπα της ιστορίας της εποχής μας!

Στην τετράκλινη καμπίνα της Α΄ Θέσης, φτάνοντας στον Πειραιά, επικράτησε η συνηθισμένη κινητικότητα της αποβίβασης στο λιμάνι. Έτρεξα να βρω τον καμαρότο, που χατιρικά μου άνοιξε την ενδιάμεση πόρτα, για να κατέβω εύκολα στο γκαράζ αποφεύγοντας τον συνωστισμό της κεντρικής σκάλας. Γυρίζοντας, σε λίγα λεπτά, δεν βρήκα κανέναν, όλοι είχαν φύγει. Ήμασταν τελείως άγνωστοι μεταξύ μας, «μιας νύχτας τυχαίοι συγκοιμώμενοι». Συγχρόνως, όμως, διαπίστωσα πως έλειπε το μικρό μαύρο τσαντάκι, που για ευνόπτους λόγους είχα κρύψει στο συρτάρι του τραπεζιού της καμπίνας. Αστροπελέκι, κεραμίδα, συμφορά, δεν ήξερα τι να διαλέξω… Εκεί μέσα βρίσκονταν οι ταυτότητες, οι κάρτες, το δίπλωμα οδήγησης, γυαλιά, κλειδιά, όλα επιτέλους τα αξεσουάρ του σύγχρονου ανθρώπου.

Δεν μου δόθηκε «η πολυτέλεια να παγώσω» στην ίδια θέση, όπως περιγράφουν τις ανάλογες καταστάσεις οι συγγραφείς . Έπρεπε να κατέβω γρήγορα για να πάρω το αυτοκίνητό μου. Το πλοίο έφευγε αμέσως. Κατάφερα με τη βοήθεια του αρχικαμαρότου να βρω ονόματα των συγκατοίκων μου. Ένας αλλοδαπός και δύο Έλληνες, απολύτως άγνωστοι. Κλοπή σίγουρα, αλλά ποιος; Οι Έλληνες, ο αλλοδαπός: Άντε βγάλε άκρη! Ούτε που θυμόμουν τα πρόσωπά τους, νύχτα είχαμε μπει στην καμπίνα. Το πήρα απόφαση, πάει, τελείωσε, χάθηκαν όλα. Μια τυπική δήλωση στο πλοίο και μετά στη Λιμενική Αστυνομία.

Πέμπτη, 16 Αυγούστου 2002, ζέστη αποπνικτική, μου λείπουν τα πάντα, κλειδιά, λεφτά, ταυτότητες, γυαλιά. Στην Κλινική προγραμματισμένο χειρουργείο, γι’ αυτό άλλωστε γύρισα. Με δανεικά γυαλιά χειρουργώ! Ευτυχώς το Ιατρείο το ανοίγει η Γιούλη και η Λύρα είναι στην Αθήνα. Αρχίζω τις διαδικασίες «αποκατάστασης ζημιών». Στο «Αυγό του Κόκορα» η κόρη μου μου κάνει το τραπέζι. Το απόγευμα, στο ιατρείο, στενοχώρια, κατήφεια, απελπισία.

Κάποια στιγμή, η Γιούλη με ειδοποιεί ότι κάποιος άγνωστος κύριος επιμένει να μου μιλήσει αμέσως. Στο τηλέφωνο ακούω μια ευγενική, ζωηρή φωνή: «Λέγομαι Αντώνης Μυτιληναίος, ταξιδεύαμε μαζί, στην ίδια καμπίνα από τη Σαντορίνη, έχω το τσαντάκι που αφήσατε φεύγοντας από την καμπίνα το πρωί. Επειδή επιστρέφω απόψε πάλι στη Σαντορίνη, μπορείτε σε μία ώρα να είσαστε στο καφενείο του Λιμανιού για να το παραλάβετε;» Έμεινα άναυδος! Το τελευταίο πράγμα που περίμενα να ακούσω εκείνο το απόγευμα ήταν αυτό. Χωρίς καμιά χρονοτριβή, έτρεξα στο λιμάνι. Στο καφενείο του κεντρικού επιβατικού σταθμού, ένας καλοκαμωμένος, ηλικιωμένος κύριος καθόταν πολύ αναπαυτικά στην πολυθρόνα του. Έδειχνε, και προφανώς ήταν, πολύ κουρασμένος. Είχε τα πιο ζωηρά και καθαρά μάτια που έχω συναντήσει σε άνθρωπο της ηλικίας του. Με κατάλαβε αμέσως, με γνώρισε ίσως, και με πολύ εγκάρδιο τρόπο με φώναξε κοντά του. Είχα καιρό να χαρώ την εγκαρδιότητα ανθρώπου καλής ανατροφής και σειράς, που κάνει τη διαφορά με την οικειότητα, τον ενικό και όλα όσα γίνονται σε άλλες περιπτώσεις.

Μου ζήτησε συγγνώμη που δεν σηκωνόταν, τον πονούσε το πόδι του. Συστηθήκαμε. ήμουν πραγματικά ζαλισμένος. Φαίνεται πως είχε αποτυπωθεί στο πρόσωπό μου η αγωνία της ημέρας. «Με συγχωρείτε που δεν σας τηλεφώνησα νωρίτερα. Ήμουν, όμως, πολύ πιεσμένος από άποψη χρόνου και κυρίως από την υποχρέωση να παραστώ στην κηδεία ενός στενού φίλου, στην άλλη άκρη, στο Ν. Ηράκλειο» μου είπε. Κατάλαβα ότι ήταν Καθολικός, εκεί βρίσκεται το Νεκροταφείο τους. Μου παρέδωσε το τσαντάκι ακέραιο. Το τηλέφωνό μου το βρήκε στις κάρτες που είχα μέσα. Πολύ απλά μου διηγήθηκε τη μικρή ιστορία του πλοίου. Φτάνοντας το πλοίο στο λιμάνι, επικράτησε η συνηθισμένη βιασύνη προετοιμασίας αποβίβασης και κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι είχε μείνει τελευταίος και ότι κάποιος συνεπιβάτης είχε ξεχάσει το τσαντάκι του στην καμπίνα.

Γνωριμία δεν είχε γίνει, ο χρόνος πίεζε, πήρε λοιπόν το τσαντάκι για να μην χαθεί, με σκοπό βρει κάποιο σημείο επικοινωνίας με τον κάτοχό του εντός της ημέρας. Έτσι και έγινε, μόνο που οι υποχρεώσεις και οι αποστάσεις της μεγαλούπολης δεν του επέτρεψαν πιο έγκαιρη επικοινωνία. Μιλήσαμε λίγο για διάφορα, όπως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Μου είπε ότι μένει μόνιμα στον Καναδά και ότι περνά αρκετούς μήνες τον χρόνο στη Σαντορίνη, στο Φηροστεφάνι, στο οικογενειακό σπίτι. Ακόμη, ότι έχει τη χαρά να φιλοξενεί σχεδόν κάθε χρόνο παιδιά, γαμπρούς, νύφες και εγγόνια στο πατρογονικό του. Του είπα και εγώ τα δικά μου, τον ευχαρίστησα θερμά, πήρα το απολωλός και έφυγα ανακουφισμένος. Φτηνά τη γλίτωσα!

Περνώντας οι ημέρες, άρχισα να έχω διάφορα ερωτηματικά, αρκετά γρήγορα όμως κατάλαβα ότι το κύριο προβλημά μου ήταν να μάθω πιο πολλά για τον άνθρωπο που γνώρισα. Φαινόταν καθαρά ότι ήταν κάποιος με ιστορία πίσω του. Κάποιος καθόλου συνηθισμένος άνθρωπος. Κάτι μου θύμιζε το όνομά του, κάπου το είχα διαβάσει ή το είχα ακούσει. Η Ρένα, η αδελφή μου, ανέλαβε να καλύψει το κοινωνικό μέρος, στη Σαντορίνη, με την εθιμοτυπική επίσκεψή της αμέσως μόλις επέστρεψε ο κ. Μυτιληναίος, οι δικές μου όμως απορίες παρέμεναν. Εκείνη την εποχή έψαχνα τη βιβλιογραφία για κάποια στοιχεία της σύγχρονης ιστορίας. Στην πολύτιμη Ιστορία του Μαρκεζίνη, φυλλομετρώντας το αφιέρωμα στις προσωπικότητες της εποχής μας, συνάντησα το κεφάλαιο που αναφερόταν στη ζωή και τη δράση του Αντώνη Μυτιληναίου! Τέτοια σύμπτωση; Ποιος ήταν, λοιπόν, ο Αντώνης Μυτιληναίος; Από τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα πληροφορήθηκα πως ο άνθρωπός μας γεννήθηκε στη Σαντορίνη το 1921 από Καθολική οικογένεια. Ενθουσιώδης νέος, ζωηρός και, όπως άκουσα αργότερα, αρκετά ανυπότακτος, πήρε μέρος στον πόλεμο του 1940. Μετά την κατάρρευση του μετώπου και την είσοδο των Γερμανών στη χώρα, εντάχθηκε στην Αντίσταση. Η ΠΕΑΝ του Κ. Περρίκου από την πρώτη σχεδόν ημέρα μπήκε δυναμικά στον Αγώνα. Η βόμβα που ανατίναξε την ΕΣΠΟ στις 20/9/1942, τίναξε στον αέρα τα σχέδια των Γερμανών για στρατολόγηση «Ελλήνων Ναζί» για τις ανάγκες του πολέμου. Τη βόμβα τοποθέτησε και πυροδότησε ο νεαρός Αντώνης. Στα ερείπια του κτιρίου της οδού Γλάδστωνος, μαζί με τα σχέδια των κατακτητών θάφτηκαν 29 «Έλληνες» προδότες και 43 Γερμανοί Στρατιωτικοί. Ο Ουλαμός Καταστροφών της ΠΕΑΝ υπήρξε πατριωτική, αντιστασιακή ομάδα υψηλής αποτελεσματικότητας.

Δημιουργήθηκε από νέους πολεμιστές του Μετώπου, με αρχηγό τον Κώστα Περρίκο. Ο Περρίκος, ευπατρίδης Αξιωματικός, είδος που στον καιρό μας «τελεί υπό εξαφάνιση», είχε την τύχη που “οι εξουσίες» επιφυλάσσουν σε όσους έχουν αξιακό σύστημα προσωπικά συγκροτημένο και όχι στην αγελαία βάση που συνιστάται. Πολύ λίγο μιλήσαμε για τους ανθρώπους που τίμησαν τη στολή, τον όρκο τους, την αποστολή τους. Τους ανθρώπους που δεν συνθηκολόγησαν, που πολέμησαν μέχρι τέλους. Αυτούς που δεν κινήθηκαν από φιλοδοξίες, ή συμφέροντα, ή ακόμη και από τη λαχτάρα κατάληψης της εξουσίας στο όνομα μιας ιδεοληψίας, ή ακόμη και ιδεολογίας. Η πολιτική και ιδεολογική πλατφόρμα της οργάνωσης ήταν απλή. Συνέχιση με κάθε τρόπο του πολέμου μέχρι την τελική νίκη, στο πλευρό των Συμμάχων ως δύναμη του Ελληνικού Στρατού «Υπό τας διαταγάς της νομίμου Ελληνικής Κυβερνήσεως». Τελεία και παύλα! Να τελειώσει με το καλό ο πόλεμος, να νικήσουμε, να ξαναφτιάξουμε την Πατρίδα και μετά τα βρίσκουμε, Έτσι απλά! Η τιμή της χώρας σώθηκε.

Μόνη, σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, η Ελλάδα δεν έδωσε στρατιώτες στον Άξονα. Το πλήγμα της ΕΣΠΟ ήταν πολύ σκληρό. Δεν υπήρξε μονάδα του Γερμανικού Στρατού με Έλληνες στρατιώτες, μοναδικό φαινόμενο σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μια σειρά σαμποτάζ, ένα δυναμικό δίκτυο πληροφοριών, καλά οργανωμένο δίκτυο διαφυγής στη Μ. Ανατολή, συμπλήρωναν τη δράση του Ουλαμού Καταστροφών. Φυσικά, κανείς δεν αρνείται το μαζικό κίνημα της Εθνικής Αντίστασης, που έγραψε σελίδες Δόξας στην Ιστορία. Τίμιοι πολίτες με αυτοθυσία και παλληκάρια πήραν στα χέρια τους την τύχη της πατρίδας. Τι κι αν είχαν διαφορετική θεώρηση ζωής, τι κι αν φαντάζονταν αλλιώτικη τη ζωή τους μετά τον πόλεμο… Οι τίμιοι ήταν τίμιοι, οι σκάρτοι ήταν σκάρτοι. Εκείνα τα χρόνια ο λαός μας προσπάθησε να κλείσει τους λογαριασμούς του με την ιστορία, τα δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Στον σκληρό αγώνα, τον άδικο, τον αδελφοκτόνο, χάθηκαν οι καλλίτεροι. Έτσι δυστυχώς γίνεται πάντα!

Φωτογραφία από άνάρτηση Καθολικής Αρχιεπισκοπής Ανδρου-Νάξου……..

Η ΠΕΑΝ προδόθηκε, ο κακόψυχος θείος μας ο Εφιάλτης τριγυρνούσε ακόμη στα λημέρια μας. Οι αγωνιστές πέρασαν από τη φρίκη της ναζιστικής μοχθηρίας. Ο Κώστας Περρίκος, η Ιουλία Μπίμπα, ο Αντώνης Μυτιληναίος και άλλοι πολλοί δικάστηκαν στο Στρατοδικείο, το Γερμανικό Στρατοδικείο, που στεγαζόταν στο ιστορικό κτίριο του Παρνασσού. Δεν απολογήθηκαν, κατηγορητήριο απήγγειλαν, πατριωτισμό και ήθος δίδαξαν, τον σεβασμό ακόμη και των δικαστών τους κέρδισαν. Ποινή… η εσχάτη!

Ο Αντώνης Μυτιληναίος δεν ήταν εκεί. Είχε δραπετεύσει! Δεν ήταν εύκολο να τον κρατήσουν μέσα τα κάγκελα. Δεν είναι πολύ γνωστή η πορεία του τους επόμενους μήνες, Φαίνεται ότι τον συνέλαβαν πάλι και ότι φυσικά δραπέτευσε για άλλη μια φορά. Ο Κώστας Περρίκος και οι συνεργάτες του εκτελέστηκαν στο Σκοπευτήριο. Η επιστολή (*) που άφησε στον μικρούλη τότε γιο του, θα άξιζε να βρίσκεται στα αναγνωστικά των Σχολείων μας. Φυσικά δεν είναι! Μιλάει για τον κόσμο μετά τον πόλεμο, για την Ειρήνη που πρέπει να αγκαλιάσει όλους τους ανθρώπους χωρίς καμιά διάκριση φυλής, έθνους, τάξης. Ο γιος του είναι σήμερα ο δεύτερος στην ιεραρχία της Επιτροπής Ελέγχου Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, με την ευχή μάλλον του Πατέρα του.

Ο Αντώνης βρέθηκε στη Μ. Ανατολή. Κατετάγη στις ομάδες Καταδρομών του Βρετανικού Στρατού. Μάλλον βρέθηκε στο στοιχείο του. Τιμημένο και γεμάτο παράσημα τον βρίσκει το τέλος του Πολέμου. Εγκαθίσταται, ζει, εργάζεται και φτιάχνει οικογένεια στον Καναδά. Όταν τον γνώρισα, μοίραξε τον χρόνο του μεταξύ Καναδά και Σαντορίνης. Η αναβλητικότητα που προκαλείται από τη λεηλασία του χρόνου ήταν η αιτία που δεν ξαναειδωθήκαμε. Στις 13 Ιουνίου του 2003 ένα αγγελτήριο κηδείας και το ψήφισμα του Συλλόγου των Φίλων της ΠΕΑΝ, που κατέθετε στέφανον δάφνης, ανήγγειλαν τον θάνατό του. Λίγους μήνες μετά, σε μια επίσκεψή μου στο Β’ Νεκροταφείο, είδα έναν ανακαινισμένο τάφο απέναντι από τον δικό μας, τον οικογενειακό.

Το όνομα του Αντώνη Μυτιληναίου ήταν κάτω από τη φωτογραφία του, ως βετεράνου, με το πολιτικό του κοστούμι, όλα του τα παράσημα και τον μπερέ του καταδρομέα. Ο θείος ο Σπύρος απέναντι έχει καλή παρέα! Μάλλον θα τα κουβεντιάζουν. Να συναντήθηκαν άραγε στη Μ. Ανατολή; Ποιος ξέρει… Τέτοια σύμπτωση πάλι, Μικρός που είναι ο κόσμος Μήπως κάποιοι συναντιόμαστε συχνά; Μήπως ο Μεγάλος Τροχός σε κάποιες ψυχές κάνει χάρες; Ποιος να ξέρει… Αλλά ας το δούμε και διαφορετικά, μας χρειάζεται η απάντηση; Σε τι θα ωφελήσει; Καλά δεν είμαστε και έτσι, Τι λες, Κύριε Αντώνη; Έτσι ξεκούραστος που είσαι εκεί πάνω, σίγουρα τα βλέπεις πιο καθαρά τα πράγματα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΕΥΕΔ

Δείτε το σχετικό άρθρο με τίτλο “Κανοντας αντίσταση στο κέντρο της Αθήνας” στα ΝΕΑ εδώ

2. Η ΕΕΥΕΔ ανεκάλυψε την μνημειώδη επιστολή του Κώστα Περρίκου στα παιδιά του λίγο πριν την εκτέλεση του από τους Γερμανούς, σε άρθρο του Λάμπρου Βαζαίου στην ιστοσελίδα Infognomon : εδώ

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ
«Φεύγω με την ικανοποίηση πως αν δεν έκαμα το χρέος μου προς την πατρίδα όσο έπρεπε, πάντως το έκαμα όσο μπορούσα. Το χρέος αυτό δεν τελειώνει ποτέ. Αν ζούσα θα εξακολουθούσα την προσφορά μου και κατά την περίοδο της ειρήνης. Σεις που θα μείνετε δουλέψτε για να σταματήσουν οι πόλεμοι, να ευημερήσουν όλοι οι άνθρωποι, να ενωθούν τα κράτη της Ευρώπης, να ειρηνεύσει και να ευτυχήσει ο κόσμος.
Δουλέψτε για να καταργηθούν οι τεχνητοί φραγμοί που παρεμποδίζουν και σε άπειρες περιπτώσεις ματαιώνουν την πρόοδο των αξιών. Αφιερώστε τη ζωή σας στην Ελλάδα και στην ανθρωπότητα.
Σύμφωνα με την απόφαση του Στρατοδικείου, ο πατέρας σας υπήρξε ένας εξαιρετικά επικίνδυνος εγκληματίας, ένας απαίσιος τρομοκράτης.
Αυτό όμως δεν ανταποκρίνεται προς την αλήθεια. Ο πατέρας σας είχε άλλες επιδιώξεις. Επίστευε σε υψηλά ανθρώπινα ιδεώδη. Η σκέψη του ξεπερνούσε τα στενά όρια της πατρίδος μας. Εκείνο που κυρίως τον χαρακτήριζε ήταν η αγάπη του προς όλους τους ανθρώπους χωρίς
εξαίρεση.
Βρέθηκε όμως στην δίνη του πολέμου. Και πιστεύοντας στα ιδανικά του ενόμισε πως θα μπορούσε να συμβάλει στην προπαρασκευή του κόσμου για την πραγματοποίηση της διεθνούς συνεργασίας που αποτελεί προϋπόθεση της ειρήνης και ευημερίας ολόκληρης της ανθρωπότητος. Εγκαταλείπω τον επίγειο κόσμο με το παράπονο δεν πρόφθασα να πραγματοποιήσω τους ανθρωπιστικούς πόθους μου.
Μου μένουν ακόμη λίγα λεπτά ζωής. Εγκαταλείπω τον κόσμο χωρίς μίση και κακίες. Αγωνίστηκα για την πατρίδα μου. Για την δικιά τους πατρίδα αγωνίζονται και εκείνοι οι οποίοι με καταδίκασαν. Θα ήθελα το αίμα μου να μην μας χωρίσει, αλλά να μας ενώσει με τους σημερινούς αντιπάλους».

Η αναδημοσίευση αυτή πραγματοποιήθηκε με την άδεια του συγγραφέα.
Ενσωμάτωση φωτογραφιών από ΕΕΥΕΔ
Παρουσίαση της “Τριλογίας του Χρόνου και της ζωής” εδώ
Βιογραφικό Λάμπρου Βαζαίου εδώ
Κείμενο σε μορφή pdf στις “Βιωματικές Ιστορίες” και εδώ
Επιμέλεια ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΤΗΣ ΚΙΝΙΝΗΣ

1 ΣΧΟΛΙΟ

2022.12.17

Από το βιβλίο του Λάμπρου Βαζαίου “ Ο Οδυσσέας στις στήλες του Ιανού”

Η ιστορία του τόπου μας ξετυλίγεται, γράφεται διορθώνεται και διδάσκει, ενώ ελλειπτικά και μεροληπτικά διδάσκεται. Η ιστορική ερμηνεία σφραγίζεται από την ιδιαιτερότητα της Ελληνικής Σκέψης. Φαίνεται πως είναι γονιδιακής προέλευσης η άρνηση του σημειολογικού ορθολογισμού εν θερμώ. Έτσι, με φορτίσεις και υπερβολές πετυχαίνουμε ποιότητα σε ό,τι κάνουμε, υστερώντας λίγο σε αποτελεσματικότητα, μα λέμε πάντα: “δεν πειράζει.

Ότι η ελονοσία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορική πορεία της χώρας είναι αναμφισβήτητο. Εξίσου αναμφισβήτητη είναι η έλλειψη λεπτομερούς καταγραφής των επιπτώσεών της στην πορεία του Έθνους.

Πολλά της χρωστά η παρακμή του Αρχαίου Κόσμου. Η τάση φυγής των Ελλήνων, η δημιουργία της “καθ’ ημάς Ανατολής, το μοντέλο του ταξιδιώτη, του μετανάστη, στηρίχθηκε στη δυσκολία επιβίωσης στον τόπο, δυσκολία που σε μεγάλο ποσοστό οφείλετο στη μιζέρια που προκάλεσε η ελονοσία.

Μετά την τραγωδία του 1897, ο Ελληνισμός με βίαιο και σπαρακτικό τρόπο αφυπνίζεται και προχωρεί. Πανστρατιά σε όλους τους τομείς, κανείς και τίποτε δεν μπορεί να αναχαιτίσει την προσπάθεια. Τα εμπόδια πολλά. Πρόβλημα σοβαρό η βιολογική αδυναμία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Κύρια αιτία η ελονοσία, οι ελώδεις, οι θέρμες. Το Μακεδονικό, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Α’ Παγκόσμιος ανέδειξαν την ανάγκη αντιμετώπισής της. Ο ανθελονοσιακός αγώνας μόνο λαμπρές σελίδες επιτυχούς λειτουργίας τμημάτων του κρατικού μηχανισμού και σχεδιασμού έχει να επιδείξει. Είναι γεγονός ότι ευτύχησε η χώρα μέσα στα τόσα αρνητικά της να υπηρετηθεί για κάποια χρόνια, λίγες δεκαετίες δυστυχώς, από μικρές ομάδες “ευγενών” δημοσίων λειτουργών υψηλής στάθμης και επιστημόνων διεθνούς κύρους.

Το Ν.Δ. του 1908 που καθόριζε την προμήθεια και την διάθεση της κινίνης από το κράτος αποτελεί διεθνούς επιπέδου πρωτοποριακή ρύθμιση. Ήταν επιτυχής η σύλληψη του κεντρικού σχεδιασμού του ανθελονοσιακού αγώνα και τα αποτελέσματα άμεσα. Παρά τις όποιες δυσχέρειες να πεισθεί ο πληθυσμός να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του προγράμματος αντιμετώπισης της μάστιγας, η σοβαρότητα και επάρκεια των τότε εμπλακέντων ήταν τέτοια ώστε έγινε κοινή πεποίθηση πως η υπόθεση του ανθελονοσιακού αγώνα βρισκόταν στον καλό δρόμο. Η διεθνής αναγνώριση δεν άργησε. Το Ολλανδικό Μονοπώλιο Κινίνης της Ιάβας ανέθεσε, στην κατά το 1923 ιδρυθείσαν εταιρείαν “Σάνιτας”, τη δισκιοποίηση και διανομή του φαρμάκου στην Ελλάδα και όλη τη Βαλκανική. Προφανώς πρόκειται για μία από τις στιβαρότερες κρατικές παρεμβάσεις στη χώρα μας.

*Έκθεμα στο Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο* – Μηχανή του Χρόνου

Η κινίνη, βασικό όπλο κατά της ελονοσίας τότε, θεωρήθηκε κοινωνικό αγαθό. Διενέμετο είτε δωρεάν είτε επωλείτο σε πολύ χαμηλή τιμή. Πολύ γρήγορα έγινε συνείδηση ότι η κρατική μέριμνα διαχείρισης κοινωνικού αγαθού έπρεπε να είναι εκτός κερδοσκοπικών κυκλωμάτων και πέραν πάσης υποψίας. Την εποπτεία είχε το Γενικό Χημείο του Κράτους. Η Υπηρεσία αυτή διατηρούσε μεγάλο κύρος και ήταν γενικότερα αποδεκτή, με διεθνή αναγνώριση. Οι από της ιδρύσεως διευθυνταί, Κ. Ζαλοκώστας, Κυριακόπουλος, Γαλόπουλος, έχαιραν εκτιμήσεως και σεβασμού για το έργο τους. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι το 1922 ο Λόϋδ Τζωρτζ ανεφέρθη με κολακευτικά λόγια στην ικανότητα της Ελληνικής Δημοσιοϋπαλλικής τάξεως. Είχαμε Δημοσίους λειτουργούς ανεπιλήπτου ήθους και υψηλής επαγγελματικής στάθμης.

Τρία χρόνια μετά, κατά το 1926, φάνηκαν τα πρώτα σύννεφα. Μεγάλης εκτάσεως κλοπή δισκίων κινίνης απεκαλύφθη. Η ανάληψη του έργου της δισκιοποιήσεως και διανομής της κινίνης από την “ΕΛΦΑ” το 1928 φάνηκε προς στιγμήν ότι ρύθμιζε τα προβλήματα.

Δύο παράγοντες όμως συντέλεσαν στη δημιουργία ζοφερού κλίματος γύρω από την παραγωγή και διακίνηση του φαρμάκου. Η ευαισθησία του κοινού, που υπεδαυλίζετο από τη σκανδαλοθηρική μερίδα του τύπου, ήταν ο ένας. Ο άλλος αφορούσε στην πολύπλοκη διαδικασία της κρατικής παρέμβασης. Για τις ποσότητες της κινίνης που διετίθετο μέσω των κρατικών προμηθευτών υπεύθυνο ήτο το Υπουργείο Οικονομικών, ενώ το Υπουργείο Υγιεινής επόπτευε την κινίνη που διετίθεντο στην ελεύθερη αγορά. Το Ανώτατο Γενικό Χημείο του Κράτους υπαγόταν στο Υπουργείο Εσωτερικών, όπως και η Αγορανομία που διέθετε και τους ελεγκτικούς και διωκτικούς μηχανισμούς. Η υπόθεση πυροδοτήθηκε από την αποκάλυψη ότι τον Σεπτέμβριο του 1930 η Υγειονομική Υπηρεσία του Γ΄ Σώματος Στρατού στη Θεσσαλονίκη κατήγγειλε εκτεταμένη νοθεία στη χορηγούμενη κινίνη. Διενεμήθησαν δισκία περιέχοντα ίχνη μόνον δραστικής ουσίας και ευρεία πρόσμειξη αλεύρου και ζαχάρεως. Ο Γενικός Αρχίατρος Β. Τσουνούκας συνέταξε, κατόπιν προσωπικής διαταγής του Ε. Βενιζέλου, έκθεσιν που επιβεβαίωσε το γεγονός.

Σκόπιμο είναι όμως στο σημείο αυτό να γίνει αναφορά στο πολιτικό και κοινωνικό παρασκήνιο της εποχής. Η κυβέρνηση της τετραετίας 1928-1932, η τελευταία του Ε.Βενιζέλου, διανύει τον δεύτερο χρόνο της. Κυβέρνηση ωριμότητας και δημιουργίας, Οικονομική ανάκαμψις, επούλωση των πληγών των Βαλκανικών Πολέμων, του Α΄ Παγκοσμίου της Μικρασιατικής καταστροφής, του Διχασμού, του Πολιτειακού Χάους Στο προσκήνιο όμως υποβάλλει πολιτική αναταραχή. Η εκλογή του Αλεξ. Ζαΐμη, ως Προέδρου της Δημοκρατίας, ερμηνεύεται ως προσπάθεια να μείνει ανοικτό το πολιτειακό.

Ο παραμερισμός του Γ. Καφαντάρη σήμαινε το τέλος της πολιτικής ανακωχής μεταξύ της κυβερνήσεως και των Βενιλιζογενών Κομμάτων Η αντιπολιτευτική τακτική του Π. Τσαλδάρη, ως συνήθως, ήταν ήπια και προσεκτική. Η θρυαλλίδα ανοικτούς λογαριασμούς με τον τύπο. Την εποχή εκείνει το εκδοτικό και δημοσιογραφικό κατεστημένο στερέωνε την εξουσία του και διεκδικούσε με ηχηρό τρόπο την αυτονόμησή του.

Το “λογιστικό λάθος” του αλεύρου, το σκάνδαλο της κινίνης και η υπόθεση Καραπαναγιώτη ήταν οι τρεις πυλώνες που στήριξαν την πολεμική κατά του Βενιζέλου, Για τους φίλους και τους αντιπάλους πολιτικά και ηθικά ήταν άτρωτος. Έπρεπε να εμφανισθεί ότι περιβάλλεται από ανάξιους και ηθικώς υπόπτους συνεργάτες. Η πρόθεση του Αρχηγού των Φιλελευθέρων να καθιερώσει νέους κώδικες δημοσιογραφικής δεοντολογίας, η προσπάθεια εκσυγχρονισμού και εξυγίανσης του τύπου, η απόπειρα διατομής του ομφαλίου λώρου που τον συνέδεε με οικονομικά και άλλα συμφέροντα, προκαλούσαν αλλεργικές αντιδράσεις στους τότε ιθύνοντες στα δημοσιογραφικά συγκροτήματα. Λυσσαλέες αντιδράσεις πυροδότησε η αναφορά στη θέσπιση νομοθετικής ρυθμίσεως για τη διάκριση της πληροφορίας από τη συκοφαντία, της ενημέρωσης από την παραπληροφόρηση, της κριτικής από το λίβελο.

Οργισμένη η αντίδραση του Βενιζέλου, “κακούργο” τύπο τον αποκαλούσε. Με οδύνη διεπίστωνε ότι με αφορμή την καταγγελία της νοθείας της κινίνης “σ’ ένα, μόνο ενδιεφέρθησαν, να πείσουν τον κόσμο ότι εις την Ελλάδα δεν ζουν παρά μόνον κλέπτες, ότι ο πολιτικός κόσμος είναι ανάξιος κάθε εμπιστοσύνης διότι και αυτός ή μπήκε στον χορό. κλέπτει ή συγκαλύπτει τους κλέπτας”. Όλος σχεδόν ο τύπος με σπάνια ομοθυμία μπήκε στο χορό.

Την 5ην Δεκεμβρίου συζητήθηκε το θέμα της νοθείας της κινίνης στη Βουλή. Επερωτών ο βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος Ι. Νικολίτσας, Ηλεκτρισμένη η ατμόσφαιρα. Η νοθεία των δισκίων της κινίνης με αλεύρι παρέπεμπε στην τελείως πρόσφατη υπόθεση του “σκανδάλου του αλεύρου”.

Επρόκειτο περί υπερτιμολογήσεως που επεβάρυνε κατά τι την τιμήν του άρτου. Την υπόθεση ανεκάλυψε, κατήγγειλε και διόρθωσε ο Γεν. Διευθυντής του Γεν. Χημείου του Κράτους Ε. Γαλόπουλος. Υπάλληλος καριέρας, ευπατρίδης της Δημόσιας Διοίκησης, ευτύχησε να επαινεθεί στη διάρκεια της καριέρας του από όλες τις πολιτικές παρατάξεις. Διόλου φειδωλός σε εύσημα ο Ε. Βενιζέλος τον απεκάλεσε “εντιμότατο και τον επαίνεσε δημόσια για τη διόρθωση του “λογιστικού λάθους” που κατέληξε στη μείωση της τιμής του άρτου. Γεγονός ουσιαστικό για τις λαϊκές τάξεις και ελκυστικό για τους Δημαγωγούς του Τύπου. Είναι γεγονός ευτράπελο όμως ότι ουδείς αποκομίζει όφελος από αυτό το λάθος. Επρόκειτο, δηλαδή, για πιστοχρέωση του λογαριασμού των αλευροβιομηχάνων.

Μοιραία σύμπτωση στο πρόσωπο του Ε. Γαλόπουλου. Ενώ ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως από του βήματος της Βουλής του απηύθυνε δημόσιον έπαινον αποκαλώντας τον “υπάλληλο υποδειγματικής εντιμότητος”, ο επιφορτισμένος με την προανάκρισιν του σκανδάλου της νοθείας της κινίνης εισαγγελεύς τον καλούσε σε απολογία και τον προφυλάκιζε. Στο κλίμα αυτό διεξάγεται η συζήτηση της επερωτήσεως. Οι Βενιζελογείς Βουλευταί και το Λαϊκό Κόμμα, συνεπικουρούμενοι από το ΚΚΕ και τους μικρότερους σχηματισμούς, σφυροκοπούν την Κυβέρνησιν. Ο τύπος με κάθε τρόπο δημιουργεί εμπρηστικό κλίμα στην κοινή γνώμη. Η ευαισθησία εύλογη.

Ο άνθρωπος που συντέλεσε να γίνει το ψωμί πιο φθηνό, κατηγορείται για τη νοθεία του φαρμάκου που σώζει τη ζωή του Λαού. Η συζήτηση ζωηρότατη, ούτε λόγος για ψυχραιμία και λεκτική τουλάχιστον ευπρέπεια. Η λέξη “εντιμότατος” χρησιμοποιείται απ’ όλον τον Τύπο ως ύβρις. Ο Βενιζέλος στηρίζει τον Γαλόπουλον επιμένων ότι θα αλλάξει γνώμη γι’ αυτόν μόνον μετά από αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Νηφαλιότερες φωνές, όπως του Α. Παππά, Υπουργού Υγιεινής, και των Μαρή και Δεληγιάννη, Υπουργού και Υφυπουργού Οικονομικών, συνιστούσαν την ανάληψιν ενιαίας ευθύνης για την κινίνη με μόνο συντελεστή το Υπουργείο Υγιεινής. Όμως, δεν κατάφεραν να χαμηλώσουν τους τόνους της αντιπαραθέσεως. Οι διαξιφισμοί, δηλαδή, των Βενιζελικών Α. Παπαναστασίου, Γ Καφαντάρη, Γ. Κονδύλη, Ν. Κούνδουρου για τον πρώην αρχηγό τους, διεδέχοντο τις επιθέσεις του Αρχηγού του Λαϊκού κόμματος και των στελεχών του. Στη μέση ο Ε. Γαλόπουλος υψηλού ήθους, άρτιας επιστημονικής καταρτίσεως, κοινωνικά άμεμπτος, δεν υβρίζετο ευθέως στη Βουλή. Η αίθουσα της Εθνικής Αντιπροσωπείας είχε ακόμη κανόνες καλής συμπεριφοράς! Στην ουσία όλοι αναλώθηκαν σε λεκτικούς ακροβατισμούς και πολεμική ηχηρών επιθέτων και χαρακτηρισμών. Η αντίστροφη μέτρηση για την εκλογική ήττα της επόμενης χρονιάς είχε αρχίσει.

Ο ιστορικός, όμως, πρέπει να διαβάσει πίσω από τις γραμμές των πρακτικών των τότε συνεδριάσεων της Βουλής. Η χρονική συγκυρία είναι μοιραία. Η Ελληνική οικονομία, η Ελληνική Διοίκηση άρχιζαν να ανακάμπτουν. Ορατά τα πρώτα ευοίωνα σημάδια Το χρηματιστηριακό κραχ του 1929 στις ΗΠΑ πολύ λίγο ή καθόλου επηρεάζει. Στο Διεθνές επίπεδο η διπλωματία της ορθολογιστικής θεώρησης των προβλημάτων αποδίδει καρπούς. Η Ελληνοτουρκική προσέγγιση, η διερευνητική επαφή με την Ιταλία του Μουσολίνι, η προσπάθεια κατανόησης της Σοβιετικής πραγματικότητας. Κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση η χώρα. Ομογενοποιήθηκε σε μεγάλο ποσοστό ο πληθυσμός, η παιδεία προχωρεί δυναμικά, οι τέχνες, η λογοτεχνία, η ποίηση ανθίζουν.

Ένας ηλικιωμένος και κουρασμένος, μεγάλου όμως βεληνεκούς ηγέτης δίνει την τελευταία του μάχη. Γύρω του οι δικοί του, που πλέον δεν τον ακολουθούν όπως πρώτα, οι αντίπαλοί του που τον σέβονται ή τον μισούν θανάσιμα. Στο παιχνίδι μπαίνουν αυτονομούμενες οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις που δείχνουν τα δόντια τους. Από κοντά και ο Τύπος που αισθάνεται πλέον ως τέταρτη εξουσία.

Η δικαστική συνέχεια έχει ενδιαφέρον. Ο Ε. Γαλόπουλος παρεπέμφθη με βούλευμα του Συμβουλίου των εν Αθήνας Πλημμελειοδικών στο Πενταμελές Εφετείο ως συνεργός και ηθικός αυτουργός υπεξαιρέσεως 7.000 χιλιογράμμων κινίνης αξίας 14.000.000 δρχ., αδίκημα διαπραχθέν κατ’ εξακολούθησιν από του έτους 1924 μέχρι του 1930 Μετά διαδικασίαν 50 ημερών ο Ευστ. Γαλόπουλος αθωώθηκε και απηλλάγει πάσης κατηγορίας την 20ήν Ιουνίου 1931. Η ζημιά όμως είχε γίνει. Ένας έντιμος διεσύρθη, η βέρνηση απεδοκιμάσθη, η κοινή γνώμη αναστατώθηκε, η λαμπρή προσπάθεια εκ συγχρονισμού της χώρας υπέστη σοβαρή καθίζηση. Η ελονοσία για μια ακόμη φορά έστω και έμμεσα, έβαλε την αρνητική της πινελιά στην ιστορία του τόπου.

Και οι πρωταγωνιστές; Ο Ευστ. Γαλόπουλος εγκατέλειψε τη θέση του. Δραστηριοποιήθηκε στον ιδιωτικό τομέα με επιτυχία και απεβίωσε σε βαθύ γήρας το 1971. Τελικά δεν ευρέθη ο ένοχος της νοθείας. οι ραγδαίες εξελίξεις που επακολούθησα παραμέρισαν το ενδιαφέρον για το θέμα αυτό. Λίγα χρόνια μετά, το DDT έδωσε άλλη διάσταση στον ανθελονοσιακό αγώνα. Η κινίνη έγινε μουσειακό φαρμακευτικό είδος, ενώ για μικρό διάστημα χρησίμευσε ως λύση συναισθηματικών προβλημάτων τρυφερών υπάρξεων, μετέχοντας με την ασπιρίνη και το βιτριόλι στην προσπάθεια οικογενειακής αποκατάστασης!

* Το παρόν αφιερώνεται στη μνήμη του Τάκη Δρίτσα, από τους τελευταίους ευπατρίδες φαρμακοποιούς του αιώνα μας, που είχε ζήσει από πολύ κοντά την απίστευτη αυτή ιστορία.

ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Βερέμης Θάνος, Ελευθέριος Βενιζέλος: Κοινωνία-Οικονομία-Πολιτική στην εποχή τη Αθήναι 1989.
-Δαφνή Γρ., Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων, τ. 2ος, Αθήναι 1955.
-Δέλτα Π.Σ., Ελευθέριος Βενιζέλος-Ημερολόγιο, Αθήναι 1988.
-Δρίτσας Π., Προσωπικές μαρτυρίες 1969-1980. -Μαρκαντωνάκης Γιάννης, Ελευθέριος Βενιζέλος, η άγνωστη ζωή του, Αθήναι 1987
-Μαρκεζίνη Σπ. Β., Πολιτική Ιστορία της Συγχρόνου Ελλάδας, τ. 3ος, Αθήναι 1994.

Αναδημοσίευση στην ιστοσελίδα της ΕΕΥΕΔ με την άδεια του Συγγραφέα.
Οι φωτογραφίες προστέθηκαν από την ΕΕΥΕΔ.
Αρθρο σε μορφή pdf : εδώ
Επιμέλεια ψηφιοποίησης : Τασιόπουλος Αργύρης

JOSEPH STRNAD – Χειροποιητής χειρουργικών εργαλείων

Άρθρο του Στέφανου Γερουλάνου, Καθηγητή Ιστορίας της Ιατρικής που δημοσιεύτηκε από την Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας το 2001

Επιμέλεια ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

Ο ΙΩΣΗΦ ΣΤΡΝΑΝΤ Είναι ίσως ο τελευταίος τεχνίτης που κατασκεύαζε χειρουργικά εργαλεία. Έζησε στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα στην κεντρική Ευρώπη. Ειδικεύθηκε στην κατασκευή χειροποίητων χειρουργικών εργαλείων, ένα επάγγελμα που σήμερα έχει χαθεί. Το αντικατέστησαν μεγάλες, συχνά πολυεθνικές, εταιρείες κατασκευής χειρουργικών εργαλείων.

Ο σύλλογός μας (Φίλων Μουσείου Ελληνικής Ιατρικής) είχε την τύχη της δωρεάς, εκ μέρους της κόρης του με- γάλου αυτού τεχνίτη, της κ. Β. Binder-Strnad, μιας συλλογής από εκατοντάδες αχρησιμοποίητα εργαλεία μεγάλης αξίας, για το μελλοντικό μουσείο ιστορίας της ιατρικής, αξίας, που δεν συμπεραίνεται από την ένδειξη τιμής πωλήσεως που τα περισσότερα φέρουν, αλλά κυρίως γιατί είναι κατασκευασμένα με το χέρι για πολλά μάλιστα σώζεται το σχέδιο για την κατασκευή τους, ενώ άλλα βρίσκονται σε ανεπεξέργαστη μορφή.

Ο Ιωσήφ Στραντ γεννήθηκε, στις 7 Ιουνίου 1889, στη Στρέλνα της Τσεχοσλοβακίας, Οκτώ χρονών έχασε τον πατέρα του και αναγκάσθηκε να δουλεύει για τα προς το ζην. Στις αρχές του αιώνα ξενιτεύτηκε στη Βιέννη, όπου άρχισε να δουλεύει σαν παραγιός σε κάποιον κατασκευαστή χειρουργικών εργαλείων, Εκεί δούλεψε για χρόνια χωρίς μισθό, καθάριζε το σπίτι και το σταύλο και έκανε οποιαδήποτε δουλειά του ζητούσε το αφεντικό, Πληρωμή του θεωρούνταν το φαγητό, ο ύπνος και η τέχνη που μάθαινε.

Όταν μεγάλωσε, έφυγε άγνωστο πότε από το δάσκαλό του και εργάσθηκε για λίγα χρόνια σαν τεχνίτης στο Klagenfurt της Αυστρίας και στη Βασιλεία της Ελβετίας. Το 1919 μετακόμισε οριστικά στη Ζυρίχη, όπου άνοιξε για πρώτη φορά μόνος του ένα υπόγειο εργαστήριο στο κέντρο της παλιάς πόλης, σε έναν παράδρομο της Kirchgasse. Στη συνέχεια μετακόμιζε σε άλλα εργαστήρια, μένοντας πάντα όμως στην παλιά πόλη.

Τέλος, το 1931 άνοιξε στην Universitaetstrasse 19, δίπλα σχεδόν στην κεντρική είσοδο του περίφημου νοσοκομείου Kantonsspital ένα μαγαζάκι που πουλούσε χειρουργικά εργαλεία. Στον πίσω δρόμο, πάνω στην Cullmanstrasse είχε το εργαστήριο με τους τόρνους και το καμίνι του. Το μαγαζάκι το φρόντιζε η Ελβετίδα γυναίκα του, κόρη του αρχιτέκτονα Gottfried Hell, που βοηθούσε και στο εργαστήρι. Αργότερα, συνέχισε η κόρη της B. Binder-Strnad, μέ- χρις ότου και αυτή, λόγω προχωρημένης ηλικίας, αναγκάστηκε, μετά από 67 χρόνια λειτουργίας, να το κλείσει στις 31 Αυγούστου 1998.

Με τον καιρό ο Στρναντ απέκτησε διεθνή φήμη. Είχε την εκπληκτική ικανότητα να φαντάζεται απ’ τις περιγραφές του χειρουργού τι εργαλεία αυτός χρειαζότανε, να τα σκιτσάρει και από τα σκίτσα ή τα σχέδια να κατασκευάζει εργαλεία από ανοξείδωτο χάλυβα, άλλοτε επιχρωμιωμένα και άλλοτε επινικελωμένα. Παρά τα μάλλον χοντροκομμένα δάκτυλά του, είχε μοναδική ικανότητα να σχεδιάζει και να δημιουργεί τα πιο λεπτά εργαλεία από σφυρήλατο σίδηρο, όπως αυτά που χρησιμοποιεί ο οφθαλμίατρος, ο ΩΡΛ, ο αγγειολόγος, κ.ά. ειδικότητες. Μαζί με τα μεγαλύτερα ονόματα της χειρουργικής διεθνώς, δημιούργησε μοναδικά εργαλεία, που υπήρξαν τα πρότυπα για χιλιάδες εργαλεία μαζικής κατασκευής. Αργότερα, το εργαστήριο μεγάλωσε και έτσι απασχολούνταν σ’ αυτό διάφοροι εργάτες και παραγιοί.

Με τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο έκλεισαν τα σύνορα της Ελβετίας, τα νοσοκομεία δεν εισήγαγαν εργαλεία απ’ το εξωτερικό, ο Ελβετικός στρατός παράγγελνε συνεχώς για να καλύψει τις ανάγκες του κι έτσι η δουλειά πολλαπλασιάστηκε. Ο Στρναντ δεν επαρκούσε πλέον. Τότε οργάνωσε μέσα στις αναρίθμητες σήραγγες των Άλπεων μικρές βιοτεχνίες που κατασκεύαζαν με την καθοδήγησή του χειρουργικά εργαλεία. Συνεργαζόταν στενά με τον Ελβετικό στρατό. Κι όμως, όταν μετά από 25 χρόνια παραμονής του στην Ελβετία, και παρότι παντρεμένος με Ελβετίδα, ζήτησε την Ελβετική υπηκοότητα, του την αρνήθηκαν. Αιτία ήταν ότι συμπαθούσε τον εργατόκοσμο, παρόλο που δεν αναμίχθηκε ποτέ σε εργατικά κινήματα.

***Το βαλιτσάκι με το οποίο ο J.Strnad μετέφερε δείγματα εργαλέιων για τους υποψηφίους πελάτες.***

Με την έναρξη του Σινο-ιαπωνικού πολέμου εξήγαγε χιλιάδες ψαλλίδια επιδέσμων στην Κίνα. Όλα αλειμμένα με λάδι, πακεταρισμένα με λαδόκολλα και αμιαντόκολλα. Η φήμη του Στρναντ όλο και μεγάλωνε. Η επιγραφή STRNAD πάνω σε κάθε εργαλείο ήταν σήμα ποιοτικής εγγύησης. Εικοσιτέσσερα χρόνια μετά το θάνατό του εξακολουθούσαμε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ζυρίχης να προτιμούμε στο χειρουργικό τραπέζι τα δικά του εργαλεία, από τα άλλα της σειράς.

Παρά τα 25 χρόνια συνεργασίας του με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο και την διεθνή του φήμη, ο ίδιος δεν έγινε ποτέ πλούσιος, επειδή ποτέ δεν απέβλεπε στα χρήματα. Τουλάχιστον τρία ιδιόχειρα γράμματα του Άλμπερτ Σβάιτσερ σώζονται στα οποία τον ευχαριστεί για τα εργαλεία που του έφτιαχνε και του τα έστελνε δωρεάν. Πολλά είναι τα γράμματα από φημισμένους χειρουργούς του εξωτερικού με παραγγελίες ή ευχαριστίες. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι έχουν διασωθεί περίπου 100 σχέδια, και σε φθηνό χαρτί ή πίσω από κάποιο έντυπο, τα οποία εντυπωσιάζουν για την ακρίβειά τους. Ο Στρναντ πέθανε από έμφραγμα στις 3-11-62. Το εργαστήριό του έκλεισε λίγο μετά. Το μαγαζάκι εξακολούθησε να λειτουργεί με τη φροντίδα της γυναίκας του κι αργότερα της κόρης του. Πουλούσε πια χειρουργικά εργαλεία μεγάλων εταιρειών, πάντα όμως υψηλής ποιότητας. Συνολικά 80 χρόνια προσφοράς στη χειρουργική.

Στέφανος Ι. Γερουλάνος

Στέφανος Ι. Γερουλάνος, MD, PhD,
FSSS, FACS, FCCM, FEACTS, FICA.
Καθηγητής Χειρουργικής, Πανεπιστήμιο Ζυρίχης
τ. καθηγητής Ιστορίας Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Ο Στέφανος Ιωάννου Γερουλάνος, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 4.6.40. Σπούδασε Ιατρική στη Ζυρίχη, το Παρίσι και τη Βιέννη. Αποφοίτησε το 1965 και στη συνέχεια εργάστηκε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ζυρίχης. Εξελέγη Υφηγητής Χειρουργικής το 1982 και Καθηγητής το 1988. Διετέλεσε Διευθυντής της Χειρουργικής Μονάδος Εντατικής Θεραπείας (1977-1993), της Σχολής Νοσηλευτών Χειρουργείου του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης (1991-1995), πρώτος Διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου (1993-7) και Διευθυντής της Μονάδος Εντατικής Θεραπείας (1993-2010). Το 1997 εξελέγη Καθηγητής Ιστορίας Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (1997-2005) όπου δημιούργησε το πρώτο Μουσείο Ιστορίας Ιατρικής στην Ελλάδα με πάνω από 20.000 εκθέματα.

Το 2005 εξελέγη Πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος και δημιούργησε τον Ιπποκράτειο Κήπο με 220 είδη φυτών από τα 247 που αναφέρονται στην Ιπποκρατική Συλλογή και ένα Μουσείο/Έκθεση Ιπποκρατικής Ιατρικής. Είναι Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου (2007- ), της Εταιρείας Φίλων του Λαού(2005- ) και Πρόεδρος της Κίνησης Πολιτών (2011- ).

Έχει εκδώσει 25 βιβλία, περί τα 30 κεφάλαια σε βιβλία, πάνω από 380 δημοσιεύσεις συνέδρια. και έχει δώσει πάνω από 850 διαλέξεις και εισηγήσεις σε εθνικά και διεθνή.

ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ Γ΄ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1843

– Λάμπρου Βαζαίου, Ταξιάρχου (ΥΙ)
– Ημερομ. Ανάρτησης 2022.11.28

Ο 19ος αιώνας στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας έφερε την απελευθέρωση από τον Οθωμανικό ζυγό, κυρίως όμως πολιτική και κοινωνική αυτογνωσία. Είναι λυπηρό, που σήμερα λειψά ενημερωμένοι και εν πολλοίς ανύποπτοι, υποτιμούμε ή παραγνωρίζουμε όσους με αγώνες, θυσίες και κυρίως ανυποχώρητη γενναιότητα έθεσαν σε κίνηση το τροχό της ζωής του Έθνους αμέσως μόλις σίγησαν τα όπλα. Οι πιο πεισματάρηδες το ξεκίνησαν πριν ακόμη και τη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Η ιδιότητα του πολεμιστή – αγωνιστή συνυπήρχε με την φλογερή γραφίδα ή την επιστημονική ιδιότητα σε πολλές περιπτώσεις. Ο Μακρυγιάννης , όχι τυχαία, μιλά για τον αγώνα «με το πέννα και το πάλα» Κι’ ήταν όσοι μορφώθηκαν με τόσες δυσκολίες , αγωνιστές που δεν δέχθηκαν «μύγα» στο σπαθί ή το κουμπούρι τους. Τόσα λίγα οι γενιές μας γνωρίζουν για τα ανυπότακτα και απολύτως ανεξάρτητα αυτά άτομα !

Η Εφημερίς «Ανεξάρτητος» εκδιδομένη από τον Π.Κ. Παντελή με αρχική κυκλοφορία το 1827 στην Ύδρα και εν συνεχεία στην Αθήνα, πρωτοστάτησε πάντοτε στους Αγώνες για το Σύνταγμα και κυρίως κατά της Βαυαρικής αυθαιρεσίας, χωρίς ποτέ να παραλείπει την μαχητική αναφορά σε όποια ατασθαλία των κρατικών ή κοινοτικών αρχών. Ιδρυτής και εκδότης του «Ανεξάρτητου» ήτο ο Παντελής Κ. Παντελή Υδραίος ναυτικός, Αγωνιστής του Ιερού Αγώνος. Στην πρώτη γραμμή του αγώνα της Ανεξαρτησίας με στέρεη οικογενειακή παράδοση ναυτοσύνης, μετεπήδησε αμέσως στο χώρο της δημοσιογραφικής μάχης υπέρ των δημοκρατικών ελευθεριών και κυρίως του δικαίου του Έθνους και των λαϊκών τάξεων ιδίως των αγωνιστών. Η επανάστασις της Γ΄ Σεπτεμβρίου τον βρίσκει εν φυλακίσει και την εφημερίδα του κατηργημένη.

Η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843. Φαίνονται τα ανάκτορα από την πλευρά της πλατείας και ο συγκεντρωμένος κόσμος και στρατός. – Βικιπαίδεια

Την 24η Σεπτεμβρίου επανεκδίδεται ο «Ανεξάρτητος». Στο πρώτο κύριο Άρθρο της νέας έκδοσης σημειώνει ο Π. Κ. Παντελή.

«Προ ολίγου καιρού ο Ανεξάρτητος έπαυσεν υποκύψας εις τας εναντίον του τύπου καταδιώξεις του παρελθόντος συστήματος. Ήδη αληθής Ανεξάρτητος εις ολόκληρον το Ελληνικόν Έθνος , δια να ενώσει αυτήν με την φωνήν του υψώνει την φωνή του και των ελεύθερου ελληνικού τύπου της πρωτευούσης Επαρχιών».

Ήταν τέτοιας έντασης και έκτασης η διαμάχη της Εφημερίδος με τας Βαυαρικάς αρχάς ώστε ο εκδότης της, άλλαξε το οικογενειακό του όνομα Παντελή σε Ανεξάρτητος και έκτοτε η οικογένεια διατηρεί το επίθετο αυτό λειτουργούσα ως «οικογένεια Ανεξαρτήτου».

Στο φύλλο λοιπόν της 24ης Σεπτεμβρίου του 1843 καταχωρείται και σχολιάζεται είδησις περί προσλήψεως ιατρών δια τας ανάγκας του Ελληνικού Στρατού. Η περιγραφή των γεγονότων, οι κρίσεις , τα επίθετα που χρησιμοποιούνται και το ύφος του συντάκτου είναι χαρακτηριστικά της νοοτροπίας εποχής και της μαχητικότητας των ανθρώπων που αντετάχθησαν στην Βαυαρική παρουσία στη χώρα. Η γενεά αυτή ώθησε τη χώρα με γρήγορους ρυθμούς να συνταχθεί με το πνεύμα του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού. Την έφερε κοντά στα τότε σύγχρονα ρεύματα της Συνταγματικής Δημοκρατικής τάξης της κοινωνικής προόδου και δικαιοσύνης.

«Η επί των Στρατιωτικών Γραμματεία της Επικρατείας δηλοποιεί, Ότι επειδή ο Ελληνικός Στρατός έχει ανάγκην ιατρών, προσκαλούνται όσοι επιστήμονες ιατροί Έλληνες το γένος επιθυμούν να καταταχθούν εις την υπηρεσίαν αυτού, ν’ αναφέρωσι περί τούτου όσον τάχιστα εις την Γραμματείαν ταύτην

Αθήναι την 10 Σεπτεμβρίου 1843. –

Έλλην Ιατρός ζητών θέσιν προσέφερεν εαυτόν εις στρατιωτικήν υπηρεσίαν κατά την ανωτέρω κοινοποίησιν της Γραμματείας των Στρατιωτικών, ο δε Γραμματεύς διευθύνει αυτόν εις τον υπάλληλόν του υπόψιν φιλέλληνα Βαυαρού Τραίμπερ, δια να συνομιλήση μετ’ αυτού του εις την Γραμματείαν ακόμη υπαλλήλου Βαυαρού.

Ο ρηθείς ούτος Βαυαρός κατά τον σύνηθες αυτού τρόπον, εις συζήτησιν περί Ιατρικής θέσεως, ευθύς πριν έμβωσιν αναισχύντως και αφόβως με το πλέον αναιδή και Βαυαρικόν εκείνο ύφος, λέγει προς τον ιατρόν Έλληνα τι εκάματε σεις με το Σύνταγμα σας ; ο διευθυνόμενος προς τον Βαυαρόν τούτον ιατρός τον απεκρίθη , ο λόγος εδώ δεν είναι περί συντάγματος, αλλά περί ιατρικής θέσεως, ως ο Γραμματεύς απαίτει και σε διέταξεν τότε ο ρηθείς Βαυαρός, απαντά προς τον Έλληνα ιατρόν με τον σύνηθες αυτού περιφρονητικόν τρόπον δεν έχω εκγώ τέσιν τα εσέ αν τέλης να στέλλη εγκώ εις το Καρπενήσιον (Καπερναούμ), ο ιατρός έλλην τον απαντά να διατηρήση την θέσιν ταύτην δια τον εαυτόν του. Ιδού πως περιφρονώνται οι Έλληνες, οι έχοντες αρκετά δικαιώματα και μάλιστα αφού η επί των Στρατιωτικών Γραμματεία επροκάλεσεν αυτούς δια να καταχθώσιν. Ιδού διατί κραυγάζουσι όλοι ομοθυμαδόν ότι χρεωστείται γενική έξωσις διότι κάν μικρόν, ελάχιστον μόλυσμα μείνει εις την Ελλάδα, είναι ικανόν να μολύνη όλον το φύραμα της τρίτης Σεπτεμβρίου. Αφήνομεν την κρίσιν ταύτην εις την επί των Στρατιωτικών Γραμματείαν όπως δικαιώσει την αίτησιν του αγωνιστού τούτου Έλληνος».

Είναι απολαυστικό στην αμεσότητα του αυτό το κείμενο. Το γλωσσικό ιδίωμα της εποχής, ο ενθουσιασμός της ακόμη νωπής Γ΄ Σεπτεμβρίου, η ανάγκη προβολής στοιχείων πραγματικής φιλοπατρίας του δίνουν εξαιρετική θέση στον σχολιασμό των τεκταινομένων τότε στη Δημόσια Διοίκηση.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Η ΕΕΥΕΔ πρόσθεσε αποσπάματα από την το λήμμα της wikipedia με τον τίτλο η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου.

Οκτώ χρόνια μετά την ενηλικίωση του Όθωνα, η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο ήταν δραματική. Μεγάλα προβλήματα, όπως η αγροτική γη, οι εθνικές γαίες, η εκπαίδευση κ.ά. συνέχισαν να ταλανίζουν τη χώρα, με αποτέλεσμα την δικαιολογημένη δυσφορία του λαού. Η χώρα είχε περιέλθει σε δεινή οικονομική θέση, στα πρόθυρα πτωχεύσεως, λόγω αδυναμίας αποπληρωμής του δανείου 60 εκατομμυρίων γαλλικών φράγκων.

Η παραπάνω κατάσταση οδήγησε στην εκδήλωση κινήματος. Η αρχική ημερομηνία εκδήλωσης του κινήματος είχε ορισθεί να είναι η 25η Μαρτίου 1844, για να συμπίπτει με τον εορτασμό της επανάστασης. Ο ενθουσιώδης όμως Μακρυγιάννης διέδωσε το μυστικό σε πολλούς, με αποτέλεσμα να επισπευσθεί η εκδήλωση του κινήματος. Το κίνημα είχε αποφασισθεί να ξεσπάσει στους στρατώνες, έτσι ώστε να ακινητοποιηθούν άμεσα τα στελέχη του Οθωνικού καθεστώτος. Έτσι, τη νύχτα της 2ης προς 3ης Σεπτεμβρίου πολλά σημαίνοντα στελέχη του κινήματος κατευθύνθηκαν προς το σπίτι του Μακρυγιάννη για να δώσουν το τελικό σύνθημα. Η χωροφυλακή παρατήρησε τις ύποπτες κινήσεις γύρω από την οικία του και την περικύκλωσαν. Ο Καλλέργης, συνειδητοποιώντας την κρισιμότητα της κατάστασης, κατέφθασε στους στρατώνες και ξεσήκωσε τους αξιωματικούς με το σύνθημα “Ζήτω το Σύνταγμα“. Αμέσως διέταξε έναν λόχο να διαλύσει την πολιορκία του οίκου του Μακρυγιάννη και άλλον ένα να ανοίξει τις φυλακές του Μεντρεσέ, ενώ αυτός παράλληλα κατευθυνόταν με 2.000 στρατιώτες στα ανάκτορα. Επιπλέον είχε στείλει στρατιωτικά αποσπάσματα να καταλάβουν το νομισματοκοπείο, την Εθνική Τράπεζα, το Δημόσιο Ταμείο και τα διάφορα υπουργεία.

Η άφιξη του στρατού με ζητωκραυγές και συνθήματα συντέλεσε, ώστε να σπεύσουν προς τα ανάκτορα και οι κάτοικοι της Αθήνας και να ενωθούν με τον στρατό. Ο Βασιλιάς έστειλε τον υπασπιστή του Γαρδικιώτη Γρίβα και τον υπουργό στρατιωτικών Αλεξάκη Βλαχόπουλο να βολιδοσκοπήσουν την κατάσταση και να προσπαθήσουν να μεταπείσουν τους στρατιώτες. Κατά διαταγή όμως του Καλλέργη συνελήφθησαν αμέσως. Ο Όθωνας, φοβούμενος για τα χειρότερα, έστειλε τον Στάινστορφ, τον διαγγελέα του, στο Σχινά για να φέρει τα πυροβόλα. Ο τελευταίος όμως προτίμησε να συνταχθεί με τους επαναστάτες.

Στις 3 τα ξημερώματα προσήλθαν και οι πολιτικοί αποστάτες και μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο Α. Μεταξάς, ο Α. Λόντος, ο Κ. Ζωγράφος, ο Ρ. Τζουρτζ, κάλεσαν τους υπόλοιπους συμβούλους της επικρατείας σε συνεδρία για να επικυρώσουν τις επαναστατικές πράξεις.^[2] Το συμβούλιο αναγνώρισε το κίνημα, καθόρισε τη σύγκληση Εθνοσυνέλευσης και διόρισε επιτροπή υπό τους Γεώργιο Κουντουριώτη, Λ. Μαυρομιχάλη, Γ. Λινιάνα, Γ. Ψύλλα, Ανδρέα Λόντο και Κ. Προβελέγγιο, η οποία θα παρουσίαζε τις αποφάσεις του στο Βασιλιά. Το νέο υπουργικό συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν στελέχη και από τα τρία μεγάλα κόμματα, είχε ως εξής (Κυβέρνηση Ανδρέα Μεταξά 1843): Πρόεδρος και υπουργός εξωτερικών Ανδρέας Μεταξάς, υπουργός στρατιωτικών ο Ανδρέας Λόντος, υπουργός Ναυτικών ο Κωνσταντίνος Κανάρης, υπουργός Δικαιοσύνης ο Λέων Μελάς, υπουργός εκκλησιαστικών & παιδείας ο Μιχαήλ Σχινάς, υπουργός Οικονομικών ο Δρόσος Μανσόλας και υπουργός Εσωτερικών ο Ρήγας Παλαμήδης.

Ο λαός και ο στρατός διαλύθηκαν στις 3 το μεσημέρι, αφού πληροφορήθηκαν ότι όλα τα αιτήματα έγιναν αποδεκτά. Τέλος, με βασιλικά διατάγματα η 3η Σεπτεμβρίου ανακηρυσσόταν σε μέρα εθνικής γιορτής, ενώ ο Δημήτριος Καλλέργης παρασημοφορούνταν, ως αρχηγός του επαναστατικού κινήματος.

Επεμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

– 2022.11.17
– Παρουσίαση Βιβλίων Λάμπρου Βαζαίου
– ΕΕΥΕΔ

Στρατιωτικοί Ιατροί πέρα από τα στενά όρια της επιστήμης διακρίνονται και με την παρουσία τους στα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας. Ο Λάμπρος Βαζαίος, Χειρούργος – Ουρολόγος, Επίκουρος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Μέλος της Επιστημονικής Ένωσης Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ), έκλεισε την Τριλογία του Χρόνου και της Ζωής, με τις «Ασυνήθιστες μέρες…»,

Οπως μας γραφει ο Συγγραφέας ” Η Τριλογία του Χρόνου και της Ζωής, είναι προσπάθεια που ξεκίνησε πριν χρόνια ως αρχειακή έρευνα οικογενειακών δεδομένων και στον δρόμο δέχθηκε και προσπάθησε να διαχειριστεί όλες τις προκλήσεις της Ιστορίας και της ζωής.

Ο «Ανεξάρτητος» ζωντάνεψε και μας θύμισε πως δεν είχε καθίσει ποτέ άπραγος μπροστά στις προκλήσεις! Ταξιδέψαμε μαζί όσοι βρεθήκαμε δίπλα του και κοντά μας ήρθαν όσοι τον συναντήσανε ως αναγνώστες. 200 χρόνια από τότε που ο Παντελής Παντελή τύπωνε στην Ύδρα την πρώτη «από ιδιώτη» εφημερίδα δεν είναι λίγα! Η μακρόχρονη και ασυνθηκολόγητη Δημοκρατική πορεία όλων των «Ανεξάρτητων» δεν έμεινε έτσι, μαζί με αυτούς, στο κατώφλι της λησμονιάς, που τόσο άδικα είχαν βρεθεί.

Ο «Οδυσσέας», με την παράξενη συμμαχία που έκανε με το Ιανό, συνέχισε με το δεύτερο βιβλίο, που ακολουθώντας τα οδόσημα του Ετρούσκου Θεού δεν άφησε να ξεχαστεί ό,τι πρέπει να μένει ζωντανό. Έπρεπε όμως να κλείσει ο κύκλος, (η ότι έμοιαζε με κύκλο) και ζητούσε επίμονα να μην το πλησιάσει η λησμοσύνη.

Οι «Ασυνήθιστες μέρες» και από κοντά τα «Απόκρημνα χρόνια» που σημάδεψαν την εποχή και τους ανθρώπους μας παίρνουν τώρα θέση επιχειρώντας να κλείσουν τους λογαριασμούς της Τριλογίας.*

*(όσο μπορεί να κλείσουν οι λογαριασμοί της Ιστορίας που μέχρι σήμερα μένουν πεισματικά ανοιχτοί!)“

Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ

Η Δημοκρατική Εφημερίδα της Επανάστασης του 1821.

Συγγραφέας: Λ. Βαζαίος
Εκδόσεις : Μένανδρος
Έτος έκδοσης 2020
Διάστ.: 17 × 24
Σελίδες: 408
Βιβλιοδεσία: Χαρτόδετο
Τιμή: 25€
ISBN: 978-618-5033-80-4

Μία έκδοση-ντοκουμέντο, με τίτλο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ – Η Δημοκρατική Εφημερίδα της Επανάστασης του 1821».

Ο συγγραφέας παρουσιάζει μέσα από το έργο του όλη την πορεία και τη δράση της εφημερίδας «Ανεξάρτητος Εφημερίς της Ελλάδος», η οποία ξεκίνησε τη δραστηριότητά της στην Ύδρα το 1827, την ώρα που η Επανάσταση ψυχορραγούσε.

Ήταν η πρώτη εφημερίδα στη νεότερη Ελλάδα που εκδόθηκε από ιδιώτη δημοσιογράφο και η μόνη που κυκλοφορούσε τη συγκεκριμένη εποχή, εκτός από το επίσημο όργανο της προσωρινής διοίκησης, τη «Γενική Εφημερίδα».

Εκδότης -και ταυτόχρονα τυπογράφος, κειμενογράφος, μεταφραστής, σχολιαστής και πολιτικός αναλυτής- ήταν ο Παντελής Κ. Παντελή, πρόγονος του Καθηγητή Λ. Βαζαίου. Υδραίος ναυτικός, με αξιοπρόσεκτη μόρφωση και Αγωνιστής του Ιερού Αγώνα, υπήρξε ο πρώτος δημοσιογράφος που κατηγορήθηκε από την εξουσία για την κριτική που ασκούσε και η εφημερίδα του η πρώτη που διώχθηκε για «αδίκημα Τύπου». Μάλιστα, αυτό συνεχίστηκε σε όλη την πορεία του εκδότη και της εφημερίδας, από την Ύδρα στην Αίγινα με τον Ι. Καποδίστρια και μετά στην Αθήνα, την «Οθωνική Αθήνα»!

Ο εκδότης και η εφημερίδα του διακρίθηκαν για την οξύτατη αρθρογραφία τους ενάντια στους Κοτζαμπάσηδες, τους Φαναριώτες και τους Βαυαρούς. Στάθηκαν απέναντι στα κομματικά πάθη της εποχής, την Εθνική Διχόνοια και τα οικονομικά σκάνδαλα. Πρωταγωνίστησαν σε όλους τους Αγώνες για την Ελευθερία του λόγου και την ανεξαρτησία του Τύπου, τη Συνταγματική τάξη και τη Δημοκρατία, μέχρι το 1859 που έπαψε, μετά από 32 χρόνια, να κυκλοφορεί ο «Ανεξάρτητος».

Ο συγγραφέας καταθέτει μία σπάνια μελέτη, μέσα από την αποδελτίωση και τον σχολιασμό των άρθρων της εφημερίδας, αλλά και την παράλληλη εξιστόρηση των γεγονότων της εποχής.

Έχοντας έντονο το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στον σύγχρονο αναγνώστη, ο Λ. Βαζαίος αναδεικνύει την ιστορική συνέχεια των γεγονότων και των δεδομένων που καθόρισαν και καθορίζουν την τύχη του τόπου μας.

Η έκδοση, επίσης, περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό που απεικονίζει:

Τα πρωτοσέλιδα της εφημερίδας
Πίνακες ζωγραφικής με μορφές και σκηνές της Επανάστασης του 1821
Μεγάλες προσωπικότητες της εποχής.

Ενδεικτικά Περιεχόμενα:

Ο ΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΥΔΡΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ
Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» ΚΑΙ ΟΙ ΒΑΥΑΡΟΙ
Ι. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ
Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΥΨΗΛΑΝΤΗ
1848: «ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ»
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
«ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» – ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΟΘΩΝΙΚΗ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ 1841
Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ
Η «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΚΑΙ Ο Ι. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ – ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ
Η «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΚΑΙ Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΑΡΙΝΟΥ ΚΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΝΑΥΑΡΧΩΝ
Η ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ
Ο «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ» – ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ 1841-1859
Η 3η ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
ΕΤΟΣ Ε΄ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΤΗΝ 25 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1848
ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΦΥΛΛΟ ΤΟΥ «ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ»

Ο Οδυσσέας στις στήλες του Ιανού

Στις άκρες της ζωής – η ίδια η ζωή

Συγγραφέας: Λ. Βαζαίος
Εκδόσεις : Μένανδρος
Έτος έκδοσης 2020
Διάστ.: 17 × 24
Σελίδες: 268
Βιβλιοδεσία: Χαρτόδετο
Τιμή: 12€
ISBN: 978-618-5447-02-1

Το βιβλίο του Καθηγητή και συγγραφέα κ. Λάμπρου Βαζαίου, ακολουθώντας τις παλιές, τις αρχαίες οδηγίες της αφήγησης, τον «τρόπο» του Οδυσσέα, πορεύτηκε στη διαδρομή που ορίζουν οι στήλες του Ιανού. Ο αφηγητής, μιλώντας για τη ζωή του, ανιχνεύοντας μνήμες και στιγμές του βίου που ξεχώρισαν, προσπάθησε να δώσει ζωή και φωνή μόνο σε όσα ήθελε να φανερωθούν. Οι ιστορίες που αυτονομήθηκαν, δεν ήθελαν να μοιάζουν με καταγραφή ή βιογραφική αναφορά, δεν τους άρεσε η ιδέα. Έτσι, η καθεμία τους έψαξε τον δικό της χώρο…

Ανιχνεύοντας τις μνήμες, που όπως το συνηθίζουν κάνουν κύκλους, ο εσωτερικός χρόνος του αφηγητή προσπαθεί να βρει ισορροπίες. Οι ιστορίες του ξεχωρίζουν και καθεμία ψάχνει τον δικό της χώρο. Συνωστίζονται αναμνήσεις, κομμάτια ζωής απαιτητικά και δυσάρεστα, χαρές, λύπες, επιτυχίες και ακυρώσεις, κάθε τι που έγινε κάθε τι που συνέβη και δεν θέλει με κανένα τρόπο να λησμονηθεί. Αυτονομούνται χωρίς προειδοποίηση οι δύσκολες ώρες που σημάδεψαν την ζωή. Την ίδια ώρα οι στιγμές της δικαίωσης, της επιτυχίας, της νίκης, διεκδικούν τον χώρο τους και παίρνουν την θέση τους. Οι φίλοι που διάλεξαν να φύγουν νωρίς επιμένουν πως δεν θέλουν για τελευταίο τους σπίτι την λησμονιά, επιμένουν πως αυτό δεν τους αξίζει.

Ο Οδυσσέας εμπιστεύτηκε τον Ποιητή, το βλέμμα του ζωντάνεψε τα σβησμένα μάτια του Ομήρου και οι δύο μαζί, με τον δικό τους τρόπο πια, μίλησαν για όσα έγιναν τότε. Έδειξαν και δασκάλεψαν πώς να διηγούμαστε, πώς να δίνουμε ζωή και φωνή σε όσα θέλουμε να φανερώσουμε, σε όσα πιστεύουμε ότι μπορούμε και θέλουμε να πούμε. Στον δρόμο χρειαστήκαμε τη βοήθεια και χαρήκαμε όλοι μας τη συντροφιά του Ιανού. Σπουδαίος και χρήσιμος σύντροφος ο αυστηρός Ετρούσκος αριστοκράτης Θεός. Οι στήλες του σημάδεψαν σωστά τις διαδρομές των ανθρώπων, έβαλαν τάξη στις μνήμες και τις ιστορίες. Κατάφεραν οι στήλες να βάλουν σε σειρά τα όνειρα και την ίδια ώρα γραφιάδες και παραμυθάδες, σύντροφοι στο ταξίδι, βοήθησαν να ζωντανέψουν όσα είχαν αρχίσει να ξεχνιούνται. Μάλλον δεν έμεινε κανείς παραπονεμένος. Από το ταξίδι δεν έλειψε ο φίλος Σημειολόγος. Ο Ουμπέρτο Έκο, ο δάσκαλός του, από την αρχή τον έστειλε να βοηθήσει να ξορκίσουμε μαζί την αγριάδα της πραγματικότητας.

Ο άλλος ποιητής ο Νίκος Εγγονόπουλος, ήρθε κοντά και μας άφησε τον Μπολιβάρ του για να χαιρετίσει όσους ταξιδέψαμε μαζί, όσους μίλησαν για τον βίο τους με τον τρόπο του Οδυσσέα. Αφήνοντας «τους διορθωτές της ζωής στα εφτά της Ύδρας ακρογιάλια», ακολουθώντας μαζί μας τις στήλες του Ιανού, ο ποιητής αποχαιρετά τους αναγνώστες του ταξιδιού στον χρόνο και τις άκρες της ζωής.

Ασυνήθιστες Μέρες. Απόκρημνα Χρόνια

Συγγραφέας: Λ. Βαζαίος
Εκδόσεις : Μένανδρος
Ημερομηνία Εκδοσης 2021
Διάστ.: 17 × 24
Σελίδες: 232
Βιβλιοδεσία: Χαρτόδετο
Τιμή: 12€
ISBN: 978-618-5447-22-9

Ο συγγραφέας Λ. Βαζαίος, συνέχισε κλείνοντας την Τριλογία του Χρόνου και της Ζωής, με τις «Ασυνήθιστες μέρες…», ανασύρει και ξαναθυμίζει όσα είχαν γίνει και δεν είχαν προλάβει να ταξιδέψουν μέσα από τα προηγούμενα βιβλία. Είναι ιστορίες και αναφορές που αυτονομούνται μαζί με όσα ξεφεύγουν και στο τέλος γίνονται λαθρεπιβάτες μνήμης. Οι γενιές που βαδίσανε στους δρόμους που όρισε ο Χρόνος με τα καπρίτσια της Μοίρας και των θυγατέρων της, συχνά δεν καταφέρνουν, δεν προλαβαίνουν ή δεν μπορούν να πουν όσα θέλουν, όσα πρέπει.

Η γνώση και η Μνήμη, που έπαψε να είναι τόσο απρόσιτη και ιδιότροπη, προσπαθούν να βοηθήσουν. Η Τεχνολογία μόνο άλματα ήξερε να κάνει και η Ζωή, προσπαθώντας να αμυνθεί, έβαλε να την παραφυλάξουν οι προφάσεις και οι δικαιολογίες, καταργώντας ακόμη και τα τελευταία προσχήματα. Δεν το φαντασθήκαμε όμως, κανείς δεν λογάριασε πόσο δύσκολος γίνεται ο βίος χωρίς προσχήματα!

Εκπληρώνοντας υποσχέσεις που στον δρόμο γίνανε δεσμεύσεις, ξαναπιάνει ο συγγραφέας το νήμα των δύσκολων ημερών, των «Απόκρημνων» και κακοτράχαλων διαδρομών, που βρέθηκε μόνος ή με καλούς συνοδοιπόρους.

Οι μικρές ιστορίες που κινδύνευαν να ξεχαστούν και οι άνθρωποι που με μικρά βήματα μέτραγαν ζωές ταπεινές, μας ξαναείπαν πως τίποτε στον βίο μας δεν είναι ασήμαντο και πως κάνουμε λάθος «ξεχωρίζοντας τους άριστους», επιλέγοντας και «αξιολογώντας» τις ψυχές! Οι παλιοί μας δάσκαλοι δεν έβαζαν ποτέ «άριστα»! Ήξεραν καλά και λογαριάζανε σωστά πόσο θα κόστιζε στην ηθική του μέλλοντος, που έγινε το δικό μας παρόν, η αμετροέπεια της «αριστείας» και η αλαζονεία της «καταγωγικής άνεσης», είτε οικονομική είναι αυτή είτε κοινωνική και πολιτική.

Ο «Ανεξάρτητος», ο «Οδυσσέας», τα οδόσημα του Ιανού και όσα γίνανε στις «Ασυνήθιστες μέρες και τα Απόκρημνα» χρόνια μας ήταν η ίδια η Ζωή, ήταν όσα ταιριάζανε ακόμη και σε όσους βρεθήκανε στις άκρες της Ζωής.

Επιμέλεια Ανάρτησης : Τασιόπουλος Αργύρης

ISBN13	9789609125741
Εκδότης	ΙΔΙΩΤΙΚΗ
Χρονολογία Έκδοσης	Απρίλιος 2009
Αριθμός σελίδων	802
Διαστάσεις	24×17
Μετάφραση	ΤΣΟΧΑΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
Επιμέλεια	ΤΣΟΧΑΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
Συγγραφέας/Δημιουργός (Ελληνικά)	ΟΒΙΔΙΟΣ
Κωδικός Πολιτείας	1985-2480
Θέμα	ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ
Θέση στο κατάστημα	Είσοδος Γ

ISBN13	9789609125727
Εκδότης	ΙΔΙΩΤΙΚΗ
Χρονολογία Έκδοσης	Δεκέμβριος 2001
Αριθμός σελίδων	226
Διαστάσεις	36×25
Μετάφραση	ΤΣΟΧΑΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
Επιμέλεια	ΤΣΟΧΑΛΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
Κωδικός Πολιτείας	1985-1365
Θέμα	ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ