2022.05.16 ‘ ΕΕΥΕΔ
- – ΜVI ΙΑΤ Οδυσσέας Καμζόλας, αρχηγός ΣΣΑΣ
- – Αναδημοσίευση από άρθρο του στο Περιοδικό Ιατρικής του ΑΠΘ ΤΕΥΧΟΣ Απρίλίου 2022 (σελίδα 18).
Οι επιστήμες υγείας αποτελούν έναν τομέα ο οποίος στις μέρες μας συνεχώς εξελίσσεται σε θεωρητικό αλλά και σε πρακτικό επίπεδο. Παράλληλα, οι προκλήσεις και οι κρίσεις που ταλανίζουν την κοινωνίας μας, τόσο σε επίπεδο μαζικών καταστροφών και πανδημιών, όσο και στο πλαίσιο των πολεμικών συρράξεων, συνεχίζουν να υφίστανται, ενώ εμφανίζονται και καινούργιες, δημιουργώντας ιδιαίτερες συνθήκες εργασίας. Ο Στρατιωτικός Υγειονομικός, λόγω της διπλής φύσης του επαγγέλματός του, καλείται να πρωταγωνιστήσει και στις δύο αυτές περιπτώσεις, γεγονός που καθιστά επιτακτική τη διαρκή του εκπαίδευση, ώστε να είναι προετοιμασμένος κατάλληλα, όπου και όποτε χρειαστεί η συμβολή του. Το παρόν άρθρο στοχεύει στην ανάδειξη των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο Στρατιωτικός Υγειονομικός, τόσο ως υγειονομικός επιστήμονας, όσο και ως Αξιωματικός των Ενόπλων Δυνάμεων. Η Στρατιωτική Υγειονομική Εκπαίδευση αφορά την εκπαίδευση που στοχεύει στην προετοιμασία όλων των μελών του Υγειονομικού Σώματος για περιπτώσεις κρίσεων. Αυτού του είδους η εκπαίδευση ξεπερνά τα όρια της τυπικής Υγειονομικής Εκπαίδευσης που λαμβάνει κάθε πολίτης υγειονομικός. Συγκεκριμένα, η Στρατιωτική Υγειονομική Εκπαίδευση διέπεται από τις αρχές της Διοικητικής Μέριμνας και βασίζεται στην αποστολή του Υγειονομικού Σώματος στο στράτευμα. Οι προκλήσεις, εν προκειμένω, εμφανίζονται κατά την πανεπιστημιακή ζωή και παύουν να υφίστανται, είτε με την αποστρατεία, είτε με τη λήξη της σταδιοδρομίας του Στρατιωτικού Υγειονομικού. Ο σπουδαστής της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων πρέπει να συνδυάζει την εκπαίδευσή του στο Πανεπιστήμιο με εκείνη εντός του στρατοπέδου, κάτι το οποίο απαιτεί συγκέντρωση, μελέτη και συνεχή ενασχόληση. Επιπλέον, υποχρεούται να συμμετέχει σε διαβιώσεις, δραστηριότητες, ενώ παράλληλα διδάσκεται υποχρεωτικά μαθήματα αμιγούς στρατιωτικού περιεχομένου.
Τέλος, μέσω των μαθημάτων αλλά και των υπηρεσιών στο Στρατόπεδο, εξοικειώνεται με τα αντικείμενα που θα αποτελέσουν στο μέλλον βασικό μέρος της εργασίας του. Ο σπουδαστής καλείται να ανταποκριθεί στα προαναφερθέντα στρατιωτικά του καθήκοντα καταναλώνοντας το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου χρόνου του και της ενέργειάς του, γεγονός που καθιστά απαιτητική την καθημερινότητά του και αποτελεί πρόκληση για αυτόν. Ο Στρατιωτικός Υγειονομικός οφείλει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος, ώστε να αντιμετωπίζει συγκεκριμένα είδη περιστατικών ή τραυμάτων και να παρέχει αποτελεσματικά τις πρώτες βοήθειες, σε καθημερινή βάση εν καιρώ ειρήνης, αλλά και στο πεδίο μάχης σε περίοδο πολέμου. Άλλωστε, ο απώτερος σκοπός του Υγειονομικού που υπηρετεί στις Ένοπλες Δυνάμεις είναι η υποστήριξη των στρατευμάτων κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Η προετοιμασία για την επίτευξη αυτού του σκοπού συντελείται μέσω της παρακολούθησης συγκεκριμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, όπως είναι το TCCC (Tactical Combat Casualty Care κ.ά.). Καθημερινά ο στρατιωτικός υγειονομικός, όπως και ο πολίτης υγειονομικός, βρίσκεται αντιμέτωπος στον χώρο εργασίας του (είτε αυτός είναι το νοσοκομείο, είτε είναι ένα αγροτικό ιατρείο) με ελλείψεις. Καθημερινά ο στρατιωτικός υγειονομικός, όπως και ο πολίτης υγειονομικός, βρίσκεται αντιμέτωπος στον χώρο εργασίας του (είτε αυτός είναι το νοσοκομείο, είτε είναι ένα αγροτικό ιατρείο) με ελλείψεις υλικών, προσωπικού και υποδομών. Παράλληλα, υποχρεούται να υπηρετήσει σε διάφορες διοικητικές θέσεις, με αποτέλεσμα να απομακρύνεται από το αμιγώς νοσοκομειακό περιβάλλον.
Με βάση τη διεθνή στρατιωτική πρακτική, ο Υγειονομικός Αξιωματικός αποτελεί και σύμβουλο του εκάστοτε επιχειρησιακού Διοικητή. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται αφενός, ότι ο Υγειονομικός Αξιωματικός έχει έναν αναβαθμισμένο ρόλο σε σχέση με τους λοιπούς επιτελικούς αξιωματικούς και αφετέρου, ότι έχει αυξημένες ευθύνες ως προς την ορθή ενημέρωση και καθοδήγηση της Διοίκησης για την λήψη των σωστών αποφάσεων. Παρά τον αναβαθμισμένο του ρόλο, η τελική απόφαση στο επίπεδο της Υγειονομικής Υποστήριξης παραμένει στον επιχειρησιακό Διοικητή. Έτσι, δεν αποκλείεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, η απόφαση αυτή να μη συμβαδίζει με την επιστημονική δεοντολογία του υγειονομικού προσωπικού. Η διαχείριση και η αντιμετώπιση υγειονομικών κρίσεων και καταστροφών με μαζικές απώλειες υγείας αποτελεί μια σημαντική πρόκληση που καλείται να διαχειριστεί ο Στρατιωτικός Υγειονομικός. Σε αυτές περιλαμβάνονται τα θερμά επεισόδια και οι πολεμικές συρράξεις, αλλά και οι επείγουσες καταστάσεις, στην αντιμετώπιση των οποίων καλούνται να συμβάλλουν οι Ένοπλες Δυνάμεις. Για το σκοπό αυτό ο Στρατιωτικός Υγειονομικός πρέπει συνεχώς να εκπαιδεύεται σε ρεαλιστικά και μη ρεαλιστικά σενάρια. Ένα απτό και σύγχρονο παράδειγμα αποτελεί η συμβολή του Στρατού στη διαχείριση της πανδημίας COVID-19 με την παροχή κλινών ΜΕΘ αλλά και με τη στελέχωση των Κέντρων Εμβολιασμού. Τέλος, λόγω του συμμαχικού περιβάλλοντος στο οποίο πολλές φορές ενεργεί ο Στρατιωτικός Υγειονομικός, είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει συγκεκριμένα υγειονομικά θεσμικά έγγραφα και πρωτόκολλα, θεσπισμένα από το ΝΑΤΟ και τις λοιπές συμμαχικές χώρες.
Στη διαχείριση των προαναφερθέντων προκλήσεων, εκτός από τον ίδιο τον Υγειονομικό, με τις ατομικές λύσεις που μπορεί να εφαρμόσει, θα μπορούσαν να συμβάλλουν οι Ένοπλες Δυνάμεις και τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα. Θα ήταν ωφέλιμο, δηλαδή, να δημιουργηθούν επιλεγόμενα μαθήματα, μεταπτυχιακά προγράμματα και σεμινάρια με περιεχόμενο και στρατιωτικό, παρέχοντας δια βίου επιμόρφωση στους Στρατιωτικούς Υγειονομικούς. Ειδική θέση στην εκπαίδευση του Υγειονομικού Αξιωματικού θα πρέπει να κατέχουν τα αντικείμενα της γεωγραφικής ιατρικής και εν γένει τα θέματα της «Ενιαίας Υγείας», όπως είναι οι ζωοανθρωπονόσοι, η βιοτρομοκρατία, η ασφάλεια τροφίμων και η υγιεινή ύδρευσης. Συμπερασματικά, ο διττός ρόλος του Στρατιωτικού Υγειονομικού καθιστά τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει στην εκπαίδευση και στη μετέπειτα σταδιοδρομία του, αντίστοιχες, αλλά και πιο διευρυμένες σε σχέση με αυτές που θα αντιμετωπίσει ο πολίτης υγειονομικός, σε διαφορετικό εργασιακό περιβάλλον. Γίνεται, άρα, αντιληπτό ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη η εύρεση τρόπων διαχείρισης των προκλήσεων αυτών μέσω της συνεργασίας της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών Σωμάτων και εν γένει του Στρατού, με τα Πανεπιστημιακά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας.