• 2024.05.24
• Αργύρης Τασιόπουλος

Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της η Επιστημονική Ένωση Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ), οργάνωσε μια εκδρομή – προσκύνημα στους ιστορικούς τόπους της Χίου και της Σμύρνης. Ο εξαιρετικός ξεναγός κ. Στέφανος Χατζημανώλης σχεδίασε την εκδρομή και πέτυχε το δύσκολο έργο να συμπυκνώσει σε τρεις ημέρες μια περιήγηση στους ιστορικούς χώρους της Σμύρνης και της Χίου. Στην προσπάθειά του συνεβαλε η επίσης εξαιρετική ξεναγός, ιστορικός τέχνης κ. Ειρήνη Μίτση κατά την ημέρα της περιήγησης στο κεντρικό και νότιο κομμάτι της Χίου. Οι περιγραφές των τόπων και μνημείων που επισκεφθήκαμε βασίζονται σε μεγάλο μέρος στην ξενάγηση και πλαισιώνονται από φωτογραφίες. Ας επαναλάβουμε λοιπόν την εκδρομή αυτή μέσα από την ιστοσελιδα μας προσκαλώντας τα Μέλη και τους φίλους μας να ταξιδέψουν νοερά μαζί.

ΗΜΕΡΑ 1η ΑΦΙΞΗ ΣΤΗΝ ΧΙΟ

Το απόγευμα της 24ης Μαίου 2024, ύστερα από μια ήσυχη πτήση με την Aegean, μας βρίσκει στην Χίο, στην Χώρα όπως την ονομάζουν οι Χιώτες. Η ομάδα αποτελείται από 45 εκδρομείς, Μέλη και φίλοι της ΕΕΥΕΔ, συνοδός μας ο κ. Στέφανος Χατζημανώλης που αποτελεί την ψυχή της εκδρομής, ένας ακούραστος ξεναγός.

Το ξενοδοχείο μας Chios Chandris στην καλύτερη θέση με θέα στο Μεγάλο Λιμάνι και την Θάλασσα.

Το βράδυ μας βρίσκει όλους μαζί στην Λαγκάδα, ένα γραφικό χωριό που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Χίου, σε απόσταση περίπου 16 χιλιομέτρων από την Χώρα. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό ψαροχώρι που είναι γνωστό για την όμορφη θέα του στη θάλασσα και την πλούσια ναυτική παράδοση των κατοίκων του.

Σε παραδοσιακή ταβέρνα του χωριού, ο συνοδός μας είχε σχεδιάσει ένα δείπνο με θαλασινά που μας εξέπληξε όλους για την ποιότητα του και την μεγάλη ποικιλία και φυσικά για τις πολύ καλές τιμές του.

ΗΜΕΡΑ 2η ΣΜΥΡΝΗ

Μετά μια 40λεπτη διαδρομή, με Τουρκικό καράβι, φθάνουμε απέναντι από την Χιο στον Τσεσμέ (Çeşme) σε απόσταση 8 ναυτικά μίλια. Ψηλά πάνω από το χωριό δεσπόζει μια μεγάλη Τουρκική σημαία. Ο Τσεσμές έχει μακρά ιστορία που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Η περιοχή ήταν γνωστή στην αρχαιότητα ως Κύσος και είχε σημαντικό ρόλο λόγω της στρατηγικής της θέσης. Αργότερα την συναντούμε με την ονομασία “Κρήνη”. Το 1922 στην Κρήνη ζούσαν 17.000 Ελληνες και 2.000 Τούρκοι. Πρόσφυγες από την Κρήνη εγκαταστάθηκαν στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης στην συνοικία της Νέας Κρήνης. Η πόλη πήρε το Τορκικό της όνομα της από τις πολλές πηγές (çeşme στα τουρκικά σημαίνει «πηγή») που υπήρχαν εκεί. Προφανώς το τουρκικό όνομα σχετίζεται με το Ελληνικό της όνομα “Κρήνη”. (Πηγές : Υπόδειξη Θ. Φιλιππίδη και Kozani TV)

Αφήνουμε πίσω τον Τσεσμέ και οδεύουμε στο Αλακάτι. Το Αλακάτι (Alaçatı) έχει μακρά ιστορία που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Η ονομασία Αλακάτι (Alaçatı) έχει ελληνικές ρίζες, προερχόμενη από την λέξη “Αλατσάτα”. Η λέξη “αλάτσι” σημαίνει αλάτι στα ελληνικά, υποδεικνύοντας την σημασία της περιοχής στην παραγωγή αλατιού κατά την αρχαιότητα και τη βυζαντινή περίοδο. Η περιοχή ήταν γνωστή για τις αλυκές της, οι οποίες αποτέλεσαν σημαντική πηγή εισοδήματος και εμπορίου. Η πόλη αναπτύχθηκε σημαντικά κατά την οθωμανική περίοδο, το εμπόριο ήκμασε οι Έλληνες κάτοικοι του κατασκεύασαν εκκλησίες και πολλά από τα παραδοσιακά πέτρινα σπίτια που υπάρχουν ακόμη και σήμερα. Τα σπίτια με χρωματιστά παραθυρόφυλλα και αυλές γεμάτες λουλούδια είναι από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του Αλακάτι.

Θεωρείται δημοφιλής τουριστικός προορισμός. Σύμφωνα με τον ξεναγό οι τιμές ανά άτομο για ένα γεύμα φθάνουν ακόμη και τα 60 Ε και για το λόγο αυτό πολλοί Τούρκοι προτιμούν τα Ελληνικά νησιά.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Ελληνικός πληθυσμός εγκατέλειψε την περιοχή. Εκατοντάδες Τουρκικές σημαίες μάταια προσπαθούν να κρύψουν την εκεί Ελληνική παρουσία. Εμείς την νιώσαμε και μας γεμίσε θλιψη. Οι Ελληνες εκδιώχτηκαν οι εκκλησίες έγιναν τζαμιά. Επισκεφθήκαμε την Εκκλησία των Ταξιαρχών, γνωστή επίσης ως Αγία Τριάδα, είναι μια από τις πιο εμβληματικές εκκλησίες στο Αλακάτι (σήμερα τζαμί). Η Εκκλησία των Ταξιαρχών χτίστηκε μεταξύ των 19ου και αρχών του 20ού αιώνα. Το τέμπλο είναι περίτεχνο, στην βάση του διακρίνουμε την επιγραφή “Ιωάννης Χαλαπάς 1874”. Μια κουρτίνα κρύβει το τέμπλο από τον υπόλοιπο ναό.

Η επισκεψή μας συνεχίσθηκε οδικώς προς την Σμύρνη, με μια μικρή στάση στα Βουρλά που είναι ο τόπος γέννησης του Έλληνα ποιητή και νομπελίστα Γιώργου Σεφέρη. Δείτε περισσότερα για την ιστορία των Βουρλών στην ανάρτηση “Τα Βουρλά μας: Ταξίδι ιστορίας στον τόπο και στο χρόνο” εδώ.

Η ΣΜΥΡΝΗ

Η Σμύρνη είναι σήμερα μια μεγαλούπολι 4 εκκατομυρίων κατοίκων. Κάποτε ήταν μια από τις πλεον ανθούσες ελληνικές πόλεις στο εμπόριο και τον πολιτισμό. Σήμερα ζουν και εργάζονται εκεί 150 περίπου Έλληνες που δεν έχουν όμως καμιά σχέση με τους παλιούς κατοίκους. Κάθε Ελληνικό στοιχείο της επί χιλιετίες παρουσίας μας εκεί έχει εξαφανισθεί. Ας δούμε την μικρή μας περιήγηση στην Σμύρνη.

Πρώτη στάση στο Ασανσέρ της Σμύρνης (Tarihî Asansör, “ιστορικό ασανσέρ”) είναι ένα ιστορικό κτήριο – σύμβολο της Σμύρνης  στην συνοικία της Μελαντίας (ή Καρατάσι) . Χτίστηκε το  1907 για να διευκολύνει τους κατοίκους να περνάνε έναν πολύ απότομο γκρεμό ο οποίος χωρίζει την παραθαλάσσια συνοικία της Μελαντίας από την πιο υπερυψωμένη συνοικία του Χαλίλ Ριφάτ Πασά. Έχει ύψος 58 μέτρων. Πάνω από την είσοδο του ανελκυστήρα υπάρχει μία επιγραφή στα Εβραϊκά και στα Γαλλικά η οποία γράφει: “Ascenseur Construit Par Mon. Nissim Levy 1907” (“Ο ανελκυστήρας κατασκευάστηκε από τον κύριο Νισίμ Λεβί 1907”). Οι ανελκυστήρες μας ανεβάζουν 55 μέτρα. Η θέα είναι εκπληκτική στον κόλπο της Σμύρνης και τον Αιγαίο Πέλαγος. Το εσωτερικό του ανελκυστήρα, διακοσμημένο με μωσαϊκά και τέχνη, προσφέρει μια μοναδική ατμόσφαιρα που συνδυάζει το παρελθόν με το παρόν.

Το πολύ γνωστό τραγουδι του 1925 “Τι σε μέλλει εσένανε από πού είμαι εγώ, απ’ το Καραντάσι φως μου ή απ’ το Κορδελιό…….” αναφέρεται στις συνοικίες αυτές της Σμύρνης.

Συνεχίσαμε την διαδρομη προς το κέντρο της Σμύρνης. Περάσαμε από το το μεγάλο σύμβολο της Σμύρνης. Το ρόλοι που κατασκευάστηκε την περίοδο του σουλτάνου Αμντούλ Χαμίτ. Το ρόλοι αυτό βρίσκεται στην πλατεία του Κονάκι, (Konak Meydanı), είναι ορατό σε όποιον έρχεται στην Σμύρνη και από την θαλάσσια. Συμπτωματικά (!) έπαψε να λειτουργεί, μετά από 115 ολόκληρα χρόνια συνεχούς λειτουργίας, ακριβώς σε επέτειο της καταστροφής του 1922.

Συνεχίζοντας περάσαμε από τα δύο μοναδικά κτίρια, το ενα απέναντι στο άλλο, που γλύτωσαν από την πυρκαιά της Σμύρνη. Συμπτωματικά ήταν κτίρια Τραπεζών (κοινό σημείο των 2 φωτογραφών ο φοινικας δεξιά και στις δύο φωτογραφίες) .

Καταλήξαμε στον Ναό του Αγίου Βουκόλου, τον μοναδικά ναό που σώθηκε στην Σμύρνη.

Ο ναός αυτός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Βουκόλο, έναν πρώιμο Χριστιανό μάρτυρα και ιερομάρτυρα της Εκκλησίας στην περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, καθώς ο Άγιος Βουκόλος ήταν ένας από τους πρώτους Χριστιανούς μάρτυρες της Σμύρνης. Ο ναός που φέρει το όνομά του κτίστηκε στον τόπο όπου πιθανότατα εκτελέστηκε.

Αρχικά, ήταν ένας χριστιανικός ναός, αλλά στη συνέχεια μετατράπηκε σε τζαμί μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Οθωμανούς το 15ο αιώνα. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, η Σμύρνη έζησε μια περίοδο εμπορικής και πολιτιστικής άνθισης και ο ναός του Αγίου Βουκόλου ανακτήθηκε από τους Χριστιανούς και ανακατασκευάστηκε. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της Καταστροφής της Σμύρνης το 1922, ο ναός έπαθε σημαντικές ζημιές από την πυρκαγιά που κατέκαψε την πόλη.

Σήμερα, ο ναός του Αγίου Βουκόλου, δεν λειτουργεί πλέον ως τζαμί ή ως εκκλησία, ευρίσκεται σε μια υποβαθμισμένη περιοχή της Σμύρνης. Παραμένει ως ένα από τα σημαντικά ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία της Σμύρνης.

Και η επισκεψή μας ολοκληρώθηκε με την μετάβαση μας στην προκυμαία της Σμύρνης, εκεί όπου μαρτύρησαν χιλιάδες Ελληνικές ψυχές, προσπαθώντας να φύγουν μακριά από την κατεστραμμένη πόλη τους και τις ορδές των βαρβάρων. Μπορεί τίποτα σήμερα να μην θυμίζει το δράμα αυτό του Ελληνισμού, ωστόσο υπάρχει στις καρδιές μας και το νιώσαμε οι περισσότεροι πατώντας εκεί στον μαρτυρικό αυτό τόπο.

ΗΜΕΡΑ 3η ΚΕΝΤΡΙΚΗ & ΝΟΤΙΑ ΧΙΟΣ

Την ημέρα αυτή την σκυτάλη της ξεναγησής μας ανέλαβε η κ. Ειρήνη Μίτση Διπλωματούχος Ξεναγός Ιστορικός Τέχνης που κατάγεται από την Χίο και ζει στο νησί. Από την ενημερωσή της μερικά στοιχεία για το νησί και πρώτα από όλα για την Σφαγή της Χίου.

Στις αρχές του 1822, ο ελληνικός επαναστατικός αγώνας είχε αποκτήσει δυναμική και είχε εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η Χίος, ένα πλούσιο και στρατηγικά σημαντικό νησί στο Αιγαίο Πέλαγος, παρέμενε αρχικά ουδέτερη.

Το Μάρτιο του 1822, μια μικρή δύναμη Ελλήνων επαναστατών, υπό τον Λυκούργο Λογοθέτη, αποβιβάστηκε στη Χίο και παρακίνησε τους κατοίκους να συμμετάσχουν στον αγώνα κατά των Οθωμανών. Οι Οθωμανοί αντέδρασαν άμεσα και σκληρά. Ο Σουλτάνος έστειλε μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη, υπό τον Καρά Αλί Πασά ο οποίος κατέπνιξε την εξέγερση και ξεκίνησε μια συστηματική σφαγή των κατοίκων του νησιού. Η σφαγή διήρκησε αρκετές εβδομάδες και οι συνέπειες ήταν καταστροφικές:

• Περίπου 42.000 Χιώτες βρήκαν τραγικό θάνατο.
• Άλλες 25.000 πωλήθηκαν ως σκλάβοι.
• Μόνο περίπου 2.000 κατάφεραν να διαφύγουν από το νησί.

Για την Ιστορία τον Ιούνιο του 1822, αφού ο Ελληνικός στόλος δεν κατάφερε να σώσει τη Χίο από την σφαγή, ο Κανάρης έβαλε μπουρλότο στη ναυαρχίδα του Καρά Αλή. Η ναυαρχίδα ανατινάχθηκε και ο Καρά Αλή πήγε να συναντήσει τα χιλιάδες θύματα των σφαγών του.

Την παραπάνω καταστροφή ήλθε να συμπληρώσει ο σεισμός της 3 Απρ 1881, με μέγεθος 6,5-7,0 Ρίχτερ Ο σεισμός προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές, καταρρεύσεις κτιρίων και απώλειες ζωών. Πάνω από 5.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους, και πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν. Η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη που επηρέασε την οικονομία και την κοινωνική δομή του νησιού για πολλά χρόνια.

Πρώτη στάση η Νέα Μονή.

Η Νέα Μονή της Χίου είναι ένα παλαιό ιστορικό μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του. Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) . Το 1990 ανακηρύχθηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESSCO.

Σύμφωνα με την παράδοση, κατά το πρώτο μισό του 11ου αιώνα μ.Χ. ασκήτευαν σε μια σπηλιά στο Προβάτειο όρος τρεις μοναχοί, ο Νικήτας, ο Ιωάννης και ο Ιωσήφ. Μια νύχτα του 1034 είδαν από το ασκηταριό τους ένα φως μέσα στο δάσος, που έμεινε ορατό, ακίνητο στην ίδια θέση, για αρκετές νύχτες. Σκέφθηκαν ότι ήταν θεϊκό σημάδι («σημείον») και προσπάθησαν να το προσεγγίσουν, αλλά η βλάστηση ήταν πολύ πυκνή. Μετά από σκέψη, άναψαν φωτιά για να καθαρίσουν την περιοχή, οπότε όταν αυτή έσβησε αντίκρισαν μια μυρτιά που είχε μείνει ανέπαφη από τη φωτιά και πάνω στα κλαδιά της μια εικόνα της Παναγιάς. Πιθανότατα την είχε κρύψει κάποιος πιστός στους δύσκολους καιρούς της Εικονομαχίας που είχαν προηγηθεί για να τη διασώσει.

Μια νύχτα, κατά τον θρύλο, η Παναγία παρουσιάστηκε στον ύπνο των τριών μοναχών και τους είπε να μεταβούν στη Λέσβο για να συναντήσουν τον εκεί εξόριστο Κωνσταντίνο τον Μονομάχο και να του αναγγείλουν ότι σύντομα θα επέστρεφε στην Κωνσταντινούπολη  και θα γινόταν Αυτοκράτορας. Οι μοναχοί του εξιστόρησαν όλα τα περιστατικά σε σχέση με την εικόνα και τον παρακάλεσαν όταν βασιλεύσει να χτίσει μεγαλόπρεπη εκκλησιά στη Θεοτόκο εκεί που είχε βρεθεί το εικόνισμα. Ο Κωνσταντίνος τους διαβεβαίωσε και τους προσέφερε το πριγκηπικό του δαχτυλίδι σαν εγγύηση της υπόσχεσής του. Οι εργασίες άρχισαν με αυτοκρατορική χορηγία και ολοκληρώθηκαν επί της βασιλείας της Θεοδώρας (1055-1056). Το 1049 έγιναν τα εγκαίνια του Ναού.

Το μοναστηριακό συγκρότημα τειχίζεται με υψηλό περίβολο και προστατεύεται από αμυντικό πύργο ακολουθώντας την τυπική διάταξη των κτηρίων στα μοναστήρια των βυζαντινών χρόνων. Στο μέσο δεσπόζει το Καθολικό ενώ σε μικρή απόσταση από αυτό βρίσκεται η Τράπεζα, ο χώρος κοινής εστίασης των μοναχών στο κοινοβιακό σύστημα.

Τα ψηφιδωτά της Νέας Μονής Χίου αποτελούν ένα από τα τρία κορυφαία σύνολα ψηφιδωτών στον ελλαδικό χώρο κατά τον Μεσαίωνα. Τα άλλα δύο είναι τα ψηφιδωτά της Μονής Οσίου Λουκά στη Βοιωτιά και της Μονής Δαφνείου στην Αττική. Τα φημισμένα ψηφιδωτά, φιλοτεχνήθηκαν με την δύσκολη τεχνική της τοποθέτησης της κάθε ψηφίδας πάνω στην τοιχοποιεία και όχι με την εύκολη τεχνική της τοποθέτησης πάνω σε ύφασμα και μετά επικόλλησης στην τοιχοποιία, Φιλοτεχνήθηκαν από καλλιτέχνες που έστειλε ο Αυτοκράτορας από την Κωνσταντινούπολη. Πάνω φαίνεται ο τρούλος χωρίς ψηφιδωτά μια που ο αρχικός μαζί με τα υπάρχοντα ψηφιδωτά καταστράφηκε στον σεισμό του Απριλίου του 1881.

Η ξενάγηση συνεχίσθηκε στην Τραπεζαρία της Μονής, στο Μουσείο, στην Δεξαμενή της Μονής που είναι αντιγραφο σε μικρότερη κλιμακα αντίστοιχης της Κωνσταντινουπολης και τελικά στο Οστεοφυλάκιο θυμάτων κατά την “Σφαγή της Χίου” το 1822. Στην Μονή είχαν καταφύγγει χιλιάδες γυναικόπαιδα, οι μωαμεθανοί τους σφαγίασαν μαζί με τους μοναχους και λεηλάτησαν την Μονή. Στο οστεφυλάκιο υπάρχουν μεταξύ των κρανίων, κρανία παιδιών.

Ανάβατος

Δημιουργήθηκε από τους εργάτες που έφτασαν στη Χίο για την κατασκευή της Νέας Μονής επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου.  Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο οικισμός δημιουργήθηκε λόγω των πειρατικών επιδρομών που μάστιζαν τα δυτικά παράλια του νησιού. Χαρακτηρίζεται από την εντυπωσιακή του θέση πάνω σε έναν απότομο λόφο, που του προσδίδει την όψη κάστρου και του έχει χαρίσει το προσωνύμιο “Μυστράς του Αιγαίου”. Το χωριό ιδρύθηκε κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και αναπτύχθηκε σημαντικά κατά την Οθωμανική κυριαρχία.

Ανάβατος είναι γνωστός για τη μοναδική του αρχιτεκτονική, με τα πέτρινα σπίτια του να είναι χτισμένα κολλητά το ένα δίπλα στο άλλο, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό αμυντικό σύμπλεγμα.

Σε αυτό το οχυρό χωριό κατέφυγαν το 1822 χιλιάδες κάτοικοι της Χίου να γλιτώσουν τις σφαγές, ωστόσο οι Οθωμανοί μπήκαν στο χωριό ακολούθησε σφαγή. Θεωρείται πως πάνω από 3.000 κάτοικοι της Χίου σφαγιάστηκαν. Οι γυναίκες για να αποφύγουν την κακοποίηση και την σκλαβιά πέταξαν τα παιδιά στον γκρεμό και έπεσαν και οι ίδιες. Ο Ανάβατος χαρακτηρίζεται ως το Ζάλογκο της Χίου. Μετά τις σφαγές του 1822 και τον σεισμό του 1881, ο Ανάβατος ερημώθηκε.

Οι στενοί δρομίσκοι και τα διατηρημένα μεσαιωνικά κτίσματα δίνουν την αίσθηση πως ο χρόνος έχει σταματήσει. Η κορυφή του λόφου είναι στεφανωμένη με ένα κάστρο, που προστάτευε το χωριό από επιδρομές. Δυστυχώς λόγω συντήρησης δεν μπορέσαμε να επισκεφθούμε το κάστρο.

Αυγώνυμα

Μετά τον Ανάβατο κατευθυνθήκαμε στο κοντινό χωριό, τα Αυγώνυμα, για να γευματίσουμε. Τα Αυγώνυμα είναι χτισμένα πάνω σε ένα βραχώδη λόφο ανάμεσα σε πευκοδάσος, με τα πέτρινα σπιτάκια σε σχήμα κύβου με τα μικρά παράθυρα, τα στενά δρομάκια και η λιθόστρωτη πλατεία είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά του. Η θέα από τα Αυγώνυμα είναι μαγευτική.

Το χωριό είναι παλαιότατο, προμεσαιωνικό καστροχώρι, ενώ σύμφωνα με τοπικό θρύλο δημιουργήθηκε από τους εργάτες που έκτισαν τη μεγαλόπρεπη Νέα Μονή τον 11ο αιώνα μ.Χ. και μετά παρέμειναν στη Χίο. Τα σπίτια είναι χτισμένα από πέτρα και με μικρά παράθυρα, για να προστατεύονται από τις πειρατικές επιδρομές κατά τον Μεσαίωνα.

Για την ετοιμολογία της ονομασίας “Αυγώνημα” υπάρχουν πολλές εκδοχές, δείτε τις εδώ. Οποιαδήποτε εκδοχή και αν αληθεύει, το βέβαιο είναι ότι η ονομασία δεν προέρχεται από το αβγό, και γράφεται με «αυ».

Στην πλατεία του χωριού στην ταβέρνα “Πύργος”, που είναι μια οικογενειακή επιχείρηση, δοκιμάσαμε τα τοπικά πιάτα όπως κατσικάκι, χορτοκεφτέδες, ρεβυθοκεφτέδες. Οι γεύσεις μοναδικές με τα βότανα της περιοχής.

ΣΥΝΕΧΙΣΑΜΕ ΤΗΝ ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΟ ΧΙΟ

Η Μαστίχα

Η ιστορία της μαστίχας Χίου συνδέεται στενά με την παρουσία των Γενουατών (από την πόλι Γένοβα) στο νησί. Οι Γενουάτες κατέκτησαν και διοίκησαν τη Χίο από το 1346 έως το 1566. Αυτή η περίοδος άφησε σημαντικό αποτύπωμα στην οικονομία και την κοινωνία της Χίου, ιδιαίτερα μέσω της εκμετάλλευσης και της διαχείρισης της μαστίχας. Οι Γενουάτες ανέλαβαν τη διοίκηση της Χίου μέσω της Εταιρείας Μαόνας (Maona of Chios and Phocaea), μιας εταιρείας που της είχε παραχωρηθεί δικαιώματα εκμετάλλευσης από τη Δημοκρατία της Γένοβας. Η Μαόνα είχε ως κύριο σκοπό την εκμετάλλευση και το εμπόριο της μαστίχας, που ήταν εξαιρετικά πολύτιμη εκείνη την εποχή. Οι Γενουάτες οργάνωσαν την παραγωγή της μαστίχας με συστηματικό τρόπο. Καθιέρωσαν αυστηρούς κανονισμούς για την καλλιέργεια των μαστιχόδεντρων και τη συγκομιδή της μαστίχας, ώστε να εξασφαλίσουν την ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής. Το εμπόριο της μαστίχας ήταν σημαντική πηγή εσόδων για τους Γενουάτες και αργότερα από τους Οθωμανούς. Οι κάτοικοι στα μαστιχοχώρια ήταν στην πραγματικότητα δουλοπάρικοι, η παραγόμενη μαστίχα δεν τους ανοίκε. Η μαστίχα εξαγόταν σε πολλές χώρες της Μεσογείου και της Ανατολής, όπου ήταν περιζήτητη για τις φαρμακευτικές, καλλυντικές και μαγειρικές της χρήσεις.

Μουσείο Μαστίχας

Μια επισκεψη στο μουσείο μαστίχας και ενημέρωση στην ιστορία, την καλιέργεια και την επεξεργασία της μαστίχας χίου μέσα από την ξενάγηση της κ. Ειρήνης Μίτση.

Ενημερωθήκαμε για το σχίνο της ποικιλίας Pistacia lentiscus Chia και τη μαστίχα, τη ρητίνη που το 2015 αναγνωρίστηκε ως φυσικό φάρμακο. Ανακαλύψαμε την παραδοσιακή τεχνογνωσία της μαστιχοκαλλιέργειας, πώς η διαχείριση της μαστίχας ιστορικά διαμόρφωσε το αγροτικό και οικισμένο τοπίο της νότιας Χίου και των Μαστιχοχωρίων. Η ενημέρωση συνεχίσθηκε με την αναφορά στην συνεταιριστική εκμετάλλευση και μεταποίηση της μαστίχας στους νεότερους χρόνους, που σηματοδοτεί ένα σημαντικό κεφάλαιο της παραγωγικής ιστορίας της Χίου.

Τα Μαστιχοχώρια

Η Γενουατική περίοδος άφησε το αποτύπωμά της στην αρχιτεκτονική των Μαστιχοχωρίων. Οι οικισμοί αυτοί έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική με στενά δρομάκια, οχυρωματικά τείχη, πύργους και ένα κεντρικό πύργο “το λιβάδι”, που προστάτευαν τους κατοίκους και την πολύτιμη παραγωγή της μαστίχας από επιδρομές.

Χαρακτηριστικός ο οικισμός των Μεστών που επισκεφθήκαμε, ας τον περπατήσουμε μαζί.

Μέσα στα δρομάκια του μεσαιωνικού οικισμού των Μεστών τυχαία ανακαλύψαμε τον Παλιό Ταξιάρχη πού αξίζει να προσέξει κανείς τις αξιόλογες τοιχογραφίες που έχουν αποκαλυφθεί, καθώς και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, με πολλές παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, έργο του 1833, το οποίο αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της υψηλής τοπικής ξυλογλυπτικής Τέχνης.

Η εκκλησία Παμμεγίστων Ταξιαρχών στα Μεστά της Χίου είναι αφιερωμένη στους Ταξιάρχες – Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Είναι η μεγαλύτερη εκκλησία της Χίου και μία από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα καθώς ολόκληρη η έκταση της μαζί με την αυλή καταλαμβάνει 985,5 τετραγωνικά μέτρα, ενώ ο Ναός έχει επιφάνεια 450 τετραγωνικών μέτρων. Ονομάζεται συνήθως “Ο Μεγάλος Ταξιάρχης” από τους κατοίκους των Μεστών έτσι ώστε να διακρίνεται από την άλλη εκκλησία του Ταξιάρχη που ήδη αναφερθήκαμε και είναι αρχαιότερη και μικρότερη σε μέγεθος.

Η νέα εκκλησία του Ταξιάρχη βρίσκεται εκεί όπου ήταν κτισμένος ο κεντρικός πύργος του χωριού-κάστρου. Ο πύργος αυτός εγκαταλείφθηκε όταν έφυγαν οι Γενουάτες μετά την τουρκική κατάληψη (1566) και έτσι οι χωριανοί αποφάσισαν να τον κατεδαφίσουν και να χτίσουν μία εκκλησία. Η ανέγερση του Ναού ξεκίνησε το 1850 και ολοκληρώθηκε το 1861. Πηγή

Η ξενάγηση συνέχιστηκε στο μεγαλύτερο μαστιχώρι, το Πυργί, που συμμετέχει στην ολική παραγωγή μαστίχας πάνω από το 75%. Χαρακτηριστικό του χωριού είναι η διακόσμιση με γεωμετρικά σχήματα στους τοίχους.

……. η πολύ μεγάλη ημέρα τελείωσε με επίσκεψη στο κάστρο της Χώρας ξενάγηση σε αυτό, ποτό ή φαγητό.

ΗΜΕΡΑ 4η ΒΟΡΙΑ ΧΙΟΣ – ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ.

Πριν την αναχωρησή μας επισκευθήκαμε την βόρεια Χίο. Είναι ένας λιγότερο γνωστός αλλά πανέμορφος προορισμός, προσφέροντας εντυπωσιακά τοπία, παραδοσιακά χωριά και πλούσια ιστορία. Ο δρόμος δύσκολος, στενός με πολλές στροφές στην αρχή του κοντά στην Χίο. Ακολουθεί το βουνό με το πετρώδες έδαφος με διάσπαρτα δασύλια με πεύκα . Μέσα από την λίγη βλάστηση, εμφανίζονται αγριοκάτσικα από το πουθενά. Κατεβαίνοντας το τοπίο αλλάζει και προβάλει ξαφνικά η Βολισσός. Το χωριό είναι χτισμένο αμφιθεατρικά γύρω από έναν λόφο, στην κορυφή του οποίου δεσπόζει το μεσαιωνικό κάστρο.

Το κάστρο κτίστηκε αρχικά από τους Βυζαντινούς, κατά πάσα πιθανότητα τον 11ο αιώνα. Η Άννα Κομνηνή το αναφέρει στην Αλεξιάδα της. Κατά τον 15ο αιώνα, το Κάστρο ανοικοδομήθηκε και πήρε την τελική του μορφή από τους Γενοβέζους.

Η Βολισσός είναι κτισμένη στη θέση μικρής αρχαίας πόλης που ονομαζόταν Βόλισσος ή Βολίσκος και αναφέρεται από την παράδοση ως τόπος όπου έζησε ο Όμηρος: «εν τούτω τω πολισματίω τας διατριβάς εποιείτο». Το 412 πχ έγινε στην παραλία της Βολίσσου απόβαση των Αθηναίων, που νίκησαν τους αποστατήσαντες από τη συμμαχία τους Χίους και ερήμωσαν την περιοχή: «Αποβάντες και εν Βολίσσω τους προσβοηθήσαντας των Χίων μάχη νικήσαντες και πολλούς διαφθείραντες, ανάστατα εποίησαν τα ταύτη χωρία».

Η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Βολισσό προστάτης των ναυτικών, έχει ιδιαίτερη σημασία για την τοπική κοινότητα, που έχει βαθιές ρίζες στη ναυτιλία και την αλιεία. Η Εκκλησία είναι πολύ παλιά, και για το λόγο αυτό δεν υπάρχουν αγιογραφίες.

Η Εκδρομή τελειωσε με την επισκεψη της ομάδας στα Λιμνιά Βολισσού, ένα λιμανάκι. Απέναντι είναι τα Ψαρρά και υπάρχει το καλοκαιρι ακτοπλοϊκή σύνδεση με το νησί αυτό.

Ευχαριστούμε :

• Το προσωπικό του Γραφείου Γενικού Τουρισμού “SILVER HOLIDAYS – ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ” για την οργάνωση και υποστήριξη της Εκδρομής.
• Προσωπικά τον κ. Στέφανο Χατζημανώλη που ως συνοδός και ξεναγός ήταν η ψυχή της εκδρομής.
• Την εξαιρετική ξεναγό κ. Ειρήνη Μίτση που με την περιγραφή της έδωσε νόημα στα όσα βλέπαμε.
• Τον οδηγό του λεωφορείου κ. Κώστα που με μεγάλη επιδεξιότητα και ασφάλεια μας μετέφερε στις ξεναγήσεις
• Τον Πρόεδρο της ΕΕΥΕΔ, κ. Νίκο Παπαγιαννόπουλο, που συνέβαλε τα μέγιστα στην οργάνωση της Εκδρομής.
• Τους συνταξιδιώτες μας, Μέλη και Φίλους της ΕΕΥΕΔ, που με απόλυτη συνέπεια ακολούθεισαν πιστά το πρόγραμμα της εκδρομής.

---