Tag: ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ

• – 2023.12.17
• – ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ

Ο πλέον συνηθισμένος τόπος για περίπατο, για πολλούς Θεσσαλονικείς, είναι η παραλία της πόλης.  Πολλοί συνεχίζουν τον περίπατο πέρα από το Μέγαρο Μουσικής μέχρι το Κυβερνείο, το γνωστό μας Παλατάκι.  Όμως μετά το Μέγαρο είναι αδύνατο να ακολουθήσει ο περιπατητής την ακτογραμμή σε όλο το μήκος της και επιλέγεται η συνέχιση του περίπάτου από την οδό Θεμιστοκλή Σοφούλη, παράλληλα προς την ακτογραμμή.

Συνήθως ο περιπατητής αγνοεί ότι ο θαλάσσιος αυτός όρμος έχει μεγάλη ιστορική και αρχαιολογική σημασία. Με μια προσεκτική ματιά φαίνεται ο μόλος του αρχαίου λιμανιού, ο οποίος ήταν κτισμένος με κυβόλιθους, με συνολικό μήκος 2 χλμ. και πλάτος 2 μέτρα. Σήμερα είναι στο μεγαλύτερο μήκος του ένα υποθαλάσσιο φράγμα που σώζεται στο σύνολό του και είναι ορατό από ψηλά. Σε μερικά σημεία το φράγμα προβάλει πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Εκεί υπήρχε οργανωμένο λιμάνι το οποίο κατά την κατά βυζαντινή περίοδο εκτεινόταν από το Μικρό Έμβολο μέχρι τον Μύλο Αλατίνη. Πολύ πιο καθαρά φαίνεται από ψηλά με την χρήση του Google Eatrth.

Ελάχιστοι γνωρίζουν :

• ότι το αρχαίο αυτό λιμάνι υπήρξε ορμητήριο του Ξέρξη. Το 480 π.Χ, συγκεντρώθηκε ο στόλος του Ξέρξη πριν την κάθοδό του στη νότια Ελλάδα και τη ναυμαχία της Σαλαμίνας.
• ότι οι Σλάβοι, πριν επιτεθούν στην πόλη της Θεσσαλονίκης το 585 ή το 597, αγκυροβόλησαν τα μονόξυλά τους σε έναν όρμο, που ήταν γνωστός από τα αρχαία χρόνια ως Κελλάριον (ανεμοθύελα σκόρπισε τα μονόξυλα και λύθηκε η πολιορκία της πόλης. Αναφέρεται στα θαύματα του Αγίου Δημητρίου στα οποία αποδίδεται η νίκη επί των Σλάβων).
• Ότι από το σημείο αυτό ξεκίνησε η άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Σαρακηνούς το 904.

Από το 1989, είναι κηρυγμένος ως ενάλιος αρχαιολογικός χώρος. Σύμφωνα με τον νόμο «ως αρχαιολογικοί χώροι νοούνται εκτάσεις στην ξηρά ή στην θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς, οι οποίες περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται αρχαία μνημεία ή αποτέλεσαν ή υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν από τους αρχαιότατους χρόνους έως και το 1830 μνημειακά οικιστικά ή ταφικά σύνολα. Οι αρχαιολογικοί χώροι περιλαμβάνουν και το απαραίτητο ελεύθερο περιβάλλον που επιτρέπει στα σωζόμενα μνημεία να συντίθενται σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα. (από την γνωμοδότηση Αθανασίου Β. Τσιρωνά, επίκουρου καθηγητή Νομικής Σχολής Δ.Π.Θ. σε άρθρο στο Ιστολογιου «Αρχείο Πολιτισμού»)

Ο ΟΡΜΟΣ ΚΕΛΛΑΡΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ (ΔΕΚ. 2023)

Περπατήσαμε στις 17 Δεκεμβρίου κατά μήκος της ακτογραμμής  ξεκινώντας από το δυτικό άκρο  του όρμου μετά το Μέγαρο Μουσικής προς το Παλατάκι.  

Στην αρχή συναντήσαμε ένα άστεγο με το παράπηγμά του δίπλα στην θάλασσα, να μαγειρεύει ανάμεσα σε σκουπίδια. Δίπλα σε απόσταση λίγων μέτρων ένα άλλο παράπηγμα “πρωϊνου καφέ”. Βάρκες διαλυμένες, πλαστικά, αποβράσματα της θάλασσας, σκουπίδια, οικοδομικά υλικά και ότι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί, να βρίσκονται διάσπαρτα κατά μήκος της ιστορικής ακτής.

Ένα  χριστουγεννιάτικο δένδρο, στολισμένο από παιδιά με αποβράσματα της θάλασσας, έχει στηθεί πάνω σε αυτά και προσπαθεί μάταια να ομορφύνει τον σκουπιδότοπο. Μερικά μέτρα πιο κάτω ένα πεσμένο δένδρο πάνω στην άμμο και η άναρχη δόμηση ακόμη και πάνω στην θάλασσα,  μας αναγκάζει να φύγουμε από την ακτογραμμή. Η ακτογραμμή για 100 μέτρα είναι πλέον τελείως απροσπέλαστη, διάφορες κατασκευές καθιστούν δύσκολη την προσπέλαση και ιδιαίτερα μία που με προσθήκες προσπέρασε ακόμη και την ακτή με στηρίγματα μέσα στην θάλασσα.  

Ακολουθεί μια σχετικά ελευθερη ακτή, μέχρι το Ναυτικό Ομιλο, πάλι με εμφανή σημάδια  εγκατάλειψης, με αρκετά σκουπίδια και υπό την πολιορκία νέων κατασκευών.

Είναι η μοναδική ακτή με άμμο μέχρι το «Κυβερνείο». Θα μπορούσε να είναι το κόσμημα της πόλης, με μικρές παρεμβάσεις σε πρώτη φάση.

Πιθανόν η εμπλοκή πολλών υπηρεσιών όπως των Δήμων Θεσσαλονίκης και Καλαμαριάς, του Υπουργείου πολιτισμού, της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου και του Λιμενικού καταφέραν ακριβώς το αντίθετο, ο χώρος αυτός να είναι υπό εγκατάλειψη. Ακόμη και αν δεν ήταν αρχαιολογικός χώρος, είναι απαράδεκτο ένα τόσο κεντρικό σημείο της πόλης να είναι σε αυτή την κατάσταση.

Βιβλιογραφία :

1. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης από την ίδρυση της πόλης μέχρι την κατάληψή της από τους Τούρκους (1430). Μεταπτυχιακή εργασία Λειβαδιώτη Μαρίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, 2009
2. Η Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια (ΒΙΚΙΠΑΔΕΙΑ)
3. Κελλάριον, ένας ιστορικός όρμος της πόλης (Thessmemory)
4. Θα δομηθεί ο κηρυγμένος… αδόμητος αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Θέρμης και του Κελλαρίου λιμένος; Κηρυγμένος και «ιστορικός τόπος» και «περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους»; Αρχείο Πολιτισμού
5. Φύλλο της THESSNEWS #150 (23/03/2019-24/03/2019)

---