• 2024.02.24
• Αργύρης Τασιόπουλος

Όπως λέει η γνωστή ρήση: Όποιος αγνοεί την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει. Σαν χώρα αγνοήσαμε την ιστορία και απλώσαμε χέρι φιλίας σε χώρες που ανέκαθεν συσσώρευαν δεινά στην Πατρίδα.

Την Μικρασιατική καταστροφή, την μεγαλύτερη καταστροφή του Εθνους μας, την αποδώσαμε στις διαχρονικές αδυναμίες της φυλής μας. Μήπως όμως κάποιος διαχρονικά μεθόδευσε την “Καταστροφή” αυτή για ίδιον όφελος ;

Εδώ έρχεται το πολύ παλιό Βιβλίο του Μιχαήλ Ροδά (1884 – 1948) «Πώς η Γερμανία Κατέστρεψε τον Ελληνισμό της Τουρκίας», Το βιβλίο εκδόθηκε το 1916 στη Μυτιλήνη, δηλαδή 6 χρόνια πρίν την Μικρασιατική Καταστροφή. Στην χρονολογία πρώτης έκδοσης έγκειται και η αξία του βιβλίου, μια που χρόνος επιβεβαιώνει τον Συγγραφέα.

Ποιός ήταν ο Μιχαήλ Ροδάς,

Γεννήθηκε το 1884 στην Αράχωβα Αιγίου, ήταν τυπογράφος, δημοσιογράφος, αρθρογράφος, κριτικός θεάτρικων έργων αλλά και ιστορικός Συγγραφέας.

Ο Ροδάς λόγω της δημοσιογραφικής του ιδιότητας αλλά και λόγω της τοποθέτησής του ως Διευθυντής στο Γραφείο Τύπου και Λογοκρισίας της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης έζησε από κοντά τα γεγονότα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα οποία και κατέγραφε στις ανταποκρίσεις του στον Τύπο της εποχής. Πολύτιμος αρωγός στη μελέτη της προσωπικότητας του Μιχαήλ Ροδά αποτελεί η συγγραφική του παρακαταθήκη, όπως αυτή αποτυπώνεται κυρίως στα βιβλία του: «Η Ελλάδα στην Μικρά Ασία 1918 – 1922», «Πώς η Γερμανία κατέστρεψε τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας» και «Πώς βλέπω την Ελλάδα».²

Πώς χαρακτηρίζεται σαν Ιστορικός Συγγραφέας :

Αμερόληπτος, αντικειμενικός, άκραία απόλυτος, ξέρει να εκτιμά, να αποτιμά και να επιτιμά, όχι αντιπάλους, “αλλά πρόσωπα φιλικά προς αυτόν, ακόμη και τον Ελληνικό Στρατό, όταν παρεκτρεπόταν από την γραμμή του ηθικού χρέους. Να επιτιμά και κάποιους Μικρασιάτες χρυσοκανθάρους, που ενώ ο Ελληνικός Στρατός έχυνε το αίμα του, αυτοί γέμιζαν κρουνηδόν τα χρηματοκιβώτιά τους. Εξετάζει με ακρίβεια και με σπάνια για την εποχή του ντοκουμέντα, όχι μόνο το “τί πταίει”, αλλά και το “τίς πταίει”. Δεν χαρίζεται σε κανένα ‘σύμμαχο’: πρώτος αυτός αποκάλυψε ότι ο συντελεστής ήττας ήταν “η προβοκατορική πολιτική των Ιταλών”.

Μας λέγει ο ίδιος ¹ : ………… Αν είμαι ευχάριστος ή πικρός και δυσάρεστος σε πρόσωπα και πράγματα, μού είναι αδιάφορο. Τα δίκαια θα ιστορήσω…”

Πέρα από τα Ιστορικά Βιβλία που έγραψε, γνωστή ήταν η μεγάλη αγάπη του για το θέατρο. Ο Ροδάς υπήρξε, μαζί με άλλους ένας από τους κύριους ιδρυτές της θεατρικής στήλης των εφημερίδων.

Στο παρόν άρθρο δεν φιλοδοξούμε να παρουσιάσουμε τον Μιχαήλ Ροδά, παρά μόνο να υπομνήσουμε την ύπαρξη του βιβλίου του. Το Βιβλίο σε μορφή pdf υπάρχει εδώ και στην Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη (pdf) της ΕΕΥΕΔ που μπορούν να διαβάσουν ελεύθερα οι αναγνώστες της ιστοσελίδας μας. Εδώ θα παρουσιάσουμε μερικά αποσπάσματα μόνο :

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ:

Σελιδα 2………..Εἰς τὴν ἐμπορικὴν πρόοδόν του ό Ελληνισμός δὲν συναντᾶ μέχρι τοῦ 1900 κανὲν ἐμπόδιον. Ὁ Τοῦρκος ἐξακολουθεῖ τὸν ὕπνον του. ᾿Αρκεῖ εἰς τὸν χωρικὸν ἡ ἐργασία τῶν ἀγρῶν. Ὁ ὑπάλληλος ἔχει ἐξασφαλίσει τὰ τῆς ζωῆς του μὲ τὸ «μπαξίσι» καὶ ό «μπέης» ἔχει τὸ τακτικὸν εἰσόδημα τῶν τσιφλικίων. ᾿Απὸ αἰώνων ὁ Ἕλλην τῆς Τουρκίας συναλλάσσεται αρμονικώτατα μὲ τὸν ῎Αγγλον καὶ τὸν Γάλλον, προμηθεύεται ἀπὸ τὰς μεγάλας ἀγορὰς τῆς ᾿Αγγλίας καὶ τῆς Γαλλίας πλεῖστα εἴδη καὶ ἐνισχύεται διαρκῶς εἰς τὴν ἐπικράτησίν του. Τὸ ὁμογενὲς στοιχεῖον, ἄνευ τῆς ἐμπορικῆς καὶ πολιτικῆς ἀκόμη συνδρομῆς τῶν ἀνωτέρω Κρατῶν, δὲν θὰ ἐκυριάρχει ἐν τῇ Ἀνατολῇ. Κατὰ τοὺς μακροὺς καὶ μαύρους χρόνους τῆς τυραννίας, χιλιάδες ἐμπόρων, διδασκάλων καὶ ἔθναποστόλων, ἔπροστατεύθησαν κάτω ἀπὸ τὴν στέγην τὴν ᾿Αγγλικὴν ἢ Γαλλικήν. Οὐδέποτε ἠκούσθη παράπονον ἢ ὑπεδείχθη κίνδυνος ὑπὸ ἐπισήμων ἀντιπροσώπων τῆς Ἑλλάδος, οὔτε κἂν ὑπὸ ἰδιωτῶν, περὶ συντριβῆς τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου ἢ τῶν ἐμπορικῶν αὐτοῦ συμφερόντων, ἐκ μέρους τῶν ῎Αγγλων ἢ τῶν Γάλλων. Ὁ ὑπήκοος τῶν δύο αὐτῶν κρατῶν, ἐξήσκει τὸ ἐμπόριόν του χωρίς συναγωνισμούς, ἄνευ προκαταλήψεως ἐναντίον μας, μὲ ἐλευθερίαν ὑποβοηθητικὴν κατὰ τὸ πλεῖστον πρὸς ἐπικράτησίν μας.

Δυστυχῶς αἱ ἐμπορικαὶ συνθῆκαι, μετὰ τὸν πόλεμον τοῦ 1907 καὶ κυριιώτατα ἀπὸ τοῦ 1900 καὶ ἐντεῦθεν, μετεβλήθησαν, διότι εἰς τὴν ᾿Ανατολὴν ἐνεφανίσθη δεινὸς συναγωνιστής, ἀκατάβλητος, εφοδιασμένος μὲ ὅλα τὰ μέσα τοῦ πολέμου, προγραμματιστὴς καὶ ἱκανὸς δι᾿ ἔντιμον ἢ μὴ ἐμπορικὸν πόλεμον. Ὁ Γερμανός. Ἐξεστράτευσε μὲ τὴν ἐντολὴν τῆς ἐξοντώσεως καὶ μὲ τὴν σημαίαν τῆς ἐπικρατήσεως ἐν Τουρκίᾳ, πολιτικῆς καὶ ἐμπορικῆς, ἀντὶ πάσης θυσίας. Ὅ,τι ἐν Τουρκίᾳ ἐκυριάρχει εἶχε ζωὴν καὶ κίνησιν, ἔδιδεν εἰς τὸν τόπον τὸν τόνον τῆς ὑπεροχῆς, ἔπρεπε νὰ καταπέσῃ νὰ καταπέσῃ νὰ συντριβῆ, νὰ ἐξαφανισθῇ. Ἐπάνω ἀπὸ τὰ πτώματα ὅλων Ἑλλήνων, Γάλλων, Αγγλων καὶ λοιπῶν ἐπικρατούντων στοιχείων, ἔπρεπε νὰ βαδίσῃ ὁ Γερμανὸς καὶ νὰ ἐπεκτείνῃ τὴν ἐπικράτησίν του πρὸς τὰ μέρη ὅπου ἀπὸ αἰῶνας ἐργάζονται τιμιώτατα ἕκατομμύρια ἀνθρώπων. Καὶ τὸ σχέδιον τῆς ἐξοντώσεως ἐτέθη εἰς ἐφαρμογήν, ὁ πόλεμος ἐκηρύχθη ἀμείλικτος ἐκ μέρους αὐτοῦ τοῦ Αὐτοκράτορος της Γερμανίας, ὁ ὁποῖος μετεβλήθη εἰς παραγγελιοδόχον καὶ ἐξεστράτευσε μέχρι τῆς ᾿Ανατολῆς, καθ’ ἣν στιγμὴν ὁ φίλος του Χαμὴτ ἔχυνε ποταμοὺς αἱμάτων χριστιανικῶν. Αἱ χεῖρες Σουλτάνου καὶ Γερμανοῦ Αὐτοκράτορος κατὰ τὴν ἀπαισίαν καὶ τραγικὴν αὐτὴν στιγμήν, συνεσφίγγοντο αδελφικότατα.

---

Σελίδα 8 ……….Οἱ Ἕλληνες ἀγωνισταὶ ἀκούουν ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρὸν ἕνα Γκόλτς Πασσάν, ὁ ὁποῖος ετοιμάζει τοὺς Τούρκους ἐναντίον των.

Μέχρι τῆς στιγμῆς αὐτῆς ἡ Γερμανία μᾶς ἦτο ἀδιάφορος, διότι οὐδέποτε, οὐδὲ κατ’ ἐλάχιστον, συνετέλεσεν εἰς τὴν ἀπελευθέρωσίν μας ἀπὸ τοῦ Τουρκικοῦ ζυγοῦ. Ἤδη ὅμως παρουσιάζεται καὶ ἐχθρὰ καὶ προετοιμάζει διὰ τῆς Τουρκίας τὸν ἐξαφανισμών μας.

Ερωτήσατε τοὺς ἀπομάχους αξιωματικούς, οἱ ὁποῖοι συγκεντροῦνται εἰς τὰ καφενεῖα ἑκάστην πρωΐαν καὶ διηγοῦνται τοὺς ἡρωϊσμούς των, τὴν ἁρματωλικὴν αὐτῶν γενεὰν τοῦ Θεσσαλικοῦ κάμπου καὶ τοῦ Ὀλύμπου, ποῖον ἐχθρὸν ἀνέμενον, χειμῶνα καὶ καλοκαίρι, διὰ νὰ τὸν κτυπήσουν ὅσον τοὺς ἦτο δυνατὸν ἡρωϊκώτερον ; Θὰ σᾶς ἀπαντήσουν μὲ ἀγανάκτησιν: Τὸν Τοῦρκον, τὸν ὁποῖον ἐδίδαξεν ὁ Γερμανὸς στρατηγὸς πῶς νὰ μάχεται στρατηγικώτερον. ᾿Αλλὰ μήπως ἦρκέσθησαν οἱ Γερμανοὶ μόνον εἰς τὴν ἐκπαίδευσιν τοῦ Τούρκου; Μήπως αὐτοὶ δὲν τοῦ ἐχορήγησαν τὰ ὅπλα Μάουζερ καὶ τὰ τηλεβόλα Κρούπ, μὲ τὰ ὁποῖα μᾶς ἐπῆραν κατὰ τὸ 1897 τὸν Θεσσαλικὸν κάμπον καὶ μᾶς ἐπαρουσίασαν ταπεινούς καὶ ελεεινούς εἰς τὸν κόσμον; Μήπως ὁ Ἔτέμ πασσᾶς δὲν καθωδηγεῖτο μὲ τὰ Γερμανικὰ σχέδια καὶ ο ἡρωϊκός μας στόλος κατὰ τὸ 1912 δὲν ἐναυμάχησε μὲ Τουρκικά πλοῖα, γερμανικῆς προελεύσεως; Ὄχι μόνον νοῦν τοὺς ἔδωσαν οἱ Γερμανοὶ ἀλλὰ καὶ ὅπλα.

Απόσπασμα από σελίδα 46-47

ΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ.

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΥΝ ΕΙΣ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΝ ΤΗΝ ΘΡΑΚΗΝ ΚΑΙ ΤΗΝ Μ. ΑΣΙΑΝ

Καθ᾽ ὅλην τὴν διάρκειαν τῶν Τουρκικῶν πολεμικῶν περίπετειῶν τοῦ 1912 ἡ Γερμανία εξηκολούθησε μετὰ τῆς αὐτῆς ὡς καὶ πρότερον ὁρμῆς τὴν ἐγκατάστασίν της εἰς τὴν Τουρκίαν. Αἱ ἐνέργειαι τῶν πρακτόρων της στρέφονται ἤδη εἰς τοὺς Γερμανικοὺς συνοικισμοὺς τῆς Μ. ᾿Ασίας. Εἰς τὸ Ἰκόνιον ἐγκατεστάθησαν μηχανικοί, κτηνοτρόφοι, γεωπόνοι. Ο διευθυντὴς τῆς Γερμανικῆς Τραπέζης Φὸν Γκβίντερ ὠθεῖ διαρκῶς πάντα Γερμανὸν ἔμπορον πρὸς τὴν ᾿Ανατολὴν καὶ παρέχει χιλιάδας μάρκων πρὸς ἐκείνους· οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν νὰ ἐκμεταλλευθοῦν τὸ ἔδαφος τῆς Μ. Ασίας. Οἱ Γερμανοὶ φθάνουν μέχρι τοῦ Ικονίου μὲ γεωργικὰ ἐργαλεῖα, προβαίνουν εἰς τὴν ἀποξήρανσιν τῆς λίμνης τοῦ Ἰκονίου καὶ ἐντὸς μιᾶς διετίας ἔχουν εἰς τὴν διάθεσίν των ὁλόκληρον πεδιάδα.

Οἱ ἐργάται Γερμανοὶ ἔχουν ἤδη σχηματίσῃ τοὺς πρώτους συνοικισμοὺς καὶ πρὸς τοῦτο ἐκδίδουν νέους χάρτας μὲ τὰ ὀνόματα τῶν Γερμανικῶν χωρίων. Ἡ ἐκμετάλλευσις τοῦ πλουτοφόρου Τουρκικοῦ ἐδάφους ἐπεκτείνεται εἰς τὰ ῎Αδανα καὶ τὴν Μεσοποταμίαν. Οἱ Γερμανοὶ μηχανικοὶ ἐξακολουθοῦν τὴν μελέτην ἀρδευτικῶν ἔργων καὶ σχεδιάζουν πῶς νὰ ἐκτοπίσουν τὴν ᾿Αγγλικὴν Εταιρείαν, ἡ ὁποία ἔχει ἀρχίσει τὰς ἐργασίας της ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ Μαιάνδρου. Διαρκῶς προχωροῦν εἰς τὸ βάθος τῆς Μ. Ασίας, φθάνουν εἰς τὴν Παλαιστίνην καὶ ἀποβλέπουν εἰς ἓν τεράστιον ἔργον ἐπικοινωνίας μετὰ τῆς διώρυγος τοῦ Σουέζ,
Ἡ Τουρκία ἔχει πλέον ἀπορρακωθῇ. Οἱ Νεότουρκοι, μετὰ τὰ ἀτυχήματα τοῦ Βαλκανικοῦ πολέμου ἀποφασίζουν νὰ δημιουργήσουν νέον στρατόν, κατὰ τὸ Γερμανικὸν ὑπόδειγμα. Αἱ ἀπώλειαι
ἐπὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Τουρκίας δὲν ἔχουν μειώσει τὴν ἐπιρροήν των. ῾Ο Εμβὲρ διαδέχεται τὸν Ἰζὲτ πασᾶν εἰς τὸ ὑπουργεῖον τῶν Στρατιωτικῶν καὶ προβαίνει ἀμέσως εἰς τὴν ἐκκαθάρισιν τοῦ στρα-
τεύματος. Διακόσιοι περίπου αξιωματικοὶ ἀνώτεροι τίθενται εἰς ἀποστρατείαν. Τοιουτοτρόπως παραμένουν εἰς τὸ στράτευμα καὶ ἐπὶ τῶν ἀνωτέρων θέσεων οἱ πιστότεροι φίλοι τοῦ Ἐμβὲρ καὶ τοῦ
Κομιτάτου. Ὁ φιλογερμανισμὸς τοῦ Ἐμβὲρ εἶνε βεβαίως γνωστὸς εἰς πάντας. Τῇ ἐνεργείᾳ αὐτοῦ, κατόπιν μυστικῆς συνεννοήσεως μετὰ τοῦ ἐν Κων)πόλει Γερμανοῦ ἀντιπροσώπου, προσκαλεῖται
ἐκ Βερολίνου ὁ Λίμαν φὸν Σάνδερς μετὰ πεντήκοντα ἀκόμη ἀξιωματικῶν ὅπως ἀναδιοργανώσουν τὸν Τουρκικὸν στρατόν. Ηδη λοιπὸν ἄρχεται νέα περίοδος στρατιωτικῆς ἐπικρατήσεως τῆς Γερμανίας ἐν Τουρκίᾳ. ᾿Αφοῦ συνεπλήρωσε καὶ ἐπέτυχε πλήρη οἶκονομικήν, ἐμπορικήν, γεωργικήν, ἀτμοπλοϊκὴν καὶ ἐκπαιδευτικὴν ἐγκατάστασιν, ἐπιτυγχάνει ἤδη καὶ τὴν στρατιωτικήν. Τοιουτοτρό-
πως ἡ Τουρκία μεταβάλλεται εἰς ἣν ἰσχυρὸν Γερμανικὸν προτεκτορᾶτον πρὸς μεγίστην καταστροφὴν τῶν λοιπῶν φυλῶν, τῶν ἐχουσῶν ἀντίθετα συμφέροντα καὶ αἰσθήματα μὲ τοὺς Γερμανούς.
(Σελιδα 49………) Νεότουρκοι ὅμως καὶ οἱ Γερμανοὶ διαφορετικὴν ἀντίληψιν ἔχουν. Συνέρχονται εἰς τὴν Νεοτουρκικὴν λέσχην ἐν Κων)πόλει εἰς μυστικὴν συνεδρίασιν ὅπως ἐξετάσουν ἐν ταῖς λεπτομερείαις του τὸ ζήτημα τοῦ Ἑλληνικοῦ διωγμοῦ. Εἰς τὴν συνεδρίασιν ταύτην συμμετέχουν καὶ ἀξιωματικοὶ Γερμανοί, καὶ ἀντιπρόσωποι τοῦ Λίμαν πασᾶ. Ὅταν ἠρωτήθησαν πῶς κρίνουν τὴν παρουσίαν τοῦ ῾Ελληνικοῦ πληθυσμοῦ εἰς τὴν μικρασιατικὴν παραλίαν, καὶ τὸ ἐσωτερικὸν ἀκόμη, καθὼς καὶ τῆς Θράκης, ἀπὸ στρατιωτικῆς ἀπόψεως, ἀπήντησαν ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΩΣ ΚΑΙ ΑΔΙΣΤΑΚΤΩΣ «ΟΤΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΥΔΕΜΙΑΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΝ ΟΥ̓́ΤΕ ΔΥΝΑΤΑΙ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΘΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΣ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ, ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΕΧΘΡΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ, ΕΜΠΝΕΟΜΕΝΩΝ ΕΞΩΘΕΝ ΜΕ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑΣ ΙΔΕΑΣ».
Άπὸ τῆς στιγμῆς ἐκείνης ὁ Ἑλληνισμὸς δὲν ὑπῆρχεν.……………………………

Με τα λίγα αποσπάσματα που παραθέσαμε, θελήσαμε, μέσα απο το βιβλίο, να σας δείξουμε ότι η αναγνωσή του δεν είναι μόνο η παρουσίαση άγνωστων πτυχών της ιστορίας μας, αλλά και ένα συναρπαστικό – θλιβερό ταξίδι, 108 χρόνια πίσω, στις “Αλησμόνητες Πατρίδες“.

---

Πηγές

1. Η Ελλάδα στην Μικρά Ασία (1918-1922), Μιχαήλ Ροδά. Πηγή “Αγγελιοφόρος”
2. Ο Μιχαήλ Λ. Ροδάς (1884 1948) και το ενδιαφέρον του για τη Μεσσηνία, διδακτορική διατριβή Δ. Αδρινοπούλου.

Ο ρόλος της Γερμανίας στη Γενοκτονία των Αρμενίων

---

Εργογραφία