401 ΓΕΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

  • 2023.12.01
  • Υπτγος Δημήτηρης Κασίμος, Δντης ΔΥΓ/ΓΕΣ
  • Αντγος (ε.α) Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος
  • Αντγος (ε.α) Αριστογείτων Χαραλαμπάκης

To 401 ΓΣΝΑ είναι το κορυφαίο στρατιωτικό νοσοκομείο της χώρας και ένα από τα μεγαλύτερα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας. Η πλήρης παρουσιάσή του ξεφεύγει από τα πεπερασμένα όρια ενός άρθρου.

Σήμερα θα αφήσουμε εκλεκτούς Συναδέλφους, να κάνουν την δική τους αναφορά στο 401 ΓΣΝΑ. Οι παρουσιάσεις πραγματοποιήθηκαν πριν ένα χρόνο, τη Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2022, στην έδρα του 401 ΓΣΝΑ, στην τελετή για τη συμπλήρωση 50 ετών αδιάλειπτης λειτουργίας του Νοσοκομείου.

  • Ο  Αντιστράτηγος (ΥΙ), εα Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος ἔζησε ἀπὸ κοντὰ τὶς συνθῆκες κατασκευῆς του 401 ΓΣΝΑ απὸ τὸ 1968 μέχρι το 1971 καθὼς και τα πρώτα χρόνια τῆς λειτουργίας του, μας μεταφέρει τα όσα έζησε με την παρουσίασή του που θα την αποκαλούσαμε, βιωματική του ιστορία, με πολλά ανέκδοτα στοιχεία.
  • Ο Υποστράτηγος (ΥΙ) Δημήτριος Κασίμος, Δκτης τότε του 401 ΓΣΝΑ  (Σήμερα Δντης ΔΥΓ/ΓΕΣ), παρουσίασε την εξέλιξη στα χρόνια που πέρασαν, του 401 ΓΣΝΑ και προβάλει τον απολογισμό τον σχεδιασμό, την ονειροπόληση για το μέλλον,  με βάση την εμπειρία και τα διδάγματα της ιστορίας.
  • Ο Αντιστράτηγος (ΥΙ) ε.α Αριστογείτωνας Χαραλαμπάκης, επ. πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ιατρών Λογοτεχνών,  παρουσίασε το ποιημά του  «401 ΓΣΝΑ – 50 Χρόνια προσφοράς».

Οι παραπάνω Συνάδελφοι είναι Μέλη της Επιστημονικής Ένωσης Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ).

Σύνδεσμοι των παρουσιάσεων σε εκτυπώσιμη μορφή pdf, εδώ


Ἀπὸ τὴν Ἱστορία τοῦ 401 ΓΣΝΑ.

Ἡ κατασκευὴ καὶ τὰ πρῶτα χρόνια λειτουργίας του 401 ΓΣΝΑ.

Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος, Νευροχειρουγός.

Ἡ παροῦσα ὁμιλία ἀφιερώνεται ἐκ μέρους μου σὲ ὅλους ἐκείνους ποὺ εἶχαν τὴν ὑποχρέωση καὶ τιμὴ συγχρόνως νὰ ὑπηρετήσουν στὴν ἀρχικὴ φάση τῆς λειτουργίας του στὸ 401 ΓΣΝΑ. Οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς δὲν βρίσκονται στὴ ζωή.

Ἀποτελεῖ γιὰ μένα μεγάλη τιμή, διότι ὁ διευθυντὴς τοῦ Νοσοκομείου μοῦ ἀνέθεσε νὰ παρουσιάσω τὰ ἀφορῶντα στὴν κατασκευὴ καὶ λειτουργία τοῦ 401 ΓΣΝΑ. Στὸ Νοσοκομεῖο αὐτό, ποὺ τὸ θεωρῶ σὰν δεύτερο σπίτι μου, ὑπηρέτησα γιὰ πάνω ἀπὸ 10 χρόνια σὰν διευθυντὴς τῆς Νευροχειρουργικῆς Κλινικῆς. Σὰν νεαρὸς ἀνθυπίατρος ὀνειρεύτηκα, ὅπως καὶ οἱ ἄλλοι συνάδελφοί μου, τὴν κατασκευή του, ἐνῶ σὰν ἰατρὸς ἔζησα ἀπὸ κοντὰ τὶς συνθῆκες κατασκευῆς του ἀπὸ τὸ 1968 μέχρι το 1971 καθὼς καὶ τὰ πρῶτα χρόνια τῆς λειτουργίας του μέχρι τὸ 1974. Γιὰ τὴ λειτουργία τοῦ Νοσοκομείου θὰ μποροῦσα νὰ μιλήσω γιὰ ώρες, ὅμως στὸ μικρὸ χρονικὸ διάστημα μερικῶν λεπτῶν τῆς ὥρας θὰ ἀναφερθῶ μόνο στὸ ἱστορικὸ τῆς κατασκευῆς του καὶ τὶς συνθῆκες λειτουργίας του γιὰ τὰ πρῶτα 25 ἔτη, ποὺ τὰ ἔζησα καὶ συμμετεῖχα ἐνεργῶς σὲ αὐτή.

Στὸ νέο Νοσοκομεῖο μεταφέρθηκαν ἀπὸ τὰ τέλη του 1970 μέχρι ἀρχὲς τοῦ 1971 τὰ μέχρι τότε ὑπάρχοντα στρατιωτικὰ Νοσκομεῖα τῶν Ἀθηνῶν, δηλαδὴ 401 ΓΣΝΕ, 430 ΓΣΝ καὶ Νοσοκομεῖο Ἀναπήρων. Τὸ 401 ΓΣΝΕ βρίσκοταν πίσω ἀπὸ τὸ ΝΙΜΤΣ, ἐνῶ τὸ 430 ΓΣΝ στὰ κτίρια τοῦ σημερινοῦ Δημοτικοῦ Νοσοκομείου. Ἰδιοκτήτης τῶν κτηρίων τοῦ 430 ΓΣΝ ἦταν ὁ Δῆμος Αθηναίων. Εἶχε χτιστεῖ στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 1900 γιὰ νὰ χρησιμεύσει σὰν λαϊκὰ ὑπνωτήρια. Μετὰ τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ Δημοτικοῦ Νοσοκομείου στὴν ὁδὸ Ἀκαδημίας, ὅπου σήμερα βρίσκεται τὸ πολιτιστικὸ κέντρο τοῦ Δήμου Αθηναίων ὁ Δῆμος ζήτησε τὰ κτίρια τοῦ 430 ΓΣΝ γιὰ νὰ μετακομίσει τὸ Δημοτικό Νοσοκομεῖο Ἀθηνῶν.

Τὸ 401 ΓΣΝΕ ἀποτελοῦσε τὴ συνέχεια τοῦ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου Αθηνῶν, στὴν περιοχὴ Μακρυγιάννη, ποὺ ἔχει συνδέσει τὴν τύχη του μὲ τὴν ἐξέλιξη τῆς Ἰατρικῆς στὴν Ελλάδα καὶ ἔπαιξε σημαντικὸ ρόλο ὅσον ἀφορᾶ στὴν υγειονομική περίθαλψη στὴν Ἑλλάδα.

Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνῶν (Περιοχή Μακρυγιάννη)

Κατά το 1930 μὲ ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου τὸ κτίριο καὶ γήπεδο τοῦτο παραχωρήθηκε στὸ τότε Ὑπουργεῖο Συγκοινωνίας διὰ τὴν ἐγκατάσταση τῆς Σχολῆς Καλῶν Τεχνῶν. Κατὰ τὴν ἔκρηξη τοῦ Κινήματος τῆς 1 Μαρτίου 1935 κατέχοταν ἀπὸ Σύνταγμα Ευζώνων, μετὰ δὲ τὴν καταστολὴ αὐτοῦ στρατωνίστηκε σὲ αὐτὸ μία διλοχία χωροφυλάκων, χωρὶς νὰ ἐγκαταλυφθεῖ ἀπὸ τότε. Δὲν ὑπῆρχε ἔγγραφή διαταγή στρατωνισμού. Παρὰ ταῦτα έμεινε γνωστό σὰν κτίριο τοῦ Συντάγματος Χωροφυλακῆς Μακρυγιάννη καὶ κανένας δεν κάνει μνεία τοῦ Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου Μακρυγιάννη.

Σήμερα πλέον ἔχει παραχωρηθεί στὸ Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ καὶ ἀνεγέρθηκε στὸ οἰκόπεδό του τὸ Νέο Μουσεῖο τῆς Ἀκροπόλεως.

Ἡ κατασκευής τοῦ Νέου Στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου πέρασε ἀπὸ πολλὲς φάσεις καὶ περιπέτειες. Μετὰ τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ Νοσοκομείου Μακρυγιάννη, αποφασίστηκε ή κατασκευή νέου στρατιωτικοῦ Νοσοκομείου 1.000 κλινῶν γιὰ τὴν νοσηλεία τῶν ἀξιωματικών, στρατιωτῶν, ἀποστράτων καὶ τῶν μελῶν τῶν οἰκογενειῶν τῶν ἐνεργείᾳ καὶ ἀποστράτων ἀξιωματικῶν. Ἐπελέγη σὰν τοποθεσία κατασκευῆς του καὶ ἄρχισε προπολεμικῶς νὰ κατασκευάζεται νοσοκομεῖο, ποὺ εἶναι τὸ κτίριο τοῦ νῦν Γενικοῦ Ἐπιτελείου Στρατού. Λόγω ὅμως τοῦ Ἑλληνο-Ιταλικοῦ πολέμου σταμάτησε ἡ ὁλοκλήρωσή του.

Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση τέθηκε ἐκ νέου ή συνέχιση τῶν ἐργασιῶν ὁλοκλήρωσης τοῦ Νοσοκομείου μὲ τὴν συγκέντρωση ἐκεῖ ὅλων τῶν νοσοκομείων τῆς περιοχῆς Ἀθηνῶν. Ἡ συνέχιση τῶν ἐργασιῶν ἄρχισε τὴν Γ’ Ὀκτωβρίου 1951 ὑπὸ τὴν ἐπίβλεψη τῆς 731 Διεύθυνσης Έργων Μηχανικού (731 ΔΕΜ) μὲ πόρους ἀρχικῶς ἐκ τοῦ Σχεδίου Μάρσαλλ καὶ ἀργότερα τοῦ ΤΕΘΑ.

Τὸ 1952 ἀποφασίστηκε ἡ ἀξιοποίηση μόνο τμήματος γιὰ νοσοκομεῖο 200 κλινῶν, ἐνῶ σιγά-σιγὰ μετὰ ἕνα ἀποφασίστηκε ἡ χρησιμοποίηση του κτιρίου γιὰ τὴν στέγαση τοῦ Γενικοῦ Επιτελείου Στρατοῦ.

Γιὰ νέο νοσοκομεῖο ἀποφασίστηκε νὰ κατασκευασθεῖ στὸ σημερινὸ χῶρο ποὺ ἀναγέρθηκε καὶ διετέθη πίστωση 500.000 δραχμῶν τὸ 1958 καὶ τὰ σχέδιά του ἔγιναν ἀπὸ τὸν καθηγητή τοῦ Πολυτεχνείου Κυπριανὸ Μπίρη, ποὺ κατὰ τὸ 1956-1959 ἔχτισε τὴν πτέρυγα τοῦ ΝΙΜΤΣ πρὸς τὴν ὁδὸ Βασιλίσσης Σοφίας.  Ἄρχισε ἡ ἀνοικοδόμησή του τὸ 1958 καὶ μέχρι το 1967 ὑπῆρχε ὁ σκελετὸς ἀπὸ τὸ μπετόν. Στὴν ἀρχικὴ μελέτη ὁ ἀριθμὸς τῶν κλινῶν του ἀνερχότανε σὲ 600.

Ένα νέο Νοσοκομεῖο ἔπρεπε νὰ πληροῖ τὶς ἀπαιτήσεις τῶν καιρῶν. Παλαιότερα τὰ νοσοκομεῖα ὀνομαζόντουσαν νοσοκομεία ένδεων και πληγωμένων, γιατί ἐκεῖ νοσηλευόντουσαν ἄποροι ἢ τραυματίες, ἢ ἄτομα μετρίας οικονομικής ή καμμίας οἰκονομικῶς καταστάσεως. Οἱ εὐκατάστατοι προτιμούσαν κυρίως γιὰ νοσηλεία τις ιδιωτικές Κλινικές. Οἱ ἰδιωτικὲς κλινικές ἦσαν συνήθως μεγάλα κτίρια με ελάχιστες διαγνωστικές δυνατότητες, ἀλλὰ καλύτερο ξενοδοχειακὸ ἐξοπλισμό. Τὰ νοσοκομεῖα στὴν πλειονότητά τους εἶχαν μεγάλους θαλάμους νοσηλείας, στοὺς οποίους νοσηλευόντουσαν συνήθως ἀπὸ 20-40 ἀσθενεῖς ἀνὰ θάλαμο. Οἱ τουαλέτες συνήθως ἦσαν κοινὲς καὶ δὲν ὑπῆρχαν ἀτομικὰ λουτρά. Ἀντιθέτως οἱ κλινικὲς εἶχαν συνήθως τρίκλινα, δίκλινα ἢ μονόκλινα δωμάτια νοσηλείας μὲ τουαλέτες ἐντὸς τοῦ θαλάμου.

Σιγὰ σιγὰ ὅμως ἕνα νοσοκομεῖο ἔπρεπε νὰ ἔχει καλό ξενοδοχειακό ἐξοπλισμό, καλὴ ὀργάνωση από πλευράς ἰατρικών μηχανημάτων καὶ στελέχωση ἀπὸ ἄριστο ιατρικό, νοσηλευτικὸ καὶ παραϊατρικὸ προσωπικό. Ἡ ἀνέγερση ενός Νοσοκομείου δὲν εἶναι ἁπλὸ πρᾶγμα, ποὺ μπορεῖ νὰ γίνει ἀπὸ ένα μόνο άτομο. Όταν λοιπὸν ἀποφασίστηκε τὸ 1967 η συνέχιση της κατασκευής του Νοσοκομείου μιὰ ὁμάδα 2-3 νέων τότε στρατιωτικῶν γιατρῶν, (Νικ. Σχίζας, Δημ. Βασώνης καὶ Παρμενίων Παπαθανασίου) που είχαν επιστρέψει ἀπὸ τὴν Αμερική, μετὰ ἀπὸ πολλές προσπάθειες έπεισαν τὴν ἡγεσία τοῦ Υγειονομικοῦ νὰ ἀνατεθεῖ ἡ κατασκευή του σὲ ξένη τεχνικὴ Εταιρεία, ποὺ εἶχε πεῖρα στὴν κατασκευή νέων  νοσοκομείων. Όμως τὸ ΓΕΣ είχε άλλη άποψη καὶ επικράτησε ἡ ἀντίληψη νὰ κατασκευασθεῖ ἀπὸ τὴν 731 ΔΣΕ. Τοῦτο ὀφείλοταν κατὰ κύριο λόγο στὸ προβλεπόμενο κόστος κατασκευῆς καὶ ἐξοπλισμοῦ. Ἡ Τεχνική Εταιρεία ἀνεβίβαζε τὸ κόστος κατασκευῆς στὸ ποσὸ τῶν 180.000.000 δραχμῶν, ἡ δὲ Διεύθυνση Μηχανικοῦ σὲ 160.000.000. Διατυμπανίστηκε τότε στὸ Στρατό – ἦταν ἀρχὲς τῆς Δικτατορίας – ότι γινότανε συμμάζεμα τῶν διαπανῶν. Καὶ πόσο κόστισε συνολικά; Περίπου 650.000.000 δραχμές.

Ὑπῆρχαν τεράστια προβλήματα νὰ τροποποιηθοῦν τὰ ὑπάρχοντα σχέδια καὶ κατασκευές τοῦ φέροντος σκελετοῦ τοῦ μέχρι τότε κτιρίου καθὼς καὶ νέες προσθήκες, πρᾶγμα ποὺ ἀπεδείχθη, ὅτι ἦταν δυσπρόσιτες. Η διεύθυνση Ὑγειονομικοῦ ἀνέθεσε τὴν ὅλη ἐργασία στὸν τότε ἐπίατρο Γρηγόριο Γρηγορᾶ, ὁ ὁποῖος ἐργάσθηκε μὲ ζῆλο καὶ αὐταπάρνηση. Ὅσοι ἀπὸ ἐμᾶς γνωρίζουμε τὸν κ. Γρηγορά πιστεύουμε ὅτι ἐπέτυχε τὰ ἀκατόρθωτα. Ὄντας ἐντελῶς μόνος ἀνέλαβε ἕνα ἔργο, στὸ ὁποῖο κάποιος ἄλλος δὲν θὰ πετύχαινε. Ὅπως εἶπε ὁ ἴδιος, ὅταν τὸν κάλεσε ὁ τότε Δντὴς τῆς ΔΥΓ/ΓΕΣ Παναγιώτης Γιανημάρας καὶ τοῦ ανέθεσε τὴν ἀποστολή, τοῦ εἶπε: «μὰ ἐγὼ ἔνας παθολογοανατόμος στρατηγέ, τί ξέρω ἀπὸ Νοσοκομεῖα;», ὁ στρατηγὸς τοῦ ἀπάντησε «γιατί ξέρω ἐγώ;  Ὅμως σὲ ἐμπιστεύομαι καὶ πιστεύω, ὅτι θὰ τὰ καταφέρεις». Ἔτσι εἶχαν τὰ πράγματα. Ὁ Γρηγορᾶς κινήθηκε μὲ ἐπιμέλεια καὶ ἀπέδωσε ὅσο μποροῦσε καλύτερα.

Ἔρχόμαστε τώρα στὰ προβλήματα, ποὺ ἔπρεπε νὰ ἐπιλυθοῦν. Διαπιστώθηκε, ὅτι δὲν εἶχαν προβλεφθεῖ ὅσο ἔπρεπε οἱ συνθῆκες μοντέρνας νοσηλείας, ἀλλὰ ὁ σχεδιασμὸς εἶχε γίνει γιὰ τὶς ἀνάγκες όπως προβλέποταν τότε γιὰ τὰ Νοσοκομεία.

Ὁ Γρηγορᾶς ἐπεσκέφθηκε συνολικὰ 4 φορὲς καινούργια νοσοκομεῖα τοῦ ἐξωτερικοῦ καὶ βάσει αὐτῶν σχεδίασε τὸ νέο νοσοκομεῖο. Ἀρχικὰ προβλεπότανε, ὅτι τὸ νοσοκομεῖο θὰ λειτουργοῦσε καὶ σὰν πρεβαντόριο. Αποφασίστηκε νὰ δημιουργηθοῦν μονόκλινα, δίκλινα, τετράκλινα καὶ ὀκτάκλινα δωμάτια νοσηλείας. Στὰ τετράκλινα καὶ ὀκτάκλινα δωμάτια δὲν ὑπῆρχαν λουτρὰ καὶ οἱ τουαλέτες ἦσαν κοινές. Γιὰ λουτρὰ δὲν γινότανε κανένας λόγος πλὴν τῶν δωματίων τῶν 5 καὶ 6 ὀρόφων.

Δὲν εἶχαν τα προβλεφθεῖ, οὔτε κατασκευάστηκαν κλιματισμός, ἐκτὸς τοῦ χειρουργείου, ἐνῶ δὲν προβλέφθηκε ή ταχεῖα ἐκκένωση τοῦ νοσοκομείου. Σὲ ἕνα μοντέρνο στρατιωτικό Νοσοκομεῖο εἶναι ἀπαραίτητο να έχει γίνει πρόβλεψη γιὰ ταχεῖα ἐκκένωση τῶν νοσηλευομένων σε περίπτωση εκτάκτου ἀνάγκης. Ὅταν μάλιστα το νοσοκομεῖο είναι πολυόροφο πρέπει νὰ ἔχει προβλεφθεί ή ύπαρξη κεκλιμένου ἐπιπέδου γιὰ τὴν κυκλοφορία τῶν φορείων μεταφορᾶς τῶν νοσηλευομένων. Τὴν περίπτωση αὐτὴ ἀντιμετωπίσαμε στὸ σεισμὸ τῆς 26″ Φεβρουαρίου 1981, όταν τὰ ἀσανσέρ γιὰ λόγους ἀσφαλείας ἀκινητοποιήθησαν καὶ ἡ μεταφορὰ τῶν κατακεκλιμένων ἀσθενῶν κατέστη ἀδύνατος.

Στὶς ἐγκαταστάσεις τοῦ Νέου νοσοκομείου στεγαστήκανε ἐπὶ πλέον ἡ ΑΣΥΕ, ἡ ΣΟΥ, ή ΣΣΑΝ, ἡ ΕΑΑ, τὸ ΚΒΙΕΣ, ἡ Ἰατρικὴ Ἐπιθεώρηση Ενόπλων Δυνάμεων, το ΑΚΕΝΟ, καταλαμβάνοντας χῶρο ποὺ ἦταν ἀπαραίτητος γιὰ ἄλλες ὑπηρεσίες τοῦ Νοσοκομείου.

Ὀργάνωση-λειτουργία τοῦ Νοσοκομείου.

Ὅπως είναι γνωστὸ τὸ Νοσοκομεῖο λειτουργεῖ μὲ βάση τον οργανισμό του. Σύμφωνα μὲ τὰ τότε κρατοῦντα διεθνῶς γιὰ 1 νοσηλευόμενο ἀντιστοιχοῦσαν γιὰ τὴν εὔρυθμη λειτουργία ἑνὸς νοσοκομείου ἄνω τῶν 500 κλινῶν 3,2 ἄτομα, ἤτοι γιὰ νοσοκομείο 500 κλινῶν 1600 άτομα.  Ὁ Γρηγορᾶς λέει, ὅτι ὅταν σχεδίαζε τὸν ΠΟΥ τοῦ νέου νοσοκομείου, στηριζόμενος στὰ Εἰσχύοντα στὸ Ἀμερικανικὸ Συτατιωτικό Νοσοκομεῖο τοῦ Walter Recd χρειαζόντουσαν 1300 άτομα. Ἀντὶ αὐτοῦ τοῦ ἀριθμοῦ περιέλαβε στὸ ἀρχικό σχέδιο 800. Ὅταν εἶδε τὸν ΠΟΥ ὁ τότε παντοδύναμος ἀρχηγὸς ΑΕΔ Ἀγγελῆς ἀντέδρασε ἄσχημα. Εἶπε στὸ Γρηγορᾶνὰ μειώσει δραστικὰ τὸν ἀριθμὸ καὶ δέχτηκε τὸν ἀριθμὸ τῶν 600. Πόσα άτομα ἐγκρίθηκαν τελικά; 350. Ὅπως ἀναφέρει ὁ Γρηγορᾶς, ἀποροῦσε γιατί ἐνῶ ὁ Ἀγγελῆς, ποὺ δὲν ἀρνήθηκε καμμιὰ δαπάνη γιὰ τὴν κατασκευὴ τοῦ Νοσοκομείου, δὲν ἐπέτρεψε τὴν δημιουργία τοῦ ΠΟΥ, ὅπως τοῦ προτάθηκε.

Πίνακας- ὀργανώσεως καὶ ὑλικού (ΠΟΥ) καθορίσθη ὁ υπ’ αριθ. 44822/70. διά πρώτην φορὰν καθωρίσθη δημιουργία κοινῶν τμημάτων διά τοὺς τρεῖς κλάδους τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων εἰς τὸ 401 ΓΣΝΑ, τῶν ἐξῆς,

  • Τμήμα Εντατικής παρακολουθήσεως
  • Τμήμα Ἀκτινοθεραπείας – Ραδιοϊσοτότων
  • Τμήμα Καρδιοπνευμονικών (Αιμοδυναμικών – Αναπνευστικής λειτουργίας)
  • Πειραματικόν Χειρουργεῖον
  • Κέντρον Αἰμοδοσίας
  • Κλινική Λοιμωδών Νοσημάτων

Κατὰ τὰ τέλη τοῦ 1971 προστέθηκε στὰ πιὸ πάνω τμήματα καὶ ἡ Νευροχειρουργική Κλινική.

Μὲ τὸν μικρὸ ἀριθμὸ τῶν ἐργαζομένων τὸ Νοσοκομείο ἔπρεπε νὰ προσφέρει τὶς καλύτερες κατὰ τὸ δυνατὸν ὑπηρεσίες.

Δὲν θὰ σᾶς κουράσω μὲ παραδείγματα, ἀρκεῖ νὰ σᾶς εἰπῶ, ὅτι γιὰ κάθε κλινική, ἢ τμῆμα προβλεπότανε μόνο δύο εἰδικευμένοι γιατροί, ἐνῶ οἱ γιατροί, ποὺ ὑπηρετοῦσαν στὸ Νοσοκομεῖο ἐκτελοῦσαν κι ἄλλες ὑπηρεσίες, (συμμετοχὴ στὰ ΣΕΟ, ἐξετάσεις στὰ Κέντρα εκπαιδεύσεως, σὰν ἔκτακτα μέλη τῶν Ἐπιτροπῶν Ἀπαλλαγῶν, ΑΣΥΕ, Επιτροπῶν Ἀναρρωτικῶν Ἀδειῶν, γιατρῶν τῶν ΚΑΑΥ, εκτέλεση προανακριτικῶν συνταξιοδοτικῶν ἀνακρίσεων κλπ.). Γιὰ νὰ ἀντιληφθείτε την νοοτροπία τῶν ἀνωτέρων τότε γιατρῶν ἀρκεῖ νὰ ἀναφερθεῖ, ὅτι σε μερικά τμήματα ὑπηρετούσε μόνο ἕνας εἰδικὸς μὲ ὅλες τὶς υποχρεώσεις καὶ τοῦτο γιὰ χρόνια. Ὅταν δὲ ἕνα νέος ειδικός ἀποτάθηκε στὸν Διευθυντή Ὑγειονομικοῦ ζητώντας του νὰ φροντίσει νὰ εἰδικευθοῦν νέοι, λόγοντάς του ὅτι ὑπηρετεῖ μόνος του γιὰ 3 έτη συνεχῶς, ὁ Διευθυντὴς ΔΥΤ τοῦ ἀπάντησε νὰ κάνει αἴτηση νὰ καταργηθεῖ ἡ Κλινική. Δὲν ξέρω ἂν σᾶς λέει τίποτε αὐτὴ ἡ ἀπάντηση.

Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀναφέρω, ὅτι τότε ὑπῆρχαν τρεῖς κατηγορίες γιατρῶν (1 αδιάφοροι γιὰ τὴν ἰατρική, ποὺ αὐτοαποκαλοῦναν διοικητικοί, 2 ἀμιγῶς μόνο ἐπιστήμονες, ποὺ δὲν τοὺς ἐνδιέφερε τίποτε ἄλλο ἀπὸ τὴν ιατρική και 3 ἐπιστήμονες ποὺ ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν λειτουργία των κλινικῶν τοὺς καὶ τὶς βελτιώσεις λειτουργίας τους). Έχουμε ζήσει τους γιατροὺς τῆς πρώτης κατηγορίας, ποὺ δὲν ἀσχολοῦνταν μὲ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν ἀρρώστων, ἀλλὰ μὲ τὸ ἂν στὸ Φ. Ν. ἦταν συμπληρωμένη ἡ τροφὴ καὶ τὰ φάρμακα.

Πιστεύω ότι σήμερα δὲν ὑπάρχουν τέτοιου είδους γιατροί. Στὸ σημεῖο αὐτὸ θὰ ἀναφερθῶ για λίγο στα προβλήματα ποὺ ἀντιμετώπιζε τὸ νοσηλευτικό προσωπικό. Ήσαν τεράστια. Σὲ κάθε κλινικὴ ἦσαν τοποθετημένες 1 ή 2 αξιωματικοί Νοσηλεύτριες με 1 ἢ 2 πρακτικές ἀδελφές. Δὲν μιλᾶμε γιὰ τραυματιοφορεῖς. Καὶ μὲ αὐτὸ τὸ ὀλιγάριθμα προσωπικό ἀντιμετωπιζότανε ή νοσηλεία τῶν ἀσθενῶν. Η προϊσταμένη ἀπασχολεῖτο για αρκετό χρονικό διάστημα με την σύνταξη τῆς καταστάσεως τροφῆς, ποὺ τὴν ὀνομάζαμε σεντόνι, ἀφοῦ ἔπρεπε γιὰ κάθε ἀσθενῆ νὰ γράφεται ἡ δίαιτα. Πάνω ἀπ’ ὅλα παραμένει στὸ μυαλό μου ἡ καθημερινή καταμέτρηση τοῦ ὑλικοῦ, ποὺ κατελάμβανε σημαντικὸ μέρος τῆς δραστηριότητας τῶν νοσηλευτριῶν.

Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ ἀναφερθῶ στὴν πραγματικὰ δυσχερή θέση τῶν νοσηλευτριῶν ποὺ ὑπηρετοῦσαν στὴ ΜΕΘ καὶ τὰ χειρουργεία. Θὰ τὶς ἀποκαλέσω ἡρωίδες. Αναφέρω ἁπλῶς, ὅτι τόσο στὴ ΜΕΘ, ὅσο καὶ στὰ χειρουργεία οι νοσηλεύτριές μας ἦσαν πραγματική βράχοι στις προσπάθειές μας. Τοὺς ἀξίζει ὁ ἔπαινος.

Γιὰ τίς τεράστιες ἐλλείψεις τοῦ Νοσοκομείου καὶ τὶς προσπάθειες τοῦ ἰατρικοῦ καὶ νοσηλευτικοῦ προσωπικοῦ γιὰ νὰ ἀνταπεξέλθουν στὶς παρουσιαζόμενες τεράστιες δυσκολίες είχε λεχθεῖ ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο Νικόλαο Σχίζα καὶ εἶχε γίνει ἀποδεκτὸ μεταξύ μας, παραφράζοντας τὸ ἀκροτελεύτιο ἄρθρο τοῦ Συντάγματος, ὅτι ἡ σωστή λειτουργία τοῦ Νοσοκομείου «ἐναπόκειται στὴν φιλοπατρία τοῦ Ἰατρικοῦ καὶ Νοσηλευτικού προσωπικού του».

Καὶ μολονότι ὁ ἀριθμὸς αὐτὸς αὐξήθηκε ἀργότερα με τροποποίηση τοῦ ΠΟΥ, παρὰ ταῦτα πάντοτε ὁ ἀριθμὸς τῶν ὑπηρετούντων στὸ Νοσοκομεῖον ἦταν πάντοτε μικρότερος τοῦ ἀναφερομένου στὸν ΠΟΥ. Ἐδῶ πρέπει νὰ ἀναφερθεῖ τὸ ἑξῆς γεγονός. Μετά την αποκατάσταση τῆς Δημοκρατίας, τὸ 1974 ἀπαγορεύτηκαν οι προσλήψεις στο Δημόσιο, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἐνοπλες Δυνάμεις, τὰ Σώματα Ασφαλείας καὶ τὸ νοσηλευτικό προσωπικό. Έτσι γινόντουσαν προσλήψεις νοσηλευτικού προσωπικοῦ γιὰ τό 401 ΓΣΝΑ καὶ οἱ προσλαμβανόμενες νοσηλεύτριες ἀπεσπῶντο σε ἄλλες στρατιωτικές υπηρεσίες. Όταν το 1988 ὑπῆρξε τεράστιο ἔλλειμμα νοσηλευτικού προσωπικού καὶ το Νοσοκομείο ἀπευθύνθηκε στη Διεύθυνση Πολιτικού προσωπικοῦ ζητώντας τὴν πρόσληψη τοῦ ἐλλείποντας βάσει τοῦ ΠΟΥ προσωπικού, ἔλαβε την απάντηση, ὅτι τὰ προβλεπόμενο ἀπὸ τὸν ΠΟΥ προσωπικό υπερέβαινε κατά πολύ. Όταν ζητήθηκαν διευκρινίσεις διαπιστώθηκε, ότι μεγάλος ἀριθμὸς ὑπαλλήλων που υπηρετούσαν σε άλλες στρατιωτικές υπηρεσίες ἐθεωροῦνταν υπάλληλοι και μάλιστα – νοσηλευτές του Νοσοκομείου. Στην πρόταση νὰ ἐπανέλθουν αὐτοὶ στο Νοσοκομεῖο ἡ ἀπάντηση ἦταν ἀρνητική.

Μὲ τέτοιες συνθῆκες λειτουργίας εἶναι ἀξιοσημίωτη ἡ μεγάλη επιτυχία ποὺ εἶχε τὸ νοσοκομεῖο ἀπὸ ἐπιστημονικῆς πλευρᾶς. Ἀρκεῖ νὰ ἀναφερθεῖ, ὅτι στὸ νοσοκομεῖο μετὰ τὴν κατασκευή του ἦταν τὸ πρῶτο νοσοκομεῖο στὴν Ἑλλάδα ποὺ εἶχε πρῶτο αὐτόματο ἀναλυτὴ μικροβιολογικῶν καὶ βιοχημικῶν εξετάσεων, σὲ ὅλα τὰ δωμάτια κεντρικὴ παροχὴ ἀερίων καὶ Κεντρική Αποστείρωση.

Ἀπὸ ἀπὸ γιατρούς του ἐπροτάθησαν και χρησιμοποιήθηκαν γιὰ πρώτη φορὰ στὴν Ελλάδα οι σύριγγες μιας χρήσεως, ἀφοῦ εἶχε παρατηρηθεῖ ἡ τεράστια μετάδοση τῆς ἡπατίτιδος Β μὲ τὴ χρήση τῶν μὴ ἀποστειρουμένων συρίγγων. Πρώτη φορὰ μετὰ τὴν ἐπιδημία μηνιγγίτιδος καὶ τὴν αποδοτικότητα τῶν χρησιμοποιουμένων μέχρι τότε σουλφοναμιδῶν για την προφύλαξη χρησιμοποιήθηκαν αντιβιωτικά. Πρώτη φορὰ στὴν Ἑλλάδα ἐφαρμόστηκε ἀπὸ τὸν Ταξίαρχο ε.α. κ. Θεόδωρο Ροκκᾶ ἡ θεραπεία τοῦ ἕλκους στομάχου γιὰ τὸ ἑλικοβακτηρίδιο τοῦ πυλωροῦ. Πρώτη φορὰ έγινε ἡ προσθία αὐχενικὴ δισκεκτομὴ καὶ σποδυλοδεσία κατά Cloward.

Δὲν θὰ ἀναφερθῶ σὲ ἄλλα γεγονότα που συνέβαιναν στο Νοσοκομείο. Ἁπλῶς θὰ ἀναφέρω δύο σημαντικὰ κατὰ τὴν άποψή μου θέματα, πρῶτον τὸ Πνεῦμα Μονάδος, ποὺ ἐπικρατούσε μεταξὺ τοῦ προσωπικοῦ. Πολλές φορές ὁ τάδε γιατρός, ἢ ἡ τάδε νοσηλεύτρια ἡ ὁ τάδε ὑπάλληλος δεν ήταν ο ἀρχίατρος, ἢ ἡ προϊσταμένη ἢ ὁ ὑπεύθυνος, ἀλλὰ ὁ Κώστας, ή Βασιλική, ἢ ὁ Κυριάκος. Ἔτσι οἱ δυσκολίες ξεπερνιούνταν.

Ἐπίσης, αναφέρω τὶς Ἐπιστημονικές συγκεντρώσεις τοῦ Νοσοκομείου, που συνέβαλαν στὴν ἀπόκτηση γνώσεων στοὺς γιατρούς, ἢ τὶς νοσηλεύτριες τότε δεν υπήρχαν νοσηλευτές- σε ἄλλες ειδικότητες, ἔτσι ώστε ὁ γιατρὸς νὰ εἶναι κατὰ τὸ δυνατὸν καλύτερος.

Μέχρι το 1979 στο Νοσοκομείο νοσηλευόντουσαν μόνο στρατιωτικοὶ καὶ ἄνδρες των Σωμάτων Ασφαλείας. Μὲ ὑπουργικὴ ἀπόφαση τοῦ Σεπτεμβρίου 1979 επετράπη ή κατ’ εξαίρεση νοσηλεία ἀσθενῶν ἀσφαλισμένων στὸ Δημόσιο, τὸ ΙΚΑ καὶ τῶν ΟΓΑ στὰ τμήματα Νευροχειρουργικό, Τεχνητοῦ Νεφροῦ καὶ Ἐγκαυμάτων. Ἀργότερα μὲ ἄλλες ἀποφάσεις μπορούσαν νὰ νοσηλευτοῦν καὶ ἀσθενεῖς ἄλλων ειδικοτήτων.

Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε πρὶν τελείωσα τὴν μικρή αυτή παρουσίασή μου νὰ ἀναφερθῶ σὲ μιὰ δική μου περίπτωση. Πρὶν ἀπὸ 4 χρόνια παρουσίασα ἕνα ἐπικίνδυνο καρδιακό πρόβλημα καὶ κρίθηκε ἀναγκαία ἡ εἰσαγωγή μου στο Νοσοκομείο, βρέθηκα στὴν ἀνάγκη νὰ διαλέξω νοσοκομείο. Χωρὶς, καμμιὰ ἀμφιβολία προτίμησα τὸ 401 ΓΣΝΑ, ὅπου καὶ μπῆκα ἀμέσως, στὴν καρδιολογιή ΜΕΘ. Ἡ ἀντιμετώπισή μου ὑπῆρξε ἄψογος,

Ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ ἐκφράζω τὶς εὐχαριστίες μου στους γιατρούς καὶ τὸ νοσηλευτικὸ προσωπικό (διευθυντή, υποδιευθυντή, καρδιολόγους καθώς καί το λοιπό νοσηλευτικό προσωπικό της Καρδιολογικῆς Κλινικῆς τοῦ Νοσοκομείου). Ιδιαίτερα ὅμως εὐχαριστῶ τοὺς καρδιοχειρουργούς μου, το προσωπικὸ τῆς Καρδιολογικοῦ-Καρδιοχειρουργικοῦ τμήματος γιὰ τὴν ἀμεριστη προσφορά του. Θέλω νὰ τονίσω τὸν τρόπο με τὸν ὁποῖο ἀντιμετωπίστηκα. Δὲν θὰ ξεχάσω τὰ λόγια τοῦ καρδιοχειρουργοῦ μου Γενικοῦ Ἀρχιάτρου κ. Κωτούλα πρὸς τοὺς ἄλλους γιατροὺς τῆς καρδιοχειρουργικής Κλινικῆς.

«Τὸν Κυριακόπουλο δὲν τὸν γνωρίζω, μοῦ μίλησε γιὰ αὐτὸν ὁ διευθυντής τοῦ Νοσοκομείου και Κωτυλέας. Θέλω νὰ σᾶς τονίσω, ὅτι πρέπει νὰ τοῦ φερθοῦμε, ὅπως θὰ θελήσουμε νὰ μᾶς φερθούνε στὸ μέλλον, ἂν ἀπαιτηθεῖ οἱ τότε συνάδελφοί μας».

Κυρίες καὶ Κύριοι, Στὴ διάρκεια των 185 χρόνων λειτουργίας των στρατιωτικών Νοσοκομείων περάσανε ἀπὸ αὐτὰ πολλοί γιατροὶ προσωπικότητες, που ἦσαν γνωστοί στὴν Ελλάδα. Κανένας ὅμως ἀπὸ αὐτοὺς δὲν εἶναι γνωστός σήμερα στους περισσότερους Έλληνες. Οι γιατροί έρχονται και παρέρχονται καὶ κανένας δὲν εἶναι ἀναντικατάστατος. Όμως τὸ 401 ΓΣΝΑ, ή ναυαρχίδα τῶν Ἑλληνικῶν Στρατιωτικών Νοσοκομείων ποτὲ δὲν πρόκειται νὰ ξεχαστεῖ. Τὸ Νοσοκομεῖο είναι ἰδέα ποὺ δὲν καταργεῖται μὲ τίποτε. Πιστεύω ἀκράδντα, ότι ή στρατιωτική Ηγεσία δεν θα πάψει ποτὲ νὰ τὸ προσέχει καὶ νὰ τὸ διατηρεῖ στὴν πρώτη γραμμή τῆς παροχῆς ὑγεινομικής κάλυψης στους άνδρες του στρατού και στους Έλληνες. Γιατὶ χωρὶς καλά νοσοκομεία ή περίθλαψη τοῦ στρατιωτικού προσωπικοῦ θὰ είναι όχι καλή.

Σᾶς εὐχαριστῶ.

14. ΝΟΕ.2022 Αμφιθέατρο 401 ΓΣΝΑ (Πηγή Military Network)

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΓΗ 14 ΝΟΕ. 2022

ΔΚΤΟΥ 401 ΓΣΝΑ

Υποστρατήγου Δημητρίου Κασίμου

Κύριε Αρχηγέ ΓΕΕΘΑ, Κύριε Αρχηγέ ΓΕΣ, Στρατηγοί, στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό του 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών.

Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή να σας καλοσωρίζουμε στην επέτειο των 50 χρόνων λειτουργίας του Νοσοκομείου μας.

Τη γενέθλια ημέρα, μία σημαντική ημέρα στη ζωή των ανθρώπων και των Στρατιωτικών Μονάδων, τιμούμε σήμερα με χαρά, συλλογική αυτογνωσία, απολογισμό και ονειροπόληση για το μέλλον, αξιοποιώντας με την εμπειρία τα διδάγματα της ιστορίας.

Ανήκουμε στην οικογένεια των στρατιωτικών υγειονομικών αξιωματικών και υπαξιωματικών, μια οικογένεια σχετικά μικρή, αλλά με μεγάλη παράδοση.

Οι Στρατιωτικοί ιατροί με την αξία τους, την επιστημονική κατάρτιση, την αξιοπιστία, την αξιοπρέπεια, την αυταπάρνηση και την αγάπη για τον πάσχοντα συνάνθρωπο κατέκτησαν την εμπιστοσύνη του Ελληνικού λαού που τους απέδωσε τον τίτλο τιμής «Στρατιωτικός Ιατρός»

Το επάγγελμα του στρατιωτικού ιατρού και νοσηλευτή απαιτεί ευσυνειδησία, εργατικότητα και προσήλωση για να ανταπεξέλθει στο δύσκολο πεδίο που καλείται να επιχειρήσει.

Σε ένα νοσοκομείο μόνο εύκολα δεν είναι τα πράγματα. Είναι σκληρή δουλειά. Διαχείριση του ανθρώπινου πόνου, του φόβου και της ανασφάλειας για το αύριο. Απαιτητικά όλα. Χρειάζεται υπομονή, ψυχραιμία και γερό στομάχι για να αντιμετωπίσεις ανθρώπους και καταστάσεις.

Ταυτόχρονα όλο το ανθρώπινο δυναμικό του Νοσοκομείου στρατιωτικό πολιτικό, αλλά ιδιαίτερα η νέα γενιά καλείται να ανταποκριθεί και στις προκλήσεις της εποχής. Σε ένα περιβάλλον που διαρκώς μεταβάλλεται, εμείς θα παραμείνουμε αδρανείς-παθητικοί θεατές; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Οι προκλήσεις απαιτούν πρόβλεψη, προγραμματισμό, προσαρμοστικότητα. Ο πολλαπλασιασμός των κρίσεων φαίνεται ότι βελτιώνει την ικανότητα μας να τις διαχειριζόμαστε όπως απέδειξε η πανδημία.

Σεβαστοί Δντες-Διοικητές, αγαπητοί συνάδελφοι, στα πενήντα χρόνια λειτουργίας του Νοσοκομείου, συνέχεια του Πρώτου Στρατιωτικού Νοσοκομείου και του πρώτου Νοσοκομείου Ταγού στην Υγεία του Νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, ο καθένας σας μπορεί να καταγράψει τις εμπειρίες που έζησε και που ήταν ανάλογες της εποχής του. Υπήρξαν εποχές δύσκολες και εποχές λιγώτερο δύσκολες, εποχές ευημερίας. Υπήρξαν καλές και λιγότερο καλές στιγμές.

Στιγμές επιτεύγματα σταθμοί στα 50 χρόνια λειτουργίας του Νοσοκομείου: (διαφάνειες 1,4)

  • 12 Σεπτ 1971. Η έναρξη λειτουργίας του σύγχρονου Νοσοκομείου δυναμικότητας 600 κλινών, με μονάδα εγκαυμάτων, ακτινοθεραπευτικό και με ελικοδρόμιο, το πρώτο στη χώρα.
  • 1974. Η υποδοχή τραυματιών-εγκαυματιών από τον πόλεμο στην Κύπρο
  • 1978. Η λειτουργία του κέντρου ελέγχου Μεσογειακής Αναιμίας.
  • 1979. Η λειτουργία του γυναικολογικού τμήματος.
  • 1983. Η λειτουργία Αιμοδυναμικού εργαστηρίου.
  • 1989. Η λειτουργία Κέντρου Αμεσης Βοήθειας Στρατού.
  • 1991. Η λειτουργία ΜΕΘ καρδιοπαθών.
  • 1992. Η μετεγκατάσταση της ΣΑΝ στο στρατόπεδο Σακέτα, η προμήθεια και εγκατάσταση αξονικού τομογράφου.
  • 2000. Η δημιουργία Διαιτολογικού Τμήματος.
  • 2001. Η προμήθεια και εγκατάσταση του πρώτου μαγνητικού τομογράφου -Μετεγκατάσταση της ψυχιατρικής κλινικής στο 414 ΣΝΕΝ.
  • 2002. Η λειτουργία του Οδοντιατρείου Φρουράς Αθηνών.
  • 2003. Η δημιουργία Γραφείου Πληροφορικής.
  • 2004. Η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, δημιουργία τμήματος Βιοασφάλειας-βιοπροστασίας.
  • 2005. Η δημιουργία Διεύθυνση Οικονομικής υπηρεσίας.
  • 2010. Η λειτουργία τμήματος εμβολισμού ΚΝΣ.
  • 2013. Η λειτουργία Νέας πτέρυγας (τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, Χειρουργεία, ΜΕΘ, κεντρική αποστείρωση, η λειτουργία σύγχρονης μονάδας τεχνητού νεφρού και ενδοσκοπήσεων.
  • 2014. H δημιουργία και λειτουργία διακλαδικής καρδιοχειρουργικής κλινικής, η δημιουργία και Παραρτήματος του Στρατιωτικού Φαρμακείου Αθηνών.
  • 2015. Η δημιουργία του Τμήματος διάλυσης χημειοθεραπευτικών φαρμάκων.
  • 2017. Η λειτουργία γραμματείας αποστράτων και μελών, η δημιουργία ξενώνα για τους συγγενείς των ασθενών, το ταχυδρομείο, μια καινοτομία για τα στρατιωτικά και πολιτικά Νοσοκομεία της πατρίδας μας.
  • 2019. Η λειτουργία σύγχρονου Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος με δωρεά του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχου. Η αναβάθμιση της ξενοδοχειακής υποδομής με την ανακαίνιση νοσηλευτικών μονάδων με δωρεές του ευπατρίδη Τσούνη, του ιδρύματος ΑΙΓΕΑΣ, του ιδρύματος Λεβέντη και του κ. Παπασταματίου.
  • 2020. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα «Ελευθερία» στην αντιμετώπιση της πανδημίας COV-19.
  • 2021. Η εφαρμογή και λειτουργία του ηλεκτρονικού προγραμματισμού εξέτασης στα εξωτερικά ιατρεία. Η αποτύπωση του αρχιτεκτονικού σχεδίου του Νοσοκομείου, οι μελέτες για την ανακαίνιση του οριζόντιου δικτύου και της πυρασφάλειας του Νοσοκομείου.
  • 2022. Η δημιουργία λειτουργία της μονάδας ημερήσιας νοσηλείας. Η ανακαίνιση της Πτέρυγας των εξωτερικών ιατρείων.

Σήμερα το 401 ΓΣΝΑ με το ανθρώπινο δυναμικό του, τις αναβαθμίσεις στην ξενοδοχειακή υποδομή του (ανακαίνιση Νοσηλευτικών Μονάδων, ξενώνες για φιλοξενία συγγενών ασθενών), τον εξοπλισμό με όργανα Υψηλής τεχνολογίας (τμήματα Ακτινοθεραπείας, Απεικόνισης, Βιοπαθολογίας) παρέχει υψηλού επιπέδου υγειονομική φροντίδα.

Διαθέτει, 427 κλίνες κατανεμημένες σε 14 Νοσηλευτικές μονάδες που φιλοξενούν αντίστοιχα κλινικές όλων των ειδικοτήτων του παθολογικού και χειρουργικού τομέα και 52 κλίνες σε 4 Ειδικές Νοσηλευτικές Μονάδες (Πολυδύναμη ΜΕΘ, καρδιολογική-καρδιοχειρουργική, Τεχνητό Νεφρό, Ημερήσια Νοσηλεία).

Αποτελεί επίλεκτη μονάδα του Ελληνικού Στρατού που καθημερινά δίνει τη μάχη σε όλα τα μέτωπα ιατρικό –νοσηλευτικό-διοικητικό. Μπορεί να παραλληλισθεί με μονάδα των Ειδικών Δυνάμεων. Ζει καθημερινά σε καιρό ειρήνης πολεμικές συνθήκες καθώς καλύπτει όλες τις βαθμίδες υγείας ρόλου 1 έως και 4.Πολεμά με στόχο τη Νίκη που είναι η διατήρηση του αγαθού της υγείας. Τις περισσότερες φορές τα καταφέρνει.

Το μεγαλύτερο επίτευγμα του Νοσοκομείου είναι η επιχειρησιακή του ετοιμότητα τύπου «Α», 24ωρες 365 μέρες το χρόνο και η εξωστρέφεια, όπως αυτή αποτυπώνεται από το 1986 όταν για πρώτη φορά διατίθενται κλίνες για τις ανάγκες του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Σήμερα με εισηγήσεις της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας έχει διευρυνθεί ο αριθμός των δικαιούχων έξω και ενδο-νοσοκομειακής περίθαλψης. Μένει να καθορισθεί με υπουργική απόφαση το ποσοστό εκτός ενεργού Στρατού της κάθε κατηγορίας των δικαιούχων.

Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η επιχειρησιακή ικανότητα του ιατρικού και Νοσηλευτικού  προσωπικού ιδιαίτερα των χειρουργών με τη συμπλήρωση του απαιτούμενου χειρουργικού χρόνου σε αντιστοιχία με αυτές των αλμάτων, των καταδύσεων και των ωρών πτήσεων.

Όταν μεγαλώσω θα καταφέρω να πετύχω. Όλοι έχουμε πεί αυτή τη φράση κάποια στιγμή σε διάφορα στάδια της ζωής μας. Να κοιτάζουμε μπροστά, γιατί τα όνειρα και τα σχέδια δεν έχουν ηλικία. Να ακούμε τις ανησυχίες της νέας γενιάς.

Όπως μας νουθετεί ο νομπελίστας Σεφέρης, πριν μιλήσεις – Ακου, πρίν γράψεις-Σκέψου, πρίν πληγώσεις-Νιώσε, πρίν μιλήσεις-Αγάπησε, πριν τα παρατήσεις-Προσπάθησε,

Η ιατρική-νοσηλευτική είναι κοινή γλώσσα και σήμερα η μόνο ένωση των δυνάμεων μπορεί να κρατήσει ισχυρό το χώρο.

Βασικοί Στόχοι επώμεης 20ετίας είναι: (διαφάνεια 5-6)

Οργανωτικά.

Η θεσμική θωράκιση της λειτουργίας του, ως νοσοκομείου Βάσεως ετοιμότητας Α στην Υγειονομική περιφέρεια Στρατιωτικών Νοσοκομείων (8ης ΥΠΕ) με διοικητική και επιχειρησιακή υπαγωγή στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς του Υπουργείου Υγείας.

Η Εφαρμογή καλών πρακτικών και συνηθειών στα πλαίσια της αποδεικτικής ιατρικής. Η ολοκλήρωση της διαπίστευσης των εργαστηρίων και η πιστοποίηση του Νοσοκομείου με πρότυπα λειτουργίας.

Η διαφάνεια και η ενσυναίσθηση στην καθημερινή λειτουργία.

Οικονομικά.

  • Η τακτική συντήρηση εγκαταστάσεων -Η/Υμηχανημάτων σταθερά από τον κρατικό προϋπολογισμό της.
  • Η εφαρμογή του ψηφιακού μητρώου όλων των πράξεων του Νοσοκομείου με το σύστημα του Κέντρου Τεκμηρίωσης και κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών ΚΈΤEKNY DRG. Η ανάπτυξη και εφαρμογή ενός σύγχρονου τεχνικό εφοδιαστικού συστήματος υποστήριξης, στα διεθνή πρότυπα.
  • Η θέσπιση οικονομικών κινήτρων για τα ανθρώπινο δυναμικό.

Έργα υποδομής.

  • Εξυπνο πράσινο Νοσοκομείο οικολογικά φιλικό στο περιβάλλον. Κτηριακές εγκαταστάσεις που βοηθούν στη θεραπεία.
  • Η ενεργειακή αναβάθμιση των κτηριακών υποδομών με την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας, τη χρήση λειτουργικών συστημάτων σκίασης και τη μείωση του αποτυπώματος εκπομπής διοξειδίου άνθρακα,
  • Η δημιουργία φιλόξενων χώρων όπως αναζωογονητικών κήπων, η χρησιμοποίηση χρωμάτων στους διαδρόμους. Η αναβάθμιση της Ψηφιακής ετοιμότητας (αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων του νοσοκομείου με την ένταξη του εθνικού Ηλεκτρονικού φακέλου Υγείας). Η αγορά βιοιατρικού εξοπλισμού υψηλής Τεχνολογίας. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Η εισαγωγή της τηλεϊατρικής.

Εκπαίδευση

  • Αγορά προγραμμάτων εξομοίωσης για χειρουργούς.
  • Η συνεργασία με πανεπιστημιακούς φορείς της Ελλάδος και του εξωτερικού.

Γυναίκες και Άνδρες του 401 ΓΣΝΑ

Το Νοσοκομείο μας είναι ένας ζωντανός οργανισμός με τα προβλήματα του, ένας χώρος που περνάμε σημαντικό χρόνο από τη ζωή μας, μερικές φορές περισσότερο από όσο περνάμε με τους δικούς μας ανθρώπους. Είναι το δεύτερο σπίτι μας. Να είστε περήφανοι που εργάζεσθε στο μεγαλύτερο Στρατιωτικό Νοσοκομείο και ένα από τα καλύτερα νοσοκομεία της χώρας. Σας ευχαριστώ όλους για τη συνεχή προσπάθεια βελτίωσης της ποιοτικής αναβάθμισης των παρεχομένων υπηρεσιών. Η ιστορία να είναι ο κριτής των έργων μας.

Κύριε Αρχηγέ ΓΕΕΘΑ με την δική σας καθοδήγηση στις κατευθύνσεις της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Αμυνας και την αμέριστη συμπαράσταση του κ Α ΓΕΣ, Νοσοκομείο προσαρμόστηκε αποτελεσματικά στις προκλήσεις του περιβάλλοντος παραμένοντας σταθερό στα δομικά του χαρακτηριστικά και στις λειτουργικές του επιδιώξεις.

κ Αρχηγέ στο πρόσωπο σας, ευχαριστούμε όλους τους διατελέσαντες στη Πολιτική Ηγεσία του  Υπουργείου Εθνικής Αμυνας και στη Στρατιωτική Ηγεσία του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας , του Γενικού Επιτελείου Στρατού που συνέβαλλαν στην στήριξη του έργου του Νοσοκομείου και στην εύρυθμη λειτουργία του.

Ως Δκτης του 401 ΓΣΝΑ, σας διαβεβαιώνω ότι στην αρχή της δεύτερης 50ετίας διαχειριζόμαστε την καθημερινότητα και ονειρευόμαστε με ρεαλισμό το μέλλον, προκειμένου το 401 ΓΣΝΑ να είναι ταγός στις εξελίξεις στον τομέα της Στρατιωτικής Ιατρικής και της Νοσηλευτικής.

Η σημερινή γενέθλιος ημέρα αφιερώνεται στο προσωπικό Στρατιωτικό και Πολιτικό του Νοσοκομείου που διαχρονικά το υπηρετεί και συμβάλει στη καλή του φήμη.

Ζήτω το ανθρώπινο δυναμικό του 401 ΓΣΝΑ. Ζήτωσαν οι ένοπλες δυνάμεις.


401 ΓΕΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Πενήντα χρόνια προσφοράς

Πενήντα χρόνια πριν, γεννήθηκε ένα αστέρι

κοιτίδα της ιατρικής κι έπαλξη προσφοράς: Το 401

Παλμός ζωής για το στρατό, πεδίο χρέους των γιατρών

λαμπάδα των νοσηλευτών και του προσωπικού του.

Ο Ιπποκράτης χαίρεται τον όρκο του να βλέπει

σημαία υψωμένη σε κάθε του γωνιά.

Στελέχη που το τίμησαν με την αποστολή τους

με περηφάνια αγάλλονται να το κοιτούν ψηλά.

Σαν μάνας χάδι στοργικό το Τετρακόσα Ένα

για τον καθένα που ζητά κάπου να κρατηθεί

όταν αρρώστια αφαιρεί το μέγιστο αγαθό.

Κόντρα στο θάνατο, πενήντα χρόνια παιανίζει εδώ

μια μελωδία αθάνατη ήθους κι αυτοθυσίας

γνώσης και εμπειρίας και ύψιστης τιμής.

Ζεστές σαν μέλι οι ματιές, χαμόγελα στα χείλη,

χέρια που καλοπιάνουνε σώματα και καρδιές,

λόγια παρηγορητικά που σε χαϊδεύουν.

Μες στους θαλάμους φτερουγούν αγώνες για ζωή

κι αγκάλες που απλώνονται σε κάθε προσκεφάλι.

Χρέος και αυταπάρνηση βαδίζουν πλάι – πλάι

και οδηγούν τα βήματα προς τις κορφές της ιατρικής.

Η δόξα υπερίπταται στο 401, σαν δάφνη πενηντάχρονη

μ΄αγέραστα κλαδιά και θαλερές τις ρίζες.

Ευχή και προσευχή μαζί ν’ ανθίζει στο διηνεκές

και να ‘ναι σκέπη του στρατού σε δύσκολες στιγμές,

όταν φιλορροεί η ζωή κι οι αντοχές ραγίζουν.

Αριστογείτων Γ. Χαραλαμπάκης

Αντγος ε.α. – Kαρδιολόγος – Επ. πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Ιατρών Λογοτεχνών


Ιστοσελίδα Military Network : Άρθρο 15/11/2022

Ἡ κατασκευὴ καὶ τὰ πρῶτα χρόνια λειτουργίας του 401 ΓΣΝΑ, Αντγου (YI) Κ. Κυριακόπουλου σε μορφή pdf : εδώ

Ημερήσια Δγή Υπτγου (ΥΙ) Δημητρίου Κασίμου, σε μορφή pdf : εδώ

Ποίημα για το 401 ΓΣΝΑ του Αντγου (ΥΙ) Α. Χαραλαμπάκη, σε μορφή pdf : εδώ


  • Επιμέλεια ανάρτησης
  • Α. Τασιόπουλος
  • Υποστράτηγος ε.α
  • Οι φωτογραφίες προστέθηκαν από την ΕΕΥΕΔ

ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ, ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟ ΕΔ

Μεγάλος αριθμός Στρατιωτικών του Υγειονομικού των Ενόπλων Δυνάμεως έχουν να επιδείξουν σπουδαίο έργο και σε άλλους τομείς, εκτός του επιστημονικού, όπως τα γράμματα και τις τέχνες.  

Δείτε τους στην Ιστοσελίδα της Επιστημονικής ‘Ενωσης Υγειονομικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΥΕΔ) εδώ ή με click πάνω στην παρακάτω φωτογραφία.

Ομιλία του Αριστογείτονα Γ. Χαραλαμπάκη με θέμα : Η ποιητική μούσα υμνεί τη δόξα στο Μεσολόγγι

Papad

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Η ποιητική μούσα υμνεί τη δόξα στο Μεσολόγγι

Ομιλία του Αριστογείτονα Γ. Χαραλαμπάκη, αντιστρατήγου ε.α. – καρδιολόγου στο Μεσολόγγι, την 6η Ιουνίου 2015

(Λόγω αδυναμίας του συγγραφέως να παραστεί, την ομιλία παρουσίασε αντ’ αυτού ο κ. Χρήστος Παπαδογεωργόπουλος, αντιστράτηγος ε.α., στην φωτογραφία)

Η ηρωική αντίσταση των υπερασπιστών του Μεσολογγίου και η αξιοθαύμαστη γενναία έξοδός τους αποτελεί την κορύφωση του αγώνα για την Ελευθερία και συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα γεγονότα της Παγκόσμιας Στρατιωτικής ιστορίας. Η αυταπάρνηση, ο ηρωισμός και η Θυσία των Μεσολογγιτών συγκλόνισαν την Ελλάδα, τη διεθνή κοινή γνώμη και τις τότε κυβερνήσεις των Ευρωπαϊκών κρατών. Αλλά και οι καλλιτέχνες – κυρίως ζωγράφοι και λογοτέχνες-απαθανάτισαν στα έργα τους την ηρωική έξοδο και ύμνησαν τους ασυμβίβαστους εκείνους ανθρώπους που επιλέγουν την ελευθερία και την αξιοπρέπεια, με τίμημα το θάνατο, μπροστά στην ταπεινωτική υποδούλωση και υποταγή.

Η ποιητική μούσα ύμνησε το Μεσολόγγι σαν κορυφαίο σύμβολο ηρωισμού. Θα αναφερθώ σε τρεις ποιητές μας, τον Μιλτιάδη Μαλακάση, τον Κωστή Παλαμά, και του Διονύσιο Σολωμό των οποίων οι εμπνευσμένες ποιητικές συνθέσεις ασκούν ιδιαίτερη απήχηση στην ψυχή μας, από τα σχολικά χρόνια ακόμα.

Αλλά πριν περάσω στην ποιητική δημιουργία που «γέννησε» το Μεσολόγγι με τους τιτάνιους αγώνες των υπερασπιστών του, θα ήταν παράλειψη εάν δεν αναφερόμουν και στα εμπνευσμένα δημοτικά τραγούδια που σχετίζονται με την πολιορκία. Η λαϊκή μούσα και οι άνθρωποι που έζησαν τα γεγονότα ύμνησαν με αριστοτεχνικό και άμεσο τρόπο τα κατορθώματα των αγωνιστών και τη μεγαλειώδη αντίστασή τους. Ποιητικά αριστουργήματα – όπως άλλωστε όλα τα δημοτικά τραγούδια που δημιούργησε η ψυχή του λαού μας– μιλούν τόσο εύγλωττα και τόσο δραματικά για τα ιστορικά γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους. Πέρασαν τα σύνορα και τα περισσότερα έγιναν γνωστά και τραγουδήθηκαν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, κοντολογίς έγιναν κτήμα όλων.

Θα αναφερθώ σε τρία δημοτικά τραγούδια :

Το πρώτο έχει τίτλο :

« ΜΙΣΟΛΟΓΓΙ»

Να ‘μουν πουλί να πέταγα, να πήγαινα τ’ αψήλου

ν΄ αγνάντευα τη Ρούμελη, το έρμο Μεσολόγγι,

πώς πολεμά με την Τουρκιά, με τέσσερους πασάδες.

Πέφτουν κανόνια στη στεριά και μπόμπες τον πελάγου,

πέφτουν τα λιανοντούφεκα σαν άμμος της θαλάσσης.

Και ο Μακρής τούς φώναξε και ο Μακρής φωνάζει :

Παιδιά, βαστάτε τ΄ άρματα και τα βαριά ντουφέκια

και το μιντάτ΄ μας έρχεται στεριάς και του πελάγου,

ο Καραϊσκάκης της στεριάς κ΄ Υδραίοι του πελάγου.

Μήτε μεντάτι έφτασε μήτε βοήθεια φτάνει

και οι κλεισμένοι ξώρμησαν με τα σπαθιά στα χέρια

κι οι Τούρκοι τους εσταύρωσαν και τους διαμοιράζουν.

Πήραν κεφάλια αμέτρητα και ζωντανούς αμέτρους

και λίγοι ξεγλυτώσανε πλέοντας μες στο αίμα.

Το δεύτερο έχει τίτλο :

«ΤΙ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΔΟΛΙΑ ΤΑ ΒΟΥΝΑ»

Τι έχουν τα δόλια τα βουνά, τι έχουν κι αναστενάζουν;

τί έχεις, καημένη Ρούμελη και βαριαναστενάζεις;

Το τι καλό ΄χω να χαρώ, να μην αναστενάζω;

Εφτά χρόνους τώρα πολεμώ, με τον Σουλτάν Μαχμούτη,

χάνω παιδιά στον πόλεμο, αρματωλούς και κλέφτες,

κάστρα πολλά μου παίρνουνε, ένα κοντά απ΄ τ΄ άλλο.

Ενα μονάχα μου ΄μεινε, το δόλιο Μεσολόγγι

και τώρα μου το κλείσανε, γυρεύουν να το πάρουν.

Το τρίτο δημοτικό ποίημα τιτλοφορείται «Η Πολιορκία του Μεσολογγίου» και εξιστορεί πολύ ζωντανά την οικτρή κατάσταση και την θανατερή αγωνία των πολιορκημένων υπερασπιστών, ιδιαίτερα όταν έγινε ο πλήρης αποκλεισμός από στεριά και θάλασσα :

Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

Σάββατο μέρα πέρασαν από το Μεσολόγγι

την Κυριακή ήταν των Βαγιών, Σάββατο του Λαζάρου

κι άκουσα μέσα κλάματα, δάκρυα και μοιρολόγια.

Δεν έκλαιγαν του σκοτωμό κι ούτε για τα κουφάρια,

μον’ έκλαιγαν για το ψωμί οπού ‘λειψε τ’ αλεύρι.

Κι ένας παπάς εχούγιαξεν από την εκκλησία :

Παιδιά, μεγάλοι και μικροί, εδώ στον Αϊ Νικόλα

την ύστατη μεταλαβιά ελάτε για να βρείτε.

Κι ο Μπότσαρης εχούγιαξεν από το μετερίζι :

Ποιος είν’ άξιος και γρήγορος και άξιο παλικάρι

να πάει με γράμμα στα νησιά, στην Υδρα και στις Σπέτσες

για να μας φέρουν ζαϊρέ να διώξουμε την πείνα.

Να διώξουμε τς’ Αράπηδες, το σκύλο το Μπραϊμη.

Πού πας, μωρέ Μπραϊμ-πασά με τους παλιαραπάδες!

Εδώ το λένε Κάρλελι, το λένε Μεσολόγγι,

όπου πολεμάν οι Ελληνες σαν άξια παλικάρια.

Στις εκκλησιές μαζώχτηκαν, όλοι μικροί μεγάλοι

κι ένας στον άλλον έλεγε κι ένας στον άλλο λέει :

Αδέρφια, τι θα κάνουμε στο χάλι που μας βρήκε;

Δυο μήνες τώρα πέρασαν που ο ζαϊρές εσώθη,

φάγαμ’ ακάθαρτα σκυλιά και γάτες και ποντίκια.

Το Βασιλάδι έπεσε, το Αντελικό εχάθη

ήρθαν και τα καράβια μας και πάλι πίσω πάνε.

Θανάσης Κότσικας φώναξε, Θανάσης Κότσικας λέει :

Αδέρφια ας πολεμήσουμε τους Τούρκους σα λιοντάρια

και το γιουρούσ’ ας κάνουμε για να διαβούμε πέρα,

μπροστά θα βγούνε οε γέροι, στη μέση οι γυναίκες.

Εγίνηκε το τσάκισμα μες στου Μακρή τη ντάπια

και το γιοφύρι εχάλασαν και τα παιδιά τα πνίξαν.

Άρρωστοι μέσα μείνανε μαζί με το Δεσπότη.

Φωτιά στο κάστρο βάλανε, κανένας δεν εσώθη.

Λίγα λόγια τώρα για τον ποιητή Μιλτιάδη Μαλακάση, προτού περάσω στους κορυφαίους Παλαμά και Σολωμό. Ποιητής από τους σημαντικότερους του νεοελληνικού λυρισμού, γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1869, καταγόμενος από οικογένεια αγωνιστών του Εικοσιένα και πέθανε στην Αθήνα το 1943. Η ποίησή του γίνεται πιο ρωμαλέα όταν εμπνέεται από το Μεσολόγγι. Στα ποιήματα αυτά φανερή είναι η νοσταλγία και το όραμα ενός κόσμου που έχει χαθεί. Ο αφηγηματικός τόνος που κυριαρχεί στα ποιήματα θυμίζει δημοτικό τραγούδι.

Θα σας διαβάσω ένα χαρακτηριστικό ποίημά του με τίτλο “Μεσολόγγι” :

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Εσένα θύμησή μου, εσέν’ άνθος θανάτου,

Αθανασίας ρόδο, εσέ κρατώ,

Μοσχοβολιά και χάϊδεμα του αναβλεμμάτου

Κι αγκάθι αιματοστάλαχτο φριχτό.

Οταν, ώ παιδική καρδιά! Η αρμύρα

Της λιμνοθάλασσας ανήλεη, λατρευτή,

Με χρώματα σε μέθαε και με μύρα,

Τότε γιατί να μην πεθάνεις; Ώ γιατί;

Στις ροδοδάφνες, μες στην αίγλη του εικοσιένα,

Εσύ λουλούδι υστερογέννητον, ώ πώς

Πέφτουν τα φύλλα σου ένα-ένα σκεβρωμένα,

Και μεσ’ στα βάλτα ο σκορπισμένος σου καρπός ;

Σε τόσες μέσα ανατολές, δύσες, σκοτάδια

Μέσα σε τόσες μουσικές, ποίησες, ωδές,

Νερών και δένδρων τα βουητά, σείσματα, χάδια,

Χαμένος ψίθυρος της λύρας μου οι χορδές…

Ώ Μεσολόγγι, ιερέ βωμέ, αιματοβαμένε,

μεγάλου βάρδου η δόξα και η θανή,

του Χρήστου του Καψάλη εσύ, πυρσέ αναμένε

και της εξόδου η νύχτα, ώ ουρανοί !

Τώρα, κι αν μου ξεδένετε φρένα και γλώσσα

θ’ αγροικηθεί της ταπεινότης μου ο ψαλμός,

μέσα στους ύμνους και στα τρόπαια τα τόσα

που σου έχει στήσει όλου του κόσμου ο θαυμασμός.

Και τώρα ήρθε η ώρα να αφήσουμε την ποιητική μούσα που ενέπνευσε τον κορυφαίο μας ποιητή ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ, να μας μεταφέρει με ξεχωριστό τρόπο στο Μεσολόγγι της εποχής εκείνης.

Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα στις 13 Ιανουαρίου 1859 από γονείς που καταγόταν από το Μεσολόγγι. Πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου 1943, σε ηλικία 83 ετών. Η κηδεία του έμεινε ιστορική, καθώς μπροστά σε έκπληκτους Γερμανούς κατακτητές, χιλιάδες κόσμου τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία, στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών ψάλλοντας του Εθνικό ‘Υμνο.

Ο πατέρας του ήταν από οικογένεια λογίων. Ο προπάππος του Παναγιώτης Παλαμάς είχε ιδρύσει στο Μεσολόγγι την περίφημη «Παλαμιαία Σχολή». Οταν ο ποιητής ήταν 6 χρονών έχασε και τους δύο γονείς του σε διάστημα 40 ημερών. Τον ανέλαβε ο θείος του Δημήτριος Παλαμάς, που κατοικούσε στο Μεσολόγγι, όπου και έζησε για οκτώ χρόνια σε ατμόσφαιρα μάλλον δυσάρεστη και καταθλιπτική. Το πρώτο του ποίημα το έγραψε σε ηλικία 9 χρονών.

Δημοσίευσε συνολικά 40 ποιητικές συλλογές, καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές. Αν και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ‘Ελληνες ποιητές, είναι γεγονός ότι το ενδιαφέρον για το έργο του μειώθηκε στη μεταπολεμική Ελλάδα, όταν αφ’ ενός μεν επεκράτησαν διαφορετικά αισθητικά ρεύματα και αφ’ ετέρου υποχώρησε γενικότερα το ενδιαφέρον για την ποίηση.

Θα αναφερθώ σε τρία ποιήματά του που έχουν σχέση με το Μεσολόγγι :

Το πρώτο με τον τίτλο « Μεσολόγγι» είναι το δεύτερο από τα δώδεκα σονέτα που έχουν το γενικό τίτλο Πατρίδες και περιλαμβάνονται στη συλλογή “Ασάλευτη ζωή”. Στο ποίημα αυτό ο ποιητής πλέκει τις φυσικές καλλονές του Μεσολογγίου με στενόχωρες αναμνήσεις από την σκληρή ορφάνια που μικρό παιδάκι τον έριξε σ’ αυτόν τον τόπο.

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Στη νησόσπαρτη λίμνη που το μαϊστράλι

από θαλασσινή δυναμωμένο αρμύρα

ταράζει πέρα το φυκόστρωτο ακρογιάλι,

μ’ έριξ’ εκεί πεντάρφανο παιδάκι η Μοίρα.

Εκεί ο Βοριάς με τη Νοτιά, εκεί η πλημμύρα

σε μάχη με τη ρήχη βρίσκεται μεγάλη,

μακριά, μες στου πελάγου τον καταποτήρα

του ήλιου χάνεται το υπέρλαμπρο κοράλλι.

Εκεί από της τρίκορφης Βαράσοβας τα ύψη,

σαν από πύργου δώμα, δέσποινα η Σελήνη

στα ολόστρωτα νερά την όψη της θα σκύψει

μα την αθώα εκεί παιδιάστικην ειρήνη

και πουθενά δεν γνώρισα – μόνο τη θλίψη

και τη σπίθα του νου που μια φωτιά έχει γίνει.

Το δεύτερο ποίημα στο οποίο θα αναφερθώ έχει τίτλο «Δόξα στο Μεσολόγγι». Απαγγέλθηκε από του ίδιο τον Παλαμά στον ιερό χώρο του κάστρου το 1926, στον εορτασμό της 100ης επετείου από την’Εξοδο :

ΔΟΞΑ ΣΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

Γη, τούς ξάστερους πάντοτε ουρανούς μου

Κάθε λογής κόσμοι αστρικοί πλουμίζουν

Άστρα που σβήνουν και που πέφτουν, άστρα

Που τρεμοφέγγουν.

Πλανήτες, φωτοσύγνεφα, κομήτες,

Φώτα χλωμά και φώτα θάμπωμα, ήλιοι.

Πες τα μαργαριτάρια και χρυσάφια,

Πες τα διαμάντια.

Μα εσύ, ρουμπίνι απ’ τούς αχνούς δεμένο

Μαρτυρικών και ηρωικών αιμάτων

Στον ουρανό της πλάσης, καθώς είναι του πόλου το άστρο,

Του πόλου το άστρο εσύ στους ουρανούς μου

Της Δόξας, δόξα, ώ Γη! Το Μισολόγγι :

Κι` οι με ονόματα μύρια γνωρισμένοι

Κόσμο μου που είναι

Κι’ οι από σπαθιού καταχτητές, και οι δάφνες

Των πολεμάρχων οι αιματοβαμμένες.

Κι’ οι Αλέξαντροι

Κι’ οι Εφτάλοφες και οι Νίκες

Και οι Σαλαμίνες,

Και με τις ιστορίες οι πολιτείες

Και στόματα χρυσά και οι Κυβερνήτες

Κι οι Ηράκλειτοι του Λόγου και της Τέχνης

Παντού κι’ οι Αισχήλοι.

Ανήμποροι όπως κι αν σταθούν μπροστά σου,

Και σε μιας τρίχας ήσκιο – να θολώσουν

Την ξεκομμένη απ` του Κυρίου την όψη

Φεγγοβολιά σου.

Μισολόγγι. Χαρά της ιστορίας,

Γη επαγγελμένη. Πάνε εκατό χρόνια!

Κι ας πάνε. Η θύμηση άχρονη μπροστά σου

Θα γονατίζει.

Το τρίτο ποίημα, έχει τίτλο «Μια Πίκρα». Αναφέρεται στη λιμνοθάλασσα και το βρήκα πολύ τρυφερό, νοσταλγικό αλλά και πικραμένο από τα σκληρά παιδικά χρόνια της ορφάνιας του κορυφαίου ποιητή μας. ‘Εχει μάλιστα μελοποιηθεί από τον Φοίβο Δεληβοριά:

ΜΙΑ ΠΙΚΡΑ

Τα πρώτα μου χρόνια τ’ αξέχαστα τα ‘ζησα /κοντά στ’ ακρογιάλι,

στη θάλασσα εκεί τη ρηχή και την ήρεμη, /πλατιά και μεγάλη.

Και κάθε φορά που μπροστά μου πρωτάνθιστη / ζωούλα προβάλλει,

στενάζεις καρδιά μου το ίδιο αναστέναγμα : / Να ζούσα και πάλι.

Μια μέρα είναι η μοίρα μου, μια μέρα είν’ η χάρη μου, / δεν γνώρισα κι άλλη :

Μια θάλασσα μέσα μου σα λίμνη γλυκόστρωτη / γλυκιά και μεγάλη.

Και να! μεσ’ στον ύπνο μου την έφερε τ’ όνειρο / κοντά μου και πάλι

τη θάλασσα εκεί τη ρηχή και την ήρεμη, /πλατιά και μεγάλη.

Κι εμέ, τρισαλίμονο ! μια πίκρα με πίκραινε, / μια πίκρα μεγάλη,

και δε μου τη γλύκαινες/ της πρώτης λαχτάρας μου, καλό μου ακρογιάλι ! Ποια τάχα φουρτούνα φουρτούνιαζε μέσα μου / και πια ανεμοζάλη,

που δε μου την κοίμιζες και δεν την ανάπαυες, /καλό μου ακρογιάλι.

Μια πίκρα είν’ αμίλητη, μια πίκρα είν’ αξήγητη /μια πίκρα μεγάλη,

η πίκρα που είν’ άσβηστη και μεσ’ στον παράδεισο

των πρώτων μας χρόνων – κοντά στ’ ακρογιάλι.

Άφησα τελευταίο τον ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ.

Σκόπιμα κρατήθηκε τελευταίος στη σειρά ο εθνικός μας ποιητής, παρόλο που χρονολογικά βρίσκεται κοντά στα γεγονότα. Κι αυτό όχι μόνο γιατί βίωσε ο ίδιος και έζησε στην ίδια μεγαλειώδη εποχή των πολιορκιών και της εξόδου του Μεσολογγίου, αλλά κυρίως, γιατί με το ποιητικό του έργο κορύφωσε τη θυσία τους και την ανέβασε σε ύψη δυσθεώρητα με την ποιητική δεινότητα, την αξεπέραστη.

Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο στις 8 Απριλίου 1798 και πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου 1857 σε ηλικία 58 ετών. Ουδέποτε μετακινήθηκε προς την κεντρική Ελλάδα. Γονείς του ήταν ο κόντες Νικόλαος Σολωμός και η υπηρέτριά του Αγγελική Νίκλη με την οποία διατηρούσε δεσμό, όντας παντρεμένος με την Μαρνέττα Κάκνη. Σπούδασε στην Ιταλία, αρχικά σε Λύκειο της Βενετίας και στη συνέχεια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πάδουας.

Τα πρώτα σημαντικά του ποιήματα γράφτηκαν στην Ιταλική γλώσσα. Οταν επέστρεψε στη Ζάκυνθο, του ήταν πολύ δύσκολο να γράψει στα Ελληνικά γιατί δεν κατείχε καλά την Ελληνική γλώσσα. Για να μπει στο κλίμα της Ελληνικής Λογοτεχνίας μελέτησε εντατικά δημοτική κυρίως ποίηση. Σε αυτό το δύσκολο όντως εγχείρημα τον βοήθησε τα μέγιστα η συνάντησή του με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη ο οποίος του εξήρε το μεγάλο ποιητικό του ταλέντο και τον προέτρεψε σθεναρά υα στραφεί πλέον προς την Ελληνική ποίηση.

Ο Σολωμός σε όλο το έργο του κήρυξε με ιερή εμμονή τις αθάνατες αξίες της ζωής : Δικαιοσύνη, Ελευθερία, Αλήθεια, Πίστη, Αγάπη, Χρέος.

«Μήγαρις έχω άλλο στο μυαλό μου,

πάρεξ ελευθερία και γλώσσα.»

Ο Εθνικός μας ποιητής, συνεπαρμένος από του αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων, εμπνεύστηκε και τα τρία μεγαλειώδη ποιήματά του : Τον «Υμνο εις την Ελευθερίαν», την «Ωδή για τον Λόρδο Μπάυρον» και τους « Ελεύθερους Πολιορκημένους».

Ο Σολωμός στον «Υμνο εις την Ελευθερίαν» που γράφτηκε τον Μάη του 1823, μέσα σ’ ένα μήνα, και αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές, αφιερώνει 34 στροφές, από 88 μέχρι και 122, αποκλειστικά στο Μεσολόγγι. Το απόσπασμα αυτό αναφέρεται στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου και συγκεκριμένα στην αποτυχημένη τουρκική επίθεση την ημέρα των Χριστουγέννων του 1822. Συνθέτοντας τον «Υμνο» ο ποιητής, είναι βέβαιο πως βρισκότανε σε μιαν υπέρτατη αυτοσυνειδησία, σαν ‘Ελληνας και σαν άνθρωπος. Ώριμος – όντας μόλις 25 χρονών.

Στις στροφές 88-96 η μεγάλη νίκη των Ελλήνων θα αποδοθεί στην ιερή σύμπραξη Ελευθερίας και θρησκείας. Η Ελευθερία, έννοια ταυτόσημη στον «Υμνο» με τον Ελληνισμό, θα παρουσιαστεί σε μια θεία επικοινωνία με τον Χριστιανισμό. Από το Θεό, που δικό του θέλημα είναι να μην πέσει το Μεσολόγγι, θα πάρει προτροπή – προσταγή να σταθεί στον κάμπο του Μεσολογγίου και να το προστατέψει :

88.Πήγες εις το Μεσολόγγι / την ημέρα του Χριστού

μέρα που άνθισαν οι λόγγοι / για το τέκνο του Θεού

89.Σούλθε εμπρός λαμποκοπώντας / η θρησκεία μ’ ένα σταυρό

και το δάκτυλο κινώντας / όπου ανεί τον ουρανό,

90.σ ‘αυτό, εφώναξε, το χώμα / στάσου ολόρθη, Ελευθεριά

και φιλώντας σου το στόμα / μπαίνει μες στην εκκλησιά.

91.Εις την τράπεζα σιμώνει, / και το σύγνεφο το αχνό

γύρω γύρω της πυκνώνει / που σκορπάει το θυμιατό.

92.Αγρικάει την ψαλμωδία / οπού εδίδαξεν αυτή

βλέπει τη φωταγωγία / στους Αγίους μπροστά χυτή.

93.Ποιοι ειν’ αυτοί που πλησιάζουν / με πολλή ποδοβολή

κι άρματ’, άρματα ταράζουν ; / Επετάχτηκες εσύ.

94.Α! το φως που σε στολίζει, / σαν ηλίου φεγγοβολή

και μακρόθεν σπινθηρίζει / δεν είναι, όχι, από τη γη.

95.Λάμψιν έχει όλη φλογώδη /χείλος, μέτωπο, οφθαλμός

φως στο χέρι, φως στο πόδι / κι όλα γύρω σου είναι φως.

96.Το σπαθί σου αντισηκώνεις, / τρία πατήματα πατάς,

σαν τον πύργο μεγαλώνεις / και εις το τέταρτο κτυπάς.

Μέσα στις πολυδύναμες αυτές στροφές από τις καλύτερες του «Υμνου» δίνεται μια δυναμική παράσταση της Ελευθερίας. ‘Ενα τέλειο ποιητικό όραμα, όπου ο θαυμασμός κι ο ενθουσιασμός του ποιητή συλλαμβάνει τη λευτεριά σαν έκρηξη του φωτός. ‘Εχει συντεθεί σε μια στρωτή, κατασταλαγμένη και καλοδουλεμένη νεοελληνική γλώσσα. Οπωσδήποτε ο λεκτικός πλούτος του «Υμνου» εντυπωσιάζει αυτόν που γνωρίζει το πόσο περιορισμένη ήταν ακόμα η παράδοση της δημοτικής στο γραφτό ελληνικό λόγο.

Το δεύτερο εξόχως λυρικό ποίημα που θα αναφερθώ είναι το αφιερωμένο στο μεγάλο φιλέλληνα ΛΟΡΔΟ ΜΠΑΫΡΟΝ. Γράφτηκε το 1824, αμέσως μετά το θάνατο του Βύρωνα. Είναι μακροσκελές, αποτελείται από 166 τετράστιχες στροφές (λίγο μεγαλύτερο από τον «Ύμνο»), διαπνέεται από συγκίνηση και έντονο ενθουσιασμό για την ηρωική αυτή μορφή και θεωρείται η συνέχεια του “Υμνου εις την Ελευθερίαν”. Σας διαβάζω τις έξι πρώτες στροφές :

1.Λευτεριά για λίγο πάψε / να χτυπάς με το σπαθί.

Τώρα σίμωσε και κλάψε / εις του Μπάυρον το κορμί.

2.και κατόπι ας ακλοθούνε / όσοι επράξανε λαμπρά

αποπάνω του ας χτυπούνε / μόνο σrήθια ηρωικά.

3.Πρώτοι ας έλθουνε οι Σουλιώτες, / και απ’ το Λείψανον αυτό

ας μακραίνουνε οι προδότες / και απ’ τα λόγια οπού θα πω.

4.Φλάμπουρα, όπλα τιμημένα, / ας γυρθούν κατά τη γη,

καθώς ήτανε γερμένα / εις του Μπάυρον τη θανή,

5.που βαστούσε το μαχαίρι, / όταν του ‘λειψε η ζωή,

μεσ’ το ανδρόφονο το χέρι / και δεν τ’ άφηνε να βγει.

6.Αναθράφrηκε ο γενναίος / στων αρμάτων την κλαγγή

τούτον έμπνευσε, όντας νέος, / μία θ εά μελωδική.

Το τρίτο ποίημα, οι «ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» είναι το έργο της ζωής του Σολωμού. Το δούλευε για τριάντα ολόκληρα χρόνια, χωρίς να το ολοκληρώσει σα σύνθεση. Είναι έργο εθνικό, υψηλής έμπνευσης. Τα βάσανα των Μεσολογγιτών και η μεγαλειώδης πτώση τους συγκίνησαν τον ποιητή, που θέλησε να τους κάνει σύμβολα της αλύγιστης και αδούλωτης ψυχής. Καθώς αντίκριζε απ’ το νησί του, τη Ζάκυνθο, το φλεγόμενο Μεσολόγγι άρχισε να γράφει στα 1826, αμέσως μετά την πτώση, το πρώτο Σχεδίασμα με 7 αποσπάσματα.

Η ασίγαστη όμως δίψα του Σολωμού για την τελειότητα μορφής δεν του αφήνει ήσυχο. Ξαναδουλεύει το έργο σε Β΄ Σχεδίασμα επί 11 χρόνια (1833 – 1844) στην Κέρκυρα με 61 αποσπάσματα. Το Γ΄ Σχεδίασμα με 15 αποσπάσματα το επεξεργάστηκε ως το τέλος της ζωής του.

Το ποίημα άλλαξε τέσσερες φορές τίτλο. Το οξύμωρο του τελευταίου τίτλου «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» αποδίδει όλη την τραγικότητα της θέσης των Μεσολογγιτών και περικλείνει όλη τη δύναμη της θέλησής τους.

Παραθέτω το γνωστό σε όλους από το Β΄ Σχεδίασμα, απόσπασμα 1, όπου με την επιβλητικότητα επιγράμματος ο ποιητής αποδίδει λιτά αλλά δραματικά αυτό που συμβαίνει μέσα στο «μικρό αλωνάκι», όπως αλλού ονομάζει α Σολωμός του κάμπο του Μεσολογγιού.

Άκρα του τάφου σιωπή στο κάμπο βασιλεύει

Λαλεί πουλί παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε. Στα μάτια η μάνα μνέει.

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει :

έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω εγώ στο χέρι ;

οπού σύ μού ‘γινες βαρύ κι ο Αγαρινός το ξέρει.

Κύριο θέμα στους έξι στίχους είναι η πείνα. Για να την εκφράσει ο ποιητής θα χρησιμοποιήσει δύο διαφορετικές εικόνες : τη μάνα και τον Σουλιώτη, μια γυναίκα κι έναν άντρα. Ο στενός αποκλεισμός τούς έχει αναγκάσει σε φρικτή πείνα, τέτοια που να κάνει έναν άνθρωπο να ζηλεύει την τροφή ενός πουλιού. Η πείνα είναι το πρώτο στη σειρά των εμποδίων που έχουν να αντιπαλέψουν οι πολιορκημένοι. Και πρέπει να το υπερνικήσουν, για να αποδείξουν την υπεροχή του πνεύματος πάνω στην ύλη.

Η ένδεια έχει φτάσει στο τελευταίο της όριο, ώστε το σπυρί του πουλιού να κινεί την τόσο συναισθηματική αντίδραση της Μεσολογγίτισσας : «Τα μάτια η πείνα εμαύρισε, στα μάτια η μάνα μνέει». Ορκίζεται – στα μάτια του παιδιού της «μνέει». Ξέρει τα μητρικά της καθήκοντα, μα το ηθικό χρέος υψώνεται πάνω από αυτά – τα περιλαμβάνει και τα καθορίζει. Τραγικό το δίλημμά της.

Ετσι η γυναίκα υψώνεται σε ηρωική μορφή ισοδύναμη με τον άντρα : «Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει». Ο Σουλιώτης κλαίει από περηφάνεια και φιλότιμο. Ο πολεμιστής, που νιώθει να ζει πραγματικά και να καταξιώνεται μόνο μέσα στον πόλεμο και στη νίκη, έχει φτάσει από την πείνα στο σημείο να μην μπορεί να σηκώσει ούτε το τουφέκι του. Στιγμή μεγάλης τραγικής διαπίστωσης, που επιτείνεται από τη γνώση πως ο εχθρός ξέρει τούτη την αδυναμία, την περιγελά και περιμένει καρτερικά την παράδοσή του.

Μέσα από τον αναβαθμό των δυσκολιών, όπου η πείνα είναι το πρώτο και ανυπέρβλητο εμπόδιο, ο Σολωμός αποδίδει με τρόπο αριστουργηματικό το ψυχικό μεγαλείο που μπορεί να κρύβει η ψυχή του ανθρώπου.

Το Μεσολόγγι έπεσε την άνοιξη. Ο ποιητής παριστάνει τη φύση, στη στιγμή που είναι ωραιότερη, ως μια δύναμη η οποία με όλα τ’ άλλα και υλικά και ηθικά ενάντια, προσπαθεί να δειλιάσει τους πολιορκημένους.

Θα κλείσω την ομιλία μου με το σχετικό απόσπασμα που αναφέρεται σ’ αυτή την αντίθεση. Από τη μια με τη μαγεία της άνοιξης κι από την άλλη με την απειλή ενός ηρωικού θανάτου, συνθέτει ο Σολωμός τη μεγάλη του έμπνευση :

Ο Απρίλης με τον ‘Ερωτα χορεύουν και γελούνε

κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

…………………………………………………..

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,

και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,

π’ ολονυχτίς εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.

Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ` ασπρούδα,

έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,

που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο.

Το σκουληκάκι βρίσκεται σ` ώρα γλυκειά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,

η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το χλωρό χορτάρι.

Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει :

“Οποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει”.