Ασυνήθιστα Περιστατικά
Από το βιβλίο του Γρηγόρη Σκαμπαρδώνη “ Λήθης Αντιδωτον”
Ο κ. Νίκος απόν Αιθιοπία
Στὸ νοσοκομεῖο γνώρισα ἕναν ηλικιωμένο ἀσθενῆ, ὁ ὁποῖος ἐνῶ νοσηλευόταν γιὰ ἄλλη αἰτία, ὑπέστη καρδιακὸ ἐπεισόδιο καὶ περιήλθε στὴ φροντίδα μου ὡς καρδιολόγου. Ἐπρόκειτο γιὰ τὸν Νικόλαο Π., ἕναν ὁμογενῆ ἐξ Αἰθιοπίας, ὁ ὁποῖος μετὰ τὴν ἐπιβολὴ τῆς μαρξιστικῆς δικτατορίας τοῦ Μεγκίστου Χαϊλὲ Μαριὰμ τὸ 1977 καὶ τὴν οὐσιαστικὴ δήμευση τῆς περιουσίας του, ἐγκαταστάθηκε στὴν Ἀθήνα. Μετὰ τὴν ἀποθεραπεία του, μὲ καλοῦσε στὸ σπίτι του γιὰ καρδιολογικὴ καὶ γενικὴ ἰατρικὴ παρακολούθηση. Ήταν ἕνας πολὺ ἐνδιαφέρων ἄνθρωπος μὲ χιοῦμορ καὶ πλούσιο ρεπερτόριο ἀναμνήσεων, τὶς ὁποῖες διηγιόταν μὲ ἀπολαυστικὸ τρόπο.
Μιὰ ἀπὸ τις ἱστορίες του ποὺ θυμᾶμαι εἶναι καὶ ἡ ἀκόλουθη: Στὴν Αἰθιοπία μετεῖχε σὲ οἰκογενειακὴ ἐπιχείρηση, ἡ ὁποία πραγματοποιοῦσε ἐξαγωγές, νομίζω καφέ, σὲ διάφορες χώρες. Όταν τὸ 1917 ἐπιβλήθηκε ἡ σοβιετικὴ ἐπανάσταση στὴ Ρωσία, οἱ ἑταῖροι προβληματίσθηκαν γιὰ τὸ μέλλον τῶν ἐξαγωγῶν τοὺς ἐκεῖ καὶ στερούμενοι ἀσφαλῶν πληροφοριῶν ἔστειλαν ἕνα μέλος στὴν Ὀδησσὸ γιὰ νὰ ἰδεῖ τὰ πράγματα ἀπὸ κοντὰ καὶ νὰ τοὺς γράψει σχετικά. Λόγῳ τῆς ἐνδεχόμενης λογοκρισίας, συμφώνησαν νὰ τοὺς στείλει μιὰ φωτογραφία του ἀπὸ τὴν Ὀδησσό: Ἂν θὰ ἦταν ὄρθιος, αὐτὸ θὰ ἐσήμαινε ὅτι τὰ πράγματα ἦταν καλά, ἂν θὰ ἦταν καθιστός, ὅτι τὰ πράγματα ἦταν ἄσχημα. Τοὺς ἔστειλε μιὰ φωτογραφία, ὅπου ἦταν …ξαπλωμένος!
Βαθμιαία, ὁ κυρ-Νίκος ἄρχισε νὰ ἀλλάζει συμπεριφορά. Ἄρχισε νὰ γίνεται ἐριστικός, καχύποπτος, συχνὰ κατηγοροῦσε τὴν ἡλικιωμένη συμβία του ὅτι τόν …ἀπατοῦσε, ὅτι τὸν ἔκλεβαν, κ.λπ., ἐνῶ δὲν μετεῖχε σὲ συζητήσεις, δὲν ἀπαντοῦσε ὅταν τὸν ρωτοῦσες. Στὶς ἐργαστηριακές του ἐξετάσεις, μεταξὺ ἄλλων παρουσίαζε σημαντικὴ αὐξηση τοῦ αἱματοκρίτη, δηλαδὴ πύκνωση τοῦ αἵματος. Οἱ νευρολόγοι ἀποφάνθηκαν ὅτι ἐπρόκειτο γιὰ γεροντική ἄνοια. Κάποτε, ὁ ἀσθενὴς παρουσίασε σοβαρὴ ἀναπνευστικὴ λοίμωξη καὶ εἰσήχθη σὲ κλινικὴ, ὅπου παράλληλα μὲ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς λοιμώξεως ἄρχισε νὰ βελτιώνεται καὶ ἡ ψυχοδιανοητική του κατάσταση σχεδὸν ὅπως ήταν πρῶτα. Ἡ καλὴ εἰκόνα διατηρήθηκε γιὰ κάποιο διάστημα, ἀλλὰ βαθμιαῖα ὑποτροπίασε ἡ ἀνοϊκή κατάσταση.
Ἐξετάζοντας τὰ δεδομένα διαπίστωσα ότι στὴ διάρκεια τῆς ἀναπνευστικῆς λοίμωξης είχε μειωθεί σημαντικὰ ἡ πυκνότητα τοῦ αἵματος (ὁ αίματοκρίτης) καὶ ὑπέθεσα ὅτι σὲ αὐτό, μὲ τὸν μηχανισμὸ τῆς βελτίωσης τῆς ἐγκεφαλικῆς αἱμάτωσης, ὀφειλόταν ἡ βελτίωση τοῦ “ψυχοδιανοητικοῦ συνδρόμου”. Ἔτσι, ἀποφάσισα νὰ τὸν ὑποβάλω σὲ θεραπευτικὴ ἀφαίμαξη (ἡ ὁποία ἔγινε στὴν ὑπηρεσία Αἱμοδοσίας τοῦ Νοσοκομείου). Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν πολὺ εὐνοϊκὸ καὶ οἱ περιοδικὲς ἀφαιμάξεις συνεχίσθηκαν διατηρώντας τον σὲ καλὴ ψυχοδιανοητικὴ κατάσταση στὰ ὑπόλοιπα δύο περίπου χρόνια τῆς ζωῆς του
Ένα καρδιολογικό περιστατικό
Ἕνα ἄλλο περιστατικὸ ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη ποὺ θυμᾶμαι ζωηρὰ ἀφοροῦσε τὸν κουνιάδο ἑνὸς συντοπίτη μου στρατιωτικοῦ γιατροῦ. Ὁ ἀσθενής, ἕνας μεσήλικας, βιοτέχνης παιδικῶν ἐνδυμάτων, παρουσίαζε κρίσεις που νου στηθαγχικοῦ τύπου. Εἶχε προσφάτως νοσηλευθεί γιὰ τὸ πρόβλημα αὐτὸ στὴν Β’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική (Ίπποκράτειο), ὅπου, μετὰ ἀπὸ λεπτομερή μελέτη (δοκιμασία κοπώσεως, Holter, οἰσοφαγοσκόπηση, μελέτη ἀνωτέρου πεπτικοῦ, κ.λπ.) δὲν κατέστη δυνατὸν νὰ διαπιστωθεῖ ἡ αἰτία τῶν ἐνοχλημάτων του. Εἶπα στὸν συνάδελφο ὅτι τὸ μόνο ποὺ ὑπολειπόταν ήταν μιὰ στεφανιαία ἀρτηριογραφία, εξέταση ποὺ τότε σπάνια γινόταν στὴν Ἑλλάδα (καὶ ποὺ δὲν γινόταν στὴ Θεσσαλονίκη). Επέμεινε νὰ τὸν ἐξετάσω κι ἐγώ, καὶ τοῦ πρότεινα νὰ τὸν φέρει στὸ Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ὅπου έργαζόμουν. Σκέφθηκα ὅτι δὲν θὰ χάναμε τίποτα ἂν ἐπαναλαμβάναμε τὴν δοκιμασία κοπώσεως. Γιὰ τὴν ἐξέταση αὐτή, ἀντὶ γιὰ κυλιόμενο διάδρομο χρησιμοποιούσαμε ποδήλατο. Μόλις ἄρχισε νὰ κάνει ποδήλατο, τοῦ ξέφυγε τὸ πόδι καὶ τὸ pedal τὸν χτύπησε δυνατὰ στὸ δεξιό ‘καλάμι’. Πόνεσε πολύ, ὅπως φαίνεται, καὶ ἐκνευρίστηκε, ὁπότε τὸν βλέπω νὰ γίνεται κάτωχρος καὶ ἕτοιμος νὰ λιποθυμήσει. Τὸν ξαπλώσαμε ἀμέσως στὸ ἐξεταστικὰ κρεβάτι καὶ τὸ καρδιογράφημα ἔδειξε εἰκόνα ὀξυτάτου ἐμφράγματος! ‘Τὰ χρειάστηκα’. Ἔπρεπε νὰ ἀντιμετωπιστεῖ ἄμεσα καὶ δὲν εἶχα ζητήσει τὴν ἄδεια ἀπὸ τὸν Διευθυντὴ γιὰ τὴν ἐξέτασή του στο Νοσοκομείο (ἐπειδὴ δὲν ἦταν στρατιωτικός), πόσο μᾶλλον γιὰ τὴν ἐπείγουσα εἰσαγωγή του. Ἔδωσα στὸν ἀθενὴ 1-2 ὑπογλώσσια καὶ ἄρχισε νὰ ἀνακουφίζεται. Σιγὰ-σιγὰ ἡ εἰκόνα στὸ ΗΚΓ βελτιώθηκε. Ἀπὸ τὸ μυαλό μου πέρασε η περίπτωση στηθάγχης ἀπό ‘σπασμό των στεφανιαίων ἀρτηριῶν, κάτι ποὺ εἶχα ἀκούσει, ἀλλὰ δὲν εἶχα ἀντιμετωπίσει ποτέ στὸ παρελθόν. Μετὰ ἀπὸ δύο περίπου ὧρες ὁ ἀσθενὴς αἰσθανόταν πολὺ καλὰ καὶ τὸ ΗΚΓ εἶχε ἀποκατασταθεί στὸ φυσιολογικό. Γιὰ ἀσφάλεια, καὶ γιὰ νὰ κάνουμε κάποιες ἐξετάσεις αἵματος, τὸν μεταφέραμε στὴν ἰδιωτικὴ κλινικὴ ὅπου ἐργαζόμουν τὰ ἀπογεύματα. Ὅλα βγήκαν φυσιολογικὰ καὶ ὁ ἀσθενὴς πῆρε ἐξιτήριο.
Τὸ τί ἐπακολούθησε στὴν οἰκογένεια δὲν λέγεται. Φώναζαν καὶ κατηγορούσαν τὸ Πανεπιστημιακὸ Νοσοκομείο ὅτι «Δὲν ξέρουν νὰ κάνουν τὴ δουλειά τους». Ὅσο κι ἂν προσπάθησα νὰ τοὺς ἐξηγήσω τὴν ἔννοια τοῦ ‘σπασμοῦ δὲν κατέστη δυνατὸ νὰ τοὺς ἀλλάξω γνώμη. Κάποιος μάλιστα ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς πῆγε στὸν καθηγητὴ καὶ τοῦ ἔκανε παράπονα. Αὐτὸς ταράχθηκε καὶ μοῦ ἔστειλε τὸν ὑφηγητὴ νὰ διαπιστώσει τὴν κατατάσταση. Τοῦ ἔδειξα τὰ διαδοχικά καρδιογραφήματα καὶ συμφώνησε ὅτι ἐπρόκειτο γιά ἀγγειοσυσπαστική στηθάγχη ἢ ὅπως ἀλλιῶς λέγεται γιὰ στηθάγχη τύπου “Prinzmetal”. Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη εἶχε ἀρχίσει νὰ χρησιμοποιείται στὸ ἐξωτερικὸ ἡ διυδροπυριδίνη (ἀνταγωνιστὴς τοῦ ἀσβεστίου, μὲ τὸ ὄνομα Adalati φάρμακο ποὺ προκαλεῖ καὶ διαστολὴ τῶν στεφανιαίων. Μετὰ ἀπὸ ὑπόδειξή μου ὁ ἀσθενὴς ἔφερε τὸ φάρμακο ἀπὸ τὴ Γερμανία καί βρήκε τὴν ὑγειά του’.
Σὲ ἕνα ταξίδι του στὴν Ἀθήνα, ἕνας φίλος τοῦ ποὺ ἄκουσε τὴν ἱστορία, τοῦ πρότεινε νὰ ἐπισκεφθοῦν τὸν δικό του καρδιολόγο, ἕναν ‘ψηλομύτη˙ καθηγητὴ πολύ τῆς μόδας”. Αὐτός, ἀφοῦ τὸν ἐξέτασε καὶ τοῦ ἔκανε δοκιμασία κοπώσεως, ἡ ὁποία βγῆκε ἀρνητική, τοῦ εἶπε: «Νὰ πεῖς στόν “σκιτζῆ” συνάδελφο τῆς Θεσσαλονίκης νὰ ἀνοίγει καὶ κανένα βιβλίο. Δὲν ἔχεις καρδιοπάθεια!». Ὁ ἀσθενὴς ἦρθε ταραγμένος καὶ μοῦ διηγήθηκε τί τοῦ εἶχε πεῖ ὁ καθηγητής . Τοῦ ἔδωσα τὰ καρδιογραφήματα καὶ τοῦ εἶπα τὴν προσεχή φορά ποὺ θὰ πήγαινε στὴν Ἀθήνα νὰ τὰ δείξει στον καθηγητή· καὶ νὰ τὸν ρωτήσει ἂν ἔχει ἀκουστὰ ὅτι ὑπάρχει καὶ κάποια καρδιακή πάθηση που λέγεται στηθάγχη Prinzmetal’. Δὲν ἔμαθα τὴ συνέχεια.……….
Από το Βιβλίο του Γρηγόρη Σκαμπαρδώνη “ Λήθης αντίδοτον – Αναμνήσεις ενός στρατιωτικού γιατρού”
